Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səkinə Abbas qızı Əliyeva (15 aprel 1925, Naxçıvan – 6 oktyabr 2010, Bakı) — dövlət xadimi və siyasətçisi. O, Naxçıvan MSSR maarif naziri, Azərbaycan KP Naxçıvan Vilayət Komitəsinin katibi, Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Sədri vəzifələrində çalışmışdır.
| Səkinə Əliyeva | |
|---|---|
| Əliyeva Səkinə Abbas qızı | |
 | |
  | |
| 1963 – 1990 | |
| |
| 1961 – 1963 | |
| |
| 1958 – 1961 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Səkinə Abbas qızı Əliyeva |
| Doğum tarixi | 15 aprel 1925 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 oktyabr 2010 (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | müəllimə, siyasətçi |
| | |
| Təltifləri | |
Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının SSRİ-dən ayrılması haqqında fövqəladə sessiyanın çağırılmasına nail olmuş və onun imzalamışdır.
Həyatı
Səkinə Abbas qızı Əliyeva 1925-ci ilin aprel ayının 15-də Naxçıvan şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. Atasının adı Abbas, anasının adı isə Almaz olmuşdur.
Təhsili
1945-ci ildə Naxçıvan Müəllimlər İnistitutunda təhsilini başa vurmuşdur. Bundan 1951–1958-ci illərdə sonra isə Azərbaycan Dövlət Universitetində Filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Buradakı təhsilini başa vurduqdan sonra bir müddət Babək rayonunun Qahab kəndində müəllim kimi işləmişdir.
Səkinə Əliyeva həmçinin, Ali Partiya Məktəbini də bitirmişdir.
Fəaliyyəti
1945-ci ildə ÜİK(b)P üzvlüyünə qəbul edilmişdir. 1945-ci ildən 1951-ci ilə qədər Statistika Komitəsində çalışmış və burada Sovet sistemini öyrənmişdir. 1951-ci ildə vəzifəsi yüksəldilərək 1951–1958-ci illərdə Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsin təbliğat-təşviqat şöbəsində, əvvəlcə təlimatçı, sonra müdir vəzifələrində, daha sonra mühazirəçilər qrupunun rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır.
1958–1961-ci illərdə Naxçıvan MSSR maarif naziri vəzifəsində işləmişdir.
1961-ci ildə vəzifəsi daha yüksəlmiş və Azərbaycan KP Naxçıvan Vilayət Komitəsinin katibi vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1963-cü ilə qədər bu vəzifədə qalmışdır.
Dəfələrlə, 1958-ci ildən başlayaraq Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin deputatı, 1963-cü ildən 1990-cı ilin mart ayınadək Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Sədri, eyni zamanda Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti Sədrinin müavini vəzifələrində işləmişdir.
Azərbaycan KP Naxçıvan Vilayət Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışarkən muxtar respublikada əhalinin rifah şəraitinin yüksəldilməsi üçün xüsusi dövlət proqramları həyata keçirmişdir.
Qadınların ölkənin siyasi həyatında aktiv iştirak etməsi üçün xeyli çalışmışdır.
Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin fövqəladə sessiyasının qərarı
Səkinə Əliyevanı bütün SSRİ-də, o cümlədən də, bütün dünyada məşhurlaşdıran hadisə isə onun Naxçıvan MSSR-in SSRİ-dən çıxması barədə qərar verən Ali Sovetin fövqəladə sessiyasını toplaması hadisəsi olmuşdur. Ona bu işdə Sülhəddin Əkbərov, Əli Şamilov da köməklik göstərmişdir.
Arxa plan
SSRİ-də Qorbaçov hakimiyyətə gəldikdən sonra İttifaqın müxtəlif regionlarında etnik toqquşmalar və separatçı hərəkatlar baş qaldırmağa başladı. Separatçı hərəkatın baş qaldırdığı regionlardan biri də Azərbaycan idi. Dağlıq Qarabağda erməni separatizminə qarşı SSRİ tərəfindən lazimi tədbirlər görülmədiyindən ermənilər artıq Naxçıvana da hücum etməyə başlamışdı.
Azərbaycan SSR-nin I katibi Əbdürrəhman Vəzirov və SSRİ-nin yüksək vəzifəli şəxslərinin Naxçıvana səfərindən sonra da yaxşıya doğru heç nə düzəlmədi. Həmçinin, 1990-cı ildə Naxçıvanın Kərki kəndinin SSRİ əsgərlərinin yardımı ilə erməni terrorçu qrupları tərəfindən işğalından sonra Səkinə Əliyeva tərəfindən Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin fövqəladə sessiyasının çağırılması qərara alındı.
