Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası, Azərbaycan Milli Şurası (az-əbcəd. آذربایجان میلی شوراسی) və ya Azərbaycan Şurayi-Milliyəsi (az-əbcəd. آذربایجان شوراى میلیسی) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 27 may 1918-ci ildən 17 iyun 1918-ci ilədək və yenidən 16 noyabr 1918-ci ildən 3 dekabr 1918-ci ilədək olan dövrdə mövcud olmuş ilk qanunvericilik qurumu. Seçkilər ilə formalaşan bir qanunverici quruluşdur.
| Azərbaycan Şurayi-Milliyəsi | |
|---|---|
| az-əbcəd. آذربایجان شوراى میلیسی | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Növü | qanunverici hakimiyyət |
| Təsis tarixi | 27 may 1918 |
| Ləğv olunma tarixi | 7 dekabr 1918 |
| İdarə heyəti | |
| Sədri | Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Müsavat Partiyası 28 may 1918 tarixindən |
| Quruluşu | |
| Üzvlərin sayı | 44 |
 | |
| siyasi partiyalar |
|
| Seçkilər | |
| Sonuncu seçkilər | 1917 Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Zaqafqaziyadan seçilmiş deputatlar tərəfindən hakimiyyət orqanı kimi Tiflisdə 1918-ci ilin fevral ayında yaradılmış olan Zaqafqaziya Seyminin 26 may 1918-ci ildə son iclası keçirildi. Həmin seymdə Azərbaycan 44 deputatdan ibarət dörd müsəlman partiyası – Müsavat Partiyası və ona qoşulan demokratik bitərəflər qrupu, Müsəlman Sosialist Bloku, Rusiyada Müsəlmanlıq "İttihad", Hümmət Partiyası (menşevik) partiyaları tərəfindən təmsil olunurdu. Ertəsi gün, mayın 27-də, keçmiş Seymin Müsəlman fraksiyası tərəfindən fövqəladə iclas çağrildi. İclası keçirməkdə məqsəd — yaranmış siyasi vəziyyəti müzakirə etmək idi və keçmiş Zaqafqaziya Seyminin müsəlman fraksiyasının bütün üzvləri Azərbaycanın istiqlaliyyətini elan edərək müstəqil dövlət yaratmaq, Azərbaycanın idarə edilməsini öz üzərlərinə götürmək, Müvəqqəti Milli Şura yaratmaq qərarına gəldilər. Mayın 28-də Tiflisdə keçmiş Qafqaz Canişininin sarayında Azərbaycan Milli Şurasının ilk iclası keçirildi.
 | Türk millətini Mavərayi-Qafqas seymində zirdəki dörd firqə təmsil ediyordu: 1) Türk xəlq ədəmi-mərkəziyyət firqəsi Müsavat Firqəsi və ona ilhaq edən demokratik firqə qrupu, 2) Müsəlman Sosialist Bloku, 3) Rusiyada Müsəlmanlıq "İttihad", 4) Sosial-Demokrat Müsəlman Hümmət Firqəsi (menşevik) Məhəmməd Əmin Rəsulzadə |  |
Milli Şura Cənub-Şərqi Qafqazda müstəqil Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulması barədə qərar qəbul etdi, müstəqillik haqqında Akt — İstiqlal bəyannaməsi qəbul etdi. Tarixi iclasda Milli Şuranın aşağıdakı üzvləri iştirak etmişlər:
Həsən bəy Ağayev, Mustafa Mahmudov, Fətəli xan Xoyski, Xəlil bəy Xasməmmədov, Nəsib bəy Yusifbəyli, Mir Hidayət bəy Seyidov, Heybətqulu bəy Məmmədbəyli, Mehdi bəy Hacınski, Əli Əsgər bəy Mahmudbəyov, Aslan bəy Qardaşov, Sultan Məcid Qənizadə, Əkbər ağa Şeyxülislamov, Mehdi bəy Hacıbababəyov, Məmməd Yusif Cəfərov, Xudadat bəy Məlik-Aslanov, Rəhim bəy Vəkilov, Həmid bəy Şahtaxtinski, Firidun bəy Köçərli, Camo bəy Hacınski, Şəfi bəy Rüstəmbəyli, Xosrov bəy Sultanov, Cəfər Axundov, Məhəmməd Məhərrəmov, Cavad bəy Məlik-Yeqanov və Hacı Səlim Axundzadə.
