Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycanda qadınların rəsmi olaraq kişi ilə hüquqları bir olsa da, sosial diskriminasiya hələ də problemdir. Ölkənin kənd ərazilərində ənənəvi sosial normalar və iqtisadi inkişafın zəif olması, iqtisadiyyatda qadının rolunu məhdud olmasına səbəb olur və cinsi diskriminasiyaya görə qadınlar qanuni hüquqlarından istifadə etməkdə çətinlik çəkir.
 | |
| Dəyər | 0.323 (2012) |
|---|---|
| Yer | 54-cü |
| (hər 100.000 nəfərə görə) | 54 (2010) |
| 16.0% (2012) | |
| Orta təhsil almış 25 yaş üstü qadınlar | 90.0% (2010) |
| Qadınlar əməkdə | 61.6% (2011) |
| Dəyər | 0.6582 (2013) |
| Yer | 99/144 |
Azərbaycanda qadının statusu son bir neçə minillik ərzində çox böyük dəyişikliklərə məruz olmuşdur. Buna baxmayaraq, Azərbaycanda qadınlar ölkə tarixinin bütün dövrlərində xalqın taleyüklü məsələlərinin həll edilməsinə öz töhfələrini veriblər. 1918-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə ölkə ərazisində yaşayan bütün xalqların və hər iki cinsin bərabər seçki hüququ qanunla təsbit edilirdi. Bununla da, Azərbaycan Şərqdə qadınlara seçki hüququ verən ilk ölkə oldu.
Statusu
Orta əsrlərdə Azərbaycan hökmdarlarından Qızıl Arslanın arvadı Qətibə xanım, Özbək xanım arvadı Mehrican xanım, Uzun Həsənin anası Sara xatun, Şah İsmayıl Xətainin qızı Məhinbanu Sultan, Şirvanşah Xəlilullanın arvadı Pəri xanım, Şah Abbasın anası Xeyransa bəyim, əfsanəvi Tuti Bikə və başqaları kimi görkəmli siyasi və dövlət xadimləri ölkənin tarixində böyük iz qoymuşdur.
Azərbaycanda ilk qadın xeyriyyə cəmiyyəti 1908-ci ildə yaranıb və bu qadın təşkilatının yaradılmasının təşəbbüsçüşü Azərbaycanın ictimai xadimi Həsən bəy Zərdabinin xanımı Hənifə Məlikova olub. 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qəbul etdiyi İstiqlal Bəyannaməsi bərabərhüquqluluq prinsipini, seçmək və seçilmək hüququnu təsbit etdi. Bunun, nəticəsində Azərbaycan Şərqdə qadınlara seçmək və seçilmək hüququ verən ilk ölkə oldu.
Sovet hakimiyyəti illərində də Azərbaycan qadını çox mürəkkəb və şərəfli yol keçmişdir. Qadın emansipasiyası, qısa bir müddətdə qadınlar arasında savadsızlığın ləğvi, qadınların müəllim, həkim, mühəndis və sair peşələrə yiyələnərək cəmiyyətdə kişilərlə bərabər hüquqları malik olması, öz istedad və bacarıqlarını gerçəkləşdirə bilməsi həmin dövrün başlıca nailiyyətləridir. 1921-ci il Azərbaycan tarixinə qadınların ilk qurultayı ili kimi daxil olmuşdur.Nəriman Nərimanovun məruzə ilə çıxış etdiyi bu qurultayın əsas qayəsini qadın azadlığı ideyaları təşkil etdi. Qurultaydan keçən qısa bir müddət ərzində Azərbaycan qadınlarının maariflənməsi, ictimai fəallığının artırılması sahəsində böyük işlər həyata keçirildi. 1921-ci ildə qızlar üçün təşkil olunmuş məktəbəqədər tərbiyə institutu bir il sonra Ali qadın pedaqoji institutuna çevrildi.Ceyran Bayramovanın təşəbbüsü ilə yaradılmış ilk qadın klubu bu dövrdə qadın hərəkatının inkişafında mühüm rol oynadı. 1923-cü ildə "Şərq qadını" jurnalının nəşrə başlaması Azərbaycanda qadın hərəkatı tarixində əlamətdar hadisə oldu. Sovet hakimiyyəti dövründə Azərbaycan qadınlarının 1957, 1967 və 1972-ci illərdə keçirilmiş qurultayları da Azərbaycanda qadın hərəkatının inkişafında, onun daha mütəşəkkil forma almasında mühüm rol oynadı.
Azərbaycan qadınları müstəqillik yollarında gedən mübarizələrin ön sıralarında idilər. 1988-ci ildən respublikada cərəyan edən mürəkkəb proseslərdə qadınlar kişilərlə bərabər iştirak edirdilər. 1990-cı il yanvarın 19–20-də sovet qoşunlarının Bakıda və respublikanın digər şəhər və rayonlarında törətdikləri qanlı faciənin qurbanları arasında qadınlar da var idi. Qarabağ müharibəsinin aktiv fazası dövründə Azərbaycanın 74 min hərbi personalından 2 mini qadın idi və onlardan 600-ü hərbi əməliyyatlarında birbaşa iştirak etmişdi.Azərbaycanın milli qəhrəmanları — Qarabağ müharibəsində həlak olmuş jurnalist Salatın Əsgərova və həkim Gültəkin Əsgərova yeni dövrün fədakarlıq rəmzi oldular. Erməni qəsbkarlarının Azərbaycanın ərazisinin 20%-ni işğal etməsi nəticəsində öz doğma ev-eşiyindən didərgin düşmüş bir milyona qədər Azərbaycan vətəndaşı arasında qadınların sayı çoxdur. Qarabağ müharibəsinin nəticələrindən doğan əsas problemlərin, o cümlədən qaçqınlıq və köçkünlük həyatının ağırlığı başlıca olaraq qadınların — anaların, bacıların, qız-gəlinlərin üzərinə düşdü.
Azərbaycan Respublikasının 1995-ci ildə qəbul olunmuş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası qadınların kişilərlə bərabər demokratik dövlət quruculuğu prosesində fəal iştirakının hüquqi bazasını yaratdı. Konstitusiyanın qadın hüquqlarının müdafiəsinə etibarlı zəmin formalaşdıran 25-ci maddəsində hamının qanun və məhkəmə qarşısında bərabərliyi, habelə kişi ilə qadının eyni hüquq və azadlıqlara malik olduğu birmənalı şəkildə təsbit edilmişdir. Həmin maddənin üçüncü hissəsi cinsindən asılı olmayaraq, hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verməklə yanaşı, insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının cinsi mənsubiyyətə görə məhdudlaşdırılmasını da qadağan edir. 1995-ci ildə Pekində keçirilən hazırlıq dövründə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Qadınların Milli Komitəsi Pekin konfransına ümummilli məruzəni hazırlayıb təqdim etmişdir. Konfransdan sonra ümummilli fəaliyyət platformasına aid müzakirələr və konfranslar keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikası 1995-ci iyunun 30-da Birləşmiş Millətlər Təşkilatının "Qadınlara münasibətdə ayrı seçkiliyin bütün formalarının ləğv olunması haqqında" konvensiyasına qoşularaq öz üzərinə müvafiq öhdəliklər götürmüşdür.