Qərarın qəbulu
Sessiyanın başlama vaxtından keçməsinə baxmayaraq, deputatların bir çoxu hələ də gəlməmişdi. Sessiyanın qanuni olması üçün deputatların ən az yarısınan çoxu, yəni 50% + 1 lazım idi. Amma deputatlara rayon partiya komitələri deməsəydi, kimsə kənddən Naxçıvana, sessiyaya gəlməzdi. Raykom katibləri isə yuxarının tapşırığı olmadan bunu deməzdilər. Lakin, cəbhəçilərin köməyi ilə kvorum çətinliklə də olsa, alındı.
Uzun müzakirələrdən sonra Ali Sovetin fövqəladə sessiyası qərar qəbul etdi:
 | SSRİ-nin Əsas Qanununun (Konstitusiyasının) 81-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan SSR, o cümlədən Naxçıvan MSSR-in suverenliyi və ərazi btövlüyü müdafiə edilmədiyindən; Azərbaycan SSR və Naxçıvan MSSR Ali Qanunvericilik orqanlarının İttifaq orqanlarına dəfələrlə edilən müraciətləri nəticəsiz qaldığından; Ermənistan SSR tərəfindənedilən təcavüz nəticəsində muxtar respublikanın ərazi bütövlüyü pozulduğundan, vətəndaşlarının həyatı təhlükə altında qaldığından; Türkiyə və Azərbaycan SSR, Ermənistan SSR, Gürcüstan SSR arasında RSFSR-in iştirakı ilə bağlanmış müqavilənin şərtləri kobud şəkildə pozulduğundan: Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin fövqəladə sessiyası qərara alır: 1) Naxçıvan MSSR SSRİ-nin tərkibindən çıxaraq özünü müstəqil respublika elan edir. 2) Qars müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazi bütövlüyünü qorumaq və kütləvi insan qırğınının qarşısını almaq məqsədi ilə Türkiyə respublikasına müraciət edilsin. 3) Yaranmış vəziyyətlə əlaqədar olaraq Birləşmiş Millətlər Təşkilatına, İran İslam Respublikasına, dünyanın bütün dövlətlərinə kömək məqsədi ilə müraciət olunsun. 4) Naxçıvan MSSR ərazisində olan SSRİ qoşun hissələri respublikadan çıarılsın. 5) SSRİ Ali Sovetindən tələb edilsin ki, Naxçıvan Respublikasına edilən təcavüzə son qoyulsun. 6) Sessiyanın qərarı Azərbaycan SSR və SSRİ respublikalarının nəzərinə çatdırılsın. Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Sədri: Səkinə Əliyeva. Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Katibi: Həsən Xəlilov. Naxçıvan şəhəri, 19 yanvar 1990-cı il. |  |
Səkinə Əliyeva Naxçıvanda erməni təcavüzünə qarşı xalq mübarizəsinin təşkilatçılarından biri olmuşdur. Bütün bunların nəticəsində Sovet hakimiyyətinə qarşı gəldiyinə görə 1990-cı ilin mart ayında vəzifəsindən kənarlaşdırılmışdır. O, 1990-cı ildən sonra siyasətlə məşğul olmamışdır.
Xarici mətbuatda
-
![image]()
Səkinə Əliyevanın Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasınin Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin sədri seçilməsi barədə Daily News qəzetində 1963-cü ilin aprel ayının 13-də yazılmış xəbər. -
![image]()
Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin fövqəladə sessiyasının qərarı ilə Naxçıvanın SSRİ-dən ayrılmasından sonra ingilis dilli mətbuatda Səkinə Əliyeva haqqında çıxan yazı.
Ölümü
6 oktyabr 2010-cu ildə Bakı şəhərində 85 yaşında vəfat etmişdir.
Mükafatları
"Oktyabr İnqilabı" və "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə mükafatlandırılmışdır. Həmçinin dəfələrlə Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanları ilə təltif edilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü — 11 iyun 2002
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Nazim Əkbərov. "Nazim Əkbərov Səkinə xanım Əliyeva haqqında" (Azərbaycan dili). aqra.az. 2013 30 dekabr tarixində (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- Tahir Tahiroviç. "SSRİ-ni dağıdan RƏHBƏR – Səkinə Əliyeva" (Azərbaycan dili). publika.az. 2017 4 mart. 2020-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-18.
