Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zahirilik — məzhəbin banisi Davud ibn Əli əl-İsfahani sayılır (h.202/m817). Müasir dövrdə Zahiri məktəbinin ardıcıllarına Mərakeşdə, Səudiyyədə, Yəməndə, İordaniyada, Misirdə, Suriyada, Avropada, Amerikada rast gəlmək olar.
Tarixi
İslamın içində fərqli mövqeyi ilə seçilən bu məzhəb iki nüfuzlu alim tərəfindən meydana çıxarılmışdır. Məzhəbin banisi Davud ibn Əli əl-İsfahani sayılır (h.202/m817). Digəri alim isə İbn Həzm əl-Əndəlüsidir (h.384/m994)
Davud əz-Zahiri kimi tanınan bu şəxs islam hüququnda ilk təhsilini imam Şafeidən almışdır. Davud əz-Zahiri çox zəngin hədis bilgisinə malik idi. Ancaq zahiri olduğuna və "əlinizdəki Kİtab məxluqdur" dediyinə görə, ondan kimsə hədis nəql etməmişdir. Hətta, Əhməd ibn Hənbəldən hədis dərsləri almaq istərkən, imam Əhməd onunla görüşməkdən yayınmışdır.
İbn Həzmə gəldikdə isə o, əvvəllər Maliki fiqhinə bağlanmış, sonralar Şafeinin "İxtilafu Malik" adlı əsərin oxuduqdan sonra maliki məzhəbindən şafei məzhəbinə keçmişdir. Ancaq İbn Həzm şafei məktəbində çox uzun müddət qalmır. Bu məzhəblə dərindən tanış olmasına baxmayaraq Davud əl-İsfahani kimi qısa müddətdən sonra şafei məzhəbini tərk edir.
Görüşləri
Zahiri məzhəbi, fiqhin qaynağının ancaq Quran və Sünnədən ibarət olduğunu iddia edən məzhəbdir. Bu məzhəbə görə, şəriətin hökümlərin haqqında heç bir rəydən söz gedə bilməz. Bu məzhəbi mənimsəyənlər, bütün rəy çeşidlərinə qarşı çıxaraq nə qiyası, nə istihsanı 2016-12-23 at the Wayback Machine, nə məsalihi-mursələni 2020-09-19 at the Wayback Machine, nə də sədd əz-zəraini 2020-09-19 at the Wayback Machine qəbul etmirlər. Yalnız Quran və Sünnəni qəbul etmişlər və haqqında Quran və Sünnədə dəlili olmayan məsələlərin istishab deyilən ibahati-əsliyyə (mübahlıq) prinsipinə tabe olduğunu bildirmişlər.
Zahiri məktəbinin alimləri irəli sürdükləri bir çox məsələlərdə digər məzhəb alimləri ilə ixtilafda olmuşlar.
Zahiri məktəbinin söykəndiyi əsas mənbələr kimi aşağıdakıları qeyd edə bilərik:
- Quran. Şəriətin ilk mənbəsi hesab edilir.
- Sünnə. Sünnənin də mənbə olması Qurandan anlaşılır.
- İcma. İcma məsələsində onun ayə və səhih hədislərə dayanması şərt sayılır. Zahiri məzhəbinə görə icma ancaq səhabə dövrünə təsadüf edə bilər. Sonrakı dövrlərdə hər hansı bir məsələ ilə bağlı icmanın olması onlara görə qeyri-mümkündür.
- Dəlil 2020-09-19 at the Wayback Machine. Dəlildən məqsəd istishabdır. Əgər Quran və Sünnədə hökmü keçməyən məsələ meydana çıxarsa, "hər şey əslində halaldır" prinsipinə tabe olacaqdır.
İbn Həzmin "Əl-Muhəlla" adlı hədislərlə dolu kitabı çox məşhurdur. Onun üsula aid kitabının adı isə "Əl-İhkam fi usulil-əhkam"-dır. İbn Həzm dəlilin qiyasdan fərqli olduğunu və birbaşa Quran, Sünnə və ya icmadan əldə edildiyini söyləmişdir.
