Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Batum müqaviləsi — 4 iyun 1918-ci ildə Batumda Osmanlı imperiyası ilə üç Zaqafqaziya dövləti — Birinci Ermənistan Respublikası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) və Gürcüstan Demokratik Respublikası arasında imzalanmış müqavilə. Bu, Birinci Ermənistan Respublikası ilə AXC-nin ilk müqaviləsi idi və 14 maddədən ibarət idi.
| Batum müqaviləsi | |
|---|---|
 | |
| İmzalanma tarixi | 4 iyun 1918 |
| İmzalanma yeri | |
| Tərəflər | Osmanlı imperiyası, Ermənistan Demokratik Respublikası, Gürcüstan Demokratik Respublikası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti |
 Batum müqaviləsi Vikimənbədə | |
Zəmin
5 dekabr 1917-ci ildə ruslar və osmanlılar arasında Ərzincan barışığı imzalandı və beləliklə Rusiya ilə Osmanlı imperiyası arasında və Birinci Dünya müharibəsində Orta Şərq cəbhəsinin Qafqaz cəbhəsində silahlı qarşıdurmalara son qoyuldu. Ərzincan barışıq müqaviləsinin ardınca 3 mart 1918-ci ildə Rusiyanın Birinci Dünya müharibəsindən çıxması ilə bağlı Brest-Litovsk sülh müqaviləsi imzalandı. 1918-ci ilin 14 mart-aprel tarixləri arasında Osmanlı imperiyası ilə Zaqafqaziya Seymi nümayəndə heyəti arasında Trabzon sülh konfransı keçirildi. Ənvər Paşa danışıqların sonunda Brest-Litovskda Şərqi Anadolu vilayətlərinin Osmanlı tərəfindən yenidən ələ keçirilməsinin tanınması müqabilində Qafqazdakı bütün ambisiyalarından çəkilməyi təklif etdi. Aprelin 5-də Zaqafqaziya nümayəndə heyətinin rəhbəri Akaki Çxenkeli Brest-Litovsk müqaviləsini daha çox danışıqlar üçün əsas kimi qəbul etdi və idarəetmə orqanlarını bu mövqeyi qəbul etməyə çağırdı. Tiflisdə hökm sürən əhval-ruhiyyə çox fərqli idi. Ermənilər respublikaya təzyiq göstərərək, Osmanlı imperiyası ilə öz aralarında müharibə vəziyyətinin olduğunu bildirirdilər. Döyüşlər yenidən başladı və Osmanlı qoşunları şərqdə yeni torpaqları ələ keçirərək müharibədən əvvəlki sərhədlərə çatdı. Erməni-gürcü könüllülərinin geri çəkilməsi və Osmanlı irəliləyişi zamanı təxminən 40.000 dinc sakin həlak olub. Şərqi Anadolu üzrə amerikalı həkim sözlərinə görə, Rusiyanın geri çəkilməsi zamanı öldürülən ermənilərin sayı 7000 nəfər olub.
Müqavilə
Mayın 11-də Batumda yeni sülh konfransı açıldı. Osmanlılar öz tələblərini Tiflisi, Aleksandropol və Eçmiədzini daxil etmək üçün genişləndirdilər. Onlar həm də Qars və Culfanı Bakı ilə birləşdirəcək dəmir yolunun çəkilməsini istəyirdilər. Nəqliyyat dəhlizinin keçəcəyi yeni Ermənistan dövləti sərbəst keçid hüququ verməli idi. Mayın 21-dən başlayaraq Osmanlı ordusu Rusiya Ermənistanının XVII əsrdən bəri sultanın nəzarətində olmayan ərazilərinə yenidən irəliləməyə başladı. Münaqişə Sərdarabad döyüşü (21-29 may), (24-28 may) və (21-24 may) ilə nəticələndi.
Müqavilə Üçüncü Ordunun İrəvandan 7 km, Eçmiədzindən isə cəmi 10 km məsafədə mövqe tutduğu vaxt imzalanmışdır. Müqavilə Mərkəzi dövlətlər tərəfindən araşdırılmalı və təsdiq edilməli idi. Müqavilədən 15 gün sonra Ermənistandan olan nümayəndələrdən İstanbula gəlmələri xahiş olundu. Təslim edilmiş ərazilərdə müharibədən əvvəlki 1.250.000 əhalinin əksəriyyəti ermənilər idi, 400.000-dən çoxu isə təkcə İrəvan quberniyasının təslim olunmuş hissəsində idi.