Konstitusiyanın qəbulundan sonra Azərbaycanda gender bərarbərliyinin təmini istiqamətində mühüm addımlar atıldı.Heydər Əliyevin 1998-ci il 14 yanvar tarixli fərmanı ilə gender siyasətinin həyata keçirilməsi məqsədilə Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı. Komitənin yaradılmasında əsas məqsəd qadınların hüquqlarının qorunmasından, ölkənin sosial və siyasi həyatında onların iştirakının artırılmasından ibarət olmuşdur. 2000-ci ildə Heydər Əliyev qadınların kişilərlə hüquq bərabərliyini, xüsusilə onların dövlət idarəçiliyi sistemində lazımi səviyyədə təmsil olunmasını əməli surətdə təmin etmək məqsədilə "Azərbaycan Respublikasında dövlət qadın siyasətinin həyata keçirilməsi haqqında" fərman imzaladı. Fərmanda xüsusi vurğulanmışdır ki, Azərbaycan Respublikasının bütün dövlət qurumlarında fəaliyyət növü nəzərə alınmaqla qadınların rəhbərlik səviyyəsində kişilərlə bərabər təmsilçiliyi təmin edilməlidir. Həm dövlət komitəsinin yaradılması, həm də fərmanın imzalanması ölkədə qadın siyasətinin həyata keçirilməsində yeni mərhələ açdı.
2000-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Qadın Problemləri üzrə Milli Fəaliyyət Planı (2000–2005-ci illər) təsdiq edildi. Milli Fəaliyyət Planında dövlət tərəfindən qadın probleminə daim diqqət yetirilməsi, qadın problemləri ilə bağlı təxirəsalınmaz konkret tədbirlərin həyata keçirilməsi, dövlət proqramlarının hazırlanması öz əksini tapdı. 2006-cı ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi Ailə, Qadın və Uşaq problemləri üzrə Dövlət Komitəsi kimi yenidən formalaşdırılmışdır. 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi "Gender bərabərliyinin təminatları haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununu qəbul edib. Qanunda gender bərabərliyinin təmin edilməsi ilə bağlı dövlət siyasətinin əsas istiqamətləri və vəzifələri müəyyən edilib.
2004-cü ildə Azərbaycanda bələdiyyə üzvlərinin cəmi 4 faizi qadınlar olduğu halda, 2009-cu ildə artıq bu rəqəm 26,5 faizə qalxıb. 2011-ci ildə Azərbaycanda parlament sədrinin üç müavinindən biri, parlamentin 125 deputatından 20-si, İnsan Hüquqları üzrə müvəkkil, 1 Dövlət Komitəsinin sədri, 1 Dövlət Komissiyasının sədri, 4 nazir müavini, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin sədr müavini və 1 hakimi qadın idi. Həmin ildə, ölkədə 90-a yaxın qeyri-hökumət qadın təşkilatı fəaliyyət göstərib.
Qadın azadlığının xronologiyası
| İl | Hadisə | Məkan |
|---|---|---|
| 1889 | Nigar Şıxlinskaya ali təhsil alan ilk azərbaycanlı qadın olur. | Tiflis, Rusiya imperiyası |
| 1901 | Aleksandra imperator rus-müsəlman qız məktəbi — ilk dünyəvi qız məktəbi və həmçinin Rusiya imperiyasında və müsəlman Şərqində ilk olan məktəb Hacı Zeynalabdin Tağıyevin təşəbbüsü və dəstəyi ilə açıldı. | Bakı, Rusiya imperiyası |
| 1908 | Sona xanım Vəlixan 1908-ci ildə Peterburq Tibb İnstitutunu bitirmiş və Azərbaycanda ilk ali təhsilli həkim qadın olmuşdur. | Sankt Peterburq, Rusiya imperiyası |
| 1908 | Hənifə Məlikovanın təşəbbüsü nəticəsində, Azərbaycanda ilk qadın xeyriyyə cəmiyyəti yaranıb. | |
| 1908 | Filantrop Həmidə Məmmədquluzadə oğlanların və qızların birlikdə təhsil aldığı ilk məktəbin əsasını qoymuşdur. O, həm də beynəlxalq konfransda çıxış etmiş ilk Azərbaycan qadınıdır. | Böyük Kəhrizli, Ağcabədi rayonu, Rusiya imperiyası |
| 1910 | Aktrisa Gövhər Qazıyeva səhnəyə çıxan ilk azərbaycanlı qadın olmuşdur. | Tiflis, Rusiya imperiyası |
| 1911 | Xədicə Əlibəyova ilk azərbaycanca qadın qəzeti olan İşığı çap edir. | Tiflis, Rusiya imperiyası |
| 1912 | İlk azərbaycanlı qadın opera müğənnisi Şövkət Məmmədova özünün ilk səhnə performansını edir. | Bakı, Rusiya imperiyası |
| 1918 | Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə qadınlar seçki hüququ əldə edir. | |
| 1929 | İzzət Oruczadə bədii filmdə rol alan ilk azərbaycanlı qadın aktrisa olur. | |
| 1930 | Adilə Şahtaxtinskaya doktorat dərəcəsi əldə edən ilk azərbaycanlı qadın olur. | |
| 1930 | Qəmər Salamzadə "Qızıl kol" filmini çəkib, Azərbaycanın ilk qadın kinorejissoru olur. | |
| 1931 | Leyla Məmmədbəyova təyyarə ilə ilk uçuşunu edib, ilk azərbaycanlı qadın təyyarəçi olur. | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| 1932 | İlk azərbaycanlı balet rəqqasəsi Qəmər Almaszadə ""də debütünü edir. | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| 1934 | Azərbaycan SSR-nin maarif üzrə xalq komissarı Ayna Sultanova ilk azərbaycanlı qadın kabinet naziri olur. | |
| 1949 | Validə Tutayuq AMEA-ın ilk azərbaycanlı qadın üzvü olur. | |
| 1964 | Səkinə Əliyeva Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin Prezidiumunun Sədri olaraq ilk azərbaycanlı qadın parlament başçısı olur. | Naxçıvan, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| 2007 | Mənzər İsmayılova azərbaycanlı ilk qadın keşiş olur. | Şəki, Azərbaycan |
| 2009 | Natəvan Mirvətova Azərbaycan Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində üçüncü ən yüksək hərbi rütbəsi olan general-mayor rütbəsinə gətirilir. Bu rütbə Azərbaycanda qadına verilən ən yüksək hərbi rütbədir. | Bakı, Azərbaycan |
Ailə və nikah
2011-cu ildə Ailə Məcəlləsində qızların nikah yaşının 17-dən 18-ə qaldırılması ilə bağlı dəyişikliklər oldu. Yeniliyə əsasən, qadını nikaha daxil olmağa məcbur etmə 2 min manatdan 3 min manatadək miqdarda cərimə və ya 2 ilədək azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılmalıdır. Eyni əməllər nikah yaşına çatmayan şəxs barəsində törədildikdə 3 min manatdan 4 min manatadək miqdarda cərimə və ya 4 ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzası tətbiq olunur.
