Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qəmər bəyim Şeyda (1881 Şuşa — 1933 Bakı) — azərbaycanlı şairə və dramaturq.
| Qəmər bəyim Şeyda | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1881 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1933 |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Ata xan Abraxanov[d] |
| Anası | Böyükxanım Cavanşir[d] |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | Azərbaycan dili |
Həyatı
Qəmərnisə bəyim Ata xan qızı 1881-ci ildə Şuşa şəhərində Qəmərnisə adı ilə Ata xan Abraxanov və Böyük Xanım Cavanşirin ailəsində xanadan olmuşdur.İbrahimxəlil xan Sarıcalı Cavanşirin qız nəvəsidir. Ata xan vəfat edən zaman Qəmər bəyim hələ gənc idi. Atasının ölümündən sonra qardaşı Məhəmmədin himayəsində olmuşdur. Məhəmməd onun üçün evdə dərs verəcək müəllimlər tutmuş, onu ikinci pillə təhsil almaq üçün Şuşa Məktəbinə getməyə həvəsləndirmişdir. Yeniyetmə kimi, öz dövrünün məşhur şairəsi Natavana "Məclisi-Üns"də təqdim edilmiş, Natavan da öz növbəsində Qəmər bəyimin istedadını təsdiqləməklə birlikdə, ona Şeyda təxəllüsünü vermişdir. Qəmər bəyim Şeydanın yaradıcılığında Xurşidbanu Natəvanın güclü təsiri olmuşdur.
Qəmər bəyim Sadıq bəy Vəzirovla ailə qurmuşdu. Bahadur bəy, Nadir bəy adlı oğulları, Leyla xanım, Sənubər xanım, Həmidə xanım və Əntiqə xanım adlı qızları vardı.
Lakin ötən yüzilin 20-ci illərində Azərbaycanda baş vemiş hadisələrdə, yeni həyat və mübarizə burulğanında öz nicatını axtaran Qəmər bəyim həyat yoldaşını itirmiş, Bakıda, Naxçıvanda, Ordubadda, Şərurda yaşamalı olmuşdur. O, mədəni həyatdan geri qalmamaq üçün çalışmış, təhsilini artırmış, kəndli qadınlar arasında önəmli ictimai işlər aparmışdır.
1924-cü ildə Qəmər bəyim Şeyda Bakıya köçür. Oğlu Bahadurun iş yeri tez-tez dəyişdiyi üçün o, Bakıda, Naxçıvanda, Tiflisdə yaşamalı olur. Bahadur Naxçıvana Xalq Səhiyyə komissarı vəzifəsinə təyin olunanda həmin vaxt o da oğlu ilə oraya gedir. – Naxçıvanlı qadınlar arasında maarifçilik işi aparır, qabaqcıl qadın aydın kimi bölgənin ictimai həyatında fəal iştirak edir. Qəmər bəyim tez-tez doğma yurduna, boya-başa çatdığı, həyatının mühüm bir hissəsini yaşadığı Qarabağa baş çəkir, keçmiş tanışları, qohum-əqrəbaları ilə ovqatlaşır, Şuşada yaşayan qızını ziyarət edirdi. O, həm də xarakter keyfiyyətləri və davranışları ilə xalqın rəğbətini qazanmış, əsil türk qadınına xas olan cəsurluğu və hünəri ilə tanınmışdır.
Qəmər bəyim Şeyda 1933-cü ildə Bakıda vəfat etmişdir. Bildirilir ki, öldüyü zaman çox sayda əlyazmaları olsa da, onların hamısı günümüzə gəlib çatmamışdır.
Yaradıcılığı
Qəmər bəyim şairə idi və daha çox, yazdığı qəzəllərə görə tanınırdı. Öz dövrünün məşhur şairələrindən olan Qəmər bəyim bir digər şairə ilə ideya və şer mübadiləsində də olmuşdur.
Qəmər bəyimin günümüzə bir neçə şeiri gəlib çatıb. Hüzn, kədər və şikayət motivləri həmin şeirlərin aparıcı leytmotivini təşkil edir. Qəmər bəyim Şeydanın Natəvanın təsirinə daha çox məruz qaldığı şeirlərindən görünür. Əslində, Qəmərbəyim Şeyda Natəvan üslubunda yazıb-yaradıb. Sadə, realist şeirlərində nəcib və insani hisslər, səadət, məhəbbət öz dərin bədii ifadəsini tapıb. Şair əsərlərində əruz vəzninin ahəngdar bəhrlərindən geniş istifadə edib ki, bu da onun qəzəllərinin daha da oxunaqlı olmasını şərtləndirib.