İmzalayanlar
- Osmanlı tərəfdən
- — Ədliyyə naziri
- Mehmet Vehib paşa – Qafqaz cəbhəsi zamanı Üçüncü Ordunun komandiri
- Ermənistan tərəfdən
- Avetis Ağaronyan – Erməni Milli Şurasının sədri
- Aleksandr Xatisyan – Xarici İşlər Naziri
- M. Babaçanyan
- Qorqanyan
- Azərbaycan tərəfdən
- Məhəmməd Əmin Rəsulzadə – Azərbaycan Milli Şurasının sədri
- Məmmədhəsən Hacınski – Xarici İşlər Naziri
- Gürcüstan tərəfdən
- — Baş nazir
- — Müdafiə nazirinin müavini
- — rəyasət heyətinin üzvü
- — Gürcüstan Milli Şurasının üzvü
İstinadlar
- Charlotte Mathilde Louise Hille, State Building and Conflict Resolution in the Caucasus, BRILL, 2010, səh. 71, ISBN
- , Conflict and Conquest in the Islamic World, ABC-CLIO, 2011, səh. 201, ISBN
- , Russian Azerbaijan, 1905–1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community, Cambridge University Press, 1985, səh. 119, ISBN
- Ezel Kural Shaw, Reform, revolution and republic : the rise of modern Turkey (1808–1975), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, 2, Cambridge University Press, 1977, səh. 326, OCLC 78646544
- Richard Hovannisian, The Armenian people from ancient to modern times, 292–293, ISBN , OCLC 312951712
- Hovannisian, Richard G. Armenia on the road to independence, 1918. Berkeley: University of California Press. 1967. 277. ISBN . OCLC 825110. 2023-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-01-11.
- A-To. The Major Events in Vasburagan, 1914–1917. 480.
- Richard G. Hovannisian. The Armenian People from Ancient to Modern Times. Palgrave Macmillan. 1997. səh. 301. ISBN . OCLC 312951712.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Batum muqavilesi 4 iyun 1918 ci ilde Batumda Osmanli imperiyasi ile uc Zaqafqaziya dovleti Birinci Ermenistan Respublikasi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti AXC ve Gurcustan Demokratik Respublikasi arasinda imzalanmis muqavile Bu Birinci Ermenistan Respublikasi ile AXC nin ilk muqavilesi idi ve 14 maddeden ibaret idi Batum muqavilesiImzalanma tarixi 4 iyun 1918Imzalanma yeri BatumiTerefler Osmanli imperiyasi Ermenistan Demokratik Respublikasi Gurcustan Demokratik Respublikasi Azerbaycan Xalq CumhuriyyetiBatum muqavilesi VikimenbedeZemin5 dekabr 1917 ci ilde ruslar ve osmanlilar arasinda Erzincan barisigi imzalandi ve belelikle Rusiya ile Osmanli imperiyasi arasinda ve Birinci Dunya muharibesinde Orta Serq cebhesinin Qafqaz cebhesinde silahli qarsidurmalara son qoyuldu Erzincan barisiq muqavilesinin ardinca 3 mart 1918 ci ilde Rusiyanin Birinci Dunya muharibesinden cixmasi ile bagli Brest Litovsk sulh muqavilesi imzalandi 1918 ci ilin 14 mart aprel tarixleri arasinda Osmanli imperiyasi ile Zaqafqaziya Seymi numayende heyeti arasinda Trabzon sulh konfransi kecirildi Enver Pasa danisiqlarin sonunda Brest Litovskda Serqi Anadolu vilayetlerinin Osmanli terefinden yeniden ele kecirilmesinin taninmasi muqabilinde Qafqazdaki butun ambisiyalarindan cekilmeyi teklif etdi Aprelin 5 de Zaqafqaziya numayende heyetinin rehberi Akaki Cxenkeli Brest Litovsk muqavilesini daha cox danisiqlar ucun esas kimi qebul etdi ve idareetme orqanlarini bu movqeyi