Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Billuri Hökumə (Həkimə) İbrahim qızı (3 mart 1926, Zəncan – 22 noyabr 2000, Bakı) — Azərbaycan şairi, ədəbiyyatşünas, filolologiya elmləri namizədi (1963), Azərbaycan Respublikasının xalq şairi (1998), Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1984). Azərbaycan EA-nın Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutunda baş elmi işçi olmuşdur.
| Hökümə Billuri | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 3 mart 1926 |
| Doğum yeri | Zəncan, Cənubi Azərbaycan |
| Vəfat tarixi | 22 noyabr 2000 (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti Filologiya fakültəsi; Moskvada İctimai Elmlər Akademiyası |
| Fəaliyyəti | şair, ədəbiyyatşünas |
| Mükafatları |   |
Həyatı
Hökumə İbrahim qızı Billuri Zəncan şəhərində anadan olub. Bütün uşaqlar kimi, o da qayğısız, xoşbəxt böyümüşdü. Yeniyetmə yaşına çatanda isə hissləri, duyğuları onun düşüncəsini dəyişər, təfəkküründə haqqa, ədalətə tapınmaq kimi fikirlər oyanardı. Əlbəttə, bunlar hələ tam formalaşmamışdı. 10–15 yaşında qız bilmirdi ki, nə üçün Təbrizdən, Zəncandan qohumları, qonşuları, qardaşları Araz çayının o biri səmtinə can atır, Cənubdan Şimala baş götürüb gedirlər. Hökumə orta məktəbi yüksək qiymətlərlə bitirdiyi üçün ona təklif etdilər ki, elə orada qalıb müəllim işləsin. O bu təklifdən fərəhləndi. İlk gündən etimadı doğrultmağa çalışdı. Lakin duyub, anlayıb görəndə ki, qohum-əqrəbaları pərən-pərən düşüb, bəlkə də özündən asılı olmayaraq gileyləndi: "Dağlar, ox olub gözümə batırsan. Araz, mənim qanım kimi niyə bulanıq axırsan? Üzün dönsün, ay xan Araz, niyə qardaşı qardaşdan ayırırsan?" Gənc Hökumə sevincini, kədər və intizarını poetik formada bildirməyi bacarırdı. Düzdür, o, hələ gələcək qismətini, necə həyat tərzi yaşayacağını bilmirdi. Yalnız xəyalında bu hisslər dolaşırdı: "Zaman, dövran ən ədalətli hökmdar, adil hakimdir. Bu, mütləq qanunlar qarşısında niyə haqsızlıq qalib gəlir?" Nəhayət, Hökumə də Arazın bəri səmtinə təşrif gətirdi. 20 yaşında qız üçün bu, ola bilsin, arzuolunmaz səfər idi. Ancaq o gəlməliydi, başqa əlacı yox idi. Çəkişmələrdən, didişmələrdən can qurtarmalıydı. Qəlbinin kövrəkliyi az keçmiş dil açıb danışdı: Kaş Təbriz olaydı, bir də o günlər, Qalib gəldiyimiz o aydın səhər, Azadlıq olaydı, bir də ki zəfər, Qəlblərdə min ümid yandıran atəş, Üfüqdən bayraq tək enəydi Günəş… Yurd həsrəti insanın dincliyini ərşə çəkir. Elə hey gözləri yolda, qulağı səsdə qalır. Doğrudur, gənc Hökumə sovet Azərbaycanına gəlməyindən peşman deyildi. O, Səməd Vurğundan, Mirzə İbrahimovdan, Süleyman Rüstəmdən daim qayğı görürdü. 1947-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinə qəbul olundu. Amma ürəyindən nisgil çəkilmədi. 