Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nicat Cəmiyyəti — Bakı qubernatorunun 1906-cı il avqustun 22-də təsdiq etdiyi nizamnamə əsasında fəaliyyətə başlamış xeyriyyə cəmiyyəti. Təşkilatın özü isə mart ayının 9-u yaradılmışdı. Bu ad təşkilata tərəfindən uyğun görülmüşdür.
| Nicat xeyriyyə Cəmiyyəti | |
|---|---|
 | |
| Növü | Xeyriyyə-Maarif cəmiyyəti |
| Fəaliyyəti | Teatral, Ədəbi, Pedaqoji |
| Yaranma tarixi | 8 mart 1906 |
| Qeydiyyat tarixi | 22 avqust 1906 |
| Ləğvolma tarixi | 1917 |
| Rəsmi dili | Azərbaycan dili, Rus dili |
| Mərkəzi | Nikolayevskaya küçəsi, 16. |
| Sədr | Məmmədəli bəy Səlimbəyov (1906-1907) Həsən bəy Ağayev (9 mart - 12 noyabr 1907) Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (12 noyabr 1907-17 dekabr 1913) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cəmiyyətin fəaliyyəti
Cəmiyyətin nizamnaməsindən məlum olur ki, cəmiyyətin əsas məqsədi müsəlman əhali arasında maarifçilik işinin yayılması, ali, orta və ibtidai təhsil müsissələrində oxuyan müsəlmanlara yardım göstərilməsi, ana dili və ədəbiyyatın inkişafı idi. Bu məqsədlə cəmiyyət müxtəlif kitablar və dərsliklər nəşr edirdi. Cəmiyyətin kitabxanası və digər müsəlman quberniyalarında şöbələri fəaliyyət göstərirdi.
1913-cü ildə Nicat cəmiyyəti tərəfindən Mirzə Muxtarın səhnə fəaliyyətinin 40 illiyi münasibətilə yubiley gecəsi keçirilmiş, yubilyarın da iştirakı ilə Üzeyir Hacıbəyovun "Rüstəm və Söhrab", "Leyli və "Məcnun" operalarından səhnələr göstərilmişdir.
Təhsil
Bakı, Gəncə, Şamaxı, Şəki, Quba, Lənkəran və s. yerlərdə açdığı bölmələri də yerlərdə maarifçilik fəaliyyətləri göstərən cəmiyyətin təşəbbüsü ilə 1906–1910-cu illərdə Gəncədə Mədrəseyi-ruhani, Şamaxıda Üxüvvət, Ağdaşda Darülfənn, Şəkidə Həqiqətüs-Sibyan, Lənkəranda Behcət adlı məktəblər açılmışdı. Cəmiyyət müsəlmanlar arasında savadsızlığın ləğvi məqsədilə böyüklər üçün axşam kursları təşkil edir və onların fəaliyyətini maliyyələşdirirdi. 1907-ci ildə yeni axşam kursları açmış cəmiyyətin həmin kurslarından iki il sonra istifadə edən dinləyicilərin sayı 280-ə çatmışdı. 1910–1911-ci və 1911–1912-ci tədris illərində isə kursdan istifadə edən dinləyicilərin sayı müvafiq olaraq 240 və 115 nəfər idi.
Müəllimlər qurultayı
1906-cı ilin 15–28 avqust tarixləri arasında Bakı şəhərində Azərbaycan müəllimlərinin ilk qurultayı "Nicat" Cəmiyyəti tərəfindən keçirilmişdi. Azərbaycan dili proqramının təsdiqi, ana dilinin azərbaycanlılar üçün əsas fənn hesab edilməsi və tədris planlarında ana dilinə ayrılmış saatların artırılması, müsəlman əhalisinin sıx yaşadığı yerlərdə inspektorlardan birinin müsəlman olması, ana dilindən dərs deyən müəllimlərin statusunun, məktəblərə daxil olan müsəlman uşaqlarının sayının iki dəfə artırılması, şəhər və kənd məktəblərində sənət verən şöbələrin, hər bir şəhərdə qız rus-tatar məktəbinin açılması, Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müsəlman mərkəzlərindən birinə keçirilərək müəllimlər seminariyasına çevrilməsi və orada Azərbaycan dilinin əsas fənn kimi tədris edilməsi, müsəlman müəllimləri üçün pedaqoji kursların təşkil edilməsi tələbləri olmuşdu.
