Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Sərdarabad döyüşü (erm. Սարդարապատի ճակատամարտ; türk. Sardarapat Savaşı) — Birinci Dünya müharibəsi gedişində 21—28 may 1918-ci il tarixində erməni daimi ordusu və könüllülərlə Osmanlı ordusu arasında Sərdarabad dəmiryol stansiyası yaxınlığında (Sovet dönəmində Oktemberyan, hazırd isə Armavir) baş vermiş döyüş. Bəzi ermənipərəst qüvvələr döyüşü qondarma erməni soyqırımının bir parçası hesab edirlər. Britaniya tarixçisi Kristofer Uolkerin sözlərinə görə əgər ermənilər bu döyüşü uduzduqları təqdirdə onların dövlət qurması mümkünsüz ola bilərdi
| Sərdarabad döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 21—28 may 1918 | ||
| Yeri | Sərdarabad stansiyası | ||
| Nəticəsi | Osmanlıların məğlubiyyəti | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Türk ordusunun hücumu
Rusiyanın Birinci dünya müharibəsində məğlubiyyətdən sonra işğal olunmuş şərqi Osmanlı torpaqlarında ordusunu geri çəkmək məcburiyyətində qalır. Geri çəkilərkən öz silahlarının bir hissəsini ermənilərə verirlər. Türklər itirilmiş torpaqları geri qaytarmaq və ermənilərin türk və müsəlmanlara qarşı soyqırımların qarşısını almaq məqsədi ilə şərqə istiqamətlənirlər. 10 fevral 1918-ci ildən türklər hücuma keçərək aprelin sonlarına qədər Ərzincan, Ərzurum, Sarıqamış, Kars və 15 mayda isə Gümrü şəhərini erməni qüvvələrindən azad edə bilir.
Bu zaman erməni korpusu bir necə diviziyadan ibarət idi. Korpusa general Fom Nazarbekyan rəhbərlik edirdi. Korpusun tərkibinə daxil olan yezdi kürdlərindən təşkil olunmuş qoşuna Cangir ağa başçılıq edirdi. Gümrünün azad olmasından sonra türk qoşunlarının bir dəstəsi Qarakilsəyə, ikinci dəstə isə Yaqub Şevki Paşanın rəhbərliyi altında Sərdarabada yönəlir. Burada hədəf İrəvan şəhərini ermənilərdən azad etmək olur. Bu addımı alman müttəfiqlər bəyənməyərək türkləri dəstəkləmirlər.
Tərəflərin qüvvələri
Türk qoşunlarının tərkibinə atıcı divisiya, süvari polk, zərbə və snayper batalyonu, 1500 kürd dəstəsi, artilleriya bateriyası (40 top).
Erməni qoşunlarının ümumi rəhbərliyi general Movses Silikyana həvalə edilmişdi. Ona 2-ci atıcı diviziya, 3-cü piyada briqadası, 1-ci polk və 2-ci süvsri briqadası tave idi. Bu qrupun əsas hissəsini polkovnik Daniel bəy Primyan idarə edirdi. Ermənilərin əsas qüvvəsi Sərdərabada yönəlsədə 6-cı atıcı, 2-ci süvari və partizan süvari diviziyalarınin əsas hədəfi İrəvana yönələn 9-cu diviziyanının qarşısını almaq olmuşdur. Ermənilər İrəvanın müdafiyəsini Aram Manukyana həvalə etmişdilər.
Nəticələri
Sərdarabad döyüşünün əsas nətisəsi türk qoşunlarının daxili hissələrə irəliləməsinin qarşısı alınmış və Ermənistan Respublikasının qurulması üçün imkanlar yaranmışdır.
Xatirə
Türk ordusunun məğlübiyyəti və ermənilərin 26 may 1918-ci ildə əldə etdiyi qalibiyyətin 50 illik münasibətilə 1968-ci ilin mayında Sərdarabad memorial abidəsi qoyulmuşdur. Abidə Rafael İsrailyanıb fikirləri əsasında heykəltaraş Samvel Manasyan və Arşam Şaqinyanın əməyi sayəsində hazırlanmışdır. Ansambl qırmızı tufdan hazırlanmışdlr. Abidənin əsas hissəsini qanadlı öküzlər təşkil edir.
İstinadlar
- . The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response. New York: HarperCollins. 2003. səh. 321. ISBN .