1952-ci ildə Hökumə Billuri Şərq dünyasının söz, sənət, poeziya korifeylərindən olan Şəhriyara müraciətlə yazmışdı: Qoy zaman dolansın, sənsə belə qal! Şair dəyişməyə tapmasın macal. Təbrizi, Zəncanı sən yadına sal, Gəl öpüm mübarək, odlu sətrini, Səndən Təbrizimin alım ətrini… Zəmanəsinin tanınmış ədəbiyyatşünas alimi, son dərəcə həssas, diqqətçil insan Əli Sultanlı Hökumə xanımla universitetin auditoriyasında tanış olub, onun şeirlərindən məmnun qaldığını bildirib. "Qızım, sənin yaradıcılığından zövq alıram. Getdiyin yol çətindir, amma şərəflidir. Sənə ürəyincə uğurlar arzulayıram" deyib. Eyni zamanda Əli Sultanlı gənc şairin ilk "Mənim arzum" və "Ölməz qəhrəman" kitabları haqqında "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində geniş məqalə də dərc etdirib. Tələbəlik illərini uğurla başa vuran Hökumə Billuri "Azərnəşr"in Bədii ədəbiyyat şöbəsində işə qəbul olundu. Yaradıcılığı məhsuldar oldu. "Şairin yadigarı", "Məndən uzaqlarda" şeirlər toplusu işıq üzü gördü. Çox keçmədi ictimai-siyasi fəaliyyətini nəzərə alıb onu Azərbaycan Demokrat Partiyası Mərkəzi Komitəsinin orqanı olan "Azərbaycan" qəzetinin Baş redaktoru vəzifəsinə təyin etdilər. Təxminən dörd il orada işlədi, ürəyindəki arzuları poetik misralarla, publisistik qeydlər vasitəsilə də oxuculara çatdırdı. Lakin poeziya onun varlığından, damarlarından, qanından süzülüb gəlirdi. İstəsə də, ondan ayrıla bilmirdi. Bəzən düşünərdi: "Nə yaxşı əlim qələm tutur, könlümdən keçənləri yazıb azacıq da olsa, sakitləşə bilirəm. Yoxsa ürəyim qüssədən çərləyərdi". Yazı üzərində işləyərkən xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə ilə görüşdük. Hal-əhval tutub məqsədimizi ona bildirdik. O, çox məmnun oldu: — Hökumə xanım kövrək şeirlər müəllifi olduğu kimi, həm də son dərəcə mədəni, alicənab insan idi. Onun 20-yə yaxın kitabı yadigar qalıb. Əsl ziyalı əvvəl mənsub olduğu xalqını, sonra özünü düşünməlidir. Billuri məhz belə qələm sahiblərindən idi. Bəxtiyar müəllim Hökumə Billuri ilə bağlı bir xatirəsini də danışdı: "1958-ci ildə "Gülüstan" poemam "Şəki" qəzetində dərc olunmuşdu. Qara qüvvələrin təzyiqinə, təqibinə məruz qalmışdım. Belə dar məqamda qayğıkeş insanlar məni müdafiə etdilər, onlardan biri də Hökumə xanım idi. O, istedadlı şair, geniş bilikli elm xadimi, həssas qəlbli insan kimi hələ də yaddaşımda yaşayır". Hökumə Billuri 1963-cü ildə "İran Azərbaycanının realist-demokratik ədəbiyyatı" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi elmi dərəcə almışdır. Bir il sonra Azərbaycan EA-nın Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutunda baş elmi işçi vəzifəsinə dəvət olunmuş, ömrünün sonuna qədər orada çalışmışdır. Hökumə Billuri əməkdar incəsənət xadimi fəxri adına, müxtəlif fərmanlara, diplomlara layiq görülmüşdür. "Ürək dustaq oldu dərdə, fərağa" desə də, onun ömründən bugünümüzə daim anılan unudulmaz xatirələr yadigar qalmışdır. Hökumə Billuri 22 noyabr 2000-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.
Vətən həsrəti ilə qəlbi döyünən şairənin el arasında məşhur şeirlərindən biridə "Təbriz" şeridir. Səksəninci illərin sonuna yaxın Azərbaycan milli hərəkatının genişləndiyi dövürdə məşhur SSRİ miliyounçusu Cənnət Əliyev tərəfindən həmçinin bu şer əsasında "Təbriz" müsiqisi bəstələnmişdir.
