Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbrahim bəy Heydərov (Ləzgi: Ибрагьим бек Иса бекдин хва Гайдаров; tam adı:İbrahim İsa bəy oğlu Heydərov; 3 (15) avqust 1879 və ya 17 oktyabr 1879, Dərbənd, Dağıstan vilayəti – 20 mart 1949, Ankara) — zadəgan, millətçi fəal və Şimali Qafqaz ziyalılarından biri. Bakı şəhər idarəsinin üzvü, idarənin təsərrüfat şöbəsinin müdiri. 1918–1919-cu illərdə Şimali Qafqaz Dağlıq Respublikasında Nəqliyyat, Poçt və Teleqraf naziri vəzifəsində çalışmışdır. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Daxili İşlər nazirinin müavini, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Yollar naziri.
| İbrahim bəy Heydərov | |
|---|---|
 | |
  | |
| 6 yanvar 1920 – 10 mart 1920 | |
| Sonrakı | Şəfi bəy Rüstəmbəyli |
| |
| 15 dekabr 1918 – 25 mart 1919 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 3 (15) avqust 1879 və ya 17 oktyabr 1879 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 mart 1949 (69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Həyat yoldaşı | Nisə xanım Cahangir bəy qızı Ərəblinskaya (1900-1943) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İbrahim bəy İsa bəy oğlu Heydərov 3 avqust 1879-da ən qədim şəhər olan Dərbənddə zadəgan ləzgi ailəsində anadan olmuşdur. O, əla təhsil almış – 1897-ci ildə Teymurxanşura real məktəbini, 1907-ci ildə o zamanlar üçün çox nüfuzlu sayılan Sankt-Peterburq Yol Mühəndisləri İnstitutunu bitirib. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra İbrahim bəy Azərbaycana üz tutmuş, Bakıda müxtəlif sahələrdə yol mühəndisi işləmişdir. 1907-ci ildə onu Bakıda "Nəşri-maarif" cəmiyyəti idarə heyətinə daxil olmuşdur. 1907–1912-ci illərdə 28 yaşlı İ.b. Heydərov nüfuzlu bir şəxs kimi Rusiya 3-cü Dövlət Dumasına Dağıstan vilayəti və Zaqatala dairəsindən deputat seçilərək Peterburqa yola düşmüşdür.
Ailəsi
Atası İsa bəy Minətulla bəy oğlu Heydərov Hacər Əcvəd xanım ilə ailə qurmuş, bu evlilikdən onun İbrahim bəy, Ömər bəy və Osman bəy adlı 3 oğlu və 2 qız olmuşdur. Ali təhsilli mühəndis olan qardaşı Ömər bəy 1915-də Sankt-Peterburqda I Nikolay adına Mülki Mühəndislər İnstitutunu bitirmişdir. Digər qardaşı Osman bəy Heydərov 1909-un oktyabrında Universitetin hüquq fakültəsinə kənar dinləyici kimi girmiş, 1912-nin sentyabrında hüquq fakültəsinin tələbələri sırasına daxil edilmişdir. İbrahim bəy 1915-ci ildə Balakişi bəy Ərəblinskinin oğlu Cahangir bəyin qızı Nisə xanım Ərəblinskaya ilə ailə həyatı qurmuş, Fatma adlı qızı olmuşdur. Fatma xanım və onun qızı Mina xanım hal-hazırda Türkiyədə yaşayır.
