Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barbarlar (yun. bάrbαroi, lat. barbari, çin. 華夷之辨 – yadellilər, əcnəbilər) – qədim yunanların, sonra isə romalıların, həmçinin hindlilərin, Uzaq Şərq xalqlarının, yapon və çinlilərin dil və mədəniyyətcə onlara yad olan başqa tayfa və xalqlara verdikləri addır.
| |
 Senat və Roma xalqı |
| Dövrlər |
| Roma çarlığı |
| Roma Respublikası |
| Roma İmperiyası ( e. ə. 27 — 1453-cü illər) |
| Respublika konstitusiyası |
| Magistratlar |
| Fövqəladə magistratlar |
| Titullar |
| Sülalələr |
| Əhali, inzibati və sosial tərkib |
| Qədim Romada hüquq |
Tarixi
Eramızın başlanğıcında ən çox german tayfalarını barbar adlandırırdılar. Yeni dövrün tarix ədəbiyyatında "Barbar" termini Roma imperiyasını istila edib, onun ərazisində müstəqil krallıqlar (barbar krallıqlar) yaradan xalqları müəyyənləşdirmək üçün işlədilmişdir. Roma imperiyasında quldarlığın ləğvi və feodal münasibətlərinin formalaşmasında barbar istilaları mühüm rol oynamışdır.
Məcazi mənada – imperialist müharibə qızışdırıcıları, irqi ayrı-seçkilik və apartheyd siyasəti yeridənlər, kobud, qəddar adamlar, mədəni sərvətləri dağıdanlar və b. da barbar adlandırılır.
İtaliya, RomaAvropa dəmir dövrü
Antik dövrdə bu söz yunanlar tərəfindən yunan olmayan xalqlara qarşı istifadə olunurdu. Qədim Romada (daha sonralar, imperiya dövründə) bu termin dövlətdən kənar yaşayan xalqlara aid edilib tətbiq olunurdu. Beləliklə, arxeoloji mənada "Barbar" termini antik dünya dövründə mövcud olmuş, amma o vaxtın sivilizasiyalarının dairəsinə daxil olmamış xalqlar üçün "dəmir əsri" termininə sinonim olmuşdur:
|
Xalqların böyük köçü
Xalqların böyük köçü II əsrdə hun tayfaları tərəfindən Altayda başlayıb və Avropaya tərəf yayılaraq 300 ildən çox davam edən yürüş tarixdə "Xalqların böyük köçü" adı ilə formalaşmış və tarixdə mühüm iz qoymuşdur. Yürüşün son akkordları VII əsrdə slavyanyaların Elbada, xorvatlar və serblərin müasir Bosniya və Dalmasiyada məskunlaşması ilə nəticələnir. Şimaldan, qərbdən və Baltikyanı ərazilərdən böyük qüvvə ilə cənuba və şərqə axışan qədim german tayfaları öz yollarında daha da güclü, köçəri türklərin axınına rast gəldilər. Bu iki cərəyan toqquşdu, qarışdı və güclü bir axının tərkibi oldu. Bu kütlə Avropanın içərilərinə daxil oldu və Roma imperiyasını məhv etməyə başladı, bir müddət sonra bu proseslərə slavyan tayfaları da cəlb olundular. Qərbi qsiun-nu-nun nəsilləri olan tarixi hunlar Aral dənizinin şimalındakı çölləri tərk etdilər və Avropaya üz tutdular. Təqribən 374-cü ildə, Cordanesin də dediyi kimi, hunlar Bulamerin rəhbərliyi altında Don çayını keçdilər, Terek və Kuban ərazilərində yaşayan alanları məğlub edərək özlərinə tabe etdilər. Dneprdən qərbdə hunlar ostqotlara hücum etdilər. Kral Qermanirix öz qoşununu hunlara qarşı apardı.