Qollarım dolana boynuna bir gün
Yenə baş qoyaram dizinə Təbriz
Həsrətdən hicrandan cana doymuşam
Doyunca baxaram gözünə Təbriz
Bulanıq suların axsın durulsun,
Təzə güllərindən büsat qurulsun
O gül camalına birdə vurulsun
Bir qubar qonmasın üzünə Təbriz
Gülüstan bağının seyrinə gəlim
Lalə yamacında birdə dincəlim
Ötən günlərimə yetişməz əlim
Düşüm heç olmasa izinə Təbriz
Bulanıq suların axsın durulsun
Təzə güllərindən büsat qurulsun
Ö gül camalına birdə vurulusun
Bir qubar qonmasın üzünə Təbriz
Fəaliyyəti
Azərbaycan Dövlət Universitetinin filolologiya fakültəsini (1952) və Moskvada İctimai Elmlər Akademiyasını (1963) bitirmişdir. Cənubi Azərb.-da milli azadlıq və demokratik hərəkatın (1941–45) fəal iştirakçısı olmuşdur. Əsərləri: "Mənim arzum" (1949), "Mübarizə illərində" (1951), "Şairin yadigarı" (1957), "Səndən uzaqlarda" (1961), "Səhər günəşi" (1964), "İstərəm" (1969), "Çinar gözləyir məni" (1975), "Şerlər" (1980), "Bir də bahar gəlsə" (1984) və s. kitabları, "Səriyyə" ("Ölməz qəhrəman"), "Sənin həyatın", "Məhin", "O göylərin altında" poemaları. Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın farsca şerlərini Azərbaycan dilinə, Səməd Vurğunun "Zəncinin arzuları" poemasını, Cəfər Cabbarlı, Mirvarid Dilbazi, Nəbi Xəzri və b.-nın şeirlərini isə fars dilinə tərcümə etmişdir. Müasir Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatına, o cümlədən M. Şəhriyarın həyat və yaradıcılığına dair tədqiqatların müəllifidir. Azərbaycan Demokrat Firqəsi MK orqanı "Azərbaycan" qəzetinin baş redaktoru (1956–60), Azərbaycan EA Şərqşünaslıq İnstitunun baş elmi işçisi (1964 ildən) olmuşdur.
2023-cü ildə "Xalq əmanəti" layihəsi çərçivəsində "Seçilmiş əsərləri" kitabı işıq üzü görmüşdür.
İstinadlar
- Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası. III. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988. səh. 247. 2023-07-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-20.
- "Hökumə Billuri". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-10-01.
- Mir24 TV. "Презентация книги" (rus). Youtube.com. 27.05.2023. 2023-05-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-28.
- Real TV. ""Seçilmiş əsərlər" kitabı təqdim olunur" (az.). Youtube.com. 26.05.2023. 2023-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-28.
- APA TV. ""Xalq Bankın" "Xalq Əmanəti" layihəsi davam edir" (az.). Youtube.com. 27.05.2023. 2023-05-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-28.
Mənbə
- Telman MEHDİXANLI. Hökumə Billuri-80 [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Billuri Hokume Hekime Ibrahim qizi 3 mart 1926 Zencan 22 noyabr 2000 Baki Azerbaycan sairi edebiyyatsunas filolologiya elmleri namizedi 1963 Azerbaycan Respublikasinin xalq sairi 1998 Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1984 Azerbaycan EA nin Yaxin ve Orta Serq Xalqlari Institutunda bas elmi isci olmusdur Hokume BilluriDogum tarixi 3 mart 1926 1926 03 03 Dogum yeri Zencan Cenubi AzerbaycanVefat tarixi 22 noyabr 2000 2000 11 22 74 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliTehsili Baki Dovlet Universiteti Filologiya fakultesi Moskvada Ictimai Elmler AkademiyasiFealiyyeti sair edebiyyatsunasMukafatlari 1946 1998HeyatiHokume Ibrahim qizi Billuri Zencan seherinde anadan olub Butun usaqlar kimi o da qaygisiz xosbext boyumusdu Yeniyetme yasina catanda ise hissleri duygulari onun dusuncesini deyiser tefekkurunde haqqa edalete tapinmaq kimi fikirler oyanardi Elbette bunlar hele tam formalasmamisdi 