Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbrahim Əbilov (1881, Ordubad, Naxçıvan qəzası – 23 fevral 1923, İzmir) — Azərbaycan Respublikasının ilk diplomatlarından biri.
| İbrahim Əbilov | |
|---|---|
 | |
  | |
| 28 aprel 1920 – 1921 | |
| Komissar | Həmid Sultanov |
| Əvvəlki | Vəzifə təsis edildi. |
| Sonrakı | İsrafil İbrahimov |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1881 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 23 fevral 1923 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İbrahim Əbilov 1881-ci ildə Ordubadda anadan olmuşdur.
Məhəmməd Tağı Sidqinin Ordubaddakı "Əxtər" məktəbində oxumuş, atasının vəfatından sonra ailəsini dolandırmaq üçün təhsilini yarımçıq qoymuşdur.
1903-cü ildən Petrovsk-Portda (indiki Mahaçqala) və Bakıda fəhləlik etmiş, inqilabi hərəkata qoşulmuş, ilk Azərbaycan sosial-demokrat təşkilatı "Hümmət"in (menşevik) üzvü kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1907-ci ildə Bakı Xəzər Ticarət donanması dənizçilərinin tətilinin təşkilatçılarından olub.
1908-ci ildə Güney Qafqazda və Güney Azərbaycanda iranlı zəhmətkeşlər arasında inqilabi iş aparan "İctimaiyyun-Amiyyun" (azərb. "Mücahid") sosial-demokrat təşkilatının sədri Nəriman Nərimanovun tapşırığı ilə İrana göndərilmişdir.
1909-cu ildə Bakıya qayıdan Əbilov 1912-ci ildə dərc olunan "Bakı həyatı" qəzetində redaktor vəzifəsində işləmişdir. Çar hökuməti tərəfindən dəfələrlə həbs edilən İbrahim Əbilov Tiflisdə menşevik "Hümmət" təşkilatının görkəmli xadimlərindən biri kimi fəaliyyət göstərmişdir.
1918-ci ilin axırlarında Bakıya gələn Əbilov Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti parlamentinə deputat seçilmiş və onun sosialist fraksiyasına başçılıq etmişdir. 1920-ci ildə Bakı menşeviklərinin orqanı olan "İskra" qəzetinin redaktoru idi. 1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Azərbaycan SSR daxili işlər nazirinin müavini təyin olunmuş, Şərq xalqlarının Bakıda çağrılan birinci qurultayında Şərq Xalqları Təbliğat və Təşviqat Şurasının katibi seçilmişdir. 1921-ci ilin iyununda Azərbaycan nümayəndə heyətinin tərkibində Kommunist İnternasionalının üçüncü konqresində iştirak etmişdir.
1921-ci ildə Nəriman Nərimanovun tövsiyəsi ilə Azərbaycan SSR-in, sonra isə ZSFSR-in Türkiyədə fövqəladə və səlahiyyətli səfiri olmuş, Sovet-Türkiyə, o cümlədən Azərbaycan-Türkiyə dostluq münasibətlərinin təşəkkül tapmasında və möhkəmləndirilməsində böyük rol oynamışdır. Onun təşəbbüsü ilə Türkiyənin Trabzon və Samsun şəhərlərində Azərbaycanın konsulluqları açılmışdır. İbrahim Əbilovun səmərəli diplomatik fəaliyyəti və bilavasitə iştirakı sayəsində sovet respublikaları ilə Türkiyə arasında bir sıra ikitərəfli və çoxtərəfli müqavilələr imzalanmışdır. Naxçıvan muxtariyyətinin təməlini qoymuş 1921-ci il Moskva və Qars müqavilələrini digər naxçıvanlı diplomat, Sovet-Türkiyə danışıqlarında Azərbaycan nümayəndə heyətinin başçısı Behbud ağa Şahtaxtinski ilə birlikdə Əbilov da imzalamışdır.
Türkiyə Respublikasının banisi və ilk prezidenti olan Mustafa Kamal Atatürk ilə Əbilov arasında dostluq münasibətləri var idi. Əbilov Azərbaycan hökuməti adından dostluq və qardaşlıq rəmzi olaraq Atatürkə qızıl xəncər hədiyə vermiş, Atatürk Ankarada Azərbaycan səfirliyinin binası üzərində ölkəmizin bayrağının qaldırılması mərasimində iştirak etmişdir.
