Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Mehmed ya da Çələbi Mehmed (Osmanlı türkcəsi: چلبی محمد - Mehmed-i evvel; 1386, Bursa – 26 may 1421, Ədirnə) — 5. Osmanlı padşahıdır. Atası Sultan I Bəyazid, anası isə Dövlət Xatundur.
| I Mehmed | |
|---|---|
| چلبی محمد | |
 | |
| 5 iyul 1413 – 26 may 1421 (ləqəbi: Çələbi Mehmed) | |
| Əvvəlki | (1402 – 1413) I Bəyazid |
| Sonrakı | II Murad |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bursa, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | (Sultan Çələbi türbəsi) |
| Fəaliyyəti | rəhbər[d] |
| Atası | I Bəyazid |
| Anası | Dövlət Xatun |
| Həyat yoldaşları | |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | Sünni, İslam |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şahzadəliyi
Şahzadə Mehmed 1381-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Atası İldırım Bəyazid, anası Dövlət Xatundur. Bəzi mənbələrdə anasının Gərmiyanoğlu Süleyman bəyin qızı Dövlətşah Xatun olduğu qeyd olunsa da, bu məlumat yanlışdır. Şahzadə Mehmed uşaqlığından etibarən böyük alimlərdən dərs alıb. Dünyəvi və dini elmlərə yiyələnmişdir. 1393-cü ildə təcrübə qazanmaq üçün atası İldırım Bəyazid tərəfindən Amasya sancaqbəyi olaraq təyin edildi.
1393-1402-ci illər arasında Amasya sancaqbəyi olaraq fəaliyyət göstərdiyi müddətdə dövlət idarəçiliyini öyrəndi. Amasya o dövrdə Osmanlı dövlətinin şərqdəki uc nöqtəsi olaraq çox böyük önəmə sahib idi. Bu vəzifəni yerinə yetirdiyi müddətdə Amasya sancaqbəyi olaraq atasının Anadolu yürüşlərinə əyalət əsgərləri ilə birgə qatıldı. Bu yürüşlərdə əsasən ehtiyat qüvvələrə başçılıq edirdi. Əmir Teymur ilə Osmanlılar arasında baş verən Ankara döyüşündə də ehtiyat birliklərin komandanı olduğundan bu döyüşdən ən tez və ən az zərərlə çıxan məhz Şahzadə Mehmed oldu.
Fetrət dövrü
Atası Sultan İldırım Bəyazid Əmir Teymura məğlub olduqdan və əsir düşdükdən sonra Əmir Teymur tərəfindən yenidən Amasya hakimi olaraq təyin edildi və qardaşları İsa Çələbi, Süleyman Çələbi və Musa Çələbi ilə mübarizə aparmaq məcburiyətində qaldı. İsa Çələbinin öldürülməsindən sonra Çələbi Mehmed Anadoluda yalnız qaldı.
Bundan sonra onun güclənməsindən qorxan və Anadoluya gələn qardaşı Əmir Süleymanla mübarizə apardı. Əmir Süleymanı Musa Çələbinin köməkliyi ilə məğlub etdi.
Ona qatılan Serbiya hakimi və bəzi bəylərlə Dunaya tərəf çəkilməkdə olan Musa Çələbinn üzərinə getdi və Palçıqlı Dərbənd ətrafında baş verən döyüşdə Musa Çələbini məğlub etdi. Musa Çələbi yaralı olaraq qaçarkən tutuldu və boğularaq öldürüldü. Bursaya göndərilən cənazəsi digər qardaşları kimi atasının türbəsində dəfn edildi.
Qardaşların hamısını müxtəlif vaxtlarda məğlub etdikdən sonra özünü Ədirnədə bütün Osmanlı dövlətinin hökmdarı elan etdi və taxta oturdu.