10 15 yasinda qiz bilmirdi ki ne ucun Tebrizden Zencandan qohumlari qonsulari qardaslari Araz cayinin o biri semtine can atir Cenubdan Simala bas goturub gedirler Hokume orta mektebi yuksek qiymetlerle bitirdiyi ucun ona teklif etdiler ki ele orada qalib muellim islesin O bu teklifden ferehlendi Ilk gunden etimadi dogrultmaga calisdi Lakin duyub anlayib gorende ki qohum eqrebalari peren peren dusub belke de ozunden asili olmayaraq gileylendi Daglar ox olub gozume batirsan Araz menim qanim kimi niye bulaniq axirsan Uzun donsun ay xan Araz niye qardasi qardasdan ayirirsan Genc Hokume sevincini keder ve intizarini poetik formada bildirmeyi bacarirdi Duzdur o hele gelecek qismetini nece heyat terzi yasayacagini bilmirdi Yalniz xeyalinda bu hissler dolasirdi Zaman dovran en edaletli hokmdar adil hakimdir Bu mutleq qanunlar qarsisinda niye haqsizliq qalib gelir Nehayet Hokume de Arazin beri semtine tesrif getirdi 20 yasinda qiz ucun bu ola bilsin arzuolunmaz sefer idi Ancaq o gelmeliydi basqa elaci yox idi Cekismelerden didismelerden can qurtarmaliydi Qelbinin kovrekliyi az kecmis dil acib danisdi Kas Tebriz olaydi bir de o gunler Qalib geldiyimiz o aydin seher Azadliq olaydi bir de ki zefer Qelblerde min umid yandiran ates Ufuqden bayraq tek eneydi Gunes Yurd hesreti insanin dincliyini erse cekir Ele hey gozleri yolda qulagi sesde qalir Dogrudur genc Hokume sovet Azerbaycanina gelmeyinden pesman deyildi O Semed Vurgundan Mirze Ibrahimovdan Suleyman Rustemden daim qaygi gorurdu 1947 ci ilde Baki Dovlet Universitetinin filologiya fakultesine qebul olundu Amma ureyinden nisgil cekilmedi 1952 ci ilde Hokume Billuri Serq dunyasinin soz senet poeziya korifeylerinden olan Sehriyara muracietle yazmisdi Qoy zaman dolansin sense bele qal Sair deyismeye tapmasin macal Tebrizi Zencani sen yadina sal Gel opum mubarek odlu setrini Senden Tebrizimin alim etrini Zemanesinin taninmis edebiyyatsunas alimi son derece hessas diqqetcil insan Eli Sultanli Hokume xanimla universitetin auditoriyasinda tanis olub onun seirlerinden memnun qaldigini bildirib Qizim senin yaradiciligindan zovq aliram Getdiyin yol cetindir amma sereflidir Sene ureyince ugurlar arzulayiram deyib Eyni zamanda Eli Sultanli genc sairin ilk Menim arzum ve Olmez qehreman kitablari haqqinda Edebiyyat ve incesenet qezetinde genis meqale de derc etdirib Telebelik illerini ugurla basa vuran Hokume Billuri Azernesr in Bedii edebiyyat sobesinde ise qebul olundu Yaradiciligi mehsuldar oldu Sairin yadigari Menden uzaqlarda seirler toplusu isiq uzu gordu Cox kecmedi ictimai siyasi fealiyyetini nezere alib onu Azerbaycan Demokrat Partiyasi Merkezi Komitesinin orqani olan Azerbaycan qezetinin Bas redaktoru vezifesine teyin etdiler Texminen dord il orada isledi ureyindeki arzulari poetik misralarla publisistik qeydler vasitesile de oxuculara catdirdi Lakin poeziya onun varligindan damarlarindan qanindan suzulub gelirdi Istese de ondan ayrila bilmirdi Bezen dusunerdi Ne yaxsi elim qelem tutur konlumden kecenleri yazib azaciq da olsa sakitlese bilirem Yoxsa ureyim qusseden cerleyerdi Yazi uzerinde isleyerken xalq sairi Bextiyar Vahabzade ile gorusduk Hal ehval tutub meqsedimizi ona bildirdik O cox memnun oldu Hokume xanim kovrek seirler muellifi oldugu kimi hem de son derece medeni alicenab insan idi Onun 20 ye yaxin kitabi yadigar qalib Esl ziyali evvel mensub oldugu xalqini sonra ozunu dusunmelidir Billuri mehz bele qelem sahiblerinden idi Bextiyar muellim Hokume