Ardıcılları
Zahiri məzhəbi İslam dünyasında İbn Həzmin vəfatından sonra tələbələri tərəfindən daha çox yayılmağa başlayır. İbn Həzmin tələbələrindən bir olan əl-Humeydi zahirilik məktəbinin yayılmasında böyük rol oynayır. Əl-Humeydi getdiyi bütün ölkələrdə, şəhərlərdə öz müəllimi olan İbn Həzmin əsərləri ilə təbliğat aparır və özünə tərəfdarlar tapırdı. Zahiriliyin yayılmasında çox böyük rolu olan digər bir alim isə Əbu əl-Xəttab Məcduddin ibn Ömər ibn Həsən olmuşdur. Müsəlman şərqində böyük səs salan Muhyiddin Ərəbi ibadətlər mövzusunda zahiriliyə üstünlük verir, etiqad mövzusunda isə batiniliyin tərəfdarı idi. Yeddinci yüzillikdə zahiri məzhəbi Şimali Afrika və İspaniyada yayılır və tərəfdarlarının sayı çoxalır. Müasir dövrdə Zahiri məktəbinin ardıcıllarına Mərakeşdə, Səudiyyədə, Yəməndə, İordaniyada, Misirdə, Suriyada, Avropada, Amerikada rast gəlmək olsa da sayları kifayət qədər çox deyildir.
İstinadlar
- H.Karaman. İslam Tarihinde mezhep kavğaları. Diyanet işleri başkanlığı yayınları.1975. s 18.
- http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D186150/2009/2009_CEBECIA.pdf
- M.Rəhim, "İslamda məzhəblərarası yaxınlaşma konsepsiyaları", Bakı, 2012, səh 59.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zahirilik mezhebin banisi Davud ibn Eli el Isfahani sayilir h 202 m817 Muasir dovrde Zahiri mektebinin ardicillarina Merakesde Seudiyyede Yemende Iordaniyada Misirde Suriyada Avropada Amerikada rast gelmek olar Islam Islam TarixiImanin sertleriTovhid Melekler Kitablar Peygemberler Mead Axiret Qeza ve TalehIslamin bes sertiKelmeyi sehadet Namaz Oruc Hecc ZekatEseriler Maturidiler Qederiler Motezililer Cebriler Murciler Cehmiyye Musebbihiler SelefilerFiqh mezhebleriSunniler Henefiler Malikiler Safiiler Henbeliler Yox olmus mezhebler Zahiriler Auzailer Leysiler Sevriler Ceririler Sieler Imamiler Ceferiler Exbariler Usuliler Seyxiler Eleviler Ensariler Qizilbaslar Zeydiler Ismaililer Qermetiler Xasxasiler Fethiler Xettabiler Vaqifiyye Rafiziler Batiniler Qeysaniler Xurremiler Bazigiyye Qurabiyye Xariciler Muhakkime Ecrediler Meymuniler Seelebiler Ezraqiler Beyhesiler Ibadiler Necdatiler SufrilerHemcinin baxSufiler Yesevilik Neqsibendilik Suhreverdilik Xelvetilik Sefevilik Bayramilik Bektasilik Celvetilik Cerrahilik Cistiyye Ehqaqiye Gulsenilik Hurufilik Kubravilik Melametilik Movlevilik Nemetullahiyye Noqtevilik Qelenderilik Qadiriyye Rahmaniyye Rifailik Rovseniler Senusiler Saziliyye Zahidiyye Nuseyriler Druzlar Islam felsefesiTarixiIslamin icinde ferqli movqeyi ile secilen bu mezheb iki nufuzlu alim terefinden meydana cixarilmisdir Mezhebin banisi Davud ibn Eli el Isfahani sayilir h 202 m817 Digeri alim ise Ibn Hezm el Endelusidir h 384 m994 Davud ez Zahiri kimi taninan bu sexs islam huququnda ilk tehsilini imam Safeiden almisdir Davud ez Zahiri cox zengin hedis bilgisine malik idi Ancaq zahiri olduguna ve elinizdeki KItab mexluqdur dediyine gore ondan kimse hedis neql etmemisdir Hetta Ehmed ibn Henbelden hedis dersleri almaq isterken imam Ehmed