Leyli və Məcnun operası
"Leyli və Məcnun" operasının ilk tamaşasını "Nicat" Maarif Cəmiyyətinin dram heyəti hazırlayıb. Bu həmin cəmiyyət üçün şərəfli bir iş idi. Belə ki, Azərbaycanda və ümumiyyətlə, bütün Yaxın və Orta Şərq aləmində ilk operanı tamaşaya qoymaq məhz "Nicat" Maarif Cəmiyyətinə nəsib olur. "Leyli və Məcnun" operasının ilk tamaşası haqqında dövrünün mətbuat səhifələrində bir çox yazılar dərc edilir. "İrşad" qəzeti oxucularını tamaşaya cəlb etmək məqsədilə 1908-ci il 10 yanvar tarixli sayında aşağıdakı elanı dərc edir: "Müsəlman dilində əvvəlinci dəfə opera şənbə günü yanvar ayının 12-də Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrosunda "Nicat" cəmiyyətinin dram heyəti tərəfindən mövqe tamaşaya qoyulacaq: "Leyli və Məcnun". Opera 5 məclisdə və 5 təsvirdə".
Qadın şöbəsi
Cəmiyyətin 14 qadın üzvü (Hənifə Məlikova, Rübabə Qasımova, Xədicə Əlibəyova, Əminə Əfəndiyeva, Şərqiyyə Axundova, Səkinə Axundova, Səbirə Əbdülrəhmanova, Sara Vəzirova, Əminə Tanrıquliyeva, Xurşud Vəzirova, Səltənət Əmircanova, Rəhilə Hacıbababəyova, Qəribsultan Xanlarova və Ayşə Hacıqasımova) tərəfindən 26 oktyabr 1908-ci ildə Rübabə Qasımovanın mənzilində toplanaraq "Nicat" Maarif Cəmiyyətinin qadın şöbəsini açmaq barədə qərar qəbul edilmişdi. Şöbə öz qarşısına təhsil almaq istəyən müsəlman qızlara kömək etmək məqsədini qoymuşdu. Bu cəmiyyətin üzvü Xədicə Əlibəyova 1911-ci ildə "Işıq" adlı ilk qadın mətbuatının yaradıcılarından biri və redaktoru oldu. O, Azərbaycan qadınlarının həyatında, qadın xeyriyyə cəmiyyətlərinin işində yaxından iştirak edirdi. "İşıq"ın ilk sayı 1911-ci il yanvarın 22-də çıxmış, nəşri 1912-ci ilin sonunadək davam etmiş, bu müddətdə onun 68 nömrəsi buraxılmışdır. Qəzetin bu kimi bölmələri vardı: Təlimi-nisvan (Qadınların təlimi), Vəzayefe-beytiyyə (Məişət məsələləri), Hüquqi-müslümə (Müsəlman qadının hüququ) və ya Bacılarıma bir neçə söz, Təbabətə dair, Ədəbiyyat, Evdarlıq, Xəbərlər, Elanlar.
Pedaqoq Nabat Nərimanova, həkim Əminə Batrişina, Çayqıraqlı Həyat xanım, Həlimə Axundova, Xuraman Rəhimbəyzadə, Asya Axundova, Maral Nəbizadə və başqaları qəzetə tez-tez məqalələr, şeirlər göndərir, qadınların acınacaqlı həyatından söz açırdılar.
Cəmiyyətin sədrləri
Cəmiyyətin sədrliyi vəzifəsinə seçki ilə təyin olunurdu. Lakin İsa bəy Aşurbəyov de-fakto sədr kimi qəbul olunurdu, dövrün müxtəlif mətbuat xəbərlərində İsa bəy Aşurbəyov vəzifədə olmasa belə sədr kimi adı çəkilirdi.