Anadoludakı mübarizəsi
Çələbi Mehmed Rumelidə olduğu müddətdə Qaramanoğlu Mehmed bəy Bursanı mühasirəyə almış, Musa Çələbinin cənazəsinin gətirildiyini eşidəndə şəhəri yandırıb geri qayıtmışdı. Aydınoğlu bu vaxt Ohridən qaçıb Aydına gəlmiş və Ayasluqu mühasirəyə alıb sancaqbəyini öldürmüşdü. Bu səbəbdən Çələbi Mehmed Anadoluya qayıdan kimi öncə üstünə getmiş Çandarlının əli ilə Mənəmən, Qayacıq və Nif qalalarını ələ keçirmişdi. Bundan başqa İzmiri də ələ keçirmişdi. Çələbi Mehmed anasının xahişi ilə onu bağışladı və 1414-cü ildə Niqbolu sancaqbəyliyini ona verdi. Bu şəkildə işləri yoluna qoyan Çələbi Mehmed həmin il Bursaya gələrək Qaraman səfərinə çıxdı. Akşehir, Beyşehir və Seydişehiri aldı və Mehmed bəyi məğlub etdi. Daha sonra Konyanı mühasirəyə alsa da, qış fəslinin yaxınlaşması səbəbilə mühasirəni dayandırmalı oldu və Qaramanoğulları ilə sülh müqaviləsi bağlayıb geri qayıtdı. Sülh danışıqları zamanı Mehmed bəy paltarının içinə göyərçin qoyaraq and içdiyi və Sultan Mehmedin yanından çıxarkən bu quşu azad edərək andın əsassız olduğun iddia eləmişdir. Mehmed bəyin yenidən Beyşehir və Seydişehirə hücum etməsi səbəbilə ikinci dəfə Qaramanoğullarının üstünə getdi və Konya ovasında baş verən döyüşdə Mehmed bəyi məğlub etdi.
Qaramanoğlu səfərindən qayıtdıqdan sonra Ankarada xəstələnən I Mehmed burada Yaqub bəyin şəxsi həkimi Mövlana Sinan tərifindən müalicə olunmuşdur. Buna görə də Mövlana Sinan I Mehmed tərəfindən mükafatlandırılmışdır. Mövlana Sinan bu mükafatın əvəzində başından keçənləri və müalicəni Xarnamə adlı məsnəvidə rəvayət eləmişdir.
Rumelidəki mübarizəsi
Anadoluda işləri qaydasına qoyan I Mehmed Ədirnəyə getdi və 1416-cı ildə Rumeli səfərinə çıxdı. Albaniyanın yerli əsilzadələri burada olan Osmanılı qarnizonunu şəhərdən çıxartmışdılar. Buradakı vəziyyəti ələ almaq üçün I Mehmed sahildə yerləşən Avloniya (indiki Vlore) və dənizdən içəridə yerləşən indiki Kloje qalalarını ələ keçirdi. axınçılar göndərdi. Musa Çələbiyə yardım etmiş Valaxiya hakimi Mirçanın üstünə qoşun göndərdi. Dunay çayını aşaraq Orta Macarıstan bölgəsinə nəzarət edən Valaxiya şəhərinə yeni bir qala inşa etdirdi, bunun nəticəsində Valaxiya İldırım Bəyazidin vaxtında olduğu kimi yenidən Osmanlıların nəzarətinə keçdi. tamamilə ələ keçirilməsinə şərait yaratdı. Buralara göz dikən Macar Krallığına göz dağı vermək üçün Transilvaniya və Macarıstana axınçılar göndərdi. Bosniyaya hər il axıncılar göndərdi və Bosniya əsilzadələrinə Osmanlılardan asılılığı qəbul etdirdi və sonunda Bosniya kralı II Tvrtko Osmanlılardan asılılığı rəsmən qəbul elədi.
Buradan təkrar Anadoluya keçib Candarlıların hakimiyəti altında olan Samsuna getdi. Candaroğulları Teymurdan Kastamonu, Safranbolu və ətrafındakı əraziləri almış, Qaramanoğulları ilə Osmanlılar əleyhinə ittifaq qurmuşdular. Mehmed bu bölgələri və Samsunu geri ala bildi. Teymurla bura gəlmiş tatarları və türkmənləri Filib ətrafında Tatar bazarı adlanan bölgəyə köçürdü.
Sultan I Mehmedin hakimiyəti dövründə Geliboluda ilk dəfə Osmanlı donanması quruldu. Bu yeni qurulan donanmanın başına Çalı bəy gətirildi və Egey dənizindəki Osmanlı ticarət gəmilərini qarət eliyən Naksos çarına qarşı göndərildi. Lakin bu donanma qəfildən istiqamətini dəyişdirdi və Trabzondan əmtəə ilə qayıdan Venesiya gəmisini təqib etməyə başladı. Venesiya gəmisi Egey dənizində yerləşən Əyriboğaz limanına qaçmağı bacardı. Osmanlı donanması bu limana bir neçə dəfə hücüm etsə də, bir nəticəsi olmadı və geri qayıtdılar. Bu zaman limanın yaxınlığında olan Pyotr Loredanın rəhbərliyindəki Venesiya hərbi donanması Osmanlı donanmasını Geliboluya qədər təqib etməyə başladı. 29 may tarixində Çanaqqala yaxınlığında qarşılaşan iki donanma bu dövlətlər arasında baş verən ilk dəniz döyüşünü başlatdılar. Döyüş günorta saat ikiyə qədər davam etdi və Venesiya donanmasının qalibiyəti ilə başa çatdı. Venesiyalılar Osmanlıların bütün donanmasını darmadağın etdilər. Osmanlıların yalnız altı qalyot və doqquz karavellası Venesiyalılara təslim oldu. Venesiyalılar Çalı bəy başda olmaqla bütün ələ keçən əsirləri müsəlman və ya xristian olmağına baxmayaraq öldürdülər. Bu döyüşlər Osmanlılar və Venesiyalılar arasında sülh müqaviləsinin imzalanması ilə nəticələndi. Bu müqavilənin imzalanması üçün Venesiyaya göndərilən Osmanlı elçiləri Venesiya sarayında çox yaxşı qarşılandı və bahalı hədiyyələr verildi.