Qızı Anadolu xanımın xatirələrindən:
"Əbilovun Azərbaycan, Rusiya və Türkiyə münasibətlərinin inkişafında da böyük rolu olub. Rusiyanın o vaxtlar Türkiyədə olan səlahiyyətli nümayəndəsi olan S. Aralov atam haqqında yazırdı: "Əbilov bütün digər müsbət cəhətlərilə bərabər, həm də böyük daxili mədəniyyətə malik bir insan idi".
Qeyd etmək lazımdır ki, 1922-ci il yanvarın 5-də inqilabçı, polkovnik, Qızıl Ordu Baş Qərargahının Reqistrasiya İdarəsinin (Sovet Ordusu Baş Kəşfiyyat İdarəsi-QRU-nun sələfi) ilk rəhbəri Semyon Aralov (1880–1969) RSFSR-in Türkiyədə səlahiyyətli nümayəndəsi vəzifəsinə təyin olunur. Bəzi ehtimallara görə, o, Ukraynada 12-ci Ordunun İnqilabi Hərbi Şurasında çalışarkən, 44-cü atıcı diviziyanın komandiri məşhur Nikolay Şorsun qətlini təşkil etmişdi. Trotskinin "adamı" sayılan Semyon Aralov bu qətli Pavel Tanxil-Tanxileviç vasitəsilə gerçəkləşdirmişdi. Daha sonra Şorsun yaxın silahdaşı, briqada komandiri "batka" Vasili Bojenko Jitomirdə zəhərləndirilmişdi (rəsmi versiyaya görə, ağ ciyər iltihabından vəfat etmişdi).
Yenə qızı Anadolu xanımın xatirələrindən:
"1923-cü ildə İzmirdə Türkiyənin ilk iqtisadi konfransı keçirilərkən onun işində Atatürk də, Əbilov da iştirak edir. Anamın dediklərinə görə, İzmirdə əhali atamı çox yaxşı qarşılamışdı, onun qadınların hüququ mövzusunda etdiyi məruzə də ürəkdən bəyənilmişdi. Burada qaldığı müddətdə atam bir neçə tədbirdə, ziyafətdə iştirak edir. Belə ziyafətlərdən birindən qayıdarkən, mədə-bağırsağında kəskin ağrılar başlayır. İşə Atatürkün həkimləri də qarışıb, onun üzərində əməliyyat aparırlar, xəstəxanaya Atatürkün özü də gəlir, lakin İbrahim Məhərrəm bəyin həyatını xilas etmək mümkün olmur"… Atatürkün göstərişilə Misir və Hindistandan dəvət olunmuş alimlər atamın cənazəsini mumiyaya tutub, Bakıya göndərirlər və burada dəfn olunur. Onda bəlkə də heç kəsin ağlına gəlməzdi, amma indi düşünürəm ki, yəqin elə atamı ermənilər (ya onların əli ilə başqa düşmən qüvvələr-red.) zəhərləyib aradan götürüblər. Onun nüfuzundan, qazandığı uğurlardan qorxaraq, bu işə əl atmışlar. Anonim məktubları yazanlar da onlar idi…"
İbrahim Əbilov 1923-cü ildə fevralın 23-də Türkiyənin İzmir şəhərində vəfat etmiş, Bakıda dəfn edilmişdir.
Biblioqrafiya
Filmoqrafiya
Həmçinin bax
Mənbə
- Kəlbizadə E., Hacıyev İ. Naxçıvanlı diplomatlar. Naxçıvan:Əcəmi, 2017, 128 s. [ölü keçid]
- Багиров Ю. А., Из истории советско-турецких отношений в 1920–22 гг., Б., 1965. (rus.)
- Аралов С. И., Воспоминания советского дипломата, М., 1960. (rus.)
İstinadlar
- Anadolu Abilova, İbrahim Abilov — Azerbaydjanskiy druq Atatürka [ölü keçid]. ataturk.az (az.)
- Əbülfəz Quliyev, Akif Axundov — Qazi Mustafa Kamalın dostu 2016-03-05 at the Wayback Machine. ataturk.az (az.)
