Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
İnfeksiya – patogen mikroorqanizmin digər canlı orqanizminə daxil olması və bunun nəticəsində yoluxmuş orqanizmdə gedən cavab proseslər. İnfeksiyanı törədən amil orqanizmə daxil olduqda müəyyən orqan və toxumalarda məhdudlaşır. Nəticədə infeksion proses əmələ gəlir. İnfeksion proses kəskin və xroniki xəstəliklər, yaxud infeksiya gəzdirmə formasında aşkar ola bilər.
Hər bir infeksiyanın özünəməxsus yoluxma mexanizmi var; tənəffüs yollarının infeksion xəstəliklərində xəstə öskürdükdə, asqırdıqda və danışdıqda İnfeksiya selik damcıları vasitəsilə ətrafa yayılır və sağlam insana hava ilə yoluxur; , malyariya, taunun bubonlu forması və s. xəstəliklər qansoran cücülər vasitəsilə yayılır; , göbələk və zöhrəvi xəstəliklərin törədiciləri isə xəstə ilə bilavasitə təmasda olduqda keçir. İnfeksiyanın yoluxma mexanizminin aydınlaşdırılması infeksion xəstəliklərin profilaktikasının əsasını təşkil edir. İnfeksiya müəyyən kliniki əlamətləri ilə özünü göstərən infeksion xəstəlik haqqında və gizli - yəni latent, inapparant infeksiya, immunlaşdırıcı subinfeksiya və mikrobdaşıyıcılıq halında gedir.
İnfeksion xəstəliklər yaxşı öyrənilməklə bunlar qeyri-infeksion xəstəliklərdən spesifikliyi, kontagiozluğu, mərhələlərlə inkişafı və postinfeksion immunitetin yaranması ilə səciyyələnir.
Spesifiklik dedikdə belə başa düşülür ki, hər bir infeksion xəstəliyi müəyyən növ mikrob törədir.
İnfeksion xəstəliklər zamanı xəstəlik törədicisinin xəstələrdən sağlamlara kontakt və ya aralıq obyektləri vasitəsilə verilməsi halı kontagiozluq adlanır. Çiçək, , , atların qripi yüksək dərəcədə xəstəliklər hesab edilir.
İnfeksion xəstəliklərin əvvəlcə , sonra , daha sonra klinik dövr və nəticə halında getməsi onların mərhələlər üzrə getməsini göstərir.
İnfeksiya törədicilərinin orqanizmə daxil olması anından ilk kliniki əlamətlərinin görünməsinədək, latent infeksiyalarda isə reaksiyaların ilk müsbət nəticəsinədək olan dövrə inkubasiya dövrü deyilir. Bu dövr bütün infeksion xəstəliklər üçün xarakterikdir, müddəti isə müxtəlif olmaqla bir neçə saatdan, bir neçə günə, bəzi infeksiyalar zamanı isə bir neçə aya qədər davam edir. Eyni bir xəstəlikdə də inkubasiya dövrü orqanizmin ümumi davamlılığı və xəstəlik törədicisinin virulentlik dərəcəsindən asılı olaraq müxtəlifdir. İnkubasiya dövründə heyvan orqanizmində mikrob çoxalır, onun toksini toplanır, maddələr mübadiləsi pozulur, qanın formalı elementlərində müəyyən keyfiyyət və kəmiyyət dəyişiklikləri baş verir, ancaq heç bir kliniki əlamət görünmür.
İnkubasiya dövrü sonra prodromal dövrlə əvəz olunur ki, bu da bir neçə saatdan 1-2 günə qədər davam edir. Bu dövrdə qeyri-spesifik əlamətlər- yəni zəiflik, ümumi ölgünlük, iştahanın pozulması və bəzən temperaturun az dərəcədə yüksəlməsi müşahidə olunur. İnfeksion xəstəliklər zamanı bakterial və toxuma mənşəli toksiki məhsullar ürək əzələsi və qan damarlarına, həmçinin vegetativ sinir sisteminə təsir edərək ürək-damar sisteminin zədələnməsinə səbəb olur. Nəticədə həm funksional, həm də üzvi dəyişikliklər baş verir. Bakterial toksinlərin təsirindən mədə-bağırsaq şöbəsində iltihablı-destruktiv dəyişikliklər, fermentativ, sekretor və ekskretor funksiyaların pozulması əmələ gəlir.
İnfeksion prosesin yüngül gedişi zamanı orqanizmin bütün fizioloji sistemlərinin pozulmuş funksiyaları bərpa olunur, kliniki əlamətlər zəifləyir və rekonvalessensiya dövrü yaranır. Bu dövrün müddəti xəstəliyin xüsusiyyətindən, heyvanlarin immunoloji reaktivliyindən, onların saxlama və yemləmə şəraitindən, habelə müalicənin effektliyindən asılıdır. Sağalma hər vaxt tam şəkildə olmur. Belə ki, müəyyən müddət ərzində müəyyən orqanların funksiya pozğunluğu nəzərə çarpır. Rekonvalessentlər çox vaxt infeksiya törədicilərini xarici mühitə ifraz edir.
İnfeksion xəstəliklər zamanı heyvanların bəzilərində qəflətən, digərlərində isə tədricən baş verən zəiflik və arıqlıqdan onların tələf olması müşahidə olunur.