Əmək
İkinci Dünya Müharibəsi qadınların əməyə daha geniş surətdə cəlb edilməsinə təkan verdi. Bir çox sahələrdə cəbhəyə gedən kişiləri qadınlar əvəz etdi. Həmin dövrdə Leyla Məmmədbəyova, Züleyxa Seyidməmmədova, Sona Nuriyeva kimi təyyarəçi, Şövkət Səlimova kimi qadın gəmi kapitanı yetişmişdi. Müharibə dövründə Azərbaycan qadınları ön cəbhədə mərdliklə döyüşmüş, arxa cəbhədə əmək rəşadəti, fədakarlıq nümayiş etdirmişlər.
2015-ci ildə Azərbaycan Respublikasının rəsmi statisikasına görə, sahibkarlıqla məşğul olan fərdi sahibkarların 81,0 faizini kişilər, 19,0 faizini isə qadınlar təşkil edib. Qadınlar "Ticarət; nəqliyyat vasitələrinin təmiri" fəaliyyəti sahəsində fərdi sahibkarların 39,6 faizini, "Digər sahələrdə xidmətlərin göstərilməsi"ndə 20,2 faizini, "Kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq"da 17,7 faizini təşkil edir. Bu dövrdə müxtəlif biznes sahələrində — "Əli və Nino" kitab evinin rəhbəri Nigar Köçərli, Azərfon MMC-nin Strateji Marketinq Departamentinin rəhbəri Leyla Nəsrullayeva, Societe Generale Banking Group-un Azərbaycanda nümayəndəliyinin rəhbəri Teybə Quliyeva kimi xanımları qeyd etmək olar.
Təhsil
Dünyəvi teatrın, demokratik mətbuatın, anadilli məktəbin, qız məktəblərinin və qadın gimnaziyalarının yaradılması Azərbaycan qadınlarının hərtərəfli inkişafı üçün yeni üfüqlər açdı. Bu dövrdə cəmiyyətdə maarifçiliklə yanaşı xeyriyyəçilik də mühüm yer tuturdu.Gövhər xanım Qacar, Həmidə Məmmədquluzadə, Nigar Şıxlinskaya, Badisəba Köçərli, Mədinə Qiyasbəyli, Məsmə xanım Talışinskaya, və digərlərinin yaratdıqları qadın xeyriyyə cəmiyyətləri böyük iş aparırdı. O dövrün möhtəşəm abidəsi olan Təzəpir məscidi də həmin xeyriyyə tədbirlərindən biri kimi Nabat xanım Aşurbəyli-Rzayeva tərəfindən tikdirilmişdir. Bütün bu işlərin məntiqi nəticəsi olaraq Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq qadınlara seçib-seçilmək hüquq verildi.
Mədəniyyətdə
Azərbaycan qadınlarının sovet hakimiyyəti illərində elm və mədəniyyət sahələrində əldə etdikləri nailiyyətlər onların böyük istedad və əməksevərliyinə dəlalət edən tutarlı sübutdur. Teatr səhnəsinin mahir ustaları Mərziyyə Davudova, Fatma Qədri, Hökumə Qurbanova, Münəvvər Kələntərli, Barat Şəkinskaya, Leyla Bədirbəyli, Nəsibə Zeynalova, Şəfiqə Məmmədova, Amaliya Pənahova, Azərbaycan baletinin ulduzları Qəmər Almaszadə, Leyla Vəkilova, Rəfiqə Axundova, müğənnilər Şövkət Məmmədova, Həqiqət Rzayeva, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Rübabə Muradova, Fatma Mehrəliyeva, Tükəzban İsmayılova, Zeynəb Xanlarova, görkəmli bəstəkarlar Ağabacı Rzayeva, Şəfiqə Axundova, Firəngiz Əlizadə, qadın rəssamları Vəcihə Səmədova, Reyhan Topçubaşova, Güllü Mustafayeva, Elmira Şahtaxtinskaya, Maral Rəhmanzadə Azərbaycan milli mədəniyyətinin inkişafına öz layiqli töhfələrini vermişlər.
Qadınların emansipasiyası
Cəlil Məmmədquluzadə qadınların emansipasiyası haqqında deyir, Övrət məsələsi barəsində Avropada söz danışan alimlər bütün Avropa və Amerikada məşhur filosoflardır ki, kitabları bir neçə dilə tərcümə olunub, amma bizim içimizdə axır vaxtlarda övrət məsələsini kəşf eləyənlər məhz baqqallarla növhəxanlarımızdır ki, indiyə kimi onların adları yazıçılıqda heç öz məhəllə əhlinə də məlum deyil… Avropa filosofları övrət məsələsini danışanda çox millətlərin övrətlərindən söhbət açıblar, amma heç bir millətin övrətlərinin barəsində ədəbsizliklə və xarlıqla danışmayıblar; amma bizim filosofların yazıları başdan-axıra kimi Qərb övrətlərinə föhş demək və hörmətsizliklə danışmaqdır… Avropa üləmasının övrət məsələsinə dair yazılarını oxuyanda görürsən ki, bu zalımlar dünyanın hər bir güşəsindən xəbər verirlər; amma bizim filosofların yazdıqlarını oxuyanda adam elə bilir ki, deyəsən bunlar Bakı və Tiflis şəhərlərinin gecələr qaranlıq küçələrində gəzən bir para kefli… arvadlardan savayı, dünyada heç bir özgə övrət görməyiblər. Və yagin ki, görməyiblər!