Səsvermədə 24 nəfər müstəqilliyin lehinə səs vermiş, iki nəfər (Sultan Məcid Qənizadə və Cəfər Axundov) bitərəf qalmışlar Altı bənddən ibarət olan bəyannaməni Azərbaycan Milli Şurasının üzvlərindən Həsən bəy Agayev, Fətəli Xan Xoyski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Camo bəy Hacınski, Şəfı bəy Rüstəmbəyli, Nəriman bəy Nərimanbəyli, Cavad bəy Məlik-Yeqanov və Mustafa Mahmudov imzalamışdılar.
Müvəqqəti Milli Şuranın Sədri vəzifəsinə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (Müsavat Partiyası Mərkəzi Komitəsinin sədri), onun müavini isə doktor Həsən bəy Ağayev seçildilər. İcra Komitəsinin sədri vəzifəsinə isə Fətəli xan Xoyski seçildi.
Həmin iclasda Milli Şura ilk Müvəqqəti hökumətin yaradılması haqqında qərar qəbul etmişdir.
| | "Xalq seçkiləri ilə seçilmiş Azərbaycan Milli Müsəlman Şurası bildirir: Bu gündən etibarən Azərbaycan xalqları suveren hüquqlara malikdirlər, Şərqi və Cənubi Zaqafqaziyadan ibarət olan Azərbaycan tam hüquqlu müstəqil dövlətdir. Müstəqil Azərbaycanın siyasi quruluş forması Demokratik Respublikadır.Müəssislər Məclisi çağırılana qədər bütün Azərbaycanın idarəsi başında xalq seçkiləri ilə seçilmiş Milli Şura və Milli Məclis qarşısında məsuliyyət daşıyan Müvəqqəti hökumət durur". | |
Milli Şura və ilk hökumət 1918-ci il iyunun 16-da Tiflisdən Gəncəyə köçmüş, noyabrın 16-dan dekabrın 7-sinədək – yəni ilk Parlamentin açılışınadək Bakıda fəaliyyətini davam etdirmişdir.
Hökumət
1918-ci il may ayının 28-də Milli Şuranın birinci iclasında Azərbaycanın müstəqil dövlət elan olunması haqqında tarixi qərar qəbul edildi. Həmin iclasda yeni demokratik dövlətin yaranması faktını hüquqi cəhətdən təsbit edən "Azərbaycanın istiqlaliyyəti haqqında Akt" qəbul edildi. Bir saatlıq fasilədən sonra iclas öz işinə yenidən başladıqda, ilk Azərbaycan hökumətini təşkil etmək haqqında tapşırıq almış Fətəlixan Xoyski müvəqqəti hökumətin tərkibini elan etdi:
- Nazirlər Şurasının sədri və Daxili İşlər naziri — Fətəli xan Xoyski;
- Maliyyə naziri və Xalq Maarifi naziri — Nəsib bəy Yusifbəyli;
- Xarici İşlər naziri — Məmmədhəsən Hacınski;
- Yollar naziri, Poçt və Teleqraf naziri — Xudadat bəy Məlik-Aslanov;
- Ədliyyə naziri — Xəlil bəy Xasməmmədov;
- Əkinçilik naziri, Əmək naziri — Əkbər ağa Şeyxülislamov;
- Hərbi nazir — Xosrov bəy Sultanov;
- Ticarət və Sənaye naziri — Məmməd Yusif Cəfərov;
- Dövlət Nəzarəti naziri — Camo bəy Hacınski.
Buraxılması
1918-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qanunverici orqanı olan Parlamentin işə başlaması ilə Milli Şuranın fəaliyyətinə xitam verildi.
İyunun 16-da Gəncəyə köçən Azərbaycan Milli Şurasının və Hökümətinin tərkibinə etimadsızlıq siyasi böhrana səbəb olmuşdu. Azərbaycanın Osmanlıya ilhaq edilməsinin tərəfdarı olanlar Milli Şuranın və Hökümətin işini pozmağa çalışırdılar.