qebul etmeye cagirdi Tiflisde hokm suren ehval ruhiyye cox ferqli idi Ermeniler respublikaya tezyiq gostererek Osmanli imperiyasi ile oz aralarinda muharibe veziyyetinin oldugunu bildirirdiler Doyusler yeniden basladi ve Osmanli qosunlari serqde yeni torpaqlari ele kecirerek muharibeden evvelki serhedlere catdi Ermeni gurcu konullulerinin geri cekilmesi ve Osmanli irelileyisi zamani texminen 40 000 dinc sakin helak olub Serqi Anadolu uzre amerikali hekim sozlerine gore Rusiyanin geri cekilmesi zamani oldurulen ermenilerin sayi 7000 nefer olub MuqavileMayin 11 de Batumda yeni sulh konfransi acildi Osmanlilar oz teleblerini Tiflisi Aleksandropol ve Ecmiedzini daxil etmek ucun genislendirdiler Onlar hem de Qars ve Culfani Baki ile birlesdirecek demir yolunun cekilmesini isteyirdiler Neqliyyat dehlizinin kececeyi yeni Ermenistan dovleti serbest kecid huququ vermeli idi Mayin 21 den baslayaraq Osmanli ordusu Rusiya Ermenistaninin XVII esrden beri sultanin nezaretinde olmayan erazilerine yeniden irelilemeye basladi Munaqise Serdarabad doyusu 21 29 may 24 28 may ve 21 24 may ile neticelendi Muqavile Ucuncu Ordunun Irevandan 7 km Ecmiedzinden ise cemi 10 km mesafede movqe tutdugu vaxt imzalanmisdir Muqavile Merkezi dovletler terefinden arasdirilmali ve tesdiq edilmeli idi Muqavileden 15 gun sonra Ermenistandan olan numayendelerden Istanbula gelmeleri xahis olundu Teslim edilmis erazilerde muharibeden evvelki 1 250 000 ehalinin ekseriyyeti ermeniler idi 400 000 den coxu ise tekce Irevan quberniyasinin teslim olunmus hissesinde idi Imzalayanlar Osmanli terefden Edliyye naziri Mehmet Vehib pasa Qafqaz cebhesi zamani Ucuncu Ordunun komandiriErmenistan terefdenAvetis Agaronyan Ermeni Milli Surasinin sedri Aleksandr Xatisyan Xarici Isler Naziri M Babacanyan QorqanyanAzerbaycan terefdenMehemmed Emin Resulzade Azerbaycan Milli Surasinin sedri Memmedhesen Hacinski Xarici Isler NaziriGurcustan terefden Bas nazir Mudafie nazirinin muavini reyaset heyetinin uzvu Gurcustan Milli Surasinin uzvuIstinadlarCharlotte Mathilde Louise Hille State Building and Conflict Resolution in the Caucasus BRILL 2010 seh 71 ISBN 978 9 004 17901 1 Conflict and Conquest in the Islamic World ABC CLIO 2011 seh 201 ISBN 978 1 59884 337 8 Russian Azerbaijan 1905 1920 The Shaping of a National Identity in a Muslim Community Cambridge University Press 1985 seh 119 ISBN 978 0 521 26310 8 Ezel Kural Shaw Reform revolution and republic the rise of modern Turkey 1808 1975 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey 2 Cambridge University Press 1977 seh 326 OCLC 78646544 Richard Hovannisian The Armenian people from ancient to modern times 292 293 ISBN 978 0 333 61974 2 OCLC 312951712 Hovannisian Richard G Armenia on the road to independence 1918 Berkeley University of California Press 1967 277 ISBN 0 520 00574 0 OCLC 825110 2023 11 17 tarixinde Istifade tarixi 2024 01 11 A To The Major Events in Vasburagan 1914 1917 480 Richard G Hovannisian The Armenian People from Ancient to Modern Times Palgrave Macmillan 1997 seh 301 ISBN 978 0 333 61974 2 OCLC 312951712 Xarici kecidlerVikimenbede elaqeli metnler