- Məmmədəli bəy Səlimbəyov (1906–1907)
- Həsən bəy Ağayev (9 mart 1907 – 12 noyabr 1907)
- Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (12 noyabr 1907 – 17 dekabr 1913)
- Qasım Qasımzadə (1914–?)
- Əlimərdan bəy Topçubaşov (1915) — sədr; mühəndis Hacı bəy Axundov — sədr müavini, Yusif Ziya Talıbzadə — katib
- Behbud ağa Cavanşir (24 mart 1916–1917) — sədr, İsa bəy Aşurbəyov — sədr müavini. İsa bəy seçkilərdə qalib gəlmək üçün seçiciləri pulla satın almaq yolu ilə özünün bütün yaxın adamlarını idarə heyətinə seçdirə bilmişdi. Mart ayının 24-də "Açıq söz" qəzetində "Nicat" Cəmiyyətinə seçicilərə açıq məktub" adlı məqalə çap edilmişdi. Məktubu imzalayanlar içərisində Nəriman Nərimanovun, Məşədi Əzizbəyovun, Əsədulla Axundovun da imzaları da var idi. Məktubda İsa bəyin və onun yaxın adamlarının idarə heyətinə hansı yollarla seçildikləri ifşa olunurdu. Həmin məqaləyə Aşurbəyov küçə söyüşləri ilə cavab vermişdi. İsa bəyin yerinə İbrahim bəy Heydərov sədr müavinliyinə gətirilmişdir.
Birinci sırada, soldan: 1-ci Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, 2-ci Mirzə Ələkbər Sabir, 3-cü İsmayıl bəy Hüseynzadə;
İkinci sırada, soldan: 2-ci Əliağa Həsənov, 4-cü Mahmud bəy Mahmudbəyov, 5-ci Məmmədəli bəy Səlimbəyov, 6-cı Həsən bəy Ağayev, 7-ci Əli bəy Hüseynzadə;
Aşağı sırada, soldan: 2-ci Əlisgəndər Cəfərzadə, 3-cü Fərhad Ağazadə, 4-cü Üzeyir bəy Hacıbəyov, 5-ci Süleyman Sani Axundov, 7-ci Abdulla Şaiq, 8-ci Əlicabbar Orucəliyev, 9-cu Abdulla bəy Divanbəyoğlu;
Öndə, soldan: Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və Əsədulla Axundov
Mətbuat
Cəmiyyətin rəsmi yayım orqanı eyniadlı "Nicat" qəzeti idi. 1910-cu ilin sentyabrında İsa bəy Aşurbəyov, knyaz Murtuza bəy Palavandov, Əliheydər Babayev, Mehdi bəy Hacıbababəyov, Mirzə Məmməd Əliyev, Bakı qradonaçalniki Pyotr İvanoviç Martınova qəzet çıxarmaq üçün ərizə yazmış, qəzet üçün abunə haqqını 3 rubl təyin etmişdilər. 16 sentyabrda Martınov tərəfindən qəzetin yayımına icazə verilmiş, qəzetin ilk sayı isə 14 noyabr 1910-cu ildə yayımlanmışdı. Qəzet Bakıda "Kaspi" mətbəəsində nəşr olunmuşdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Məmmədəli Babaşlı, XX ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ AZƏRBAYCANDA MİLLİ OYANIŞ VƏ MAARİFÇİLİK HƏRƏKATI 2016-03-05 at the Wayback Machine — Qafqaz Universiteti jurnalı, 12-ci say
- "Nəsiman Yaqublu - Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti təsisatlarının tarixi: ilk QHT-lərin yaranması və fəaliyyəti". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- Sarabski, Hüseynqulu. Köhnə Bakı (az.). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2019. 57.
- Mirzə Muxtar // Üzeyir Hacıbəyov ensiklopediyası. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 150. ISBN .