Onların ordusu darmadağın edildi və kral döyüşdə həlak edildi. Ammian Marsellinin məlumatına görə isə o intihar etmişdir. Qara dəniz çöllərindəki hadisələr vestqotlardan da yan keçmədi. Vestqot hökmdarı Atanarix hunların hücumuna müqavimət göstərməyi qərara aldı və öz qoşununu Dnestr çayının qərb sahilində cəmləşdirdi. Xəbərdarlıq etmədən hunlar gecə ikən çayı keçib Atanarixin düşərgəsinə hücum etdilər. Vestqotlar hücumun qarşısını ala bilmədilər və Seretə çəkildilər. Xalqın böyük hissəsi imperiyada sığınacaq tapmağı qərara aldı; Atanarix və onun tərəfdaşları Olteriyanı keçib Kaukalanda getdilər. Patça görə Kaukaland Maros, Tissa və Dunay çayları arasında yerləşən Banatın dağlıq hissəsi
idi. Təqribən 376-cı ildə cənubi Rusiyada böyük bir regionun hakimləri hunlar idi. 384-cü ilin yazında hun atlıları Norikum və Raetiyadan Qalliyaya keçdilər. 395-ci ildə hunların böyük orduları Don çayını keçərək cənub-şərqə döndülər, Qafqazdan keçib Ermənistanın cənub-qərbinə, Roma əyalətlərinə və İrana hücum etdilər. Bir qrup hunlar Anti-Taurusdan cənuba və qərbə tərəf olan ölkələri qarət etdilər. Onlar Fərat çayını keçəndə romalılar hücum edib onları məhv etdi. Digər qrup, Basiç və Kursixin rəhbərliyi ilə Dəclə və Fəratın vadiləri ilə Stesifona tərəf getdilər. Fars ordusunun onlara tərəf gəldiyini eşitdikdə geri döndülər, lakin onlar məhv edildi, digər dəstə isə Azərbaycana qaçdılar, Xəzər qapılarından keçərək cənubi rus çöllərinə üz tutdular. Üçüncü qrup Şərqi Kiçik Asiyanı və Suriyanı qarət etdi. Erkən orta əsrlərdə Azərbaycana gəlmiş türkdilli etnoslar hun ittifaqında birləşmişdilər. Bu ittifaqa bir çox türk etnosları, o cümlədən kəngər, peçənəq, bulqar, qıpçaq, sabir, utiqur, onoqur, xəzər, türk, uz, heptal, barsil tayfaları daxil idi. Hun ittifaqında adı çəkilən bir çox tayfalar qədim dövrdən Ön Qafqaz ölkələrinin sakinləri olmuşlar. Onların adı ilə bağlı bir çox toponimlər yaranmışdı. Beləliklə, qısa zamanda Ural dağlarından Dunay çayınadək əraziləri ələ keçirən hunlar Avropada öz dövlətlərini qurdular. Pannoniya (müasir Macarıstan) bu dövlətin mərkəzinə çevrildi. "Xalqların böyük köçü" VI əsrdə slavyanların Bizans imperiyasında məskunlaşması ilə başa çatdı. Yeni eranın başlanğıcında onlar digər tayfalarla birlikdə antik quldarlıq sistemini məhv etmiş, Avropa tarixinin yeni səhifəsinin yazılmasında mühüm rol oynamışdılar.
Çinlilər və barbarlar
Şərqi Asiyanın klassik mədəniyyətində çinterizm ideologiyasının formalaşmasına təsir etmiş konseptual bir fərqdir. Şan (e.ə. 1700–1027-ci illər), Qərbi Çjou (e.ə. 1027–771-ci illər), Şərqi Çjou (e.ə. 770–221-ci illər), Sin və Xan, Szin (265–420-ci
Çin)illər), Tsin (1644–1912-ci ilər) dövrlərində barbarlar Çin ərazisində geniş yayılmışdılar. Çinlilər, əsasən, monqolları "tatarlar" (Tar-tar) adlandırıb barbar hesab edirdilər.
Barbar qanunnamələri
Barbar qanunnamələri (lat. Leges barbarorum) Qərbi Roma imperiyası ərazisində dövlətlərini yaratmış german tayfalarının adət hüquqları aktları V-IX əsrlərdə tərtib olunmuşdur. Vestqot, Burqund, Saliça, Ripuar, Aleman, Bavar, Sakson, Anqlosaks və s. qanunnamələri məlumdur. Barbar qanunnamələri (Anqlosaks qanunnaməsindən başqa) latınca yazılmış və onlara Roma hüququnun müəyyən təsiri olmuşdur. Barbar qanunnamələri kral və hersoqların təşəbbüsü ilə yazılmış, formalaşmaqda olan feodal sinfinin imtiyazlarını möhkəmləndirmişdi. Əsasən, prosessual, cinayət hüququnu tənzim edən Barbar qanunnamələrində xüsusi və bəzi ümumi hüquq normaları var. Barbar qanunnamələri Qərbi Avropada meydana gələn ilk feodal dövlətlərinin ictimai quruluşunu öyrənmək üçün çox mühüm mənbədir. Onlarda tayfa qurluşundan feodalizmə keçid dövrünün müxtəlif mərhələsi müşahidə olunur. Barbar qanunnamələri xarakterinə görə "Əkinçilik qanunu"na, şəriət qanunlarına və s.-yə yaxındır. Feodalizm quruluşunun möhkəmlənməsi ilə Barbar qanunnamələri əhəmiyyətini itirmişdir.
Gündəlik nitqdə
Hal-hazırda bu söz çox dillərdə tamamilə nominaldır və tez-tez gündəlik həyatda istifadə edilir, ancaq nəzərdə tutmaq lazımdır ki, düzgün sözün işlənməsi, "vəhşi, vəhşilər" terminilə bu ifadəni qatışdırmağa icazə vermir.
Hindistanda
Hindistanda başqaların nümayəndələri, indo-ari mədəniyyətləri "mleççha" adlandırırdılar.
Çində
Çinlilər monqolları "tatarlar" (tar-tar) adlandırırdılar. Tarixin müxtəlif dövrlərində Çində Avropa görünüşünün əcnəbiləri üçün müxtəlif müraciətlər və ya anlayışlar yerli sakinlər tərəfindən istifadə olunurdu, amma bugünkü Çində əksər hallarda eşitmək olar: "Xellou, laovay!".
Yaponiyada
"Yad xalqlar" (həqiqət, gizli "vəhşiliklər" mənası ilə) anlayışı Yaponiyada da mövcuddur (nambandzin).
Barbarlıq termini
XVIII əsrin 60-cı illərində şotland filosofu A. Fergüsonun irəli sürdüyü və XVIII-XIX əsrlərdə Avropa elmində bəşəriyyət tarixinin keçdiyi üç dövrün (vəhşilik, barbarlıq, mədəniyyət) orta mərhələsini bildirmək üçün qəbul edilmiş termindir. L. Morqan bu bölgünü daha da əsaslandırmışdır. Onun fikrincə, barbarlıq dulusçuluğun yaranması dövründən başlayıb, yazının meydana gəlməsi ilə qurtarır. F. Engels "Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi" əsərində bu bölgünün şərtiliyini göstərməklə onu qəbul etmişdir. F. Engelsə görə barbarlıq erkən maldarlıq və əkinçilik dövrüdür, barbarlığın aşağı pilləsi qəbilə quruluşunun inkişafı, yuxarı pilləsi isə ibtidai icma quruluşunun dağılması və sinifli cəmiyyətin yaranması ilə xarakterizə edilir.
Hazırda tədqiqatçıların əksəriyyəti L. Morqanın cəmiyyətin inkişafı haqqındakı bölgüsündən istifadə etmirlər və müasir elmdə ibtidai icma tarixinin yeni bölgüsü işlənib hazırlanır.
İstinadlar
- Tarixi, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27
- "Xalqların böyük köçü". 2013-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-24.
- "Yürüşün genişlənməsi". 2013-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-24.
- "Gedişat". 2013-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-24.
- "Köçə daxil olan türk tayfaları". 2013-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-24.
- "Nəticə". 2013-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-24.
