Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Məhinbanu sultan (tam titulu: Banui Dövran Bilqüszamani, Nəvvab'i-Naibəyi-Səfəviyyə Məhinbanu sultan Səfəvi; 1519, Təbriz – 20 yanvar 1562, Qəzvin) — Səfəvi Sultanı, Şah I İsmayılın və Şah Sultanın qızı.
| Məhinbanu sultan | |
|---|---|
| Məhinbanu Sultan Şah İsmayıl qızı Səfəvi | |
| 1540 – 1562 | |
| Əvvəlki | Taclı bəyim |
| Sonrakı | Pərixan Sultan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1519 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 yanvar 1562 |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Şah İsmayıl Xətai |
| Anası | Şah Sultan |
| Dini | İslam |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Tanınır | Naibə |
Həyatı
Məhinbanu sultan Şah I İsmayıl ilə qızı idi.1516-cı ildə Təbrizdə doğulmuş, sərt saray təlim, tərbiyəsi almışdı.Ömrünün ilk çağları dövlət dərin mənəvi böhran keçirirdi. Mərhum atası Şah I İsmayıl qəfil ölümü vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdi. Anası Taclı bəyim sayəsində qardaşı I Təhmasib taxta keçmiş, feodalların dövlətə laqeydliyi artmışdı. Lakin anasının güclü idarəsi sayəsində dövlət yenidən əvvəlki günlərinə geri dönmüşdü.Məhinbanu Sultan gözəl bir xanım olsa da, ailə həyatı qurmamış, talibləri qəbul etməmiş, ömrünü dövlət işlərinə sərf etmişdir.
Fəaliyyəti
Ögey bacı olmasına baxmayaraq, Məhinbanu Sultan qardaşının yanında söz və məşvərət sahibi olaraq 'Naibə' vəzifəsinə qədər yüksəlmişdi (1540).Güclü iradəsi ilə tədbirli bir xanım olan Məhinbanu Sultan, əsasən, saray çəkişmələrində tərəf tutmur, qardaşının səltənətin yaxşı olması üçün əlindən gələni edirdi.Müxtəlif müharibələrdə ona fikir və tövsiyələrini bildirdi.Hətta onun nüfuzu o qədər yüksəlmişdi ki, 1550 - ci illərdə gedən Səfəvi-Osmanlı müharibələrində Qanuni Süleymanın zövcəsi Xürrəm Sultan və qızı Mehrimah Sultan Məhinbanu Sultana hədiyyələr göndərərk məktublarında qardaşı I Təhmasibin bu savaşı dayandırmasını istəmişdilər.Çünki Səfəvilər döyüşlərdə üstünlük təşkil edir, Osmanlıların qorxuya düşməsinə səbəb olmuşdular.
 | Məhinbanu Sultanın Xürrəm Sultana və Mehrmah Sultana cavab məktubu: 1554 - cü il "Ülya - həzrət möhtərəm Xürrəm Sultan və ülya - cənab Mehrmah Sultan zatiailələri əvvəla sarayımıza göndərdiyiniz bu çox dəyərli hədiyyələr üçün sizə minnətdarlığımızı və təşəkkürlərimizi bildiririk.Sizin Ali - Osman üçün necə də dəyərli və möhtərəm xanımlar olduğunuz Rumi və Əcəm diyarına olduqca məlumdur...Sizin xahiş və istəkləriniz bizə tam aydın və aşikar oldu. Ali - Osman və Ali - Səfəviyyənin illərdir sürən bu qeyri - kafi siyasi duruşu artıq hamımıza məlumdur. Hələ ulu atamız Şeyx Cüneyd həzrətlərinin vaxdından başlayan bu xüsumət hələ də davam edir.Fəqət bilməyinizi istəyirəm ki, müsəlman dövlətlərin bir - biri ilə mübarizəsi heç da ürək açan mənzərə deyil. Qardaşım Sultan Süleyman həzrətlərinə dəfələrlə dostluq və sülh təklifi etdi. Lakin hökmüdarınız bu fürsəti qorxaqlıq adlandırıb