Fəaliyyəti
1913-cü ildə Bakı Şəhər İdarəsinin üzvü seçilmiş İbrahim bəy elə həmin ildə də 1913-cü ildə A. Babayevlə birlikdə "Dəyanət" neft-sənaye cəmiyyətini təşkil etmişdir. 1914-cü ilin yanvarında "Səfa" xeyriyyə cəmiyyəti idarə heyətinin üzvü, 1916-cı ilin martında isə "Nicat" cəmiyyətinin sədr müavini seçilmişdir. Heydərov Fevral inqilabından sonra müsəlman ziyalılarının 1917-ci il martın 16-da Bakıda keçirilən iclasına sədrlik etmiş, 1917-ci il 15–20 aprel Qafqaz müsəlmanları qurultayı rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdi. 1917-ci ildə Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsi Heydərovu Dağıstan vilayətində Müvəqqəti hökumətin komissarı təyin etmiş, lakin Dağıstan İcraiyyə Komitəsinin sosialist üzvləri, sosial-demokrat olmasına baxmayaraq, onun namizədliyinə qəti etiraz etmişdilər. Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsi güzəştə gedərək, Dağıstanda idarəçiliyi həyata keçirmək üçün Heydərovun da daxil olduğu üç nəfərdən ibarət xüsusi heyət yaratmışdı. Bir çox dağlı liderləri, ictimai xadimləri kimi Heydərov da Bakı mühitində yetişmiş, Şimali Qafqaz dağlılarının azadlıq hərəkatına rəhbərlik etmişdir. 1917-ci il Fevral inqilabından sonra vətənə dönmüş, azadlıq hərəkatını təşkilatlandırmaq istiqamətində iş aparmışdır. Heydərov türk dilinin təhsil dilinə çevrilməsi ideyasını dəstəkləmiş, hətta 1917-ci il iyunun 15-də Temirxan-Şurada müəllimlər üçün türk dili kursları açanlardan biri olmuşdur. Heydərov Dağıstan Müsəlman Milli Komitəsinin üzvü idi. Komitənin siyahısı ilə Rusiya Müəssislər məclisinə seçilmişdi. İbrahim Heydərov Zaqafqaziya seymində sosialist blokunun üzvü, 1918-ci il aprelin 26-da yaradılmış Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikası hökumətində dövlət nəzarəti naziri idi. Seymin nümayəndə heyətinin tərkibində Trabzon konfransında iştirak etmişdir. Bakıda türk-müsəlman əhalisinə qarşı daşnak-bolşevik qüvvələri tərəfindən törədilmiş soyqırm ilə bağlı 1918-ci il aprelin 20-də Heydərov Zaqafqaziya seyminin adından Bakı Soveti ilə danışıqlara göndərilmiş, Bakıya çatan kimi bolşeviklər tərəfindən həbs olunmuşdu. Bununla əlaqədar olaraq, Zaqafqaziya seyminin üzvü Camo bəy Hacınski Heydərovun azad edilməsi üçün təcili tədbirlər görməyi təklif etmişdi. Bir müddət Bakı Xalq Komissarları Sovetində quberniya komissarı vəzifəsində işləmişdir, bu vəzifədən "Hümmət" təşkilatının təklifi ilə kənar edilmişdir. Heydərov Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları İttifaqı Respublikası hökumətinin səlahiyyətli nümayəndəsi kimi, 1918-ci il noyabrın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ilə Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları İttifaqı Respublikası arasında müqaviləni imzalayanlardan biri olmuşdur. Dağlılar Respublikası hökumətinin 1918-ci il dekabrın 19-da təşkil olunan yeni tərkibində yollar və poçt-teleqraf naziri təyin olunmuşdur. Hökumət tərəfindən Avropa dövlətləri ilə danışıqlara göndərilən yeni nümayəndə heyətinə daxil edilmişdir. Denikin qoşunlarının müdaxiləsi nəticəsində Dağlılar Respublikası hökumətinin buraxılması ilə və sabiq hökumət üzvlərinə qarşı təqiblərlə əlaqədar Bakıya qayıtmış, Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında, xeyriyyə konsertlərinin, teatr tamaşalarının, o cümlədən Üzeyir bəy Hacıbəylinin "Leyli və Məcnun" operasının, Ağa Əminovla birlikdə "Azərbaycan gecələrinin" təşkilində fəal iştirak etmişdir.
Mühacirəti
1920-ci ilin yazında Qızıl Ordu işğalından sonra gəldiyi Bakıda aldadılaraq həbs edilir. Azərbaycan bolşeviklərinin lideri və köhnə dostu Nəriman Nərimanov sayəsində qaça bildi və Tblisiyə yollandı. Qızıl Ordunun Gürcüstanı işğal etməsindən sonra ailəsiylə birlikdə Fransaya mühacirət etdi.
İstinadlar
- "Peterburqda oxumuş tələbələrimiz". 22 January 2019 tarixində .
- https://viewer.rsl.ru/ru/rsl01003800760?page=487&rotate=0&theme=black (#bare_url_missing_title). 2024-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-31.
- "HEYDƏROV (HEYDƏROĞLU) İBRAHIM BƏY İSA BƏY OĞLU (1879, Dərbənd – 1949, Ankara)". 5 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 2011 18 iyun.