Şeyx Bədrəddin üsyanı
I Mehmed dövrünün ən vacib hadisəsi Şeyx Bədrəddin üsyanıdır. Şeyx Bədrəddin Musa Çələbi zamanında qazılığa təyin edilmişdi. Lakin I Mehmedin taxta çıxmağından sonra aylıq min axca ilə təqaüdə çıxarılmış və ailəsi ilə birlikdə İznikə sürgün edilmişdi. Şeyx Bədrəddin Ədirnədə və İznikdə əsər yazmaqla məşğul olub onu ziyarət etməyə gələnlərə öz fikirlərini təbliğ edirdi. Ədirnəyə gəlməmişdən əvvəl Anadoluda şöhrət qazanmışdı. İznikdə də boş dayanmayan Şeyx adamlarından Börklücə Mustafanı Aydın ətrafına göndərərək təbliğat aparırdı. Bundan başqa Torlaq Kamal adındakı adamı daha əvvəl Manisa ətrafında fəaliyətə başlamışdı. Şeyx Bədrəddin Börklücə Mustafa hərəkatının genişləməsi səbəbilə həccə getmək adı ilə əvvəlcə Sinopa, ordan Kufəyə və axırda əvvəlcədən tanış olduğu Valaxiya hakimi Mixailin yanına gedərək pul və ordu dəstəyi aldıqdan sonra Dəliorman tərəflərə keçdi. Burada da əksəriyəti şiə olan könüllülərdən ordu topladı. Nəticədə ilk üsyan 1418-ci ildə Qaraburunda başladı və sonradan özünü Manisada da göstərdi. Qısa zamanda genişlənən Börklücə Mustafa üsyanı Amasya hakimi Şahzadə Murad və Bəyazid Paşa tərəfindən qanlı şəkildə yatırıldı. Belə ki, Bəyazid Paşa Börklücəni məğlub edərkən, Şahzadə Murad isə Torlaq Kamalı məğlub etdi. Börklücə tutularaq işgəncə ilə öldürüldü. Torlaq Kamal da həmin aqibətlə rastlaşdı. Şeyx Bədrəddin Bəyazid Paşa tərəfindən tutularaq Serezdə olan padşahın hüzuruna gətirildi. Şeyxin cinayətləri üləma tərəfindən tədqiq olunduqdan sonra İslam dininə zidd olan hərəkətlərə yol verdiyinə və cəmiyyətin nizamını pozduğuna görə günahkar sayılaraq, Sadəddin Taftzaninin şagirdlərindən Heratlı Molla Heydərin fətvası ilə Serez meydan bazarında asıldı və mirası varislərinə verildi.
Anadoludakı növbəti mübarizəsi
Şeyx Bədrəddin üsyanından sonra I Mehmed diqqətini yenidən Anadoluya yönəltdi. I Mehmed 1415-ci ildə Saruhan və 1416-cı ildə bəyliklərini Osmanlı dövlətinin tərkibinə qatmışdı. Növbə Antalya tərəflərində mövcud olan Təkəoğulları bəylərinə gəlmişdi və I Mehmed bu bəyliyi də qısa müddət ərzində Osmanlı dövlətinin tərkibinə qatdı. Anadoluda müstəqil olaraq yalnız Osmanlılara hər zaman yardım etmiş qalmışdı. Bu bəylik də özünə məxsus olan Afyonkarahisar və Kütahya şəhərlərini Osmanlılara verdi.