- Sara Əzimova. "Tanınmış ictimai xadim Səkinə Əliyevanın 90 illik yubileyi qeyd olunub" (Azərbaycan dili). Şərq qapısı. 2015 16 aprel. 2018-12-18 tarixində (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- [Suha]. Azerbaijan: A Political History. 2013. (#bad_paramlink)
- "Woman Red in Top Post". Daily News. 13 aprel 1963. (#accessdate_missing_url)
- "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 7 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2 may 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sekine Abbas qizi Eliyeva 15 aprel 1925 Naxcivan 6 oktyabr 2010 Baki dovlet xadimi ve siyasetcisi O Naxcivan MSSR maarif naziri Azerbaycan KP Naxcivan Vilayet Komitesinin katibi Naxcivan MSSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Sedri vezifelerinde calismisdir Sekine EliyevaEliyeva Sekine Abbas qiziNaxcivan MSSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Sedri1963 1990Azerbaycan KP Naxcivan Vilayet Komitesinin katibi1961 1963Naxcivan MSSR maarif naziri1958 1961Sexsi melumatlarDogum adi Sekine Abbas qizi EliyevaDogum tarixi 15 aprel 1925 1925 04 15 Dogum yeri Naxcivan Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 6 oktyabr 2010 2010 10 06 85 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanPartiya Azerbaycan Kommunist PartiyasiTehsili Baki Dovlet UniversitetiFealiyyeti muellime siyasetciTeltifleri Naxcivan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin SSRI den ayrilmasi haqqinda fovqelade sessiyanin cagirilmasina nail olmus ve onun imzalamisdir HeyatiSekine Abbas qizi Eliyeva 1925 ci ilin aprel ayinin 15 de Naxcivan seherinde fehle ailesinde anadan olmusdur Atasinin adi Abbas anasinin adi ise Almaz olmusdur Tehsili 1945 ci ilde Naxcivan Muellimler Inistitutunda tehsilini basa vurmusdur Bundan 1951 1958 ci illerde sonra ise Azerbaycan Dovlet Universitetinde Filologiya fakultesinde tehsil almisdir Buradaki tehsilini basa vurduqdan sonra bir muddet Babek rayonunun Qahab kendinde muellim kimi islemisdir Sekine Eliyeva hemcinin Ali Partiya Mektebini de bitirmisdir Fealiyyeti1945 ci ilde UIK b P uzvluyune qebul edilmisdir 1945 ci ilden 1951 ci ile qeder Statistika Komitesinde calismis ve burada Sovet sistemini oyrenmisdir 1951 ci ilde vezifesi yukseldilerek 1951 1958 ci illerde Naxcivan Vilayet Partiya Komitesin tebligat tesviqat sobesinde evvelce telimatci sonra mudir vezifelerinde daha sonra muhazireciler qrupunun rehberi vezifesinde calismisdir 1958 1961 ci illerde Naxcivan MSSR maarif naziri vezifesinde islemisdir 1961 ci ilde vezifesi daha yukselmis ve Azerbaycan KP Naxcivan Vilayet Komitesinin katibi vezifesine teyin edilmisdir 1963 cu ile qeder bu vezifede qalmisdir Defelerle 1958 ci ilden baslayaraq Naxcivan MSSR Ali Sovetinin deputati 1963 cu ilden 1990 ci ilin mart ayinadek Naxcivan MSSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Sedri eyni zamanda Azerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyeti Sedrinin muavini vezifelerinde islemisdir Azerbaycan KP Naxcivan Vilayet Komitesinin katibi vezifesinde calisarken muxtar respublikada ehalinin rifah seraitinin yukseldilmesi ucun xususi dovlet proqramlari heyata kecirmisdir Qadinlarin olkenin siyasi heyatinda aktiv istirak etmesi ucun xeyli calismisdir Naxcivan MSSR Ali Sovetinin fovqelade sessiyasinin qerariEsas meqale Naxcivan MSSR in SSRI den cixmasi Sekine Eliyevani butun SSRI de o cumleden de butun dunyada meshurlasdiran hadise ise onun Naxcivan MSSR in SSRI den cixmasi barede qerar veren Ali Sovetin fovqelade sessiyasini toplamasi hadisesi olmusdur Ona bu isde Sulheddin Ekberov Eli Samilov da komeklik gostermisdir Arxa plan SSRI de Qorbacov hakimiyyete geldikden sonra Ittifaqin muxtelif regionlarinda etnik toqqusmalar ve separatci herekatlar bas qaldirmaga basladi Separatci herekatin bas qaldirdigi regionlardan biri de Azerbaycan idi Dagliq Qarabagda ermeni separatizmine qarsi SSRI terefinden lazimi tedbirler gorulmediyinden ermeniler artiq Naxcivana da hucum etmeye baslamisdi Azerbaycan SSR nin I katibi Ebdurrehman Vezirov ve SSRI nin yuksek vezifeli sexslerinin Naxcivana seferinden sonra da yaxsiya dogru hec ne duzelmedi Hemcinin 1990 ci ilde Naxcivanin