- "Amaliya Qasımova, Ayna qəzeti, 2011, 29 yanvar. səh 19". 2021-04-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- Bakı qəzeti, 26 aprel 1909 sayı
- Azərbaycan Respublikası arxivi, fond 46, inventar 2, iş 467, vərəq 1
- Azərbaycan Respublikası arxivi, fond 312, inventar 1, iş 7, vərəq 20–21
- Bakı qəzeti, 20 may 1915-ci il sayı.
- H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 261–262.
- Azərbaycan Respublikası arxivi, fond 389, inventar 7, iş 17, vərəq 127
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nicat Cemiyyeti Baki qubernatorunun 1906 ci il avqustun 22 de tesdiq etdiyi nizamname esasinda fealiyyete baslamis xeyriyye cemiyyeti Teskilatin ozu ise mart ayinin 9 u yaradilmisdi Bu ad teskilata terefinden uygun gorulmusdur Nicat xeyriyye CemiyyetiNovu Xeyriyye Maarif cemiyyetiFealiyyeti Teatral Edebi PedaqojiYaranma tarixi 8 mart 1906Qeydiyyat tarixi 22 avqust 1906Legvolma tarixi 1917Resmi dili Azerbaycan dili Rus diliMerkezi Nikolayevskaya kucesi 16 Sedr Memmedeli bey Selimbeyov 1906 1907 Hesen bey Agayev 9 mart 12 noyabr 1907 Mehemmed Emin Resulzade 12 noyabr 1907 17 dekabr 1913 Vikianbarda elaqeli mediafayllarCemiyyetin fealiyyetiCemiyyetin nizamnamesinden melum olur ki cemiyyetin esas meqsedi muselman ehali arasinda maarifcilik isinin yayilmasi ali orta ve ibtidai tehsil musisselerinde oxuyan muselmanlara yardim gosterilmesi ana dili ve edebiyyatin inkisafi idi Bu meqsedle cemiyyet muxtelif kitablar ve derslikler nesr edirdi Cemiyyetin kitabxanasi ve diger muselman quberniyalarinda sobeleri fealiyyet gosterirdi 1913 cu ilde Nicat cemiyyeti terefinden Mirze Muxtarin sehne fealiyyetinin 40 illiyi munasibetile yubiley gecesi kecirilmis yubilyarin da istiraki ile Uzeyir Hacibeyovun Rustem ve Sohrab Leyli ve Mecnun operalarindan sehneler gosterilmisdir Tehsil Baki Gence Samaxi Seki Quba Lenkeran ve s yerlerde acdigi bolmeleri de yerlerde maarifcilik fealiyyetleri gosteren cemiyyetin tesebbusu ile 1906 1910 cu illerde Gencede Medreseyi ruhani Samaxida Uxuvvet Agdasda Darulfenn Sekide Heqiqetus Sibyan Lenkeranda Behcet adli mektebler acilmisdi Cemiyyet muselmanlar arasinda savadsizligin legvi meqsedile boyukler ucun axsam kurslari teskil edir ve onlarin fealiyyetini maliyyelesdirirdi 1907 ci ilde yeni axsam kurslari acmis cemiyyetin hemin kurslarindan iki il sonra istifade eden dinleyicilerin sayi 280 e catmisdi 1910 1911 ci ve 1911 1912 ci tedris illerinde ise kursdan istifade eden dinleyicilerin sayi muvafiq olaraq 240 ve 115 nefer idi Muellimler qurultayi 1906 ci ilin 15 28 avqust tarixleri arasinda Baki seherinde Azerbaycan muellimlerinin ilk qurultayi Nicat Cemiyyeti terefinden kecirilmisdi Azerbaycan dili proqraminin tesdiqi ana dilinin azerbaycanlilar ucun esas fenn hesab edilmesi ve tedris planlarinda ana diline ayrilmis saatlarin artirilmasi muselman ehalisinin six yasadigi yerlerde inspektorlardan birinin muselman olmasi ana