Yaranmış mürəkkəb siyasi şəraitdə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini qoruyub saxlamaq naminə Milli Şuranın buraxılması qərara alındı. Qərarda deyilirdi ki, Azərbaycanın ağır daxili və xarici vəziyyətini nəzərə alaraq, bütün hakimiyyət Fətəli xan Xoyskinin sədrliyi ilə təşkil olunan hökumətə verilir və bu hökumət öz hakimiyyətini qısa müddətə çağırılmalı olan Müəssislər Məclisindən başqa heç kəsə güzəştə getməməlidir.
Mayın 27-də Azərbaycan Milli Şurası təsis olunmuş, iyunun 17-də isə fəaliyyətini müvəqqəti dayandırıb, 6 aydan gec olmayaraq Müəssislər Məclisi çağrılmaq şərti ilə, bütün qanunverici və icraedici hakimiyyəti Müvəqqəti hökumətə vermişdir.
Parlamentli respublika idarəçiliyinin hüquqi norma və qaydalarına sadiq qalan Fətəli xan Xoyski hökuməti, eyni zamanda, Müəssislər Məclisinin çağırılması üçün hazırlıq görməyə başladı. Bu məqsədlə xüsusi komissiya yaradıldı. Milli Şuranın qərarından hələ 6 ay keçməmiş, hökumətin təkbaşına hakimiyyəti davam etdirmək səlahiyyəti olduğu halda Fətəli xan Xoyskinin təşəbbüsü və müraciətinə əsasən, 1918-ci il noyabrın 16-da Azərbaycan Milli Şurası yenidən fəaliyyətə başladı. Hökumətin sədri Fətəli xan Xoyskinin təklifi ilə Azərbaycan Milli Şurası Müəssislər Məclisi çağırmaq işini öz üzərinə götürdü.
Azərbaycan Milli Şurasının 1918-ci il noyabrın 19-da Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sədrliyi ilə keçirilən iclasında Azərbaycan Milli Şurası həmin il dekabrın 3-də Müəssislər Məclisinin- geniş tərkibli Azərbaycan Parlamentinin çağırılması haqqında qanun qəbul etdi və öz fəaliyyətini dayandırdı.
Üzvləri
(1882–1947) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1886–?) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1866–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1881–1937) |  | ||||
(1891–1927) |  | ||||
(1888–1942) |  | ||||
(1878–1937) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1878–1931) |  | ||||
(1893–1938) |  | ||||
(1891–1961) |  | ||||
(1875–1968) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1886-1963) |  | ||||
(1862–1934) |  | Bitərəf | |||
(1875–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1863–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1872–1930) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1879–1937) |  | ||||
(1880–1944) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1875–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1873–1947) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1879–1943) |  | Bitərəf | |||
(1879–1935) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1853–1934) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1879-1949) |  | ||||
(1881–1923) |  | ||||
(1879–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1881–1938) |  | ||||
(1889–1937) |  | Müsavat Partiyası | |||
 (1877–1918) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1871–1925) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1879–1941) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1884–1955) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1895–1982) |  | ||||
(1885–1935) |  | Bitərəf | |||
(1875–1931) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1864–1944) |  | Müsavat Partiyası | |||
 | Müsavat Partiyası | ||||
(1891–1949) |  | ||||
(1862–1931) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1888–1938) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1878–1937) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1892–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1889–1937) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1881–1920) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1898–1934) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1866–1938) |  | ||||
(1893–1960) |  | Müsavat Partiyası | |||
(1874–?) |  | Müsavat Partiyası | |||
(?–1938) |  | Bitərəf | |||
Rəhbərlik
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının icraedici orqanı Rəyasət Heyəti və İcra Komitəsidir. Müvəqqəti Milli Şuranın Sədri vəzifəsinə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (Müsavat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin sədri), onun müavini isə doktor Həsən bəy Ağayev seçildilər. İcra Komitəsinin sədri vəzifəsinə isə Fətəli xan Xoyski (bitərəf) seçildi. Rəyasət Heyətinə Müsavat Partiyası və bitərəflərin demokratik qrupu tərəfindən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Həsən bəy Ağayev, Məmmədhəsən Hacınski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Xəlil bəy Xasməmmədov, Məmməd Yusif Cəfərov, Müsəlman Sosialistlər Blokundan Xudadat bəy Məlik-Aslanov, Camo bəy Hacınski, Sosial-Demokrat (menşevik) Hümmət Partiyasından Əkbər ağa Şeyxülislamov, İttihad Partiyasından doktor Xosrov Paşa bəy Sultanov daxil oldu. Bu zaman Batum konfransında Türkiyə nümayəndə heyəti ilə danışıqlar aparan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə gizli səsvermə yolu ilə Azərbaycan Milli Şurasının sədri, Həsən bəy Ağayev isə onun müavini seçildi.
