Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Qərbi Roma imperiyası (lat. Imperium Romanum Occidentale) — 285-ci ildə Diokletianın reformasından sonra Roma imperiyasının qərb hissəsinin adı. Qərbi imperiyanın mövcudluğu III–V əsrləri əhatə edir. İmperiya qərb və şərq hissələrə bölündükdən və Roma paytaxt funksiyasını itirdikdən sonra, əvvəlcə Mediolan (müasir Milan) sonradan 402-ci ildən , V əsrdən etibarən təzədən Roma Qərbi Roma imperiyasının paytaxtına çevrilir.
| Tarixi dövlət | |||||
| Qərbi Roma imperiyası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| lat. Imperium Romanum Occidentale | |||||
| |||||
| « lat. Senatus Populusque Romanus (SPQR) Roma Xalqı və Senatı | |||||
 395 ci illərdə Qərbi Roma ərazisi | |||||
| | |||||
| Dilləri | latın dili | ||||
| Rəsmi dilləri | Latın dili | ||||
| Dövlət dini | Politeizm (380-ci ilədək) Xristianlıq (380-ci ildən sonra) | ||||
| Ərazisi | 2 000 000 km² | ||||
| İdarəetmə forması | Monarxiya, Tetrarxiya (293-313) | ||||
| Dövlət başçıları | |||||
| İmperator | |||||
| • 395–423 | |||||
| • 475-476 | Romul Avqust | ||||
| Konsullar | |||||
| • 395 -476 | Flaviy Aniçi Hermogenian Olybriy Flaviy Aniçi Probin Basilisk Flaviy Armat | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
| |
 Senat və Roma xalqı |
| Dövrlər |
| Roma çarlığı |
| Roma Respublikası |
| Roma İmperiyası ( e. ə. 27 — 1453-cü illər) |
| Respublika konstitusiyası |
| Magistratlar |
| Fövqəladə magistratlar |
| Titullar |
| Sülalələr |
| Əhali, inzibati və sosial tərkib |
| Qədim Romada hüquq |
III əsrdə Diokletian Roma imperiyasını iki hissəyə (hər biri özlüyündə ikiyə parçalanmaqla) bölməklə necə deyərlər sistemini yaratmış olur. Ömrü çox çəkməyən tetraarxiya Böyük Konstantinin hakimiyyəti altında imperiya birləşdirildikdən sonra ləğv edilir. Amma Böyük Konstantinin vəfatından sonra imperiya üç oğlu arasında təzədən bölünür. 350-ci ildə iki qardaşın — II Konstantin və Konstantın ölümü imperiyanın təzədən II Konstançın hakimiyyəti altında birləşməsinə səbəb olur. İmperiyanın yenidən parçalanması imperator ölümündən sonra 364-cü ilə təsadüf edir. Seçilmiş imperator Qərbi imperiyanın, qardaşı II Valent isə Şərqi imperiyanın hakiminə çevrilir. Bölünmüş hakimiyyət üsuluna baxmayaraq rəsmən bütöv sayılan imperiya 394-cü ilədək mövcudluğunu qoruyub saxlaya bilmişdir. 394-cü ildə I Feodosi imperiyanın qərb hissəsini qəsb edərək qısa müddətə birləşmiş imperiyanın sonuncu imperatoruna çevrilmiş olur. 395-ci ildə I Feodosinin ölümündən sonra oğlanları qərbi, isə şərqi imperiyanın imperatoruna çevrilirlər. 60 il ərzində imperiyanın qərbi Feodosinin övladları tərəfindən məhz Ravennadan idarə edilmişdir. Honnoridən sonra hakimiyyətə III Valentinian (423–455) gəlir. V əsrdən başlayaraq Roma tarixinin qara günlərini yaşamış olur. Hunların, və tayfalarının aramsız hücumları altında ərazisinin böyük bir hissəsini itirən darmadağın edilmiş Roma tənəzzül etməyə başlayır. Qərbi Roma imperiyası rəsmi olaraq 4 sentyabr 476-cı ildə germanların başçısı Odoakr tərəfindən sonuncu Qərbi Roma imperatoru olan Romul Avqustun devrilməsi ilə süqut etmiş olur.