Düzməcə Mustafa üsyanı
Bu zaman Osmanlıların sonuncu problemi Ankara döyüşündən sonra itkin düşmüş qardaşı Mustafa Çələbi olduğunu iddia edən bir nəfərin 18 il sonra meydana çıxmasıydı. Bəzi tarixçilərə görə həqiqətən Şahzadə Mustafa olan bu adam dövrün Osmanlı tarixində Düzməcə Mustafa olaraq adlandırılmışdır. Mustafa 1418-ci ildə Venesiyalıların köməkliyi ilə Fesseliya və Selanikdə özünü sultan elan etdi. I Mehmedin Anadoluda olmağı və Sədrəzəm Bəyazid Paşanın Şeyx Bədrəddin ilə mübarizə aparmağı səbəbilə Mustafa sürətli şəkildə Ədirnəyə doğru irəlilədi. Lakin Sultan I Mehmed sürətli şəkildə Trakyaya keçib Mustafanın ordusunu darmadağın etdi və Mustafanın özü isə qaçaraq Bizansa sığındı.
Ölümü
Sultan I Mehmed Ədirnədə olarkən çıxdığı ovda iflic keçirdi və at belindən düşərək yaralandı. Bundan xilas ola bilməyəcəyini başa düşən Sultan vəzirlərindən Bəyazid, İbrahim və Hacı İvaz Paşanı dəvət edərək böyük oğlu Amasya hakimi Muradın tez paytaxta gətirilməyini istəyərək belə dedi:
 | Tez oğlum Muradı gətirin. Mən bu yataqdan qalxa bilmərəm. Murad gəlmədən ölsəm fitnə çıxar. Tədbir görün, ölümümü gizlədin. |  |
Qısa çəkən xəstəlikdən sonra 1421-ci ilin iyun ayında I Mehmed vəfat etdi. Çələbi Mehmedin vəfatı çox gizli saxlandı. Bunun əsas səbəbi isə o zaman Selanikdə olan Mustafa idi. Cəsədi təhnik (mumiya) edilərək sarayda saxlandı. Şahzadə Muradın paytaxta gəlişinə qədər 40-42 gün padşahın vəfatı gizli saxlanıldı. Ölümü gizlədilən ilk Osmanlı padşahı oldu. Ölümündən şübhələnən əsgərlərin üsyan qaldırmamaqları üçün mumiyalanmış cəsədinə paltar geyindirilib, başına əmmamə qoyulub saray eyvanından əsgərlərin qarşısında əllərinin hərəkət etdirildiyi rəvayət olunur.Muradın Bursaya gəlib taxta çıxmağından sonra I Mehmedin cəsədi Bursaya gətirilərək Yaşıl Türbədə dəfn olundu.
Ailəsi
Hərəmxanası
- Qumru Xatun — Amasyalı Şadgəldi Əhməd Paşanın qızıdır.
- Əminə Xatun
Oğlan uşaqları
- Mehmed Çələbi (ö. 1402)
- Əhməd Çələbi (ö. 1402)
- Qasım Çələbi (d. 1405 - ö. 12 yanvar 1407)
- II Murad
- Mustafa Çələbi
- Mahmud Çələbi (d. 1413 - ö. avqust 1429)
- Yusif Çələbi (d. 1414 - ö. avqust 1429)
- Əhməd Çələbi (d. 1416 - ö. 1420)
- Orxan Çələbi
Qız uşaqları
- İnci Xatun
- Səlcuq Xatun
- Sultan Xatun
- Xədicə Xatun (d. 1408) — 1423-cü ilin yanvarında Qaraca Paşayla (ö. 10 noyabr 1444) evləndi.
- Fatma Xatun (d. 1409) — 1423-cü ilin yanvarında Timurtaş Paşanın oğlu Oruc Paşayla (ö. 1426) evləndi.
- Hafsa Xatun (d. 1410 - ö. 1445, Məkkə) — 1425-ci ilin yanvarında Çandarlı İbrahim Paşanın oğlu Mahmud bəylə (ö. yanvar 1444) evləndi. Cənazəsi atasının Bursadakı türbəsinə dəfn edilmişdir.
- İlaldi Xatun (d. 1412 - ö. 1471) — 1426-cı ildə Qaramanoğlu Nəsrəddin Mehmed bəyin oğlu II İbrahim bəylə evləndirildi.
- Şahzadə Xatun — 1427-ci ildə Sənan Paşayla (ö. 1442) nigahlandı.
- ... Xatun (d. 1413) — 1426-cı ildə Qaramanoğlu Nəsrəddin Mehmed bəyin oğlu İsa bəylə (ö. 1437) evləndi.
- Ayşə Xatun (d. 1414 - ö. 1469) — 1426-cı ildə Qaramanoğlu Nəsrəddin Mehmed bəyin oğlu Bəngi Əli bəylə evləndi.
- ... Xatun — 1425-ci ildə lə (ö. fevral 1429) evləndi.
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #124832911 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Mehmet I // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak Yayınları. say. 63-68 ISBN 978-975-329-300-6 say.63
- Bu hisara Yerkökü adını verilmişti ve kale gerçekten bu yerlere kök salmayı kolaylaştıracaktı. Zamanla 'Yerkökü' adı ''e dönüşmüştür.
- Norwich, John Julius (1982) A History of Venice, Londra:Penguin ISBN 0-14-101383-4 (İngilizce) say. 193-194
- Germiyanoğulları beyliğinin resmen ortadan kaldırılması ancak 1428d'e son beyin öldüğü zaman beyliğini Osmanlılara miras olarak vermesi ile mümkün oldu..
- . 2006-05-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-05-02.
Xarici keçidlər
I Mehmed Doğum: 1382 Vəfat: 1421 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri İldırım Bəyazid () |  Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı 1413- 1421 | Xələfləri II Murad |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Mehmed ya da Celebi Mehmed Osmanli turkcesi چلبی محمد Mehmed i evvel 1386 Bursa 26 may 1421 Edirne 5 Osmanli padsahidir Atasi Sultan I Beyazid anasi ise Dovlet Xatundur I Mehmedچلبی محمد5 ci Osmanli hokmdari5 iyul 1413 26 may 1421 leqebi Celebi Mehmed Evvelki 1402 1413 I BeyazidSonrakiII MuradSexsi melumatlarDogum tarixi 1381Dogum yeri Bursa Osmanli imperiyasiVefat tarixi 26 may 1421Vefat yeri Edirne Osmanli imperiyasiDefn yeri Sultan Celebi turbesiFealiyyeti rehber d Atasi I BeyazidAnasi Dovlet XatunHeyat yoldaslari Emine XatunUsaqlari II Murad Mustafa Celebi Selcuq XatunAilesi Osmanli xanedaniDini Sunni Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarSahzadeliyiSahzade Mehmed 1381 ci ilde dunyaya gelmisdir Atasi Ildirim Beyazid anasi Dovlet Xatundur Bezi menbelerde anasinin Germiyanoglu Suleyman beyin qizi Dovletsah Xatun oldugu qeyd olunsa da bu melumat yanlisdir Sahzade Mehmed usaqligindan etibaren boyuk alimlerden ders alib Dunyevi ve dini elmlere yiyelenmisdir 1393 cu ilde tecrube qazanmaq ucun atasi Ildirim Beyazid terefinden Amasya sancaqbeyi olaraq teyin edildi 1393 1402 ci iller arasinda Amasya sancaqbeyi olaraq fealiyyet gosterdiyi muddetde dovlet idareciliyini oyrendi Amasya o dovrde Osmanli dovletinin serqdeki uc noqtesi olaraq cox boyuk oneme sahib idi Bu vezifeni yerine yetirdiyi muddetde Amasya sancaqbeyi olaraq atasinin Anadolu yuruslerine eyalet esgerleri ile birge qatildi Bu yuruslerde esasen ehtiyat quvvelere basciliq edirdi Emir Teymur ile Osmanlilar arasinda bas veren Ankara doyusunde de ehtiyat birliklerin komandani oldugundan bu doyusden en tez ve en az zererle cixan mehz Sahzade Mehmed oldu Fetret dovruEsas meqale Atasi Sultan Ildirim Beyazid Emir Teymura meglub olduqdan ve esir dusdukden sonra Emir Teymur terefinden yeniden Amasya hakimi olaraq teyin edildi ve qardaslari Isa Celebi Suleyman Celebi ve Musa Celebi ile mubarize aparmaq mecburiyetinde qaldi Isa Celebinin oldurulmesinden sonra Celebi Mehmed Anadoluda yalniz qaldi Bundan sonra onun guclenmesinden qorxan ve Anadoluya gelen qardasi Emir Suleymanla mubarize apardi Emir Suleymani Musa Celebinin komekliyi ile meglub etdi Ona qatilan Serbiya hakimi ve bezi beylerle Dunaya teref cekilmekde olan Musa Celebinn uzerine getdi ve Palciqli Derbend etrafinda bas veren doyusde Musa Celebini meglub etdi Musa Celebi yarali olaraq qacarken tutuldu ve bogularaq olduruldu Bursaya gonderilen cenazesi diger qardaslari kimi atasinin turbesinde defn edildi Qardaslarin hamisini muxtelif