1918-ci ilin iyun ayının 7-də 4-cü iclasda Həsən bəy Ağayev vəzifəsindən istefa versə də Fətəli xan Xoyski tərəfindən istefası qəbul olunmur.
Qeydlər
- 1918-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qanunverici orqanı olan Parlamentin işə başlaması ilə Milli Şuranın fəaliyyətinə xitam verildi.
- Milli Şuranın 4 dekabr 1918 tarixili son iclasında Şamaxı qəzasından 2 namizəd (Yusif Əhmədzadə və Həbib bəy Mahmudbəyov) yerli komitələrdən və 3 namizəd (Əliheydər Qarayev, Asəf bəy Şıxəlibəyov və Ağa bəy Səfərəliyev) ağsaqqallar şurasından namizəd göstərildi. Yusif Əhmədzadənin artıq Ticarət-Səneyə İttifaqı siyahısından şuraya üzv olduğu üçün namizədliyi avtomatik ləğv olundu. Digər 4 üzv arasından şuraya üzv seçimi üçün seçkilər keçirildi. Gizli səs verməylə Asəf bəy Şıxəlibəyov 11, Əliheydər Qarayev 9, Həbib bəy Mahmudbəyov isə 1 səs aldı. Asif bəy Şıxəlibəyov beləliklə şura üzvü seçildi.
- Milli Şuranın 1 iyun 1918 tarixli Tiflisdə keçirilən sayca üçüncü iclasında isə Hümmət Partiyası Cəfər Axundovun əvəzinə Qasım bəy Camalbəyovun üzvlüyünü təklif edir və təklif qəbul olunur.
- Lütfəli bəy Behbudov 1918-ci ildə ermənilər tərəfindən öldürülmüşdür.
- Milli Şuranın 29 may 1918 tarixli sayca ikinci iclasında Teymur bəy Makinskinin şura üzvlüyünə qəbulu yekdil səslə qəbul edilir.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2023-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-01.
- "Arxivlənmiş surət". 2012-04-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-02.
- "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti.Azərbaycan Milli Şurasının tərkibi". 2018-05-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-02.
- [Azərbaycan cümhuriyyəti (1918–1920), "Elm" nəşriyyatı, Bakı, 1998, 336 s.]
- Искендеров M.C. Из истории борьбы коммунистической партии Азербайджана за победу Советской власти. Баку, 1958, с.345
- Zaqafqaziya Seymininin Müsəlman fraksiyası və Azərbaycan Milli Şurası iclaslarının protokolları 1918-ci il,"Adiloğlu" nəşriyyatı, Bakı, 2006, 216 səh. (Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv idarəsi)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasi Azerbaycan Milli Surasi az ebced آذربایجان میلی شوراسی ve ya Azerbaycan Surayi Milliyesi az ebced آذربایجان شوراى میلیسی Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin 27 may 1918 ci ilden 17 iyun 1918 ci iledek ve yeniden 16 noyabr 1918 ci ilden 3 dekabr 1918 ci iledek olan dovrde movcud olmus ilk qanunvericilik qurumu Seckiler ile formalasan bir qanunverici qurulusdur Azerbaycan Surayi Milliyesiaz ebced آذربایجان شوراى میلیسی Umumi melumatlarNovu qanunverici hakimiyyetTesis tarixi 27 may 1918Legv olunma tarixi 7 dekabr 1918Idare heyetiSedri Mehemmed Emin Resulzade Musavat Partiyasi 28 may 1918 tarixindenQurulusuUzvlerin sayi 44siyasi partiyalar Musavat ve Demokratik Biterefler 30 Muselman Sosialist Bloku 7 Hummet 4 Ittihad 3 SeckilerSonuncu seckiler 1917 Umumrusiya Muessisler Meclisine seckiler Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiZaqafqaziyadan secilmis deputatlar terefinden hakimiyyet orqani kimi Tiflisde 1918 ci ilin fevral ayinda yaradilmis olan Zaqafqaziya Seyminin 26 may 1918 ci ilde son iclasi kecirildi Hemin seymde Azerbaycan 44 deputatdan ibaret dord muselman partiyasi Musavat Partiyasi ve ona qosulan demokratik biterefler qrupu Muselman Sosialist Bloku Rusiyada Muselmanliq Ittihad Hummet Partiyasi mensevik partiyalari terefinden temsil olunurdu Ertesi gun