- Barbar qanunnamələri, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27
- Barbarlıq termini, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Barbarlar yun barbaroi lat barbari cin 華夷之辨 yadelliler ecnebiler qedim yunanlarin sonra ise romalilarin hemcinin hindlilerin Uzaq Serq xalqlarinin yapon ve cinlilerin dil ve medeniyyetce onlara yad olan basqa tayfa ve xalqlara verdikleri addir Filipp Kluverin Germania Antiqua 1616 eserinden German doyusculeri tesviriQedim Roma tarixilat Senatus Populusque Romanus Senat ve Roma xalqiDovrlerRoma carligi e e 754 e e 509 Roma Respublikasi e e 509 e e 27 Roma Imperiyasi e e 27 1453 cu iller Prinsipat Qerbi Roma Dominat BizansRespublika konstitusiyasiS P Q R Senat Komisia MagistraturaMagistratlarKonsul Pretor Senzor Kurullu Edil Kvestor Xalq tribunu Qubernator PropretorFovqelade magistratlarDiktator Suvariler reisi Magister equitum Herbi tribun Car Interreks Triumvirat DesemvirlerTitullarLeqat Duks Prefekt Vikar Liktor Herbi magistr Imperator Prinseps Bas pontifik Avqust Sezar TetrarxSulalelerYuliler Klavdiler e e 27 68 Flaviler 69 96 Nerva Antonin 96 192 Konstantinler 305 363 Valentinler 364 378 Feodosiya 378 395 Yustinianlar 518 602 Irakliler 610 695 705 711 Ehali inzibati ve sosial terkibLatinlar Sabinler Patrisiler Plebeyler Pretorianlar Barbarlar Qladiator Kuriya Senturiya Triba Vestal bakiresi MatronaQedim Romada huquqXatirenin lenetlenmesi Damnatio memoriae Roma vetendasligi Ferqlenme kursu Cursus honorum Digesta KonkubinatbaxredakteTarixiEramizin baslangicinda en cox german tayfalarini barbar adlandirirdilar Yeni dovrun tarix edebiyyatinda Barbar termini Roma imperiyasini istila edib onun erazisinde musteqil kralliqlar barbar kralliqlar yaradan xalqlari mueyyenlesdirmek ucun isledilmisdir Roma imperiyasinda quldarligin legvi ve feodal munasibetlerinin formalasmasinda barbar istilalari muhum rol oynamisdir Barbarlarin eramizin V esrinde yurus marsrutu Mecazi menada imperialist muharibe qizisdiricilari irqi ayri seckilik ve apartheyd siyaseti yeridenler kobud qeddar adamlar medeni servetleri dagidanlar ve b da barbar adlandirilir Boyanmis Qaul eseri Kapitoli muzeyi Italiya RomaAvropa demir dovru Antik dovrde bu soz yunanlar terefinden yunan olmayan xalqlara qarsi istifade olunurdu Qedim Romada daha sonralar imperiya dovrunde bu termin dovletden kenar yasayan xalqlara aid edilib tetbiq olunurdu Belelikle arxeoloji menada Barbar termini antik dunya dovrunde movcud olmus amma o vaxtin sivilizasiyalarinin dairesine daxil olmamis xalqlar ucun demir esri terminine sinonim olmusdur keltler germanlar hemcinin daklar ve getler illiryalilar ve messaplar skif sarmatlar slavyan esirleri Xalqlarin boyuk kocu Esas meqale Xalqlarin boyuk kocuHunlar Xalqlarin boyuk kocu II esrde hun tayfalari terefinden Altayda baslayib ve Avropaya teref yayilaraq 300 ilden cox davam eden yurus tarixde Xalqlarin boyuk kocu adi ile formalasmis ve tarixde muhum iz qoymusdur Yurusun son akkordlari VII esrde slavyanyalarin Elbada xorvatlar ve serblerin muasir Bosniya ve Dalmasiyada meskunlasmasi ile neticelenir Simaldan qerbden ve Baltikyani erazilerden boyuk quvve ile cenuba ve serqe axisan qedim german tayfalari oz yollarinda daha da guclu koceri turklerin axinina rast geldiler Bu iki cereyan toqqusdu qarisdi ve guclu bir axinin terkibi oldu Bu kutle Avropanin icerilerine daxil oldu ve Roma imperiyasini mehv