Xarici keçidlər
- "İbrahim bəy Heydəroğlu türk oğlu türkdür!"
- Неизвестный известный Ибрагим-бек Гайдаров
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ibrahim bey Heyderov Lezgi Ibragim bek Isa bekdin hva Gajdarov tam adi Ibrahim Isa bey oglu Heyderov 3 15 avqust 1879 ve ya 17 oktyabr 1879 Derbend Dagistan vilayeti 20 mart 1949 Ankara zadegan milletci feal ve Simali Qafqaz ziyalilarindan biri Baki seher idaresinin uzvu idarenin teserrufat sobesinin mudiri 1918 1919 cu illerde Simali Qafqaz Dagliq Respublikasinda Neqliyyat Poct ve Teleqraf naziri vezifesinde calismisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Daxili Isler nazirinin muavini Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Yollar naziri Ibrahim bey HeyderovAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Daxili Isler nazirinin muavini6 yanvar 1920 10 mart 1920SonrakiSefi bey RustembeyliAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Yollar naziri15 dekabr 1918 25 mart 1919Sexsi melumatlarDogum tarixi 3 15 avqust 1879 ve ya 17 oktyabr 1879 1879 10 17 Dogum yeri Derbend Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasiVefat tarixi 20 mart 1949 1949 03 20 69 yasinda Vefat yeri Ankara Ankara ili TurkiyeTehsili Sankt Peterburq Dovlet Neqliyyat Universiteti d Fealiyyeti siyasetciHeyat yoldasi Nise xanim Cahangir bey qizi Ereblinskaya 1900 1943 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIbrahim bey Isa bey oglu Heyderov 3 avqust 1879 da en qedim seher olan Derbendde zadegan lezgi ailesinde anadan olmusdur O ela tehsil almis 1897 ci ilde Teymurxansura real mektebini 1907 ci ilde o zamanlar ucun cox nufuzlu sayilan Sankt Peterburq Yol Muhendisleri Institutunu bitirib Ali tehsilini basa vurduqdan sonra Ibrahim bey Azerbaycana uz tutmus Bakida muxtelif sahelerde yol muhendisi islemisdir 1907 ci ilde onu Bakida Nesri maarif cemiyyeti idare heyetine daxil olmusdur 1907 1912 ci illerde 28 yasli I b Heyderov nufuzlu bir sexs kimi Rusiya 3 cu Dovlet Dumasina Dagistan vilayeti ve Zaqatala dairesinden deputat secilerek Peterburqa yola dusmusdur Ailesi Atasi Isa bey Minetulla bey oglu Heyderov Hacer Ecved xanim ile aile qurmus bu evlilikden onun Ibrahim bey Omer bey ve Osman bey adli 3 oglu ve 2 qiz olmusdur Ali tehsilli muhendis olan qardasi Omer bey 1915 de Sankt Peterburqda I Nikolay adina Mulki Muhendisler Institutunu bitirmisdir Diger qardasi Osman bey Heyderov 1909 un oktyabrinda Universitetin huquq fakultesine kenar dinleyici kimi girmis 1912 nin sentyabrinda huquq fakultesinin telebeleri sirasina daxil edilmisdir Ibrahim bey 1915 ci ilde Balakisi bey Ereblinskinin oglu Cahangir beyin qizi Nise xanim Ereblinskaya ile aile heyati qurmus Fatma adli qizi olmusdur Fatma xanim ve onun qizi Mina xanim hal hazirda Turkiyede yasayir Fealiyyeti1913 cu ilde Baki Seher Idaresinin uzvu secilmis Ibrahim bey ele hemin ilde de 1913 cu ilde A Babayevle birlikde Deyanet neft senaye cemiyyetini teskil etmisdir 1914 cu ilin yanvarinda Sefa xeyriyye cemiyyeti idare heyetinin uzvu 1916 ci ilin martinda ise Nicat cemiyyetinin sedr muavini secilmisdir Heyderov Fevral inqilabindan sonra muselman ziyalilarinin 1917 ci il martin 16 da Bakida kecirilen iclasina sedrlik etmis 1917 ci il 15 20 aprel Qafqaz muselmanlari qurultayi reyaset heyetinin uzvu secilmisdi 1917 ci ilde Xususi Zaqafqaziya Komitesi Heyderovu Dagistan vilayetinde Muveqqeti