Ədəbiyyat və elm
Azərbaycan mədəniyyətinin və elminin inkişafında mühüm mərhələ olan orta əsrlər dövründə Azərbaycan qadınının fəaliyyəti Azərbaycan xalqının milli-mədəni ənənələrinin qorunub saxlanılması və zənginləşdirilməsinə xidmət etmişdir.XII əsr poeziyasının görkəmli nümayəndələrindən olan Məhsəti Gəncəvinin şer məclisləri Azərbaycan qadınının adını uzaq ellərdə tanıtdı. XIX əsr Azərbaycanın həyatında qadınların fəallığı və böyük yaradıcılıq uğurları ilə səciyyələnir. Bu mənada Xurşidbanu Natəvanın, Ağa Bəyim Ağa Ağabacının, Qönçəbəyimin, Fatma xanım Kəminənin, Şahnigar xanımın, Qəmərbəyim Şeyda Qarabağinin və başqalarının yaradıcılığı diqqəti cəlb edir. Həmin əsrdən Azərbaycanda baş verən siyasi, iqtisadi və mədəni proseslər qadınların maariflənməsi və ictimai həyatda daha fəal iştirak etməsinə güclü təkan verdi. Azərbaycanın qadın şair və yazıçıları — Nigar Rəfibəyli, Mirvarid Dilbazi, Mədinə Gülgün, Hökumə Billuri, Əzizə Cəfərzadə, Xanımana Əlibəyli, Yaqut Dilbazi də Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafı tarixində silinməz izlər qoymuşlar.
Cinayət və hüquq
Azərbaycanda "İnsan inkişafı 2007" hesabatına görə, məcburi köçkün qadınların zorakılığa məruz qalma halları digər icmalardan 7 faiz çoxdur. Qadınlara qarşı zorakılığın ən bariz nümunələrindən biri də erkən və/və ya zorakı nigahdır. Bu, BMT nümayəndələrinin səfəri zamanı əsas sosial problem kimi qəbul olunub.
2010-cu ildə "Məişət zorakılığının qarşısının alınması haqqında" qanunun qəbul olundu. BMT Daxili İşlər Nazirliyinə istinadla bildirir ki, 2011-ci il yanvarın 1-dən 2013-cü il noyabrın 1-dək Azərbaycanda qadınlara qarşı 16 min 253 cinayət hadisəsi törədilib, bunların 9 min 140-ü qadınlara qarşı zorakılıq halıdır. Bu hadisələrdən 76-ı zorlama, 193-cü qətldir. Qətlin motivləri ilə bağlı məlumat verilmir.
2015-ci ildə Bakı şəhərində 11-ci sinif şagirdi Aytac Babayevanın qətlə yetirilməsi ilə nəticələnən cinayət hadisəsi ölkədə rezonans yaratmışdır. Aytac Babayevanın amansız şəkildə öldürülməsi 2015-ci ilin 13 fevralında Türkiyədə baş vermiş Özgəcan Aslan cinayətini xatırladıb. Hər iki cinayət qadınlara qarşı zorkalığının və şiddəti nümunəsi hesab olunur.
İstinadlar
- "WOMEN IN AZERBAIJAN RECOMMEND STEPS TO GENDER EQUALITY". www.counterpart.org. www.counterpart.org. 15 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- Qureyeva, Yuliya. . www.gwi-boell.de. www.gwi-boell.de. 2019-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycan Respublikasında dövlət qadın siyasətinin həyata keçirilməsi haqqında". www.e-qanun.az. www.e-qanun.az. 2016-11-16 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Xeyriyyəçi qadınlarımız..." www.anl.az. www.anl.az. 2017-04-22 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "An International Record of Women's Suffrage". culturedarm.com. culturedarm.com. 2016-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- Murguzov, Farid. . en.thegreatmiddleeast.com. en.thegreatmiddleeast.com. 2016-11-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- DeRouen, Jr., Karl. Civil Wars of the World: Major Conflicts Since World War II. ABC-CLIO. 2007. səh. 151. 2022-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycan qadını cəmiyyətdə uca tutulur". news.milli.az. news.milli.az. 2022-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanda uğurlu gender siyasəti aparılır". anl.az. anl.az. 2022-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . www.xalqqazeti.com. www.xalqqazeti.com. 2016-11-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- Azerbaijan Soviet Encyclopedia (1987), vol. 10, p. 551.
- "Bakıda müsəlman aləminin ilk dünyəvi qız məktəbinin açılmasından 110 il ötür". www.anspress.com. www.anspress.com. 2016-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azad və cəsur TÜRK QADINIna ithaf". www.azadliq.info. www.azadliq.info. 2015-11-18 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "«Mən görmədiklərimi yaza bilmərəm!»". www.azadliq.org. www.azadliq.org. 2018-04-16 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanın ilk aktrisası kimdir?". news.milli.az. news.milli.az. 2017-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . www.respublica-news.az. www.respublica-news.az. 2017-07-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanda ilk qadın qəzetinin - "İşıq"ın 100 illik yubileyi qeyd edilmişdir". azertag.az. azertag.az. 2018-04-16 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanın ilk qadın opera müğənnisi..." anl.az. anl.az. 2020-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "About Azerbaijan". www.az.undp.org. www.az.undp.org. 2016-12-04 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- Tadeusz Swietochowski. Russian Azerbaijan, 1905–1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press, 2004. , 9780521522458, p.144
- "İlk kinoaktrisamız, kimyaçı akademikin əzablı həyatı". modern.az. modern.az. 2017-12-01 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . www.mediapost-az.com. www.mediapost-az.com. 2016-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanın ilk qadın reiissorunun 100 illiyi qeyd olundu". anl.az. anl.az. 2017-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Şərqin ilk qadın təyyarəçisi – Azərbaycanlı Leyla Məmmədbəyova". modern.az. modern.az. 2017-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "My Life as Azerbaijan's First Ballerina". www.azer.com. www.azer.com. 2016-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . deyerler.org. deyerler.org. 2017-09-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "«İlk»lərin müəllifi". www.anl.az. www.anl.az. 2017-12-01 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "20 Yanvar: qanlı Bakı faciəsinin pərdəarxası, yaxud Naxçıvanın işğalı ssenarisi". www.anl.az. www.anl.az. 2019-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "В Азербайджане появилась первая женщина - священнослужитель". news.day.az (rus). news.day.az. 2016-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . azens.az. azens.az. 2018-04-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanda qızların nikah yaşı 18 olub". www.amerikaninsesi.org. www.amerikaninsesi.org. 2021-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Azərbaycanda "biznes lady"lərlə bağlı - MARAQLI MƏLUMAT". oxu.az. oxu.az. 2022-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . azxeber.com. azxeber.com. Archived from the original on 2023-06-29. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Aytacın qətli, Azərbaycan və Fransa qanunları". www.azadliq.org. www.azadliq.org. 2021-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- "Aytac Babayevanın amansızcasına qətlinin səbəbi əslində nədir?". news.milli.az. news.milli.az. 2015-05-07 tarixində . İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
- . www.bbc.com. BBC. Archived from the original on 2023-06-29. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2016.