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ibrahim Ebilov 1881 Ordubad Naxcivan qezasi 23 fevral 1923 Izmir Azerbaycan Respublikasinin ilk diplomatlarindan biri Ibrahim EbilovAzerbaycan SSR xalq daxili isler komissarinin muavini Bas Milis Idaresinin reisi28 aprel 1920 1921KomissarHemid SultanovEvvelkiVezife tesis edildi SonrakiIsrafil IbrahimovSexsi melumatlarDogum tarixi 1881Dogum yeri Ordubad Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 23 fevral 1923 1923 02 23 Vefat yeri Izmir Izmir ili TurkiyeDefn yeri Fexri XiyabanPartiya Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Mensevikler Hummet PartiyasiFealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIbrahim Ebilov 1881 ci ilde Ordubadda anadan olmusdur Mehemmed Tagi Sidqinin Ordubaddaki Exter mektebinde oxumus atasinin vefatindan sonra ailesini dolandirmaq ucun tehsilini yarimciq qoymusdur 1903 cu ilden Petrovsk Portda indiki Mahacqala ve Bakida fehlelik etmis inqilabi herekata qosulmus ilk Azerbaycan sosial demokrat teskilati Hummet in mensevik uzvu kimi fealiyyet gostermisdir 1907 ci ilde Baki Xezer Ticaret donanmasi denizcilerinin tetilinin teskilatcilarindan olub 1908 ci ilde Guney Qafqazda ve Guney Azerbaycanda iranli zehmetkesler arasinda inqilabi is aparan Ictimaiyyun Amiyyun azerb Mucahid sosial demokrat teskilatinin sedri Neriman Nerimanovun tapsirigi ile Irana gonderilmisdir 1909 cu ilde Bakiya qayidan Ebilov 1912 ci ilde derc olunan Baki heyati qezetinde redaktor vezifesinde islemisdir Car hokumeti terefinden defelerle hebs edilen Ibrahim Ebilov Tiflisde mensevik Hummet teskilatinin gorkemli xadimlerinden biri kimi fealiyyet gostermisdir 1918 ci ilin axirlarinda Bakiya gelen Ebilov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti parlamentine deputat secilmis ve onun sosialist fraksiyasina basciliq etmisdir 1920 ci ilde Baki menseviklerinin orqani olan Iskra qezetinin redaktoru idi 1920 ci ilde Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra Azerbaycan SSR daxili isler nazirinin muavini teyin olunmus Serq xalqlarinin Bakida cagrilan birinci qurultayinda Serq Xalqlari Tebligat ve Tesviqat Surasinin katibi secilmisdir 1921 ci ilin iyununda Azerbaycan numayende heyetinin terkibinde Kommunist Internasionalinin ucuncu konqresinde istirak etmisdir 1921 ci ilde Neriman Nerimanovun tovsiyesi ile Azerbaycan SSR in sonra ise ZSFSR in Turkiyede fovqelade ve selahiyyetli sefiri olmus Sovet Turkiye o cumleden Azerbaycan Turkiye dostluq munasibetlerinin tesekkul tapmasinda ve mohkemlendirilmesinde boyuk rol oynamisdir Onun tesebbusu ile Turkiyenin Trabzon ve Samsun seherlerinde Azerbaycanin konsulluqlari acilmisdir Ibrahim Ebilovun semereli diplomatik fealiyyeti ve bilavasite istiraki sayesinde sovet respublikalari ile Turkiye arasinda bir sira ikiterefli ve coxterefli muqavileler imzalanmisdir Naxcivan muxtariyyetinin temelini qoymus 1921 ci il Moskva ve Qars muqavilelerini diger naxcivanli diplomat Sovet Turkiye danisiqlarinda Azerbaycan numayende heyetinin bascisi Behbud aga Sahtaxtinski ile birlikde Ebilov da imzalamisdir Ataturkun Ibrahim Ebilova verdiyi avtoqrafli fotosekliAtaturk ve Ibrahim Ebilov Beynelxalq usaq bayraminda Turkiye Respublikasinin banisi ve ilk prezidenti olan