Qəmər bəyim həmçinin dramaturgiya ilə də məşğul olmuşdur. Onun yazdığı və dramaturgiya əsəri olan "Zülmün daşqını"nın əlyazması, həmçinin "Ağan canı" Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnistitutunda saxlanılmaqdadır.
Gözəl şeirlər müəllifi olan istedadlı şair qələmini dramaturgiya sahəsində də sınamış, “Zülmün daşqını” (1918) adlı altı pərdəli pyes yazmışdır. Həmin pyesi ilə özünü dramaturq kimi də təsdiqləyən Qəmər bəyim Şeydanın bu əsəri ona özəlliklə məşhurluq gətirmişdir. Bu dramda müəllif yüzilin qan davaları, varlı bəylər, ağalar arasında gedən, sonu faciə ilə bitən feodal çəkişmələri və ədavət, düşmənçilik nəticəsində baş verən milli qırğınları təsvir edib. Pyesdəki hadisələrin yaratdığı gərginlik, doğurduğu kədər hissi Qəmər bəyim Şeydanın feodal çəkişmələrinə dərin sənətkar etirazını ifadə edir.
Mirası
Qəmər bəyim və Məclisi-Ünsdən olan digər qadın şairələr 2018-ci ildə Azərbaycanda başladılan layihə üçün ilham mənbəyi olmuşdur. Bu sərgi Azərbaycan Respublikasının yüzüncü ildönümü münasibətilə keçirilən mərasimlərin bir hissəsi olmuşdur.
İstinadlar
- "Azərbaycan qadın şairləri antologiyası". Bakı: Avrasiya Press, 2005, səh.114.
- "Azerbaijan Gender Information Center". www.gender-az.org. 2011-12-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-02.
- ""Məclisi-üns" ün yetirməsi: Qəmər bəyim Şeyda". medeniyyet.az (ingilis). 2021-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-02.
- "Gamarbeyim Sheyda (1881-1938)". www.azerbaycanli.org. İstifadə tarixi: 2020-04-02.[ölü keçid]
- "Natəvanın "tələbəsi" Qəmər bəyim Şeyda..." Milli.Az (az.). 2012-07-25. 2021-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-03.
- "Сквозь время -". m.zerkalo.az. 2018-10-12. 2021-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-03.
- "Кураторский проект - "Сквозь время" - +ФОТО (AZpress.AZ, Агдес Багирзаде)". azpress.az. 2020-10-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-03.
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Qender İnformasiya Mərkəzi . Qəmər Bəyim Şeyda
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qemer beyim Seyda 1881 Susa 1933 Baki azerbaycanli saire ve dramaturq Qemer beyim SeydaDogum tarixi 1881Dogum yeri Susa Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1933Vefat yeri Baki Azerbaycan SSRAtasi Ata xan Abraxanov d Anasi Boyukxanim Cavansir d Fealiyyeti sair yaziciEserlerinin dili Azerbaycan diliHeyatiQemernise beyim Ata xan qizi 1881 ci ilde Susa seherinde Qemernise adi ile Ata xan Abraxanov ve Boyuk Xanim Cavansirin ailesinde xanadan olmusdur Ibrahimxelil xan Saricali Cavansirin qiz nevesidir Ata xan vefat eden zaman Qemer beyim hele genc idi Atasinin olumunden sonra qardasi Mehemmedin himayesinde olmusdur Mehemmed onun ucun evde ders verecek muellimler tutmus onu ikinci pille tehsil almaq ucun Susa Mektebine getmeye heveslendirmisdir Yeniyetme kimi oz dovrunun meshur sairesi Natavana Meclisi Uns de teqdim edilmis Natavan da oz novbesinde Qemer beyimin istedadini tesdiqlemekle birlikde ona Seyda texellusunu vermisdir Qemer beyim Seydanin yaradiciliginda Xursidbanu Natevanin guclu tesiri olmusdur Qemer beyim Sadiq bey Vezirovla aile qurmusdu Bahadur bey Nadir bey adli ogullari Leyla xanim Senuber xanim Hemide xanim ve Entiqe xanim adli qizlari vardi Lakin oten yuzilin 20 ci illerinde Azerbaycanda bas vemis hadiselerde yeni heyat ve mubarize burulganinda oz nicatini axtaran Qemer beyim heyat yoldasini itirmis Bakida Naxcivanda Ordubadda Serurda yasamali olmusdur O medeni heyatdan geri qalmamaq ucun calismis tehsilini