Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deskriptiv linqvistika — dilin müxtəlif səviyyələrini təsvir etməklə, onun strukturunu və istifadə qaydalarını izah edən dilçilik istiqamətidir. Bu yanaşma dilin necə işlədiyini öyrənir və bu prosesdə dilin təbii halını müşahidə edərək qaydalarını formalaşdırır, lakin dili necə olmalı olduğunu demir, yəni preskriptiv qaydalara ziddir. Deskriptiv linqvistikanın məqsədi dilin real istifadə formalarını qeydə almaq, onları sistemləşdirmək və bu məlumatlar əsasında dilin quruluşunu anlamaqdır.
Deskriptiv linqvistikanın əsas cəhətləri
Deskriptiv linqvistika, dili danışanların istifadə etdiyi təbii formalarla maraqlanır. Bu o deməkdir ki, dilçilər dilləri yazılı və şifahi formada müşahidə edir və necə işlədiyini təhlil edirlər. Məsələn, bir dilin danışıq tərzi, vurğu qaydaları və cümlə quruluşları nəzərdən keçirilir. Deskriptiv linqvistika, dilin müxtəlif səviyyələrini təsvir etməklə məşğuldur. Bunlara: Fonologiya, Morfologiya, Sintaksis(cümlə quruluşu), Leksikologiya(söz ehtiyatı), Semantika(mənalar). Deskriptiv linqvistika normativ və ya standart dil formalarına diqqət yetirmir. Əksinə, regional dialektlər, qeyri-standart dil formaları və gündəlik danışıq dillərini də eyni dərəcədə əhəmiyyətli hesab edir. Məsələn, deskriptiv linqvistlər danışıq dilində qrammatik olaraq "səhv" hesab edilən formaları təhlil edirlər, çünki bu formalar real dildə geniş yayılmış ola bilər. Deskriptiv linqvistika həm bir dilin tarixi inkişafını, həm də müəyyən bir zaman dilimində necə işlədiyini (sinxronik təhlil) araşdırır. Bu yanaşma, dili statik bir fenomen olaraq deyil, dəyişən və inkişaf edən bir sistem olaraq görür. Deskriptiv linqvistika müxtəlif dillərin strukturunu müqayisə etməklə, onların necə fərqləndiyini və hansı ortaq cəhətləri olduğunu aşkara çıxara bilər. Bu, bir dilin təsviri və onun digər dillərlə müqayisəsi vasitəsilə əldə edilə bilər. Müasir deskriptiv linqvistika tez-tez korpus dilçiliyindən istifadə edir. Bu yanaşma, böyük miqdarda yazılı və ya şifahi dil materiallarının təhlili üçün korpus adlanan məlumat bazalarından faydalanır. Bu üsul vasitəsilə deskriptiv linqvistlər dilin müxtəlif aspektlərini təsvir edə bilərlər.
Deskriptiv Linqvistikanın Əsas Prinsipləri
Deskriptiv linqvistika dilin necə işlədiyini müşahidə edir və qeydə alır, dilin necə olmalı olduğu ilə bağlı heç bir normativ qayda təklif etmir. Yəni dilin qaydalarını təyin etmir, yalnız mövcud dil strukturlarını və istifadəsini təsvir edir. Deskriptiv linqvistlər dilin zamanla necə dəyişdiyini araşdırır. Onlar həmçinin dilin necə təkamül etdiyini və müxtəlif coğrafi və sosial qruplar arasında necə fərqləndiyini öyrənirlər. Deskriptiv linqvistika, dilin istifadəsini təsvir edərkən insanların dil qaydalarına necə riayət etdiyini və dilin real həyatdakı praktikasını öyrənir. Məsələn, insanlar gündəlik həyatda qrammatik qaydalara tam uyğun danışmasalar da, deskriptiv linqvistika bunu "səhv" kimi qiymətləndirmir, əksinə dilin həmin icma daxilində necə işlədiyini təsvir edir.