mayin 27 de kecmis Seymin Muselman fraksiyasi terefinden fovqelade iclas cagrildi Iclasi kecirmekde meqsed yaranmis siyasi veziyyeti muzakire etmek idi ve kecmis Zaqafqaziya Seyminin muselman fraksiyasinin butun uzvleri Azerbaycanin istiqlaliyyetini elan ederek musteqil dovlet yaratmaq Azerbaycanin idare edilmesini oz uzerlerine goturmek Muveqqeti Milli Sura yaratmaq qerarina geldiler Mayin 28 de Tiflisde kecmis Qafqaz Canisininin sarayinda Azerbaycan Milli Surasinin ilk iclasi kecirildi Turk milletini Maverayi Qafqas seyminde zirdeki dord firqe temsil ediyordu 1 Turk xelq edemi merkeziyyet firqesi Musavat Firqesi ve ona ilhaq eden demokratik firqe qrupu 2 Muselman Sosialist Bloku 3 Rusiyada Muselmanliq Ittihad 4 Sosial Demokrat Muselman Hummet Firqesi mensevik Mehemmed Emin Resulzade Milli Sura Cenub Serqi Qafqazda musteqil Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti qurulmasi barede qerar qebul etdi musteqillik haqqinda Akt Istiqlal beyannamesi qebul etdi Tarixi iclasda Milli Suranin asagidaki uzvleri istirak etmisler Hesen bey Agayev Mustafa Mahmudov Feteli xan Xoyski Xelil bey Xasmemmedov Nesib bey Yusifbeyli Mir Hidayet bey Seyidov Heybetqulu bey Memmedbeyli Mehdi bey Hacinski Eli Esger bey Mahmudbeyov Aslan bey Qardasov Sultan Mecid Qenizade Ekber aga Seyxulislamov Mehdi bey Hacibababeyov Memmed Yusif Ceferov Xudadat bey Melik Aslanov Rehim bey Vekilov Hemid bey Sahtaxtinski Firidun bey Kocerli Camo bey Hacinski Sefi bey Rustembeyli Xosrov bey Sultanov Cefer Axundov Mehemmed Meherremov Cavad bey Melik Yeqanov ve Haci Selim Axundzade Sesvermede 24 nefer musteqilliyin lehine ses vermis iki nefer Sultan Mecid Qenizade ve Cefer Axundov biteref qalmislar Alti bendden ibaret olan beyannameni Azerbaycan Milli Surasinin uzvlerinden Hesen bey Agayev Feteli Xan Xoyski Nesib bey Yusifbeyli Camo bey Hacinski Sefi bey Rustembeyli Neriman bey Nerimanbeyli Cavad bey Melik Yeqanov ve Mustafa Mahmudov imzalamisdilar Muveqqeti Milli Suranin Sedri vezifesine Mehemmed Emin Resulzade Musavat Partiyasi Merkezi Komitesinin sedri onun muavini ise doktor Hesen bey Agayev secildiler Icra Komitesinin sedri vezifesine ise Feteli xan Xoyski secildi Hemin iclasda Milli Sura ilk Muveqqeti hokumetin yaradilmasi haqqinda qerar qebul etmisdir Xalq seckileri ile secilmis Azerbaycan Milli Muselman Surasi bildirir Bu gunden etibaren Azerbaycan xalqlari suveren huquqlara malikdirler Serqi ve Cenubi Zaqafqaziyadan ibaret olan Azerbaycan tam huquqlu musteqil dovletdir Musteqil Azerbaycanin siyasi qurulus formasi Demokratik Respublikadir Muessisler Meclisi cagirilana qeder butun Azerbaycanin idaresi basinda xalq seckileri ile secilmis Milli Sura ve Milli Meclis qarsisinda mesuliyyet dasiyan Muveqqeti hokumet durur Milli Sura ve ilk hokumet 1918 ci il iyunun 16 da Tiflisden Genceye kocmus noyabrin 16 dan dekabrin 7 sinedek yeni ilk Parlamentin acilisinadek Bakida fealiyyetini davam etdirmisdir Hokumet Esas meqaleler Azerbaycanin Istiqlal Beyannamesi ve I Xoyski hokumeti 1918 ci il may ayinin 28 de Milli Suranin birinci iclasinda Azerbaycanin musteqil dovlet elan olunmasi haqqinda tarixi qerar qebul edildi Hemin iclasda yeni demokratik dovletin yaranmasi faktini huquqi cehetden tesbit eden Azerbaycanin istiqlaliyyeti haqqinda Akt qebul edildi Bir saatliq fasileden sonra iclas oz isine yeniden basladiqda ilk Azerbaycan hokumetini teskil etmek haqqinda tapsiriq almis Fetelixan Xoyski muveqqeti hokumetin terkibini