Xarici keçidlər
- Heyat, Farideh. Azeri Women in Transition: Women in Soviet and Post-Soviet Azerbaijan. Routledge (2002). .
- Violence Against Women in Azerbaijan 2008-05-16 at the Wayback Machine. World Organisation Against Torture (November 2004). This report also addresses the status of women generally.
- Yuliya Aliyeva Gureyeva: "Policy Attitudes towards Women in Azerbaijan: Is Equality Part of the Agenda?" in the Caucasus Analytical Digest No. 21
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycanda qadinlarin resmi olaraq kisi ile huquqlari bir olsa da sosial diskriminasiya hele de problemdir Olkenin kend erazilerinde enenevi sosial normalar ve iqtisadi inkisafin zeif olmasi iqtisadiyyatda qadinin rolunu mehdud olmasina sebeb olur ve cinsi diskriminasiyaya gore qadinlar qanuni huquqlarindan istifade etmekde cetinlik cekir Azerbaycanda qadinDeyer0 323 2012 Yer54 cu her 100 000 nefere gore 54 2010 16 0 2012 Orta tehsil almis 25 yas ustu qadinlar90 0 2010 Qadinlar emekde61 6 2011 Deyer0 6582 2013 Yer99 144 Azerbaycanda qadinin statusu son bir nece minillik erzinde cox boyuk deyisikliklere meruz olmusdur Buna baxmayaraq Azerbaycanda qadinlar olke tarixinin butun dovrlerinde xalqin taleyuklu meselelerinin hell edilmesine oz tohfelerini veribler 1918 ci ilde yaradilmis Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde olke erazisinde yasayan butun xalqlarin ve her iki cinsin beraber secki huququ qanunla tesbit edilirdi Bununla da Azerbaycan Serqde qadinlara secki huququ veren ilk olke oldu StatusuAleksandra imperator rus muselman qiz mektebi Azerbaycanin maarifcilik tarixinde dunyevi tehsilin inkisafinda Azerbaycan qadininin tehsil almasinda boyuk rol oynamisdir Orta esrlerde Azerbaycan hokmdarlarindan Qizil Arslanin arvadi Qetibe xanim Ozbek xanim arvadi Mehrican xanim Uzun Hesenin anasi Sara xatun Sah Ismayil Xetainin qizi Mehinbanu Sultan Sirvansah Xelilullanin arvadi Peri xanim Sah Abbasin anasi Xeyransa beyim efsanevi Tuti Bike ve basqalari kimi gorkemli siyasi ve dovlet xadimleri olkenin tarixinde boyuk iz qoymusdur Azerbaycanda ilk qadin xeyriyye cemiyyeti 1908 ci ilde yaranib ve bu qadin teskilatinin yaradilmasinin tesebbuscusu Azerbaycanin ictimai xadimi Hesen bey Zerdabinin xanimi Henife Melikova olub 1918 ci il mayin 28 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin qebul etdiyi Istiqlal Beyannamesi beraberhuquqluluq prinsipini secmek ve secilmek huququnu tesbit etdi Bunun neticesinde Azerbaycan Serqde qadinlara secmek ve secilmek huququ veren ilk olke oldu Sovet hakimiyyeti illerinde de Azerbaycan qadini cox murekkeb ve serefli yol kecmisdir Qadin emansipasiyasi qisa bir muddetde qadinlar arasinda savadsizligin legvi qadinlarin muellim hekim muhendis ve sair peselere yiyelenerek cemiyyetde kisilerle beraber huquqlari malik olmasi oz istedad ve bacariqlarini gerceklesdire bilmesi hemin dovrun baslica nailiyyetleridir 1921 ci il Azerbaycan tarixine qadinlarin ilk qurultayi ili kimi daxil olmusdur Neriman Nerimanovun meruze ile cixis etdiyi bu qurultayin esas qayesini qadin azadligi ideyalari teskil etdi Qurultaydan kecen qisa bir muddet erzinde Azerbaycan qadinlarinin maariflenmesi ictimai fealliginin artirilmasi sahesinde boyuk isler heyata kecirildi 1921 ci ilde qizlar ucun teskil olunmus mektebeqeder terbiye institutu bir il sonra Ali qadin pedaqoji institutuna cevrildi Ceyran Bayramovanin tesebbusu ile yaradilmis ilk qadin klubu bu dovrde qadin herekatinin inkisafinda muhum rol oynadi 1923 cu ilde Serq qadini jurnalinin nesre baslamasi Azerbaycanda qadin herekati tarixinde elametdar hadise oldu Sovet hakimiyyeti dovrunde Azerbaycan qadinlarinin 1957 1967 ve 1972 ci illerde kecirilmis qurultaylari da Azerbaycanda qadin herekatinin inkisafinda onun daha mutesekkil forma almasinda muhum rol oynadi Azerbaycan qadinlari musteqillik yollarinda geden mubarizelerin on siralarinda idiler 1988 ci ilden respublikada cereyan eden murekkeb proseslerde qadinlar kisilerle beraber istirak edirdiler 1990 ci il yanvarin 19 20 de sovet qosunlarinin Bakida ve respublikanin diger seher ve rayonlarinda toretdikleri qanli facienin qurbanlari arasinda qadinlar da var idi Qarabag muharibesinin aktiv fazasi dovrunde Azerbaycanin 74 min herbi personalindan 2 mini qadin idi ve onlardan 600 u herbi emeliyyatlarinda birbasa istirak etmisdi Azerbaycanin milli qehremanlari Qarabag muharibesinde helak olmus jurnalist Salatin Esgerova ve hekim Gultekin Esgerova yeni dovrun fedakarliq remzi oldular Ermeni qesbkarlarinin Azerbaycanin erazisinin 20 ni isgal etmesi neticesinde oz dogma ev esiyinden didergin dusmus bir milyona qeder Azerbaycan vetendasi arasinda qadinlarin sayi coxdur Qarabag muharibesinin neticelerinden dogan esas problemlerin o cumleden qacqinliq ve kockunluk heyatinin agirligi baslica olaraq qadinlarin analarin bacilarin qiz gelinlerin uzerine dusdu Azerbaycan Respublikasinin 1995 ci ilde qebul olunmus Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi qadinlarin kisilerle beraber demokratik dovlet quruculugu prosesinde feal istirakinin huquqi bazasini yaratdi Konstitusiyanin qadin huquqlarinin mudafiesine etibarli zemin formalasdiran 25 ci maddesinde haminin qanun ve mehkeme qarsisinda beraberliyi habele kisi ile qadinin eyni huquq ve azadliqlara malik oldugu birmenali sekilde tesbit edilmisdir Hemin maddenin ucuncu hissesi cinsinden asili olmayaraq her kesin huquq ve azadliqlarinin beraberliyine teminat vermekle yanasi insan ve vetendas huquqlarinin ve azadliqlarinin cinsi mensubiyyete gore mehdudlasdirilmasini da qadagan edir 1995 ci ilde