etmeye basladi bir muddet sonra bu proseslere slavyan tayfalari da celb olundular Qerbi qsiun nu nun nesilleri olan tarixi hunlar Aral denizinin simalindaki colleri terk etdiler ve Avropaya uz tutdular Teqriben 374 cu ilde Cordanesin de dediyi kimi hunlar Bulamerin rehberliyi altinda Don cayini kecdiler Terek ve Kuban erazilerinde yasayan alanlari meglub ederek ozlerine tabe etdiler Dneprden qerbde hunlar ostqotlara hucum etdiler Kral Qermanirix oz qosununu hunlara qarsi apardi Hunlar ve avropalilar Onlarin ordusu darmadagin edildi ve kral doyusde helak edildi Ammian Marsellinin melumatina gore ise o intihar etmisdir Qara deniz collerindeki hadiseler vestqotlardan da yan kecmedi Vestqot hokmdari Atanarix hunlarin hucumuna muqavimet gostermeyi qerara aldi ve oz qosununu Dnestr cayinin qerb sahilinde cemlesdirdi Xeberdarliq etmeden hunlar gece iken cayi kecib Atanarixin dusergesine hucum etdiler Vestqotlar hucumun qarsisini ala bilmediler ve Serete cekildiler Xalqin boyuk hissesi imperiyada siginacaq tapmagi qerara aldi Atanarix ve onun terefdaslari Olteriyani kecib Kaukalanda getdiler Patca gore Kaukaland Maros Tissa ve Dunay caylari arasinda yerlesen Banatin dagliq hissesi Qerbi Hun Imperatorlugu IV esr 470 ci il idi Teqriben 376 ci ilde cenubi Rusiyada boyuk bir regionun hakimleri hunlar idi 384 cu ilin yazinda hun atlilari Norikum ve Raetiyadan Qalliyaya kecdiler 395 ci ilde hunlarin boyuk ordulari Don cayini kecerek cenub serqe donduler Qafqazdan kecib Ermenistanin cenub qerbine Roma eyaletlerine ve Irana hucum etdiler Bir qrup hunlar Anti Taurusdan cenuba ve qerbe teref olan olkeleri qaret etdiler Onlar Ferat cayini kecende romalilar hucum edib onlari mehv etdi Diger qrup Basic ve Kursixin rehberliyi ile Decle ve Feratin vadileri ile Stesifona teref getdiler Fars ordusunun onlara teref geldiyini esitdikde geri donduler lakin onlar mehv edildi diger deste ise Azerbaycana qacdilar Xezer qapilarindan kecerek cenubi rus collerine uz tutdular Ucuncu qrup Serqi Kicik Asiyani ve Suriyani qaret etdi Erken orta esrlerde Azerbaycana gelmis turkdilli etnoslar hun ittifaqinda birlesmisdiler Bu ittifaqa bir cox turk etnoslari o cumleden kenger peceneq bulqar qipcaq sabir utiqur onoqur xezer turk uz heptal barsil tayfalari daxil idi Hun ittifaqinda adi cekilen bir cox tayfalar qedim dovrden On Qafqaz olkelerinin sakinleri olmuslar Onlarin adi ile bagli bir cox toponimler yaranmisdi Belelikle qisa zamanda Ural daglarindan Dunay cayinadek erazileri ele keciren hunlar Avropada oz dovletlerini qurdular Pannoniya muasir Macaristan bu dovletin merkezine cevrildi Xalqlarin boyuk kocu VI esrde slavyanlarin Bizans imperiyasinda meskunlasmasi ile basa catdi Yeni eranin baslangicinda onlar diger tayfalarla birlikde antik quldarliq sistemini mehv etmis Avropa tarixinin yeni sehifesinin yazilmasinda muhum rol oynamisdilar Cinliler ve barbarlar Serqi Asiyanin klassik medeniyyetinde cinterizm ideologiyasinin formalasmasina tesir etmis konseptual bir ferqdir San e e 1700 1027 ci iller Qerbi Cjou e e 1027 771 ci iller Serqi Cjou e e 770 221 ci iller Sin ve Xan Szin 265 420 ci Merkezi hakimiyyet ve barbar kralliqlar Cin iller Tsin 1644 1912 ci iler dovrlerinde barbarlar Cin erazisinde genis yayilmisdilar Cinliler esasen monqollari tatarlar Tar tar adlandirib barbar hesab edirdiler Barbar qanunnameleriBarbar qanunnameleri lat Leges barbarorum Qerbi