Deskriptiv Linqvistikanın Əhəmiyyəti
Deskriptiv linqvistika dilin öyrənilməsi üçün əsas yanaşmalardan biridir. Bu yanaşma, təkcə normativ dil qaydalarını deyil, həmçinin dilin necə inkişaf etdiyini və insanlar arasında necə istifadə olunduğunu göstərir. Deskriptiv linqvistika müxtəlif dillər və dialektlər arasındakı fərqləri öyrənir. Bu, dillərin zənginliyini və müxtəlifliyini başa düşməyə kömək edir. Deskriptiv linqvistika dil tədrisi və öyrənmə metodlarının inkişafında mühüm rol oynayır. O, dilin öyrədilməsində real istifadə qaydalarını nəzərə alır və bu, öyrənənlərin daha təbii şəkildə dil bacarıqlarını inkişaf etdirməsinə kömək edir.
Deskriptiv və Preskriptiv Linqvistika Fərqi
Deskriptiv Linqvistika dilin necə işlədiyini təsvir edir və dilin müxtəlif formalarını müşahidə edir. Preskriptiv Linqvistika isə dilin necə işləməli olduğunu müəyyən edir və normativ qaydaları təklif edir. Preskriptiv yanaşma daha çox yazılı ədəbiyyatda və standart dillərdə tətbiq olunur. Deskriptiv linqvistika dilin təbii istifadəsini müşahidə edən və onun strukturunu təsvir etməyə çalışan bir yanaşmadır. O, dilin müxtəlif aspektlərini sinxronik və diaxronik olaraq araşdırır, eyni zamanda dilin təbii mühitdə necə işlədiyini izah etməyə çalışır. Bu, dilin canlı və dəyişən bir sistem olduğunu vurğulayan bir yanaşmadır və dilin tədqiqi üçün vacib bir sahədir.
İstinadlar
- Kordiç, Snejana. Yezik və nasionalizam [Dil və Millətçilik] (PDF). Rotulus Universitas (serb-xorvat). Zaqreb: Durieux. 2010. səh. 60. doi:10.2139/ssrn.3467646. ISBN . LCCN 2011520778. OCLC 729837512. 15270636W. 1 iyun 2012 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 11 Avqust 2019.
- Harimurti Kridalaksana. Bahasa dan Linguistik // Kuşhartanti; Untung Yuvono; Multamia Lauder (redaktorlar ). Pesona bahasa: langkah awal memahami linguistik (indoneziya). Cakarta: Gramedia Pustaka Utama. 2007. 11–12. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deskriptiv linqvistika dilin muxtelif seviyyelerini tesvir etmekle onun strukturunu ve istifade qaydalarini izah eden dilcilik istiqametidir Bu yanasma dilin nece islediyini oyrenir ve bu prosesde dilin tebii halini musahide ederek qaydalarini formalasdirir lakin dili nece olmali oldugunu demir yeni preskriptiv qaydalara ziddir Deskriptiv linqvistikanin meqsedi dilin real istifade formalarini qeyde almaq onlari sistemlesdirmek ve bu melumatlar esasinda dilin qurulusunu anlamaqdir DilcilikDunya dilleriFonologiya Morfologiya Sintaksis Semantika Praqmatika Koqnitiv dilcilik Generativ linqvistikaDeskriptiv linqvistikaAntropoloji linqvistika Tekamul linqvistikasi etimologiya Fonetika SosiolinqvistikaTetbiqi dilcilikKomputer dilciliyi Kriminalistika Dilin menimsenilmesi Dil qiymetlendirmesi Dil inkisafi Antropoloji linqvistika PsixolinqvistikaDigerleriEdebiyyat Dunya dilleribrDeskriptiv linqvistikanin esas cehetleriDeskriptiv linqvistika dili danisanlarin istifade etdiyi tebii formalarla maraqlanir Bu o demekdir ki dilciler dilleri yazili ve sifahi formada musahide edir ve nece islediyini tehlil edirler Meselen bir dilin danisiq terzi vurgu qaydalari ve cumle quruluslari nezerden kecirilir Deskriptiv linqvistika dilin muxtelif seviyyelerini tesvir etmekle mesguldur Bunlara Fonologiya Morfologiya Sintaksis cumle qurulusu Leksikologiya soz ehtiyati Semantika menalar Deskriptiv linqvistika normativ ve ya standart dil formalarina diqqet yetirmir Eksine regional dialektler qeyri standart dil formalari ve gundelik danisiq dillerini de eyni derecede ehemiyyetli hesab edir Meselen deskriptiv linqvistler