elan etdi Nazirler Surasinin sedri ve Daxili Isler naziri Feteli xan Xoyski Maliyye naziri ve Xalq Maarifi naziri Nesib bey Yusifbeyli Xarici Isler naziri Memmedhesen Hacinski Yollar naziri Poct ve Teleqraf naziri Xudadat bey Melik Aslanov Edliyye naziri Xelil bey Xasmemmedov Ekincilik naziri Emek naziri Ekber aga Seyxulislamov Herbi nazir Xosrov bey Sultanov Ticaret ve Senaye naziri Memmed Yusif Ceferov Dovlet Nezareti naziri Camo bey Hacinski Buraxilmasi 1918 ci il dekabrin 7 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin qanunverici orqani olan Parlamentin ise baslamasi ile Milli Suranin fealiyyetine xitam verildi Iyunun 16 da Genceye kocen Azerbaycan Milli Surasinin ve Hokumetinin terkibine etimadsizliq siyasi bohrana sebeb olmusdu Azerbaycanin Osmanliya ilhaq edilmesinin terefdari olanlar Milli Suranin ve Hokumetin isini pozmaga calisirdilar Yaranmis murekkeb siyasi seraitde Azerbaycanin dovlet musteqilliyini qoruyub saxlamaq namine Milli Suranin buraxilmasi qerara alindi Qerarda deyilirdi ki Azerbaycanin agir daxili ve xarici veziyyetini nezere alaraq butun hakimiyyet Feteli xan Xoyskinin sedrliyi ile teskil olunan hokumete verilir ve bu hokumet oz hakimiyyetini qisa muddete cagirilmali olan Muessisler Meclisinden basqa hec kese guzeste getmemelidir Mayin 27 de Azerbaycan Milli Surasi tesis olunmus iyunun 17 de ise fealiyyetini muveqqeti dayandirib 6 aydan gec olmayaraq Muessisler Meclisi cagrilmaq serti ile butun qanunverici ve icraedici hakimiyyeti Muveqqeti hokumete vermisdir Parlamentli respublika idareciliyinin huquqi norma ve qaydalarina sadiq qalan Feteli xan Xoyski hokumeti eyni zamanda Muessisler Meclisinin cagirilmasi ucun hazirliq gormeye basladi Bu meqsedle xususi komissiya yaradildi Milli Suranin qerarindan hele 6 ay kecmemis hokumetin tekbasina hakimiyyeti davam etdirmek selahiyyeti oldugu halda Feteli xan Xoyskinin tesebbusu ve muracietine esasen 1918 ci il noyabrin 16 da Azerbaycan Milli Surasi yeniden fealiyyete basladi Hokumetin sedri Feteli xan Xoyskinin teklifi ile Azerbaycan Milli Surasi Muessisler Meclisi cagirmaq isini oz uzerine goturdu Azerbaycan Milli Surasinin 1918 ci il noyabrin 19 da Mehemmed Emin Resulzadenin sedrliyi ile kecirilen iclasinda Azerbaycan Milli Surasi hemin il dekabrin 3 de Muessisler Meclisinin genis terkibli Azerbaycan Parlamentinin cagirilmasi haqqinda qanun qebul etdi ve oz fealiyyetini dayandirdi UzvleriUzv Foto Fraksiya Partiya Baslama tarixi Bitme tarixiAbbasqulu Kazimzade 1882 1947 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918 1886 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 3 dekabr 1918 7 dekabr 1918Aslan bey Eli aga oglu Qardasov 1866 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Aslan bey Agalar bey oglu Sefikurdski 1881 1937 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Bagir bey Kerbelayi Esger oglu Rzayev 1891 1927 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Camo bey Suleyman bey oglu Hacinski 1888 1942 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Cavad bey Rza bey oglu Melik Yeqanov 1878 1937 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 3 aprel 1919Cefer Haci Seyx Hesen oglu Axundov 1878 1931 Hummet Partiyasi 27 may 1918 1 iyun 1918Ehmed bey Omer oglu Pepinov 1893 1938 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Ekber aga Ibrahim oglu Seyxulislamov 1891 1961 Hummet Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Eli Esger bey Haci Ibrahimxelil