Kerki kendinin SSRI esgerlerinin yardimi ile ermeni terrorcu qruplari terefinden isgalindan sonra Sekine Eliyeva terefinden Naxcivan MSSR Ali Sovetinin fovqelade sessiyasinin cagirilmasi qerara alindi Qerarin qebulu Sessiyanin baslama vaxtindan kecmesine baxmayaraq deputatlarin bir coxu hele de gelmemisdi Sessiyanin qanuni olmasi ucun deputatlarin en az yarisinan coxu yeni 50 1 lazim idi Amma deputatlara rayon partiya komiteleri demeseydi kimse kendden Naxcivana sessiyaya gelmezdi Raykom katibleri ise yuxarinin tapsirigi olmadan bunu demezdiler Lakin cebhecilerin komeyi ile kvorum cetinlikle de olsa alindi Uzun muzakirelerden sonra Ali Sovetin fovqelade sessiyasi qerar qebul etdi SSRI nin Esas Qanununun Konstitusiyasinin 81 ci maddesine esasen Azerbaycan SSR o cumleden Naxcivan MSSR in suverenliyi ve erazi btovluyu mudafie edilmediyinden Azerbaycan SSR ve Naxcivan MSSR Ali Qanunvericilik orqanlarinin Ittifaq orqanlarina defelerle edilen muracietleri neticesiz qaldigindan Ermenistan SSR terefindenedilen tecavuz neticesinde muxtar respublikanin erazi butovluyu pozuldugundan vetendaslarinin heyati tehluke altinda qaldigindan Turkiye ve Azerbaycan SSR Ermenistan SSR Gurcustan SSR arasinda RSFSR in istiraki ile baglanmis muqavilenin sertleri kobud sekilde pozuldugundan Naxcivan MSSR Ali Sovetinin fovqelade sessiyasi qerara alir 1 Naxcivan MSSR SSRI nin terkibinden cixaraq ozunu musteqil respublika elan edir 2 Qars muqavilesinin sertlerine uygun olaraq Naxcivan Muxtar Respublikasinin erazi butovluyunu qorumaq ve kutlevi insan qirgininin qarsisini almaq meqsedi ile Turkiye respublikasina muraciet edilsin 3 Yaranmis veziyyetle elaqedar olaraq Birlesmis Milletler Teskilatina Iran Islam Respublikasina dunyanin butun dovletlerine komek meqsedi ile muraciet olunsun 4 Naxcivan MSSR erazisinde olan SSRI qosun hisseleri respublikadan ciarilsin 5 SSRI Ali Sovetinden teleb edilsin ki Naxcivan Respublikasina edilen tecavuze son qoyulsun 6 Sessiyanin qerari Azerbaycan SSR ve SSRI respublikalarinin nezerine catdirilsin Naxcivan MSSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Sedri Sekine Eliyeva Naxcivan MSSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin Katibi Hesen Xelilov Naxcivan seheri 19 yanvar 1990 ci il Sekine Eliyeva Naxcivanda ermeni tecavuzune qarsi xalq mubarizesinin teskilatcilarindan biri olmusdur Butun bunlarin neticesinde Sovet hakimiyyetine qarsi geldiyine gore 1990 ci ilin mart ayinda vezifesinden kenarlasdirilmisdir O 1990 ci ilden sonra siyasetle mesgul olmamisdir Xarici metbuatdaSekine Eliyevanin Naxcivan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin Ali Sovetinin Reyaset Heyetinin sedri secilmesi barede Daily News qezetinde 1963 cu ilin aprel ayinin 13 de yazilmis xeber Naxcivan MSSR Ali Sovetinin fovqelade sessiyasinin qerari ile Naxcivanin SSRI den ayrilmasindan sonra ingilis dilli metbuatda Sekine Eliyeva haqqinda cixan yazi Olumu6 oktyabr 2010 cu ilde Baki seherinde 85 yasinda vefat etmisdir Mukafatlari Oktyabr Inqilabi ve Qirmizi Emek Bayragi ordenleri ile mukafatlandirilmisdir Hemcinin defelerle Naxcivan MSSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin fexri fermanlari ile teltif edilmisdir Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ferdi teqaudu 11 iyun 2002IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Nazim Ekberov Nazim Ekberov Sekine xanim Eliyeva haqqinda Azerbaycan dili aqra az 2013 30 dekabr tarixinde archive missing url cite web url accessdate missing url Tahir Tahirovic SSRI ni dagidan REHBER Sekine Eliyeva Azerbaycan dili publika az 2017 4 mart 2020 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 18 Sara Ezimova Taninmis ictimai xadim Sekine Eliyevanin 90 illik yubileyi qeyd olunub Azerbaycan dili Serq qapisi 2015 16 aprel 2018 12 18 tarixinde archive missing url cite web url accessdate missing url Suha Azerbaijan A Political History 2013 bad paramlink Woman Red in Top Post Daily News 13 aprel 1963 accessdate missing url Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ferdi teqaudlerinin verilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami az e qanun az 7 September 2022 tarixinde Istifade tarixi 2 may 2019