Pekinde kecirilen hazirliq dovrunde Azerbaycanda fealiyyet gosteren Qadinlarin Milli Komitesi Pekin konfransina umummilli meruzeni hazirlayib teqdim etmisdir Konfransdan sonra umummilli fealiyyet platformasina aid muzakireler ve konfranslar kecirilmisdir Azerbaycan Respublikasi 1995 ci iyunun 30 da Birlesmis Milletler Teskilatinin Qadinlara munasibetde ayri seckiliyin butun formalarinin legv olunmasi haqqinda konvensiyasina qosularaq oz uzerine muvafiq ohdelikler goturmusdur Konstitusiyanin qebulundan sonra Azerbaycanda gender berarberliyinin temini istiqametinde muhum addimlar atildi Heyder Eliyevin 1998 ci il 14 yanvar tarixli fermani ile gender siyasetinin heyata kecirilmesi meqsedile Qadin Problemleri uzre Dovlet Komitesi yaradildi Komitenin yaradilmasinda esas meqsed qadinlarin huquqlarinin qorunmasindan olkenin sosial ve siyasi heyatinda onlarin istirakinin artirilmasindan ibaret olmusdur 2000 ci ilde Heyder Eliyev qadinlarin kisilerle huquq beraberliyini xususile onlarin dovlet idareciliyi sisteminde lazimi seviyyede temsil olunmasini emeli suretde temin etmek meqsedile Azerbaycan Respublikasinda dovlet qadin siyasetinin heyata kecirilmesi haqqinda ferman imzaladi Fermanda xususi vurgulanmisdir ki Azerbaycan Respublikasinin butun dovlet qurumlarinda fealiyyet novu nezere alinmaqla qadinlarin rehberlik seviyyesinde kisilerle beraber temsilciliyi temin edilmelidir Hem dovlet komitesinin yaradilmasi hem de fermanin imzalanmasi olkede qadin siyasetinin heyata kecirilmesinde yeni merhele acdi 2000 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Qadin Problemleri uzre Milli Fealiyyet Plani 2000 2005 ci iller tesdiq edildi Milli Fealiyyet Planinda dovlet terefinden qadin problemine daim diqqet yetirilmesi qadin problemleri ile bagli texiresalinmaz konkret tedbirlerin heyata kecirilmesi dovlet proqramlarinin hazirlanmasi oz eksini tapdi 2006 ci ilde Prezident Ilham Eliyevin serencami ile Qadin Problemleri uzre Dovlet Komitesi Aile Qadin ve Usaq problemleri uzre Dovlet Komitesi kimi yeniden formalasdirilmisdir 2006 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisi Gender beraberliyinin teminatlari haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Qanununu qebul edib Qanunda gender beraberliyinin temin edilmesi ile bagli dovlet siyasetinin esas istiqametleri ve vezifeleri mueyyen edilib 2004 cu ilde Azerbaycanda belediyye uzvlerinin cemi 4 faizi qadinlar oldugu halda 2009 cu ilde artiq bu reqem 26 5 faize qalxib 2011 ci ilde Azerbaycanda parlament sedrinin uc muavininden biri parlamentin 125 deputatindan 20 si Insan Huquqlari uzre muvekkil 1 Dovlet Komitesinin sedri 1 Dovlet Komissiyasinin sedri 4 nazir muavini Azerbaycan Respublikasi Konstitusiya Mehkemesinin sedr muavini ve 1 hakimi qadin idi Hemin ilde olkede 90 a yaxin qeyri hokumet qadin teskilati fealiyyet gosterib Qadin azadliginin xronologiyasi Il Hadise Mekan1889 Nigar Sixlinskaya ali tehsil alan ilk azerbaycanli qadin olur Tiflis Rusiya imperiyasi1901 Aleksandra imperator rus muselman qiz mektebi ilk dunyevi qiz mektebi ve hemcinin Rusiya imperiyasinda ve muselman Serqinde ilk olan mekteb Haci Zeynalabdin Tagiyevin tesebbusu ve desteyi ile acildi Baki Rusiya imperiyasi1908 Sona xanim Velixan 1908 ci ilde Peterburq Tibb Institutunu bitirmis ve Azerbaycanda ilk ali tehsilli hekim qadin olmusdur Sankt Peterburq Rusiya imperiyasi1908 Henife Melikovanin tesebbusu neticesinde Azerbaycanda ilk qadin xeyriyye cemiyyeti yaranib 1908 Filantrop Hemide Memmedquluzade oglanlarin ve qizlarin birlikde tehsil aldigi ilk mektebin esasini qoymusdur O hem de beynelxalq konfransda cixis etmis ilk Azerbaycan qadinidir Boyuk Kehrizli Agcabedi rayonu Rusiya imperiyasi1910 Aktrisa Govher Qaziyeva sehneye cixan ilk azerbaycanli qadin olmusdur Tiflis Rusiya imperiyasi1911 Xedice Elibeyova ilk azerbaycanca qadin qezeti olan Isigi cap edir Tiflis Rusiya imperiyasi1912 Ilk azerbaycanli qadin opera mugennisi Sovket Memmedova ozunun ilk sehne performansini edir Baki Rusiya imperiyasi1918 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde qadinlar secki huququ elde edir 1929 Izzet Oruczade bedii filmde rol alan ilk azerbaycanli qadin aktrisa olur 1930 Adile Sahtaxtinskaya doktorat derecesi elde eden ilk azerbaycanli qadin olur 1930 Qemer Salamzade Qizil kol filmini cekib Azerbaycanin ilk qadin kinorejissoru olur 1931 Leyla Memmedbeyova teyyare ile ilk ucusunu edib ilk azerbaycanli qadin teyyareci olur Baki Azerbaycan SSR SSRI1932 Ilk azerbaycanli balet reqqasesi Qemer Almaszade de debutunu edir Baki Azerbaycan SSR SSRI1934 Azerbaycan SSR nin maarif uzre xalq komissari Ayna Sultanova ilk azerbaycanli qadin kabinet naziri olur 1949 Valide Tutayuq AMEA in ilk azerbaycanli qadin uzvu olur 1964 Sekine Eliyeva Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Sovetinin Prezidiumunun Sedri olaraq ilk azerbaycanli qadin parlament bascisi olur Naxcivan Azerbaycan SSR SSRI2007 Menzer Ismayilova azerbaycanli ilk qadin kesis olur Seki Azerbaycan2009 Natevan Mirvetova Azerbaycan Milli Tehlukesizlik Nazirliyinde ucuncu en yuksek herbi rutbesi olan general mayor rutbesine getirilir Bu rutbe Azerbaycanda qadina verilen en yuksek herbi rutbedir Baki AzerbaycanAile ve nikah2011 cu ilde Aile Mecellesinde qizlarin nikah yasinin 17 den 18 e qaldirilmasi ile bagli deyisiklikler oldu Yeniliye esasen qadini nikaha daxil olmaga mecbur etme 2 min manatdan 3 min manatadek miqdarda cerime ve ya 2 iledek azadliqdan mehrum etme ile cezalandirilmalidir Eyni emeller nikah yasina catmayan sexs baresinde toredildikde 3 min manatdan 4 min