onunla gorusmekden yayinmisdir Ibn Hezme geldikde ise o evveller Maliki fiqhine baglanmis sonralar Safeinin Ixtilafu Malik adli eserin oxuduqdan sonra maliki mezhebinden safei mezhebine kecmisdir Ancaq Ibn Hezm safei mektebinde cox uzun muddet qalmir Bu mezheble derinden tanis olmasina baxmayaraq Davud el Isfahani kimi qisa muddetden sonra safei mezhebini terk edir GorusleriZahiri mezhebi fiqhin qaynaginin ancaq Quran ve Sunneden ibaret oldugunu iddia eden mezhebdir Bu mezhebe gore serietin hokumlerin haqqinda hec bir reyden soz gede bilmez Bu mezhebi menimseyenler butun rey cesidlerine qarsi cixaraq ne qiyasi ne istihsani 2016 12 23 at the Wayback Machine ne mesalihi murseleni 2020 09 19 at the Wayback Machine ne de sedd ez zeraini 2020 09 19 at the Wayback Machine qebul etmirler Yalniz Quran ve Sunneni qebul etmisler ve haqqinda Quran ve Sunnede delili olmayan meselelerin istishab deyilen ibahati esliyye mubahliq prinsipine tabe oldugunu bildirmisler Zahiri mektebinin alimleri ireli surdukleri bir cox meselelerde diger mezheb alimleri ile ixtilafda olmuslar Zahiri mektebinin soykendiyi esas menbeler kimi asagidakilari qeyd ede bilerik Quran Serietin ilk menbesi hesab edilir Sunne Sunnenin de menbe olmasi Qurandan anlasilir Icma Icma meselesinde onun aye ve sehih hedislere dayanmasi sert sayilir Zahiri mezhebine gore icma ancaq sehabe dovrune tesaduf ede biler Sonraki dovrlerde her hansi bir mesele ile bagli icmanin olmasi onlara gore qeyri mumkundur Delil 2020 09 19 at the Wayback Machine Delilden meqsed istishabdir Eger Quran ve Sunnede hokmu kecmeyen mesele meydana cixarsa her sey eslinde halaldir prinsipine tabe olacaqdir Ibn Hezmin El Muhella adli hedislerle dolu kitabi cox meshurdur Onun usula aid kitabinin adi ise El Ihkam fi usulil ehkam dir Ibn Hezm delilin qiyasdan ferqli oldugunu ve birbasa Quran Sunne ve ya icmadan elde edildiyini soylemisdir ArdicillariZahiri mezhebi Islam dunyasinda Ibn Hezmin vefatindan sonra telebeleri terefinden daha cox yayilmaga baslayir Ibn Hezmin telebelerinden bir olan el Humeydi zahirilik mektebinin yayilmasinda boyuk rol oynayir El Humeydi getdiyi butun olkelerde seherlerde oz muellimi olan Ibn Hezmin eserleri ile tebligat aparir ve ozune terefdarlar tapirdi Zahiriliyin yayilmasinda cox boyuk rolu olan diger bir alim ise Ebu el Xettab Mecduddin ibn Omer ibn Hesen olmusdur Muselman serqinde boyuk ses salan Muhyiddin Erebi ibadetler movzusunda zahiriliye ustunluk verir etiqad movzusunda ise batiniliyin terefdari idi Yeddinci yuzillikde zahiri mezhebi Simali Afrika ve Ispaniyada yayilir ve terefdarlarinin sayi coxalir Muasir dovrde Zahiri mektebinin ardicillarina Merakesde Seudiyyede Yemende Iordaniyada Misirde Suriyada Avropada Amerikada rast gelmek olsa da saylari kifayet qeder cox deyildir IstinadlarH Karaman Islam Tarihinde mezhep kavgalari Diyanet isleri baskanligi yayinlari 1975 s 18 http ktp isam org tr pdfdrg D186150 2009 2009 CEBECIA pdf M Rehim Islamda mezheblerarasi yaxinlasma konsepsiyalari Baki 2012 seh 59