Mənbə
- Henning Börm: Das weströmische Kaisertum nach 476. In: Josef Wiesehöfer et al. (eds.), Monumentum et instrumentum inscriptum. Stuttgart 2008
 | Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Qerbi Roma imperiyasi lat Imperium Romanum Occidentale 285 ci ilde Diokletianin reformasindan sonra Roma imperiyasinin qerb hissesinin adi Qerbi imperiyanin movcudlugu III V esrleri ehate edir Imperiya qerb ve serq hisselere bolundukden ve Roma paytaxt funksiyasini itirdikden sonra evvelce Mediolan muasir Milan sonradan 402 ci ilden V esrden etibaren tezeden Roma Qerbi Roma imperiyasinin paytaxtina cevrilir Tarixi dovletQerbi Roma imperiyasilat Imperium Romanum OccidentaleBayraq Gerb lat Senatus Populusque Romanus SPQR Roma Xalqi ve Senati 395 ci illerde Qerbi Roma erazisi 17 yanvar 395 476Dilleri latin diliResmi dilleri Latin diliDovlet dini Politeizm 380 ci iledek Xristianliq 380 ci ilden sonra Erazisi 2 000 000 km Idareetme formasi Monarxiya Tetrarxiya 293 313 Dovlet bascilariImperator 395 423 475 476 Romul AvqustKonsullar 395 476 Flaviy Anici Hermogenian Olybriy Flaviy Anici Probin Basilisk Flaviy Armat Vikianbarda elaqeli mediafayllarQedim Roma tarixilat Senatus Populusque Romanus Senat ve Roma xalqiDovrlerRoma carligi e e 754 e e 509 Roma Respublikasi e e 509 e e 27 Roma Imperiyasi e e 27 1453 cu iller Prinsipat Qerbi Roma Dominat BizansRespublika konstitusiyasiS P Q R Senat Komisia MagistraturaMagistratlarKonsul Pretor Senzor Kurullu Edil Kvestor Xalq tribunu Qubernator PropretorFovqelade magistratlarDiktator Suvariler reisi Magister equitum Herbi tribun Car Interreks Triumvirat DesemvirlerTitullarLeqat Duks Prefekt Vikar Liktor Herbi magistr Imperator Prinseps Bas pontifik Avqust Sezar TetrarxSulalelerYuliler Klavdiler e e 27 68 Flaviler 69 96 Nerva Antonin 96 192 Konstantinler 305 363 Valentinler 364 378 Feodosiya 378 395 Yustinianlar 518 602 Irakliler 610 695 705 711 Ehali inzibati ve sosial terkibLatinlar Sabinler Patrisiler Plebeyler Pretorianlar Barbarlar Qladiator Kuriya Senturiya Triba Vestal bakiresi MatronaQedim Romada huquqXatirenin lenetlenmesi Damnatio memoriae Roma vetendasligi Ferqlenme kursu Cursus honorum Digesta Konkubinatbaxredakte III esrde Diokletian Roma imperiyasini iki hisseye her biri ozluyunde ikiye parcalanmaqla bolmekle nece deyerler sistemini yaratmis olur Omru cox cekmeyen tetraarxiya Boyuk Konstantinin hakimiyyeti altinda imperiya birlesdirildikden sonra legv edilir Amma Boyuk Konstantinin vefatindan sonra imperiya uc oglu arasinda tezeden bolunur 350 ci ilde iki qardasin II Konstantin ve Konstantin olumu imperiyanin tezeden II Konstancin hakimiyyeti altinda birlesmesine sebeb olur Imperiyanin yeniden parcalanmasi imperator olumunden sonra 364 cu ile tesaduf edir Secilmis imperator Qerbi imperiyanin qardasi II Valent ise Serqi imperiyanin hakimine cevrilir Bolunmus hakimiyyet usuluna baxmayaraq resmen butov sayilan imperiya 394 cu iledek movcudlugunu qoruyub saxlaya bilmisdir 394 cu ilde I Feodosi imperiyanin qerb hissesini qesb ederek qisa muddete birlesmis imperiyanin sonuncu imperatoruna cevrilmis olur 395 ci ilde I Feodosinin olumunden sonra oglanlari qerbi ise serqi imperiyanin imperatoruna cevrilirler 60 il erzinde imperiyanin qerbi Feodosinin ovladlari terefinden mehz Ravennadan idare edilmisdir Honnoriden sonra hakimiyyete III Valentinian 423 455 gelir V esrden baslayaraq Roma tarixinin qara gunlerini yasamis olur Hunlarin ve tayfalarinin aramsiz hucumlari altinda erazisinin boyuk bir hissesini itiren darmadagin edilmis Roma tenezzul etmeye baslayir Qerbi Roma imperiyasi resmi olaraq 4 sentyabr 476 ci ilde germanlarin bascisi Odoakr terefinden sonuncu Qerbi Roma imperatoru olan Romul Avqustun devrilmesi ile suqut etmis olur MenbeHenning Borm Das westromische Kaisertum nach 476 In Josef Wiesehofer et al eds Monumentum et instrumentum inscriptum Stuttgart 2008Vikianbarda elaqeli media fayllar Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin