Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sintetik dil — morfologiya baxımından sözlərin formalarının müxtəlif şəkilçilər və prefikslər əlavə etməklə dəyişdirildiyi dillərdir. Sintetik dillərdə cümlənin mənasını ifadə etmək üçün sözlərin köklərinə morfemlər əlavə olunur. Bu morfemlər vasitəsilə cümlədəki qrammatik münasibətlər, zaman, cins, hal və digər qrammatik xüsusiyyətlər ifadə edilir. Sintetik dillərin əksinə analitik dillər sözlərin dəyişdirilmədən, daha çox söz sırasının və köməkçi sözlərin (ədatlar, köməkçi fellər və s.) istifadəsi ilə mənanı ifadə edirlər.
Sintetik dillərin xüsusiyyətləri
1. Çoxsaylı Morfemlər: Sintetik dillərdə hər söz çoxlu morfemlərdən ibarət ola bilər. Bu morfemlər sözün mənasını genişləndirir və qrammatik xüsusiyyətləri ifadə edir. 2. Aqqlütinativ və Flektiv Dillər: Sintetik dillər iki qrupa bölünür: - Aqqlütinativ dillər: Morfemlər bir-birinə yapışdırılaraq sözlər yaradılır, lakin hər bir morfem öz mənasını qoruyur. Türk dili aqqlütinativ sintetik dilə nümunədir. Məsələn, "gəlmişəm" sözündə "-miş" keçmiş zaman, "-əm" isə şəxs mənası verir. - Flektiv dillər: Morfemlər bir-birinə qarışaraq sözlərdə dəyişiklik yaradır və tez-tez bir morfem bir neçə qrammatik mənanı eyni vaxtda ifadə edir. Latın və rus dili flektiv dillərə misaldır. Məsələn, latınca "amo" (sevirəm) sözündə fellərin sonluqları eyni zamanda həm şəxsi, həm də fel zamanını bildirir. 3. Qrammatik Sxemlər: Sintetik dillərdə, bir sözün içindəki qrammatik strukturlar vasitəsilə cümlənin mənasını yaratmaq mümkün olur. Qrammatik mənalar şəkilçilər və morfemlər vasitəsilə ifadə olunduğundan cümlələr daha yığcam və qısadır.
Sintetik dillərə nümunələr
- Türk dili: Aqqlütinativ sintetik dil olduğu üçün şəkilçilər vasitəsilə yeni mənalar və qrammatik funksiyalar yaranır. Məsələn, "evlərimizdən" sözündə "ev" kökü ilə "lər" cəm şəkilçisi, "imiz" aidiyyət və "dən" çıxışlıq hal şəkilçisini ifadə edir. - Rus dili: Flektiv sintetik dilə misaldır və qrammatik hallar müxtəlif sonluqlar vasitəsilə ifadə edilir. Məsələn, "стол" (stol) "masa" deməkdir, lakin "стола" (stola) forması genitiv halda "masanın" mənasını verir.
- Latın dili: Flektiv bir dildir və cümlələrdəki qrammatik münasibətlər daha çox söz sonluqları ilə ifadə olunur. Məsələn, latınca "puella" (qız) sözünün "puellam" forması akkuzativ halda "qızı" deməkdir.
Sintetik dillərin üstünlükləri və çətinlikləri
Sintetik dillər daha yığcam və səmərəli ifadə tərzi təklif edə bilər, çünki bir söz bir neçə qrammatik mənanı eyni vaxtda ifadə edə bilir. Bununla belə, morfemlərin müxtəlif istifadəsi və qrammatik formaların mürəkkəbliyi bu dillərin öyrənilməsini çətinləşdirə bilər. Morfemlərin doğru qaydada əlavə edilməsi və hər bir qrammatik funksiyanın düzgün anlaşılması üçün dil bilikləri tələb olunur. Sintetik dillər morfoloji zənginlik baxımından analitik dillərdən fərqlənir və sözlərə morfemlər əlavə edərək müxtəlif qrammatik münasibətləri ifadə edir. Bu xüsusiyyət onları dil öyrənənlər üçün mürəkkəb, lakin dilin strukturu və mənalarını yığcam şəkildə ifadə edən bir vasitəyə çevirir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Dawson, Hope C.; Phelan, Michael, redaktorlar Dil Faylları (12). Ohio Dövlət Universiteti. 2016. 156.
- "Aqqlütinasiya edən dil". Qlottopediya. İstifadə tarixi: 9 Dekabr 2018.
- "Fusional Dil". Dilçilik terminlərinin lüğəti. 2015-12-04. İstifadə tarixi: 9 Dekabr 2018.
- Ellos, Villiam J. "Benjamin Lee Vorf və Son Reallıq". Son Reallıq və Məna. 5 (2). 1982: 140–150. doi:10.3138/uram.5.2.140.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sintetik dil morfologiya baximindan sozlerin formalarinin muxtelif sekilciler ve prefiksler elave etmekle deyisdirildiyi dillerdir Sintetik dillerde cumlenin menasini ifade etmek ucun sozlerin koklerine morfemler elave olunur Bu morfemler vasitesile cumledeki qrammatik munasibetler zaman cins hal ve diger qrammatik xususiyyetler ifade edilir Sintetik dillerin eksine analitik diller sozlerin deyisdirilmeden daha cox soz sirasinin ve komekci sozlerin edatlar komekci feller ve s istifadesi ile menani ifade edirler DilcilikDunya dilleriFonologiya Morfologiya Sintaksis Semantika Praqmatika Koqnitiv dilcilik Generativ linqvistikaDeskriptiv linqvistikaAntropoloji linqvistika Tekamul linqvistikasi etimologiya Fonetika SosiolinqvistikaTetbiqi dilcilikKomputer dilciliyi Kriminalistika Dilin menimsenilmesi Dil qiymetlendirmesi Dil inkisafi Preskriptivizm Antropoloji linqvistika Neyrolinqvistika Psixolinqvistika StilistikaDigerleriEdebiyyat Linqvistik tipologiya Linqvistikanin tarixi Dilcilerin siyahisi Dunya dilleribrSintetik dillerin xususiyyetleri1 Coxsayli Morfemler Sintetik dillerde her soz coxlu morfemlerden ibaret ola biler Bu morfemler sozun menasini genislendirir ve qrammatik xususiyyetleri ifade edir 2 Aqqlutinativ ve Flektiv Diller Sintetik diller iki qrupa bolunur Aqqlutinativ diller Morfemler bir birine yapisdirilaraq sozler yaradilir lakin her bir morfem oz menasini qoruyur Turk dili aqqlutinativ sintetik dile numunedir Meselen gelmisem sozunde mis kecmis zaman em ise sexs menasi verir Flektiv diller Morfemler bir birine qarisaraq sozlerde deyisiklik yaradir ve tez tez bir morfem bir nece qrammatik menani eyni vaxtda ifade edir Latin ve rus dili flektiv dillere misaldir Meselen latinca amo sevirem sozunde fellerin sonluqlari eyni zamanda hem sexsi hem de fel zamanini bildirir 3 Qrammatik Sxemler Sintetik dillerde bir sozun icindeki qrammatik strukturlar vasitesile cumlenin menasini yaratmaq mumkun olur Qrammatik menalar sekilciler ve morfemler vasitesile ifade olundugundan cumleler daha yigcam ve qisadir Sintetik dillere numunelerTurk dili Aqqlutinativ sintetik dil oldugu ucun sekilciler vasitesile yeni menalar ve qrammatik funksiyalar yaranir Meselen evlerimizden sozunde ev koku ile ler cem sekilcisi imiz aidiyyet ve den cixisliq hal sekilcisini ifade edir Rus dili Flektiv sintetik dile misaldir ve qrammatik hallar muxtelif sonluqlar vasitesile ifade edilir Meselen stol stol masa demekdir lakin stola stola formasi genitiv halda masanin menasini verir Latin dili Flektiv bir dildir ve cumlelerdeki qrammatik munasibetler daha cox soz sonluqlari ile ifade olunur Meselen latinca puella qiz sozunun puellam formasi akkuzativ halda qizi demekdir Sintetik dillerin ustunlukleri ve cetinlikleriSintetik diller daha yigcam ve semereli ifade terzi teklif ede biler cunki bir soz bir nece qrammatik menani eyni vaxtda ifade ede bilir Bununla bele morfemlerin muxtelif istifadesi ve qrammatik formalarin murekkebliyi bu dillerin oyrenilmesini cetinlesdire biler Morfemlerin dogru qaydada elave edilmesi ve her bir qrammatik funksiyanin duzgun anlasilmasi ucun dil bilikleri teleb olunur Sintetik diller morfoloji zenginlik baximindan analitik dillerden ferqlenir ve sozlere morfemler elave ederek muxtelif qrammatik munasibetleri ifade edir Bu xususiyyet onlari dil oyrenenler ucun murekkeb lakin dilin strukturu ve menalarini yigcam sekilde ifade eden bir vasiteye cevirir Hemcinin baxDilcilerin siyahisi Stratum dilcilik Sistemli funksional dilcilikIstinadlarDawson Hope C Phelan Michael redaktorlar Dil Fayllari 12 Ohio Dovlet Universiteti 2016 156 Aqqlutinasiya eden dil Qlottopediya Istifade tarixi 9 Dekabr 2018 Fusional Dil Dilcilik terminlerinin lugeti 2015 12 04 Istifade tarixi 9 Dekabr 2018 Ellos Villiam J Benjamin Lee Vorf ve Son Realliq Son Realliq ve Mena 5 2 1982 140 150 doi 10 3138 uram 5 2 140