dilinden ders deyen muellimlerin statusunun mekteblere daxil olan muselman usaqlarinin sayinin iki defe artirilmasi seher ve kend mekteblerinde senet veren sobelerin her bir seherde qiz rus tatar mektebinin acilmasi Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasinin Azerbaycan sobesinin muselman merkezlerinden birine kecirilerek muellimler seminariyasina cevrilmesi ve orada Azerbaycan dilinin esas fenn kimi tedris edilmesi muselman muellimleri ucun pedaqoji kurslarin teskil edilmesi telebleri olmusdu Leyli ve Mecnun operasi Leyli ve Mecnun operasinin ilk tamasasini Nicat Maarif Cemiyyetinin dram heyeti hazirlayib Bu hemin cemiyyet ucun serefli bir is idi Bele ki Azerbaycanda ve umumiyyetle butun Yaxin ve Orta Serq aleminde ilk operani tamasaya qoymaq mehz Nicat Maarif Cemiyyetine nesib olur Leyli ve Mecnun operasinin ilk tamasasi haqqinda dovrunun metbuat sehifelerinde bir cox yazilar derc edilir Irsad qezeti oxucularini tamasaya celb etmek meqsedile 1908 ci il 10 yanvar tarixli sayinda asagidaki elani derc edir Muselman dilinde evvelinci defe opera senbe gunu yanvar ayinin 12 de Haci Zeynalabdin Tagiyevin teatrosunda Nicat cemiyyetinin dram heyeti terefinden movqe tamasaya qoyulacaq Leyli ve Mecnun Opera 5 meclisde ve 5 tesvirde Qadin sobesi Cemiyyetin 14 qadin uzvu Henife Melikova Rubabe Qasimova Xedice Elibeyova Emine Efendiyeva Serqiyye Axundova Sekine Axundova Sebire Ebdulrehmanova Sara Vezirova Emine Tanriquliyeva Xursud Vezirova Seltenet Emircanova Rehile Hacibababeyova Qeribsultan Xanlarova ve Ayse Haciqasimova terefinden 26 oktyabr 1908 ci ilde Rubabe Qasimovanin menzilinde toplanaraq Nicat Maarif Cemiyyetinin qadin sobesini acmaq barede qerar qebul edilmisdi Sobe oz qarsisina tehsil almaq isteyen muselman qizlara komek etmek meqsedini qoymusdu Bu cemiyyetin uzvu Xedice Elibeyova 1911 ci ilde Isiq adli ilk qadin metbuatinin yaradicilarindan biri ve redaktoru oldu O Azerbaycan qadinlarinin heyatinda qadin xeyriyye cemiyyetlerinin isinde yaxindan istirak edirdi Isiq in ilk sayi 1911 ci il yanvarin 22 de cixmis nesri 1912 ci ilin sonunadek davam etmis bu muddetde onun 68 nomresi buraxilmisdir Qezetin bu kimi bolmeleri vardi Telimi nisvan Qadinlarin telimi Vezayefe beytiyye Meiset meseleleri Huquqi muslume Muselman qadinin huququ ve ya Bacilarima bir nece soz Tebabete dair Edebiyyat Evdarliq Xeberler Elanlar Pedaqoq Nabat Nerimanova hekim Emine Batrisina Cayqiraqli Heyat xanim Helime Axundova Xuraman Rehimbeyzade Asya Axundova Maral Nebizade ve basqalari qezete tez tez meqaleler seirler gonderir qadinlarin acinacaqli heyatindan soz acirdilar Cemiyyetin sedrleriCemiyyetin sedrliyi vezifesine secki ile teyin olunurdu Lakin Isa bey Asurbeyov de fakto sedr kimi qebul olunurdu dovrun muxtelif metbuat xeberlerinde Isa bey Asurbeyov vezifede olmasa bele sedr kimi adi cekilirdi Memmedeli bey Selimbeyov 1906 1907 Hesen bey Agayev 9 mart 1907 12 noyabr 1907 