Billuri ile bagli bir xatiresini de danisdi 1958 ci ilde Gulustan poemam Seki qezetinde derc olunmusdu Qara quvvelerin tezyiqine teqibine meruz qalmisdim Bele dar meqamda qaygikes insanlar meni mudafie etdiler onlardan biri de Hokume xanim idi O istedadli sair genis bilikli elm xadimi hessas qelbli insan kimi hele de yaddasimda yasayir Hokume Billuri 1963 cu ilde Iran Azerbaycaninin realist demokratik edebiyyati movzusunda dissertasiya mudafie ederek filologiya elmleri namizedi elmi derece almisdir Bir il sonra Azerbaycan EA nin Yaxin ve Orta Serq Xalqlari Institutunda bas elmi isci vezifesine devet olunmus omrunun sonuna qeder orada calismisdir Hokume Billuri emekdar incesenet xadimi fexri adina muxtelif fermanlara diplomlara layiq gorulmusdur Urek dustaq oldu derde feraga dese de onun omrunden bugunumuze daim anilan unudulmaz xatireler yadigar qalmisdir Hokume Billuri 22 noyabr 2000 ci ilde Bakida vefat etmisdir Veten hesreti ile qelbi doyunen sairenin el arasinda meshur seirlerinden biride Tebriz seridir Sekseninci illerin sonuna yaxin Azerbaycan milli herekatinin genislendiyi dovurde meshur SSRI miliyouncusu Cennet Eliyev terefinden hemcinin bu ser esasinda Tebriz musiqisi bestelenmisdir Qollarim dolana boynuna bir gun Yene bas qoyaram dizine Tebriz Hesretden hicrandan cana doymusam Doyunca baxaram gozune Tebriz Bulaniq sularin axsin durulsun Teze gullerinden busat qurulsun O gul camalina birde vurulsun Bir qubar qonmasin uzune Tebriz Gulustan baginin seyrine gelim Lale yamacinda birde dincelim Oten gunlerime yetismez elim Dusum hec olmasa izine Tebriz Bulaniq sularin axsin durulsun Teze gullerinden busat qurulsun O gul camalina birde vurulusun Bir qubar qonmasin uzune TebrizFealiyyetiAzerbaycan Dovlet Universitetinin filolologiya fakultesini 1952 ve Moskvada Ictimai Elmler Akademiyasini 1963 bitirmisdir Cenubi Azerb da milli azadliq ve demokratik herekatin 1941 45 feal istirakcisi olmusdur Eserleri Menim arzum 1949 Mubarize illerinde 1951 Sairin yadigari 1957 Senden uzaqlarda 1961 Seher gunesi 1964 Isterem 1969 Cinar gozleyir meni 1975 Serler 1980 Bir de bahar gelse 1984 ve s kitablari Seriyye Olmez qehreman Senin heyatin Mehin O goylerin altinda poemalari Mehemmedhuseyn Sehriyarin farsca serlerini Azerbaycan diline Semed Vurgunun Zencinin arzulari poemasini Cefer Cabbarli Mirvarid Dilbazi Nebi Xezri ve b nin seirlerini ise fars diline tercume etmisdir Muasir Cenubi Azerbaycan edebiyyatina o cumleden M Sehriyarin heyat ve yaradiciligina dair tedqiqatlarin muellifidir Azerbaycan Demokrat Firqesi MK orqani Azerbaycan qezetinin bas redaktoru 1956 60 Azerbaycan EA Serqsunasliq Institunun bas elmi iscisi 1964 ilden olmusdur 2023 cu ilde Xalq emaneti layihesi cercivesinde Secilmis eserleri kitabi isiq uzu gormusdur IstinadlarCenubi Azerbaycan Edebiyyati Antologiyasi III Baki Elm nesriyyati 1988 seh 247 2023 07 01 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 20 Hokume Billuri 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2013 10 01 Mir24 TV Prezentaciya knigi rus Youtube com 27 05 2023 2023 05 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 28 Real TV Secilmis eserler kitabi teqdim olunur az Youtube com 26 05 2023 2023 06 03 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 28 APA TV Xalq Bankin Xalq Emaneti layihesi davam edir az Youtube com 27 05 2023 2023 05 29 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 28 MenbeTelman MEHDIXANLI Hokume Billuri 80 olu kecid