bizlə birlik əvəzinə hərb yolunu seçdi. Və budur, indi isə nəticə...Müxtəsəri keçmiş keçmişdə qaldı indi bizim üzərimizə düşən cahanın sülh və əminamanlığı qorumaqdır. Çalışacağıq ki, qardaşımız Şah Təhmasib həzrətlərini sizin istək və xahişlərizlə sülhə səsləyək...Bir şeyi yaxşı bilməliyik ki, tanrı kişilərə güclü bilək, biz qadınlara isə ağıl ilə birgə istifadə olunduqda qüvvətli bir dil vermişdir.Bu səbəbdən kişilər başı qılıncla kəsər, qadınlar isə sözlə kəsdirər...Sizdən heç şübhəmiz yoxdur. Əmin olun ki, biz də üzərimizə düşəni misli ilə yerinə yetirəcəyik qalanını isə Allah bilər...Sevgi və hörmətlərimlə Məhinbanu Sultan Səfəvi" MüqavilələrMəhinbanu Sultan Səfəvi tarixində 2 sülh müqaviləsinə səbəb olmuş bir qadındır. Qardaşı Şah Təhmasiblə Amasya və Sultaniyyə sülhlərini bağlamışdır. ▪ " Ali - Səfəviyyə " 1555 Amasya sülhü |  |
Məhz buna görə 1555 - ci ildə Məhinbanu Sultanın da iştirakı ilə Amasya sülhü bağlanmışdır. Bacısı Fatimə Sultanın həyat yoldaşı (bibisi Fatma Sultanın oğlu) Şirvan bəylərbəyi Abdulla xanın da vəzifəsinə təyin edilməsində mühüm rol oynamışdır.Əslində bu rol ögey bacısı Fatimə Sultanın və onu anası Gülzar Sultanın təkidi idi.
Saray çəkişmələri
Məhinbanu Sultanın anası Taclı Bəyim Sultan ilə artıq "validə" olan I Təhmasibin anası Gülzar Sultan yol getmirdi.Behruzə Sultan onu özünə "kölgə" sayır bir bəhanə ilə sarayü-hümayündən uzaqlaşdırmaq istəyirdi.Fürsət şahın hakimiyyətinin 16-cı ilində düşdü. Məhinbanu Sultanın şaha israrına baxmayaraq, guya dövlət içində dövlət quran Taclı Bəyim Sultan Şiraza sürgün olundu və yolda vəfat edib, Şirazda dəfn edildi.Bu hadisə Məhinbanu Sultana çox təsir etdi.Bəhruzə Sultanın növbəti hədəfi o olsa da, lakin nail oluna bilinmədi.Sonrakı dövrlərdə Məhinbanu Sultan üzünü doğma qardaşlarına çevirdi.Onların tərəfində yer aldı.Ögey bacısı Xanış Sultan ilə bu dövrdən sonra mübahisələr daha da kəskinləşdi.Xanış Sultan Məhinbanu Sultanın nüfuzunu qırmaq, onun yerinə keçmək istəyirdi.
Varislik
Məhinbanu Sultan öz qızı kimi istədiyi Şah Təhmasibin ikinci qızı olan II Pərixan Sultanın tərbiyəsi ilə də özü şəxsən məşqul olurdu, onda olan qeyri-adi duruşunu görüb gələcəkdə yerinə varis olaraq hazırlayırdı.II Pərixan Sultan da bu bibisini çox sevir, zaman-zaman özünü ona bənzədirdi.1562-ci ilin qışında anidən vəziyyəti pisləşən Məhinbanu Sultan yatağa düşür və bir neçə gündən sonra Qəzvində vəfat edir, ailə qəbirstanlığına dəfn olunur.Onu ikinci anası kimi sevən II Pərixan Sultan ölümündən sonra ona 1 ay yas saxlayır.Hələ 15 yaşı olmasına baxmayaraq, II Pərixan Sultan Məhinbanu Sultan sayəsində atası I Təhmasibin yanında xüsusi yer qazanmışdı.Buna görə də atası Məhinbanu Sultanın ölümündən sonra onu 'Naibəyi-Nəvvabi-Səfəviyyə' elan etdi.Xanış Sultan istəyinə yenə çata bilmədi, 2 il sonra da özü Həmədanda vəfat etdi.Pərixan Sultanın isə bu yaşda bu rütbəyə çıxması onu saray və dövlətdə nüfuz verdi.Məşhur kəslər onun yanında qərar buldu.