vaxtlarda meglub etdikden sonra ozunu Edirnede butun Osmanli dovletinin hokmdari elan etdi ve taxta oturdu Anadoludaki mubarizesiCelebi Mehmed Rumelide oldugu muddetde Qaramanoglu Mehmed bey Bursani muhasireye almis Musa Celebinin cenazesinin getirildiyini esidende seheri yandirib geri qayitmisdi Aydinoglu bu vaxt Ohriden qacib Aydina gelmis ve Ayasluqu muhasireye alib sancaqbeyini oldurmusdu Bu sebebden Celebi Mehmed Anadoluya qayidan kimi once ustune getmis Candarlinin eli ile Menemen Qayaciq ve Nif qalalarini ele kecirmisdi Bundan basqa Izmiri de ele kecirmisdi Celebi Mehmed anasinin xahisi ile onu bagisladi ve 1414 cu ilde Niqbolu sancaqbeyliyini ona verdi Bu sekilde isleri yoluna qoyan Celebi Mehmed hemin il Bursaya gelerek Qaraman seferine cixdi Aksehir Beysehir ve Seydisehiri aldi ve Mehmed beyi meglub etdi Daha sonra Konyani muhasireye alsa da qis feslinin yaxinlasmasi sebebile muhasireni dayandirmali oldu ve Qaramanogullari ile sulh muqavilesi baglayib geri qayitdi Sulh danisiqlari zamani Mehmed bey paltarinin icine goyercin qoyaraq and icdiyi ve Sultan Mehmedin yanindan cixarken bu qusu azad ederek andin esassiz oldugun iddia elemisdir Mehmed beyin yeniden Beysehir ve Seydisehire hucum etmesi sebebile ikinci defe Qaramanogullarinin ustune getdi ve Konya ovasinda bas veren doyusde Mehmed beyi meglub etdi Qaramanoglu seferinden qayitdiqdan sonra Ankarada xestelenen I Mehmed burada Yaqub beyin sexsi hekimi Movlana Sinan terifinden mualice olunmusdur Buna gore de Movlana Sinan I Mehmed terefinden mukafatlandirilmisdir Movlana Sinan bu mukafatin evezinde basindan kecenleri ve mualiceni Xarname adli mesnevide revayet elemisdir Rumelideki mubarizesiMehmed Celebi Divanda pasalarla meslehetleserken Anadoluda isleri qaydasina qoyan I Mehmed Edirneye getdi ve 1416 ci ilde Rumeli seferine cixdi Albaniyanin yerli esilzadeleri burada olan Osmanili qarnizonunu seherden cixartmisdilar Buradaki veziyyeti ele almaq ucun I Mehmed sahilde yerlesen Avloniya indiki Vlore ve denizden iceride yerlesen indiki Kloje qalalarini ele kecirdi axincilar gonderdi Musa Celebiye yardim etmis Valaxiya hakimi Mircanin ustune qosun gonderdi Dunay cayini asaraq Orta Macaristan bolgesine nezaret eden Valaxiya seherine yeni bir qala insa etdirdi bunun neticesinde Valaxiya Ildirim Beyazidin vaxtinda oldugu kimi yeniden Osmanlilarin nezaretine kecdi tamamile ele kecirilmesine serait yaratdi Buralara goz diken Macar Kralligina goz dagi vermek ucun Transilvaniya ve Macaristana axincilar gonderdi Bosniyaya her il axincilar gonderdi ve Bosniya esilzadelerine Osmanlilardan asililigi qebul etdirdi ve sonunda Bosniya krali II Tvrtko Osmanlilardan asililigi resmen qebul eledi Buradan tekrar Anadoluya kecib Candarlilarin hakimiyeti altinda olan Samsuna getdi Candarogullari Teymurdan Kastamonu Safranbolu ve etrafindaki erazileri almis Qaramanogullari ile Osmanlilar eleyhine ittifaq qurmusdular Mehmed bu bolgeleri ve Samsunu geri ala bildi Teymurla bura gelmis tatarlari ve turkmenleri Filib etrafinda Tatar bazari adlanan bolgeye kocurdu Sultan I Mehmedin hakimiyeti dovrunde Geliboluda ilk defe Osmanli donanmasi quruldu Bu yeni qurulan donanmanin basina Cali bey getirildi ve Egey denizindeki Osmanli ticaret gemilerini qaret eliyen Naksos carina qarsi gonderildi Lakin bu donanma qefilden istiqametini deyisdirdi ve Trabzondan emtee ile qayidan Venesiya gemisini teqib etmeye basladi Venesiya gemisi Egey denizinde yerlesen Eyribogaz limanina qacmagi bacardi Osmanli