danisiq dilinde qrammatik olaraq sehv hesab edilen formalari tehlil edirler cunki bu formalar real dilde genis yayilmis ola biler Deskriptiv linqvistika hem bir dilin tarixi inkisafini hem de mueyyen bir zaman diliminde nece islediyini sinxronik tehlil arasdirir Bu yanasma dili statik bir fenomen olaraq deyil deyisen ve inkisaf eden bir sistem olaraq gorur Deskriptiv linqvistika muxtelif dillerin strukturunu muqayise etmekle onlarin nece ferqlendiyini ve hansi ortaq cehetleri oldugunu askara cixara biler Bu bir dilin tesviri ve onun diger dillerle muqayisesi vasitesile elde edile biler Muasir deskriptiv linqvistika tez tez korpus dilciliyinden istifade edir Bu yanasma boyuk miqdarda yazili ve ya sifahi dil materiallarinin tehlili ucun korpus adlanan melumat bazalarindan faydalanir Bu usul vasitesile deskriptiv linqvistler dilin muxtelif aspektlerini tesvir ede bilerler Deskriptiv Linqvistikanin Esas PrinsipleriDeskriptiv linqvistika dilin nece islediyini musahide edir ve qeyde alir dilin nece olmali oldugu ile bagli hec bir normativ qayda teklif etmir Yeni dilin qaydalarini teyin etmir yalniz movcud dil strukturlarini ve istifadesini tesvir edir Deskriptiv linqvistler dilin zamanla nece deyisdiyini arasdirir Onlar hemcinin dilin nece tekamul etdiyini ve muxtelif cografi ve sosial qruplar arasinda nece ferqlendiyini oyrenirler Deskriptiv linqvistika dilin istifadesini tesvir ederken insanlarin dil qaydalarina nece riayet etdiyini ve dilin real heyatdaki praktikasini oyrenir Meselen insanlar gundelik heyatda qrammatik qaydalara tam uygun danismasalar da deskriptiv linqvistika bunu sehv kimi qiymetlendirmir eksine dilin hemin icma daxilinde nece islediyini tesvir edir Deskriptiv Linqvistikanin EhemiyyetiDeskriptiv linqvistika dilin oyrenilmesi ucun esas yanasmalardan biridir Bu yanasma tekce normativ dil qaydalarini deyil hemcinin dilin nece inkisaf etdiyini ve insanlar arasinda nece istifade olundugunu gosterir Deskriptiv linqvistika muxtelif diller ve dialektler arasindaki ferqleri oyrenir Bu dillerin zenginliyini ve muxtelifliyini basa dusmeye komek edir Deskriptiv linqvistika dil tedrisi ve oyrenme metodlarinin inkisafinda muhum rol oynayir O dilin oyredilmesinde real istifade qaydalarini nezere alir ve bu oyrenenlerin daha tebii sekilde dil bacariqlarini inkisaf etdirmesine komek edir Deskriptiv ve Preskriptiv Linqvistika FerqiDeskriptiv Linqvistika dilin nece islediyini tesvir edir ve dilin muxtelif formalarini musahide edir Preskriptiv Linqvistika ise dilin nece islemeli oldugunu mueyyen edir ve normativ qaydalari teklif edir Preskriptiv yanasma daha cox yazili edebiyyatda ve standart dillerde tetbiq olunur Deskriptiv linqvistika dilin tebii istifadesini musahide eden ve onun strukturunu tesvir etmeye calisan bir yanasmadir O dilin muxtelif aspektlerini sinxronik ve diaxronik olaraq arasdirir eyni zamanda dilin tebii muhitde nece islediyini izah etmeye calisir Bu dilin canli ve deyisen bir sistem oldugunu vurgulayan bir yanasmadir ve dilin tedqiqi ucun vacib bir sahedir IstinadlarKordic Snejana Yezik ve nasionalizam Dil ve Milletcilik PDF Rotulus Universitas serb xorvat Zaqreb Durieux 2010 seh 60 doi 10 2139 ssrn 3467646 ISBN 978 953 188 311 5 LCCN 2011520778 OCLC 729837512 15270636W 1 iyun 2012 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 11 Avqust 2019 Harimurti Kridalaksana Bahasa dan Linguistik Kushartanti Untung Yuvono Multamia Lauder redaktorlar Pesona bahasa langkah awal memahami linguistik indoneziya Cakarta Gramedia Pustaka Utama 2007 11 12 ISBN 9789792216813