hokumetin komissari teyin etmis lakin Dagistan Icraiyye Komitesinin sosialist uzvleri sosial demokrat olmasina baxmayaraq onun namizedliyine qeti etiraz etmisdiler Xususi Zaqafqaziya Komitesi guzeste gederek Dagistanda idareciliyi heyata kecirmek ucun Heyderovun da daxil oldugu uc neferden ibaret xususi heyet yaratmisdi Bir cox dagli liderleri ictimai xadimleri kimi Heyderov da Baki muhitinde yetismis Simali Qafqaz daglilarinin azadliq herekatina rehberlik etmisdir 1917 ci il Fevral inqilabindan sonra vetene donmus azadliq herekatini teskilatlandirmaq istiqametinde is aparmisdir Heyderov turk dilinin tehsil diline cevrilmesi ideyasini desteklemis hetta 1917 ci il iyunun 15 de Temirxan Surada muellimler ucun turk dili kurslari acanlardan biri olmusdur Heyderov Dagistan Muselman Milli Komitesinin uzvu idi Komitenin siyahisi ile Rusiya Muessisler meclisine secilmisdi Ibrahim Heyderov Zaqafqaziya seyminde sosialist blokunun uzvu 1918 ci il aprelin 26 da yaradilmis Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasi hokumetinde dovlet nezareti naziri idi Seymin numayende heyetinin terkibinde Trabzon konfransinda istirak etmisdir Bakida turk muselman ehalisine qarsi dasnak bolsevik quvveleri terefinden toredilmis soyqirm ile bagli 1918 ci il aprelin 20 de Heyderov Zaqafqaziya seyminin adindan Baki Soveti ile danisiqlara gonderilmis Bakiya catan kimi bolsevikler terefinden hebs olunmusdu Bununla elaqedar olaraq Zaqafqaziya seyminin uzvu Camo bey Hacinski Heyderovun azad edilmesi ucun tecili tedbirler gormeyi teklif etmisdi Bir muddet Baki Xalq Komissarlari Sovetinde quberniya komissari vezifesinde islemisdir bu vezifeden Hummet teskilatinin teklifi ile kenar edilmisdir Heyderov Simali Qafqaz Dagli Xalqlari Ittifaqi Respublikasi hokumetinin selahiyyetli numayendesi kimi 1918 ci il noyabrin 28 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ile Simali Qafqaz Dagli Xalqlari Ittifaqi Respublikasi arasinda muqavileni imzalayanlardan biri olmusdur Daglilar Respublikasi hokumetinin 1918 ci il dekabrin 19 da teskil olunan yeni terkibinde yollar ve poct teleqraf naziri teyin olunmusdur Hokumet terefinden Avropa dovletleri ile danisiqlara gonderilen yeni numayende heyetine daxil edilmisdir Denikin qosunlarinin mudaxilesi neticesinde Daglilar Respublikasi hokumetinin buraxilmasi ile ve sabiq hokumet uzvlerine qarsi teqiblerle elaqedar Bakiya qayitmis Azerbaycanin ictimai siyasi heyatinda xeyriyye konsertlerinin teatr tamasalarinin o cumleden Uzeyir bey Hacibeylinin Leyli ve Mecnun operasinin Aga Eminovla birlikde Azerbaycan gecelerinin teskilinde feal istirak etmisdir Muhacireti1920 ci ilin yazinda Qizil Ordu isgalindan sonra geldiyi Bakida aldadilaraq hebs edilir Azerbaycan bolseviklerinin lideri ve kohne dostu Neriman Nerimanov sayesinde qaca bildi ve Tblisiye yollandi Qizil Ordunun Gurcustani isgal etmesinden sonra ailesiyle birlikde Fransaya muhaciret etdi Istinadlar Peterburqda oxumus telebelerimiz 22 January 2019 tarixinde https viewer rsl ru ru rsl01003800760 page 487 amp rotate 0 amp theme black bare url missing title 2024 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 31 HEYDEROV HEYDEROGLU IBRAHIM BEY ISA BEY OGLU 1879 Derbend 1949 Ankara 5 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 2011 18 iyun Xarici kecidler Ibrahim bey Heyderoglu turk oglu turkdur Neizvestnyj izvestnyj Ibragim bek Gajdarov