donanmasi bu limana bir nece defe hucum etse de bir neticesi olmadi ve geri qayitdilar Bu zaman limanin yaxinliginda olan Pyotr Loredanin rehberliyindeki Venesiya herbi donanmasi Osmanli donanmasini Geliboluya qeder teqib etmeye basladi 29 may tarixinde Canaqqala yaxinliginda qarsilasan iki donanma bu dovletler arasinda bas veren ilk deniz doyusunu baslatdilar Doyus gunorta saat ikiye qeder davam etdi ve Venesiya donanmasinin qalibiyeti ile basa catdi Venesiyalilar Osmanlilarin butun donanmasini darmadagin etdiler Osmanlilarin yalniz alti qalyot ve doqquz karavellasi Venesiyalilara teslim oldu Venesiyalilar Cali bey basda olmaqla butun ele kecen esirleri muselman ve ya xristian olmagina baxmayaraq oldurduler Bu doyusler Osmanlilar ve Venesiyalilar arasinda sulh muqavilesinin imzalanmasi ile neticelendi Bu muqavilenin imzalanmasi ucun Venesiyaya gonderilen Osmanli elcileri Venesiya sarayinda cox yaxsi qarsilandi ve bahali hediyyeler verildi Seyx Bedreddin usyaniI Mehmed dovrunun en vacib hadisesi Seyx Bedreddin usyanidir Seyx Bedreddin Musa Celebi zamaninda qaziliga teyin edilmisdi Lakin I Mehmedin taxta cixmagindan sonra ayliq min axca ile teqaude cixarilmis ve ailesi ile birlikde Iznike surgun edilmisdi Seyx Bedreddin Edirnede ve Iznikde eser yazmaqla mesgul olub onu ziyaret etmeye gelenlere oz fikirlerini teblig edirdi Edirneye gelmemisden evvel Anadoluda sohret qazanmisdi Iznikde de bos dayanmayan Seyx adamlarindan Borkluce Mustafani Aydin etrafina gondererek tebligat aparirdi Bundan basqa Torlaq Kamal adindaki adami daha evvel Manisa etrafinda fealiyete baslamisdi Seyx Bedreddin Borkluce Mustafa herekatinin genislemesi sebebile hecce getmek adi ile evvelce Sinopa ordan Kufeye ve axirda evvelceden tanis oldugu Valaxiya hakimi Mixailin yanina gederek pul ve ordu desteyi aldiqdan sonra Deliorman tereflere kecdi Burada da ekseriyeti sie olan konullulerden ordu topladi Neticede ilk usyan 1418 ci ilde Qaraburunda basladi ve sonradan ozunu Manisada da gosterdi Qisa zamanda genislenen Borkluce Mustafa usyani Amasya hakimi Sahzade Murad ve Beyazid Pasa terefinden qanli sekilde yatirildi Bele ki Beyazid Pasa Borkluceni meglub ederken Sahzade Murad ise Torlaq Kamali meglub etdi Borkluce tutularaq isgence ile olduruldu Torlaq Kamal da hemin aqibetle rastlasdi Seyx Bedreddin Beyazid Pasa terefinden tutularaq Serezde olan padsahin huzuruna getirildi Seyxin cinayetleri ulema terefinden tedqiq olunduqdan sonra Islam dinine zidd olan hereketlere yol verdiyine ve cemiyyetin nizamini pozduguna gore gunahkar sayilaraq Sadeddin Taftzaninin sagirdlerinden Heratli Molla Heyderin fetvasi ile Serez meydan bazarinda asildi ve mirasi varislerine verildi Anadoludaki novbeti mubarizesiSeyx Bedreddin usyanindan sonra I Mehmed diqqetini yeniden Anadoluya yoneltdi I Mehmed 1415 ci ilde Saruhan ve 1416 ci ilde beyliklerini Osmanli dovletinin terkibine qatmisdi Novbe Antalya tereflerinde movcud olan Tekeogullari beylerine gelmisdi ve I Mehmed bu beyliyi de qisa muddet erzinde Osmanli dovletinin terkibine qatdi Anadoluda musteqil olaraq yalniz Osmanlilara her zaman yardim etmis qalmisdi Bu beylik de ozune mexsus olan Afyonkarahisar ve Kutahya seherlerini Osmanlilara verdi Duzmece Mustafa usyaniI Mehmedin turbesindeki tabutu Bu zaman Osmanlilarin sonuncu problemi Ankara doyusunden sonra itkin dusmus qardasi Mustafa Celebi oldugunu iddia eden bir neferin 18 il sonra meydana cixmasiydi Bezi tarixcilere gore heqiqeten Sahzade Mustafa olan bu adam dovrun