artirmis kendli qadinlar arasinda onemli ictimai isler aparmisdir 1924 cu ilde Qemer beyim Seyda Bakiya kocur Oglu Bahadurun is yeri tez tez deyisdiyi ucun o Bakida Naxcivanda Tiflisde yasamali olur Bahadur Naxcivana Xalq Sehiyye komissari vezifesine teyin olunanda hemin vaxt o da oglu ile oraya gedir Naxcivanli qadinlar arasinda maarifcilik isi aparir qabaqcil qadin aydin kimi bolgenin ictimai heyatinda feal istirak edir Qemer beyim tez tez dogma yurduna boya basa catdigi heyatinin muhum bir hissesini yasadigi Qarabaga bas cekir kecmis tanislari qohum eqrebalari ile ovqatlasir Susada yasayan qizini ziyaret edirdi O hem de xarakter keyfiyyetleri ve davranislari ile xalqin regbetini qazanmis esil turk qadinina xas olan cesurlugu ve huneri ile taninmisdir Qemer beyim Seyda 1933 cu ilde Bakida vefat etmisdir Bildirilir ki olduyu zaman cox sayda elyazmalari olsa da onlarin hamisi gunumuze gelib catmamisdir YaradiciligiQemer beyim saire idi ve daha cox yazdigi qezellere gore taninirdi Oz dovrunun meshur sairelerinden olan Qemer beyim bir diger saire ile ideya ve ser mubadilesinde de olmusdur Qemer beyimin gunumuze bir nece seiri gelib catib Huzn keder ve sikayet motivleri hemin seirlerin aparici leytmotivini teskil edir Qemer beyim Seydanin Natevanin tesirine daha cox meruz qaldigi seirlerinden gorunur Eslinde Qemerbeyim Seyda Natevan uslubunda yazib yaradib Sade realist seirlerinde necib ve insani hissler seadet mehebbet oz derin bedii ifadesini tapib Sair eserlerinde eruz vezninin ahengdar behrlerinden genis istifade edib ki bu da onun qezellerinin daha da oxunaqli olmasini sertlendirib Qemer beyim hemcinin dramaturgiya ile de mesgul olmusdur Onun yazdigi ve dramaturgiya eseri olan Zulmun dasqini nin elyazmasi hemcinin Agan cani Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Elyazmalar Inistitutunda saxlanilmaqdadir Gozel seirler muellifi olan istedadli sair qelemini dramaturgiya sahesinde de sinamis Zulmun dasqini 1918 adli alti perdeli pyes yazmisdir Hemin pyesi ile ozunu dramaturq kimi de tesdiqleyen Qemer beyim Seydanin bu eseri ona ozellikle meshurluq getirmisdir Bu dramda muellif yuzilin qan davalari varli beyler agalar arasinda geden sonu facie ile biten feodal cekismeleri ve edavet dusmencilik neticesinde bas veren milli qirginlari tesvir edib Pyesdeki hadiselerin yaratdigi gerginlik dogurdugu keder hissi Qemer beyim Seydanin feodal cekismelerine derin senetkar etirazini ifade edir MirasiQemer beyim ve Meclisi Unsden olan diger qadin saireler 2018 ci ilde Azerbaycanda basladilan layihe ucun ilham menbeyi olmusdur Bu sergi Azerbaycan Respublikasinin yuzuncu ildonumu munasibetile kecirilen merasimlerin bir hissesi olmusdur Istinadlar Azerbaycan qadin sairleri antologiyasi Baki Avrasiya Press 2005 seh 114 Azerbaijan Gender Information Center www gender az org 2011 12 28 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 02 Meclisi uns un yetirmesi Qemer beyim Seyda medeniyyet az ingilis 2021 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 02 Gamarbeyim Sheyda 1881 1938 www azerbaycanli org Istifade tarixi 2020 04 02 olu kecid Natevanin telebesi Qemer beyim Seyda Milli Az az 2012 07 25 2021 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 03 Skvoz vremya m zerkalo az 2018 10 12 2021 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 03 Kuratorskij proekt Skvoz vremya FOTO AZpress AZ Agdes Bagirzade azpress az 2020 10 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 03 Xarici kecidlerAzerbaycan Qender Informasiya Merkezi Qemer Beyim SeydaHemcinin baxAbraxanovlar