bey oglu Mahmudbeyov 1875 1968 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Elixan Qadoevic Qantemir 1886 1963 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Elimerdan bey Elekber bey oglu Topcubasov 1862 1934 Musavat ve demokratik biterefler qrupuBiteref 27 may 1918 7 dekabr 1918Feteli xan Iskender xan oglu Xoyski 1875 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Firidun bey Ehmed bey oglu Kocerli 1863 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Haci Selim Mirze Ismayil Qasir oglu Axundzade 1872 1930 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Heybetqulu Hebibulla oglu Memmedbeyov 1879 1937 Ittihad Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Hemid bey Xelil aga oglu Sahtaxtinski 1880 1944 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Hesen bey Mesedi Huseyn oglu Agayev 1875 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Xelil bey Hacibaba oglu Xasmemmedov 1873 1947 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Xosrov bey Pasa bey oglu Sultanov 1879 1943 Musavat ve demokratik biterefler qrupuBiteref 27 may 1918 7 dekabr 1918Xudadat bey Aga bey oglu Melik Aslanov 1879 1935 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Ibrahim aga Pasa aga oglu Vekilov 1853 1934 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Ibrahim bey Ise bey oglu Heyderov 1879 1949 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Ibrahim Meherem oglu Ebilov 1881 1923 Hummet Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Islam bey Qebulzade 1879 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Qasim bey Abbasqulu bey oglu Camalbeyov 1881 1938 Hummet Partiyasi 1 iyun 1918 7 dekabr 1918Qazi Ehmed bey Mehemmedbeyov 1889 1937 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Lutfeli bey Rehim bey oglu Behbudov 1877 1918 Musavat ve biterefler fraksiyasiMusavat Partiyasi 27 may 1918 1918Mehdi bey Hacibababeyov 1871 1925 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mehdi bey Suleyman bey oglu Hacinski 1879 1941 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mehemmed Emin Axund Haci Molla Elekber oglu Resulzade 1884 1955 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mehemmed Meherremov 1895 1982 Muselman Sosialist Bloku 27 may 1918 7 dekabr 1918Memmed Yusif Hacibaba oglu Ceferov 1885 1935 Musavat ve demokratik biterefler qrupuBiteref 27 may 1918 7 dekabr 1918Memmedhesen Ceferqulu oglu Hacinski 1875 1931 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Memmedrza aga Mensur aga oglu Vekilov 1864 1944 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mir Hidayet bey Mir Adil oglu Seyidov Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mir Yaqub Mir Ebduleziz oglu Mehdiyev 1891 1949 Ittihad Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mirze Celal Haci Elekber oglu Yusifzade 1862 1931 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Musa bey Haci Memmedhuseyn oglu Refiyev 1888 1938 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Mustafa Haci Musa oglu Mahmudov 1878 1937 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Museyib bey Qehreman bey oglu Exicanov 1892 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Neriman bey Hesim bey oglu Nerimanbeyli 1889 1937 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Nesib bey Yusif bey oglu Yusifbeyli 1881 1920 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Rehim bey Ali aga oglu Vekilov 1898 1934 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Sultan