Osmanli tarixinde Duzmece Mustafa olaraq adlandirilmisdir Mustafa 1418 ci ilde Venesiyalilarin komekliyi ile Fesseliya ve Selanikde ozunu sultan elan etdi I Mehmedin Anadoluda olmagi ve Sedrezem Beyazid Pasanin Seyx Bedreddin ile mubarize aparmagi sebebile Mustafa suretli sekilde Edirneye dogru ireliledi Lakin Sultan I Mehmed suretli sekilde Trakyaya kecib Mustafanin ordusunu darmadagin etdi ve Mustafanin ozu ise qacaraq Bizansa sigindi OlumuSultan I Mehmed Edirnede olarken cixdigi ovda iflic kecirdi ve at belinden duserek yaralandi Bundan xilas ola bilmeyeceyini basa dusen Sultan vezirlerinden Beyazid Ibrahim ve Haci Ivaz Pasani devet ederek boyuk oglu Amasya hakimi Muradin tez paytaxta getirilmeyini isteyerek bele dedi Tez oglum Muradi getirin Men bu yataqdan qalxa bilmerem Murad gelmeden olsem fitne cixar Tedbir gorun olumumu gizledin Qisa ceken xestelikden sonra 1421 ci ilin iyun ayinda I Mehmed vefat etdi Celebi Mehmedin vefati cox gizli saxlandi Bunun esas sebebi ise o zaman Selanikde olan Mustafa idi Cesedi tehnik mumiya edilerek sarayda saxlandi Sahzade Muradin paytaxta gelisine qeder 40 42 gun padsahin vefati gizli saxlanildi Olumu gizledilen ilk Osmanli padsahi oldu Olumunden subhelenen esgerlerin usyan qaldirmamaqlari ucun mumiyalanmis cesedine paltar geyindirilib basina emmame qoyulub saray eyvanindan esgerlerin qarsisinda ellerinin hereket etdirildiyi revayet olunur Muradin Bursaya gelib taxta cixmagindan sonra I Mehmedin cesedi Bursaya getirilerek Yasil Turbede defn olundu AilesiHeremxanasi Qumru Xatun Amasyali Sadgeldi Ehmed Pasanin qizidir Emine XatunOglan usaqlari Mehmed Celebi o 1402 Ehmed Celebi o 1402 Qasim Celebi d 1405 o 12 yanvar 1407 II Murad Mustafa Celebi Mahmud Celebi d 1413 o avqust 1429 Yusif Celebi d 1414 o avqust 1429 Ehmed Celebi d 1416 o 1420 Orxan CelebiQiz usaqlari Inci Xatun Selcuq Xatun Sultan Xatun Xedice Xatun d 1408 1423 cu ilin yanvarinda Qaraca Pasayla o 10 noyabr 1444 evlendi Fatma Xatun d 1409 1423 cu ilin yanvarinda Timurtas Pasanin oglu Oruc Pasayla o 1426 evlendi Hafsa Xatun d 1410 o 1445 Mekke 1425 ci ilin yanvarinda Candarli Ibrahim Pasanin oglu Mahmud beyle o yanvar 1444 evlendi Cenazesi atasinin Bursadaki turbesine defn edilmisdir Ilaldi Xatun d 1412 o 1471 1426 ci ilde Qaramanoglu Nesreddin Mehmed beyin oglu II Ibrahim beyle evlendirildi Sahzade Xatun 1427 ci ilde Senan Pasayla o 1442 nigahlandi Xatun d 1413 1426 ci ilde Qaramanoglu Nesreddin Mehmed beyin oglu Isa beyle o 1437 evlendi Ayse Xatun d 1414 o 1469 1426 ci ilde Qaramanoglu Nesreddin Mehmed beyin oglu Bengi Eli beyle evlendi Xatun 1425 ci ilde le o fevral 1429 evlendi IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 124832911 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Mehmet I Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari say 63 68 ISBN 978 975 329 300 6 say 63 Bu hisara Yerkoku adini verilmisti ve kale gercekten bu yerlere kok salmayi kolaylastiracakti Zamanla Yerkoku adi e donusmustur Norwich John Julius 1982 A History of Venice Londra Penguin ISBN 0 14 101383 4 Ingilizce say 193 194 Germiyanogullari beyliginin resmen ortadan kaldirilmasi ancak 1428d e son beyin oldugu zaman beyligini Osmanlilara miras olarak vermesi ile mumkun oldu 2006 05 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 05 02 Xarici kecidlerI MehmedOsmanli sulalesiDogum 1382 Vefat 1421Hakimiyyet titullariSelefleri Ildirim Beyazid Osmanli Imperiyasi دولت عالیه عثمانی Sultani 1413 1421 Xelefleri II Murad