manatadek miqdarda cerime ve ya 4 iledek muddete azadliqdan mehrum etme cezasi tetbiq olunur EmekIkinci Dunya Muharibesi qadinlarin emeye daha genis suretde celb edilmesine tekan verdi Bir cox sahelerde cebheye geden kisileri qadinlar evez etdi Hemin dovrde Leyla Memmedbeyova Zuleyxa Seyidmemmedova Sona Nuriyeva kimi teyyareci Sovket Selimova kimi qadin gemi kapitani yetismisdi Muharibe dovrunde Azerbaycan qadinlari on cebhede merdlikle doyusmus arxa cebhede emek resadeti fedakarliq numayis etdirmisler 2015 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin resmi statisikasina gore sahibkarliqla mesgul olan ferdi sahibkarlarin 81 0 faizini kisiler 19 0 faizini ise qadinlar teskil edib Qadinlar Ticaret neqliyyat vasitelerinin temiri fealiyyeti sahesinde ferdi sahibkarlarin 39 6 faizini Diger sahelerde xidmetlerin gosterilmesi nde 20 2 faizini Kend teserrufati mese teserrufati ve baliqciliq da 17 7 faizini teskil edir Bu dovrde muxtelif biznes sahelerinde Eli ve Nino kitab evinin rehberi Nigar Kocerli Azerfon MMC nin Strateji Marketinq Departamentinin rehberi Leyla Nesrullayeva Societe Generale Banking Group un Azerbaycanda numayendeliyinin rehberi Teybe Quliyeva kimi xanimlari qeyd etmek olar TehsilDunyevi teatrin demokratik metbuatin anadilli mektebin qiz mekteblerinin ve qadin gimnaziyalarinin yaradilmasi Azerbaycan qadinlarinin herterefli inkisafi ucun yeni ufuqler acdi Bu dovrde cemiyyetde maarifcilikle yanasi xeyriyyecilik de muhum yer tuturdu Govher xanim Qacar Hemide Memmedquluzade Nigar Sixlinskaya Badiseba Kocerli Medine Qiyasbeyli Mesme xanim Talisinskaya ve digerlerinin yaratdiqlari qadin xeyriyye cemiyyetleri boyuk is aparirdi O dovrun mohtesem abidesi olan Tezepir mescidi de hemin xeyriyye tedbirlerinden biri kimi Nabat xanim Asurbeyli Rzayeva terefinden tikdirilmisdir Butun bu islerin mentiqi neticesi olaraq Azerbaycan tarixinde ilk defe olaraq qadinlara secib secilmek huquq verildi MedeniyyetdeAzerbaycanin gorkemli teatr ve kino xadimi Nesibe Zeynalova Azerbaycan qadinlarinin sovet hakimiyyeti illerinde elm ve medeniyyet sahelerinde elde etdikleri nailiyyetler onlarin boyuk istedad ve emekseverliyine delalet eden tutarli subutdur Teatr sehnesinin mahir ustalari Merziyye Davudova Fatma Qedri Hokume Qurbanova Munevver Kelenterli Barat Sekinskaya Leyla Bedirbeyli Nesibe Zeynalova Sefiqe Memmedova Amaliya Penahova Azerbaycan baletinin ulduzlari Qemer Almaszade Leyla Vekilova Refiqe Axundova mugenniler Sovket Memmedova Heqiqet Rzayeva Sovket Elekberova Sara Qedimova Rubabe Muradova Fatma Mehreliyeva Tukezban Ismayilova Zeyneb Xanlarova gorkemli bestekarlar Agabaci Rzayeva Sefiqe Axundova Firengiz Elizade qadin ressamlari Vecihe Semedova Reyhan Topcubasova Gullu Mustafayeva Elmira Sahtaxtinskaya Maral Rehmanzade Azerbaycan milli medeniyyetinin inkisafina oz layiqli tohfelerini vermisler Qadinlarin emansipasiyasi Celil Memmedquluzade qadinlarin emansipasiyasi haqqinda deyir Ovret meselesi baresinde Avropada soz danisan alimler butun Avropa ve Amerikada meshur filosoflardir ki kitablari bir nece dile tercume olunub amma bizim icimizde axir vaxtlarda ovret meselesini kesf eleyenler mehz baqqallarla novhexanlarimizdir ki indiye kimi onlarin adlari yaziciliqda hec oz mehelle ehline de melum deyil Avropa filosoflari ovret meselesini danisanda cox milletlerin ovretlerinden sohbet aciblar amma hec bir milletin ovretlerinin baresinde edebsizlikle ve xarliqla danismayiblar amma bizim filosoflarin yazilari basdan axira kimi Qerb ovretlerine fohs demek ve hormetsizlikle danismaqdir Avropa ulemasinin ovret meselesine dair yazilarini oxuyanda gorursen ki bu zalimlar dunyanin her bir gusesinden xeber verirler amma bizim filosoflarin yazdiqlarini oxuyanda adam ele bilir ki deyesen bunlar Baki ve Tiflis seherlerinin geceler qaranliq kucelerinde gezen bir para kefli arvadlardan savayi dunyada hec bir ozge ovret gormeyibler Ve yagin ki gormeyibler Edebiyyat ve elm Azerbaycan medeniyyetinin ve elminin inkisafinda muhum merhele olan orta esrler dovrunde Azerbaycan qadininin fealiyyeti Azerbaycan xalqinin milli medeni enenelerinin qorunub saxlanilmasi ve zenginlesdirilmesine xidmet etmisdir XII esr poeziyasinin gorkemli numayendelerinden olan Mehseti Gencevinin ser meclisleri Azerbaycan qadininin adini uzaq ellerde tanitdi XIX esr Azerbaycanin heyatinda qadinlarin fealligi ve boyuk yaradiciliq ugurlari ile seciyyelenir Bu menada Xursidbanu Natevanin Aga Beyim Aga Agabacinin Qoncebeyimin Fatma xanim Keminenin Sahnigar xanimin Qemerbeyim Seyda Qarabaginin ve basqalarinin yaradiciligi diqqeti celb edir Hemin esrden Azerbaycanda bas veren siyasi iqtisadi ve medeni prosesler qadinlarin maariflenmesi ve ictimai heyatda daha feal istirak etmesine guclu tekan verdi Azerbaycanin qadin sair ve yazicilari Nigar Refibeyli Mirvarid Dilbazi Medine Gulgun Hokume Billuri Ezize Ceferzade Xanimana Elibeyli Yaqut Dilbazi de Azerbaycan edebiyyatinin inkisafi tarixinde silinmez izler qoymuslar Cinayet ve huquqAzerbaycanda Insan inkisafi 2007 hesabatina gore mecburi kockun qadinlarin zorakiliga meruz qalma hallari diger icmalardan 7 faiz coxdur Qadinlara qarsi zorakiligin en bariz numunelerinden biri de erken ve ve ya zoraki nigahdir Bu BMT numayendelerinin seferi zamani esas sosial problem kimi qebul olunub 2010 cu ilde Meiset zorakiliginin qarsisinin alinmasi haqqinda qanunun qebul olundu BMT Daxili Isler Nazirliyine istinadla bildirir ki 2011 ci il yanvarin 1 den 2013 cu il noyabrin 1 dek Azerbaycanda qadinlara qarsi 16 min 253 cinayet hadisesi toredilib bunlarin 9 min 140 u qadinlara qarsi