Mustafa Kamal Ataturk ile Ebilov arasinda dostluq munasibetleri var idi Ebilov Azerbaycan hokumeti adindan dostluq ve qardasliq remzi olaraq Ataturke qizil xencer hediye vermis Ataturk Ankarada Azerbaycan sefirliyinin binasi uzerinde olkemizin bayraginin qaldirilmasi merasiminde istirak etmisdir Qizi Anadolu xanimin xatirelerinden Ebilovun Azerbaycan Rusiya ve Turkiye munasibetlerinin inkisafinda da boyuk rolu olub Rusiyanin o vaxtlar Turkiyede olan selahiyyetli numayendesi olan S Aralov atam haqqinda yazirdi Ebilov butun diger musbet cehetlerile beraber hem de boyuk daxili medeniyyete malik bir insan idi Qeyd etmek lazimdir ki 1922 ci il yanvarin 5 de inqilabci polkovnik Qizil Ordu Bas Qerargahinin Reqistrasiya Idaresinin Sovet Ordusu Bas Kesfiyyat Idaresi QRU nun selefi ilk rehberi Semyon Aralov 1880 1969 RSFSR in Turkiyede selahiyyetli numayendesi vezifesine teyin olunur Bezi ehtimallara gore o Ukraynada 12 ci Ordunun Inqilabi Herbi Surasinda calisarken 44 cu atici diviziyanin komandiri meshur Nikolay Sorsun qetlini teskil etmisdi Trotskinin adami sayilan Semyon Aralov bu qetli Pavel Tanxil Tanxilevic vasitesile gerceklesdirmisdi Daha sonra Sorsun yaxin silahdasi briqada komandiri batka Vasili Bojenko Jitomirde zeherlendirilmisdi resmi versiyaya gore ag ciyer iltihabindan vefat etmisdi Ibrahim Ebilov qizi Ziba qaynanasi Y I Smirnova ve heyat yoldasi Tamara Ebilova Yene qizi Anadolu xanimin xatirelerinden 1923 cu ilde Izmirde Turkiyenin ilk iqtisadi konfransi kecirilerken onun isinde Ataturk de Ebilov da istirak edir Anamin dediklerine gore Izmirde ehali atami cox yaxsi qarsilamisdi onun qadinlarin huququ movzusunda etdiyi meruze de urekden beyenilmisdi Burada qaldigi muddetde atam bir nece tedbirde ziyafetde istirak edir Bele ziyafetlerden birinden qayidarken mede bagirsaginda keskin agrilar baslayir Ise Ataturkun hekimleri de qarisib onun uzerinde emeliyyat aparirlar xestexanaya Ataturkun ozu de gelir lakin Ibrahim Meherrem beyin heyatini xilas etmek mumkun olmur Ataturkun gosterisile Misir ve Hindistandan devet olunmus alimler atamin cenazesini mumiyaya tutub Bakiya gonderirler ve burada defn olunur Onda belke de hec kesin aglina gelmezdi amma indi dusunurem ki yeqin ele atami ermeniler ya onlarin eli ile basqa dusmen quvveler red zeherleyib aradan goturubler Onun nufuzundan qazandigi ugurlardan qorxaraq bu ise el atmislar Anonim mektublari yazanlar da onlar idi Ibrahim Ebilov 1923 cu ilde fevralin 23 de Turkiyenin Izmir seherinde vefat etmis Bakida defn edilmisdir BiblioqrafiyaAnadolu Abilova Ibrahim Abilov Azerbaydjanskiy druq Ataturka Baki AzAtaM 2003 rus Ebulfez Quliyev Akif Axundov Qazi Mustafa Kamalin dostu Baki AzAtaM 2008 az FilmoqrafiyaHemcinin baxAzerbaycan Turkiye munasibetleriMenbeKelbizade E Haciyev I Naxcivanli diplomatlar Naxcivan Ecemi 2017 128 s olu kecid Bagirov Yu A Iz istorii sovetsko tureckih otnoshenij v 1920 22 gg B 1965 rus Aralov S I Vospominaniya sovetskogo diplomata M 1960 rus IstinadlarAnadolu Abilova Ibrahim Abilov Azerbaydjanskiy druq Ataturka olu kecid ataturk az az Ebulfez Quliyev Akif Axundov Qazi Mustafa Kamalin dostu 2016 03 05 at the Wayback Machine ataturk az az Xarici kecidlerVikianbarda Ibrahim Ebilov ile elaqeli mediafayllar var