Roma imperiyasi erazisinde dovletlerini yaratmis german tayfalarinin adet huquqlari aktlari V IX esrlerde tertib olunmusdur Vestqot Burqund Salica Ripuar Aleman Bavar Sakson Anqlosaks ve s qanunnameleri melumdur Barbar qanunnameleri Anqlosaks qanunnamesinden basqa latinca yazilmis ve onlara Roma huququnun mueyyen tesiri olmusdur Barbar qanunnameleri kral ve hersoqlarin tesebbusu ile yazilmis formalasmaqda olan feodal sinfinin imtiyazlarini mohkemlendirmisdi Esasen prosessual cinayet huququnu tenzim eden Barbar qanunnamelerinde xususi ve bezi umumi huquq normalari var Barbar qanunnameleri Qerbi Avropada meydana gelen ilk feodal dovletlerinin ictimai qurulusunu oyrenmek ucun cox muhum menbedir Onlarda tayfa qurlusundan feodalizme kecid dovrunun muxtelif merhelesi musahide olunur Barbar qanunnameleri xarakterine gore Ekincilik qanunu na seriet qanunlarina ve s ye yaxindir Feodalizm qurulusunun mohkemlenmesi ile Barbar qanunnameleri ehemiyyetini itirmisdir Gundelik nitqdeHal hazirda bu soz cox dillerde tamamile nominaldir ve tez tez gundelik heyatda istifade edilir ancaq nezerde tutmaq lazimdir ki duzgun sozun islenmesi vehsi vehsiler terminile bu ifadeni qatisdirmaga icaze vermir Hindistanda Hindistanda basqalarin numayendeleri indo ari medeniyyetleri mleccha adlandirirdilar Cinde Cinliler monqollari tatarlar tar tar adlandirirdilar Tarixin muxtelif dovrlerinde Cinde Avropa gorunusunun ecnebileri ucun muxtelif muracietler ve ya anlayislar yerli sakinler terefinden istifade olunurdu amma bugunku Cinde ekser hallarda esitmek olar Xellou laovay Yaponiyada Yad xalqlar heqiqet gizli vehsilikler menasi ile anlayisi Yaponiyada da movcuddur nambandzin Barbarliq terminiXVIII esrin 60 ci illerinde sotland filosofu A Fergusonun ireli surduyu ve XVIII XIX esrlerde Avropa elminde beseriyyet tarixinin kecdiyi uc dovrun vehsilik barbarliq medeniyyet orta merhelesini bildirmek ucun qebul edilmis termindir L Morqan bu bolgunu daha da esaslandirmisdir Onun fikrince barbarliq dulusculugun yaranmasi dovrunden baslayib yazinin meydana gelmesi ile qurtarir F Engels Ailenin xususi mulkiyyetin ve dovletin menseyi eserinde bu bolgunun sertiliyini gostermekle onu qebul etmisdir F Engelse gore barbarliq erken maldarliq ve ekincilik dovrudur barbarligin asagi pillesi qebile qurulusunun inkisafi yuxari pillesi ise ibtidai icma qurulusunun dagilmasi ve sinifli cemiyyetin yaranmasi ile xarakterize edilir Hazirda tedqiqatcilarin ekseriyyeti L Morqanin cemiyyetin inkisafi haqqindaki bolgusunden istifade etmirler ve muasir elmde ibtidai icma tarixinin yeni bolgusu islenib hazirlanir IstinadlarTarixi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi II cild seh 27 Xalqlarin boyuk kocu 2013 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 24 Yurusun genislenmesi 2013 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 24 Gedisat 2013 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 24 Koce daxil olan turk tayfalari 2013 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 24 Netice 2013 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 24 Barbar qanunnameleri Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi II cild seh 27 Barbarliq termini Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi II cild seh 27Hemcinin baxIbtidai icma qurulusu Xalqlarin boyuk kocu Vandalizm Roma imperiyasi Qedim Yunanistan Luis Henri Morqan Fridrix Engels