İnfeksion xəstəliklər ildırımvari, iti, yarımili, xroniki abortiv gedişə malik olmaqla, tipik və atipik formalarda törəyir.
Xarici keçidlər
- Understanding Infectious Diseases 2009-09-24 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Infeksiya patogen mikroorqanizmin diger canli orqanizmine daxil olmasi ve bunun neticesinde yoluxmus orqanizmde geden cavab prosesler Infeksiyani toreden amil orqanizme daxil olduqda mueyyen orqan ve toxumalarda mehdudlasir Neticede infeksion proses emele gelir Infeksion proses keskin ve xroniki xestelikler yaxud infeksiya gezdirme formasinda askar ola biler Her bir infeksiyanin ozunemexsus yoluxma mexanizmi var teneffus yollarinin infeksion xesteliklerinde xeste oskurdukde asqirdiqda ve danisdiqda Infeksiya selik damcilari vasitesile etrafa yayilir ve saglam insana hava ile yoluxur malyariya taunun bubonlu formasi ve s xestelikler qansoran cuculer vasitesile yayilir gobelek ve zohrevi xesteliklerin toredicileri ise xeste ile bilavasite temasda olduqda kecir Infeksiyanin yoluxma mexanizminin aydinlasdirilmasi infeksion xesteliklerin profilaktikasinin esasini teskil edir Infeksiya mueyyen kliniki elametleri ile ozunu gosteren infeksion xestelik haqqinda ve gizli yeni latent inapparant infeksiya immunlasdirici subinfeksiya ve mikrobdasiyiciliq halinda gedir Infeksion xestelikler yaxsi oyrenilmekle bunlar qeyri infeksion xesteliklerden spesifikliyi kontagiozlugu merhelelerle inkisafi ve postinfeksion immunitetin yaranmasi ile seciyyelenir Spesifiklik dedikde bele basa dusulur ki her bir infeksion xesteliyi mueyyen nov mikrob toredir Infeksion xestelikler zamani xestelik toredicisinin xestelerden saglamlara kontakt ve ya araliq obyektleri vasitesile verilmesi hali kontagiozluq adlanir Cicek atlarin qripi yuksek derecede xestelikler hesab edilir Infeksion xesteliklerin evvelce sonra daha sonra klinik dovr ve netice halinda getmesi onlarin merheleler uzre getmesini gosterir Infeksiya toredicilerinin orqanizme daxil olmasi anindan ilk kliniki elametlerinin gorunmesinedek latent infeksiyalarda ise reaksiyalarin ilk musbet neticesinedek olan dovre inkubasiya dovru deyilir Bu dovr butun infeksion xestelikler ucun xarakterikdir muddeti ise muxtelif olmaqla bir nece saatdan bir nece gune bezi infeksiyalar zamani ise bir nece aya qeder davam edir Eyni bir xestelikde de inkubasiya dovru orqanizmin umumi davamliligi ve xestelik toredicisinin virulentlik derecesinden asili olaraq muxtelifdir Inkubasiya dovrunde heyvan orqanizminde mikrob coxalir onun toksini toplanir maddeler mubadilesi pozulur qanin formali elementlerinde mueyyen keyfiyyet ve kemiyyet deyisiklikleri bas verir ancaq hec bir kliniki elamet gorunmur Inkubasiya dovru sonra prodromal dovrle evez olunur ki bu da bir nece saatdan 1 2 gune qeder davam edir Bu dovrde qeyri spesifik elametler yeni zeiflik umumi olgunluk istahanin pozulmasi ve bezen temperaturun az derecede yukselmesi musahide olunur Infeksion xestelikler zamani bakterial ve toxuma menseli toksiki mehsullar urek ezelesi ve qan damarlarina hemcinin vegetativ sinir sistemine tesir ederek urek damar sisteminin zedelenmesine sebeb olur Neticede hem funksional hem de uzvi deyisiklikler bas verir Bakterial toksinlerin tesirinden mede bagirsaq sobesinde iltihabli destruktiv deyisiklikler fermentativ sekretor ve ekskretor funksiyalarin pozulmasi emele gelir Infeksion prosesin yungul gedisi zamani orqanizmin butun fizioloji sistemlerinin pozulmus funksiyalari berpa olunur kliniki elametler zeifleyir ve rekonvalessensiya dovru yaranir Bu dovrun muddeti xesteliyin xususiyyetinden heyvanlarin immunoloji reaktivliyinden onlarin saxlama ve yemleme seraitinden habele mualicenin effektliyinden asilidir Sagalma her vaxt tam sekilde olmur Bele ki mueyyen muddet erzinde mueyyen orqanlarin funksiya pozgunlugu nezere carpir Rekonvalessentler cox vaxt infeksiya toredicilerini xarici muhite ifraz edir Infeksion xestelikler zamani heyvanlarin bezilerinde qefleten digerlerinde ise tedricen bas veren zeiflik ve ariqliqdan onlarin telef olmasi musahide olunur Infeksion xestelikler ildirimvari iti yarimili xroniki abortiv gedise malik olmaqla tipik ve atipik formalarda toreyir Xarici kecidlerUnderstanding Infectious Diseases 2009 09 24 at the Wayback Machine