Mehemmed Emin Resulzade 12 noyabr 1907 17 dekabr 1913 Qasim Qasimzade 1914 Elimerdan bey Topcubasov 1915 sedr muhendis Haci bey Axundov sedr muavini Yusif Ziya Talibzade katib Behbud aga Cavansir 24 mart 1916 1917 sedr Isa bey Asurbeyov sedr muavini Isa bey seckilerde qalib gelmek ucun secicileri pulla satin almaq yolu ile ozunun butun yaxin adamlarini idare heyetine secdire bilmisdi Mart ayinin 24 de Aciq soz qezetinde Nicat Cemiyyetine secicilere aciq mektub adli meqale cap edilmisdi Mektubu imzalayanlar icerisinde Neriman Nerimanovun Mesedi Ezizbeyovun Esedulla Axundovun da imzalari da var idi Mektubda Isa beyin ve onun yaxin adamlarinin idare heyetine hansi yollarla secildikleri ifsa olunurdu Hemin meqaleye Asurbeyov kuce soyusleri ile cavab vermisdi Isa beyin yerine Ibrahim bey Heyderov sedr muavinliyine getirilmisdir Nicat Cemiyyetinin teskilaciligi ile cagrilmis Azerbaycan muellimlerinin II qurultayi Baki 25 avqust 1907 ci il Birinci sirada soldan 1 ci Ebdurrehim bey Haqverdiyev 2 ci Mirze Elekber Sabir 3 cu Ismayil bey Huseynzade Ikinci sirada soldan 2 ci Eliaga Hesenov 4 cu Mahmud bey Mahmudbeyov 5 ci Memmedeli bey Selimbeyov 6 ci Hesen bey Agayev 7 ci Eli bey Huseynzade Asagi sirada soldan 2 ci Elisgender Ceferzade 3 cu Ferhad Agazade 4 cu Uzeyir bey Hacibeyov 5 ci Suleyman Sani Axundov 7 ci Abdulla Saiq 8 ci Elicabbar Oruceliyev 9 cu Abdulla bey Divanbeyoglu Onde soldan Mehemmed Emin Resulzade ve Esedulla AxundovMetbuatCemiyyetin resmi yayim orqani eyniadli Nicat qezeti idi 1910 cu ilin sentyabrinda Isa bey Asurbeyov knyaz Murtuza bey Palavandov Eliheyder Babayev Mehdi bey Hacibababeyov Mirze Memmed Eliyev Baki qradonacalniki Pyotr Ivanovic Martinova qezet cixarmaq ucun erize yazmis qezet ucun abune haqqini 3 rubl teyin etmisdiler 16 sentyabrda Martinov terefinden qezetin yayimina icaze verilmis qezetin ilk sayi ise 14 noyabr 1910 cu ilde yayimlanmisdi Qezet Bakida Kaspi metbeesinde nesr olunmusdur Hemcinin bax Nicat mektebleriIstinadlarMemmedeli Babasli XX ESRIN EVVELLERINDE AZERBAYCANDA MILLI OYANIS VE MAARIFCILIK HEREKATI 2016 03 05 at the Wayback Machine Qafqaz Universiteti jurnali 12 ci say Nesiman Yaqublu Azerbaycanda vetendas cemiyyeti tesisatlarinin tarixi ilk QHT lerin yaranmasi ve fealiyyeti 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 26 Sarabski Huseynqulu Kohne Baki az Baki Qanun nesriyyati 2019 57 Mirze Muxtar Uzeyir Hacibeyov ensiklopediyasi Baki Serq Qerb 2007 seh 150 ISBN 978 9952 34 075 4 Amaliya Qasimova Ayna qezeti 2011 29 yanvar seh 19 2021 04 22 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 26 Baki qezeti 26 aprel 1909 sayi Azerbaycan Respublikasi arxivi fond 46 inventar 2 is 467 vereq 1 Azerbaycan Respublikasi arxivi fond 312 inventar 1 is 7 vereq 20 21 Baki qezeti 20 may 1915 ci il sayi H Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 261 262 Azerbaycan Respublikasi arxivi fond 389 inventar 7 is 17 vereq 127