- Armenia The Survival of a Nation. New York: St. Martin's Press. 1980. 254–255. ISBN . (#redundant_parameters)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Serdarabad doyusu erm Սարդարապատի ճակատամարտ turk Sardarapat Savasi Birinci Dunya muharibesi gedisinde 21 28 may 1918 ci il tarixinde ermeni daimi ordusu ve konullulerle Osmanli ordusu arasinda Serdarabad demiryol stansiyasi yaxinliginda Sovet doneminde Oktemberyan hazird ise Armavir bas vermis doyus Bezi ermeniperest quvveler doyusu qondarma ermeni soyqiriminin bir parcasi hesab edirler Britaniya tarixcisi Kristofer Uolkerin sozlerine gore eger ermeniler bu doyusu uduzduqlari teqdirde onlarin dovlet qurmasi mumkunsuz ola bilerdiSerdarabad doyusuTarix 21 28 may 1918Yeri Serdarabad stansiyasiNeticesi Osmanlilarin meglubiyyetiMunaqise terefleriOsmanli imperiyasi Ermenistan RespublikasiKomandan lar general mayor Yaqub Sevki Pasa polkovnik Zehni bey general mayor Mursel Pasa general mayor Movses Mixaylovic Silikyan polkovnik Daniel bey Primyan polkovnik Pavel bey Primyan Xristofor Raratav Yezidlerin qehremani Ezidov Cangir agaItkiler3500 nef bilinmir Vikianbarda elaqeli mediafayllarTurk ordusunun hucumuMovses Silikyan Rusiyanin Birinci dunya muharibesinde meglubiyyetden sonra isgal olunmus serqi Osmanli torpaqlarinda ordusunu geri cekmek mecburiyyetinde qalir Geri cekilerken oz silahlarinin bir hissesini ermenilere verirler Turkler itirilmis torpaqlari geri qaytarmaq ve ermenilerin turk ve muselmanlara qarsi soyqirimlarin qarsisini almaq meqsedi ile serqe istiqametlenirler 10 fevral 1918 ci ilden turkler hucuma kecerek aprelin sonlarina qeder Erzincan Erzurum Sariqamis Kars ve 15 mayda ise Gumru seherini ermeni quvvelerinden azad ede bilir Bu zaman ermeni korpusu bir nece diviziyadan ibaret idi Korpusa general Fom Nazarbekyan rehberlik edirdi Korpusun terkibine daxil olan yezdi kurdlerinden teskil olunmus qosuna Cangir aga basciliq edirdi Gumrunun azad olmasindan sonra turk qosunlarinin bir destesi Qarakilseye ikinci deste ise Yaqub Sevki Pasanin rehberliyi altinda Serdarabada yonelir Burada hedef Irevan seherini ermenilerden azad etmek olur Bu addimi alman muttefiqler beyenmeyerek turkleri desteklemirler Tereflerin quvveleriTurk qosunlarinin terkibine atici divisiya suvari polk zerbe ve snayper batalyonu 1500 kurd destesi artilleriya bateriyasi 40 top Ermeni qosunlarinin umumi rehberliyi general Movses Silikyana hevale edilmisdi Ona 2 ci atici diviziya 3 cu piyada briqadasi 1 ci polk ve 2 ci suvsri briqadasi tave idi Bu qrupun esas hissesini polkovnik Daniel bey Primyan idare edirdi Ermenilerin esas quvvesi Serderabada yonelsede 6 ci atici 2 ci suvari ve partizan suvari diviziyalarinin esas hedefi Irevana yonelen 9 cu diviziyaninin qarsisini almaq olmusdur Ermeniler Irevanin mudafiyesini Aram Manukyana hevale etmisdiler NeticeleriSerdarabad doyusunun esas netisesi turk qosunlarinin daxili hisselere irelilemesinin qarsisi alinmis ve Ermenistan Respublikasinin qurulmasi ucun imkanlar yaranmisdir Xatire Turk ordusunun meglubiyyeti ve ermenilerin 26 may 1918 ci ilde elde etdiyi qalibiyyetin 50 illik munasibetile 1968 ci ilin mayinda Serdarabad memorial abidesi qoyulmusdur Abide Rafael Israilyanib fikirleri esasinda heykeltaras Samvel Manasyan ve Arsam Saqinyanin emeyi sayesinde hazirlanmisdir Ansambl qirmizi tufdan hazirlanmisdlr Abidenin esas hissesini qanadli okuzler teskil edir Istinadlar The Burning Tigris The Armenian Genocide and America s Response New York HarperCollins 2003 seh 321 ISBN 0 0605 5870 9 Armenia The Survival of a Nation New York St Martin s Press 1980 254 255 ISBN 0 7099 0210 7 redundant parameters