zorakiliq halidir Bu hadiselerden 76 i zorlama 193 cu qetldir Qetlin motivleri ile bagli melumat verilmir 2015 ci ilde Baki seherinde 11 ci sinif sagirdi Aytac Babayevanin qetle yetirilmesi ile neticelenen cinayet hadisesi olkede rezonans yaratmisdir Aytac Babayevanin amansiz sekilde oldurulmesi 2015 ci ilin 13 fevralinda Turkiyede bas vermis Ozgecan Aslan cinayetini xatirladib Her iki cinayet qadinlara qarsi zorkaliginin ve siddeti numunesi hesab olunur Istinadlar WOMEN IN AZERBAIJAN RECOMMEND STEPS TO GENDER EQUALITY www counterpart org www counterpart org 15 noyabr 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Qureyeva Yuliya www gwi boell de www gwi boell de 2019 04 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycan Respublikasinda dovlet qadin siyasetinin heyata kecirilmesi haqqinda www e qanun az www e qanun az 2016 11 16 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Xeyriyyeci qadinlarimiz www anl az www anl az 2017 04 22 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 An International Record of Women s Suffrage culturedarm com culturedarm com 2016 10 27 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Murguzov Farid en thegreatmiddleeast com en thegreatmiddleeast com 2016 11 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 DeRouen Jr Karl Civil Wars of the World Major Conflicts Since World War II ABC CLIO 2007 seh 151 2022 08 29 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycan qadini cemiyyetde uca tutulur news milli az news milli az 2022 08 29 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanda ugurlu gender siyaseti aparilir anl az anl az 2022 08 29 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 www xalqqazeti com www xalqqazeti com 2016 11 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaijan Soviet Encyclopedia 1987 vol 10 p 551 Bakida muselman aleminin ilk dunyevi qiz mektebinin acilmasindan 110 il otur www anspress com www anspress com 2016 04 11 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azad ve cesur TURK QADINIna ithaf www azadliq info www azadliq info 2015 11 18 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Men gormediklerimi yaza bilmerem www azadliq org www azadliq org 2018 04 16 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanin ilk aktrisasi kimdir news milli az news milli az 2017 03 28 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 www respublica news az www respublica news az 2017 07 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanda ilk qadin qezetinin Isiq in 100 illik yubileyi qeyd edilmisdir azertag az azertag az 2018 04 16 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanin ilk qadin opera mugennisi anl az anl az 2020 02 17 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 About Azerbaijan www az undp org www az undp org 2016 12 04 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Tadeusz Swietochowski Russian Azerbaijan 1905 1920 The Shaping of a National Identity in a Muslim Community Cambridge University Press 2004 ISBN 0521522455 9780521522458 p 144 Ilk kinoaktrisamiz kimyaci akademikin ezabli heyati modern az modern az 2017 12 01 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 www mediapost az com www mediapost az com 2016 11 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanin ilk qadin reiissorunun 100 illiyi qeyd olundu anl az anl az 2017 04 02 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Serqin ilk qadin teyyarecisi Azerbaycanli Leyla Memmedbeyova modern az modern az 2017 12 09 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 My Life as Azerbaijan s First Ballerina www azer com www azer com 2016 03 23 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 deyerler org deyerler org 2017 09 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Ilk lerin muellifi www anl az www anl az 2017 12 01 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 20 Yanvar qanli Baki faciesinin perdearxasi yaxud Naxcivanin isgali ssenarisi www anl az www anl az 2019 01 23 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 V Azerbajdzhane poyavilas pervaya zhenshina svyashennosluzhitel news day az rus news day az 2016 08 16 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 azens az azens az 2018 04 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanda qizlarin nikah yasi 18 olub www amerikaninsesi org www amerikaninsesi org 2021 06 20 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Azerbaycanda biznes lady lerle bagli MARAQLI MELUMAT oxu az oxu az 2022 03 03 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 azxeber com azxeber com Archived from the original on 2023 06 29 Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Aytacin qetli Azerbaycan ve Fransa qanunlari www azadliq org www azadliq org 2021 07 28 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Aytac Babayevanin amansizcasina qetlinin sebebi eslinde nedir news milli az news milli az 2015 05 07 tarixinde Istifade tarixi 15 noyabr 2016 www bbc com BBC Archived from the original on 2023 06 29 Istifade tarixi 15 noyabr 2016 Xarici kecidlerVikianbarda Azerbaycanda qadin ile elaqeli mediafayllar var Heyat Farideh Azeri Women in Transition Women in Soviet and Post Soviet Azerbaijan Routledge 2002 ISBN 0 7007 1662 9 Violence Against Women in Azerbaijan 2008 05 16 at the Wayback Machine World Organisation Against Torture November 2004 This report also addresses the status of women generally Yuliya Aliyeva Gureyeva Policy Attitudes towards Women in Azerbaijan Is Equality Part of the Agenda in the Caucasus Analytical Digest No 21