- "Ali - Səfəviyyə" əlyazmaları
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Mehinbanu sultan tam titulu Banui Dovran Bilquszamani Nevvab i Naibeyi Sefeviyye Mehinbanu sultan Sefevi 1519 Tebriz 20 yanvar 1562 Qezvin Sefevi Sultani Sah I Ismayilin ve Sah Sultanin qizi Mehinbanu sultanMehinbanu Sultan Sah Ismayil qizi SefeviSefeviler Dovletinin Naibesi1540 1562EvvelkiTacli beyimSonrakiPerixan SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 1519Dogum yeri Tebriz Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 20 yanvar 1562 1562 01 20 Vefat yeri Qezvin Qezvin sehristani Qezvin ostani IranAtasi Sah Ismayil XetaiAnasi Sah SultanDini IslamElmi fealiyyetiTaninir NaibeHeyatiMehinbanu sultan Sah I Ismayil ile qizi idi 1516 ci ilde Tebrizde dogulmus sert saray telim terbiyesi almisdi Omrunun ilk caglari dovlet derin menevi bohran kecirirdi Merhum atasi Sah I Ismayil qefil olumu veziyyeti daha da gerginlesdirmisdi Anasi Tacli beyim sayesinde qardasi I Tehmasib taxta kecmis feodallarin dovlete laqeydliyi artmisdi Lakin anasinin guclu idaresi sayesinde dovlet yeniden evvelki gunlerine geri donmusdu Mehinbanu Sultan gozel bir xanim olsa da aile heyati qurmamis talibleri qebul etmemis omrunu dovlet islerine serf etmisdir FealiyyetiOgey baci olmasina baxmayaraq Mehinbanu Sultan qardasinin yaninda soz ve mesveret sahibi olaraq Naibe vezifesine qeder yukselmisdi 1540 Guclu iradesi ile tedbirli bir xanim olan Mehinbanu Sultan esasen saray cekismelerinde teref tutmur qardasinin seltenetin yaxsi olmasi ucun elinden geleni edirdi Muxtelif muharibelerde ona fikir ve tovsiyelerini bildirdi Hetta onun nufuzu o qeder yukselmisdi ki 1550 ci illerde geden Sefevi Osmanli muharibelerinde Qanuni Suleymanin zovcesi Xurrem Sultan ve qizi Mehrimah Sultan Mehinbanu Sultana hediyyeler gondererk mektublarinda qardasi I Tehmasibin bu savasi dayandirmasini istemisdiler Cunki Sefeviler doyuslerde ustunluk teskil edir Osmanlilarin qorxuya dusmesine sebeb olmusdular Mehinbanu Sultanin Xurrem Sultana ve Mehrmah Sultana cavab mektubu 1554 cu il Ulya hezret mohterem Xurrem Sultan ve ulya cenab Mehrmah Sultan zatiaileleri evvela sarayimiza gonderdiyiniz bu cox deyerli hediyyeler ucun size minnetdarligimizi ve tesekkurlerimizi bildiririk Sizin Ali Osman ucun nece de deyerli ve mohterem xanimlar oldugunuz Rumi ve Ecem diyarina olduqca melumdur Sizin xahis ve istekleriniz bize tam aydin ve asikar oldu Ali Osman ve Ali Sefeviyyenin illerdir suren bu qeyri kafi siyasi durusu artiq hamimiza melumdur Hele ulu atamiz Seyx Cuneyd hezretlerinin vaxdindan baslayan bu xusumet hele de davam edir Feqet bilmeyinizi isteyirem ki muselman dovletlerin bir biri ile mubarizesi hec da urek acan menzere deyil Qardasim Sultan Suleyman hezretlerine defelerle dostluq ve sulh teklifi etdi Lakin hokmudariniz bu furseti qorxaqliq adlandirib bizle birlik evezine herb yolunu secdi Ve budur