Mecid Murtuzeli oglu Qenizade 1866 1938 Ittihad Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Sefi bey Mustafa bey oglu Rustembeyli 1893 1960 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 27 may 1918 7 dekabr 1918Teymur bey Mehemmedqulu bey oglu Makinski 1874 Musavat ve demokratik biterefler qrupuMusavat Partiyasi 29 may 1918 7 dekabr 1918Yusif Ehmedzade 1938 Musavat ve biterefler fraksiyasiBiteref 27 may 1918 7 dekabr 1918RehberlikAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Milli Surasinin icraedici orqani Reyaset Heyeti ve Icra Komitesidir Muveqqeti Milli Suranin Sedri vezifesine Mehemmed Emin Resulzade Musavat Partiyasinin Merkezi Komitesinin sedri onun muavini ise doktor Hesen bey Agayev secildiler Icra Komitesinin sedri vezifesine ise Feteli xan Xoyski biteref secildi Reyaset Heyetine Musavat Partiyasi ve bitereflerin demokratik qrupu terefinden Mehemmed Emin Resulzade Hesen bey Agayev Memmedhesen Hacinski Nesib bey Yusifbeyli Xelil bey Xasmemmedov Memmed Yusif Ceferov Muselman Sosialistler Blokundan Xudadat bey Melik Aslanov Camo bey Hacinski Sosial Demokrat mensevik Hummet Partiyasindan Ekber aga Seyxulislamov Ittihad Partiyasindan doktor Xosrov Pasa bey Sultanov daxil oldu Bu zaman Batum konfransinda Turkiye numayende heyeti ile danisiqlar aparan Mehemmed Emin Resulzade gizli sesverme yolu ile Azerbaycan Milli Surasinin sedri Hesen bey Agayev ise onun muavini secildi 1918 ci ilin iyun ayinin 7 de 4 cu iclasda Hesen bey Agayev vezifesinden istefa verse de Feteli xan Xoyski terefinden istefasi qebul olunmur Qeydler1918 ci il dekabrin 7 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin qanunverici orqani olan Parlamentin ise baslamasi ile Milli Suranin fealiyyetine xitam verildi Milli Suranin 4 dekabr 1918 tarixili son iclasinda Samaxi qezasindan 2 namized Yusif Ehmedzade ve Hebib bey Mahmudbeyov yerli komitelerden ve 3 namized Eliheyder Qarayev Asef bey Sixelibeyov ve Aga bey Sefereliyev agsaqqallar surasindan namized gosterildi Yusif Ehmedzadenin artiq Ticaret Seneye Ittifaqi siyahisindan suraya uzv oldugu ucun namizedliyi avtomatik legv olundu Diger 4 uzv arasindan suraya uzv secimi ucun seckiler kecirildi Gizli ses vermeyle Asef bey Sixelibeyov 11 Eliheyder Qarayev 9 Hebib bey Mahmudbeyov ise 1 ses aldi Asif bey Sixelibeyov belelikle sura uzvu secildi Milli Suranin 1 iyun 1918 tarixli Tiflisde kecirilen sayca ucuncu iclasinda ise Hummet Partiyasi Cefer Axundovun evezine Qasim bey Camalbeyovun uzvluyunu teklif edir ve teklif qebul olunur Lutfeli bey Behbudov 1918 ci ilde ermeniler terefinden oldurulmusdur Milli Suranin 29 may 1918 tarixli sayca ikinci iclasinda Teymur bey Makinskinin sura uzvluyune qebulu yekdil sesle qebul edilir Istinadlar Arxivlenmis suret 2023 06 29 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 01 Arxivlenmis suret 2012 04 26 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 02 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Azerbaycan Milli Surasinin terkibi 2018 05 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 02 Azerbaycan cumhuriyyeti 1918 1920 Elm nesriyyati Baki 1998 336 s Iskenderov M C Iz istorii borby kommunisticheskoj partii Azerbajdzhana za pobedu Sovetskoj vlasti Baku 1958 s 345 Zaqafqaziya Seymininin Muselman fraksiyasi ve Azerbaycan Milli Surasi iclaslarinin protokollari 1918 ci il Adiloglu nesriyyati Baki 2006 216 seh Azerbaycan Respublikasinin Milli Arxiv idaresi