indi ise netice Muxteseri kecmis kecmisde qaldi indi bizim uzerimize dusen cahanin sulh ve eminamanligi qorumaqdir Calisacagiq ki qardasimiz Sah Tehmasib hezretlerini sizin istek ve xahislerizle sulhe sesleyek Bir seyi yaxsi bilmeliyik ki tanri kisilere guclu bilek biz qadinlara ise agil ile birge istifade olunduqda quvvetli bir dil vermisdir Bu sebebden kisiler basi qilincla keser qadinlar ise sozle kesdirer Sizden hec subhemiz yoxdur Emin olun ki biz de uzerimize duseni misli ile yerine yetireceyik qalanini ise Allah biler Sevgi ve hormetlerimle Mehinbanu Sultan Sefevi Muqavileler Mehinbanu Sultan Sefevi tarixinde 2 sulh muqavilesine sebeb olmus bir qadindir Qardasi Sah Tehmasible Amasya ve Sultaniyye sulhlerini baglamisdir Ali Sefeviyye 1555 Amasya sulhu Mehz buna gore 1555 ci ilde Mehinbanu Sultanin da istiraki ile Amasya sulhu baglanmisdir Bacisi Fatime Sultanin heyat yoldasi bibisi Fatma Sultanin oglu Sirvan beylerbeyi Abdulla xanin da vezifesine teyin edilmesinde muhum rol oynamisdir Eslinde bu rol ogey bacisi Fatime Sultanin ve onu anasi Gulzar Sultanin tekidi idi Saray cekismeleriMehinbanu Sultanin anasi Tacli Beyim Sultan ile artiq valide olan I Tehmasibin anasi Gulzar Sultan yol getmirdi Behruze Sultan onu ozune kolge sayir bir behane ile sarayu humayunden uzaqlasdirmaq isteyirdi Furset sahin hakimiyyetinin 16 ci ilinde dusdu Mehinbanu Sultanin saha israrina baxmayaraq guya dovlet icinde dovlet quran Tacli Beyim Sultan Siraza surgun olundu ve yolda vefat edib Sirazda defn edildi Bu hadise Mehinbanu Sultana cox tesir etdi Behruze Sultanin novbeti hedefi o olsa da lakin nail oluna bilinmedi Sonraki dovrlerde Mehinbanu Sultan uzunu dogma qardaslarina cevirdi Onlarin terefinde yer aldi Ogey bacisi Xanis Sultan ile bu dovrden sonra mubahiseler daha da keskinlesdi Xanis Sultan Mehinbanu Sultanin nufuzunu qirmaq onun yerine kecmek isteyirdi VarislikMehinbanu Sultan oz qizi kimi istediyi Sah Tehmasibin ikinci qizi olan II Perixan Sultanin terbiyesi ile de ozu sexsen mesqul olurdu onda olan qeyri adi durusunu gorub gelecekde yerine varis olaraq hazirlayirdi II Perixan Sultan da bu bibisini cox sevir zaman zaman ozunu ona benzedirdi 1562 ci ilin qisinda aniden veziyyeti pislesen Mehinbanu Sultan yataga dusur ve bir nece gunden sonra Qezvinde vefat edir aile qebirstanligina defn olunur Onu ikinci anasi kimi seven II Perixan Sultan olumunden sonra ona 1 ay yas saxlayir Hele 15 yasi olmasina baxmayaraq II Perixan Sultan Mehinbanu Sultan sayesinde atasi I Tehmasibin yaninda xususi yer qazanmisdi Buna gore de atasi Mehinbanu Sultanin olumunden sonra onu Naibeyi Nevvabi Sefeviyye elan etdi Xanis Sultan isteyine yene cata bilmedi 2 il sonra da ozu Hemedanda vefat etdi Perixan Sultanin ise bu yasda bu rutbeye cixmasi onu saray ve dovletde nufuz verdi Meshur kesler onun yaninda qerar buldu Ali Sefeviyye elyazmalariIstinadlarXarici kecidler