Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musa Çələbi (1388, Osmanlı imperiyası, Bursa – 5 iyul 1413, Osmanlı imperiyası) — Osmanlı şahzadəsi olaraq Fetrət dövründə Ədirnədə Sultan elan edilərək Osmanlıların Rumelidəki torpaqlarında hökmranlıq etmişdir.
| Musa Çələbi | |
|---|---|
| Musa Çelebi | |
 Musa Çələbinin portreti | |
| 1402 – 1413 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bursa |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Sofiya |
| Vəfat səbəbi | Boğdurularaq edam |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| Atası | İldırım Bəyazid |
| Anası | Dövlətşah Xatun |
| Uşağı | Ulu Mirça |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Musa Çələbi İldırım Bəyazidin doqquzuncu oğlu olaraq dünyaya gəlmişdir.
Sultan İldırım Bəyazidin Gərmiyanoğlu Süleyman Şahın qızı Dövlət Şah Xatundan olan dördüncü oğlu Şahzadə Böyük Musa Çələbi ilə qarışdırılmaması üçün Kiçik Musa Çələbi olaraq da xatırlanmaqdadır. (Kiçik) "Musa Çələbi" qardaşları İsa Çələbi, Süleyman Çələbi və Mehmed Çələbi ilə taxt mübarizələrinə girmişdir. Musa Çələbi 1403–1404-cü illərdə Bursa da Teymurdan fərman alaraq hökm sürmüş, amma daha sonra qardaşı İsa Çələbi tərəfindən buradan uzaqlaşdırılmışdır. 1409-cu ildə qardaşı Mehmed Çələbi ilə görüşərək Ədirnədə Rumeli və Anadoluda hökm sürən qardaşı Süleyman Çələbi əleyhinə bir müqavilə bağlamışdır. Musa Çələbi Rumeliyə keçərək Osmanlı Rumeli torpaqlarında Süleyman Çələbi ilə hərbi mübarizəyə girmişdir. Nəhayət 1410-cu ildə əvvəl Ədirnədə Osmanlı Rumeli torpaqları və sonra Anadolu əraziləri üzərində Sultan olaraq hökm sürən qardaşı Süleyman Çələbini bir basqın ilə Ədirnədən qaçırtmış və onun öldürülməsinə səbəb olmuşdur. Musa Çələbi 1410-cu ildə Osmanlı idarəsindəki Rumeli bölgələrində Osmanlı hökmdarı olaraq Ədirnədə taxta oturaraq 1410–1413-cü illər arasında səltənət sürmüşdür, lakin bu dəfə də 1413-cü ildə qardaşı Mehmed Çələbi ilə girdiyi hərbi mübarizələr sonunda məğlub olaraq1413-cü ildə öldürülmüşdür.
Əvvəlki yaşamı
Musa Çələbinin Ankara müharibəsindən əvvəlki həyatı haqqında əlimizdə çox az qaynaq var. Çələbi ləqəbini daşıması onun bir mədrəsə təhsilinə bərabər yaxşı bir təhsil aldığına və oxuyub yazmaq qabiliyətinə malik olduğuna işarə etməkdədir. İldırım Bəyazidin oğullarını Anadoluda baş verən döyüşə özü ilə apardığı məlumdur. Atasının səltənət dövründə Rumelidə axınlara qatılmışdır. Ankara müharibəsində İldırım Bəyazidin yanında olmuş və onunla birlikdə əsir düşmüşdür.
Musa Çələbi Ankara döyüşündə Əmir Teymura əsir düşən atası ilə birgə Əmir Teymurun yanında əsir olaraq qalmışdı. Bu onun Teymur tərəfindən təqdir almağına yol açdığı bildirilir. Musa Çələbiyə Teymur tərəfindən xalat geyindirilib, kəmər, qılınc və qiymətli atlar verildiyi ifadə edilməkdədir. Sonra 1403-cü ildə Teymur onu özünə tabe olmaq şərti ilə Bursa və ətrafının əmirliyinə təyin etmişdir. Bəzi qaynaqlara görə, İldırım əsirlikdə olarkən 1403-cü ildə öldüyü zaman cənazəsi Teymurun əmri ilə Musa Çələbinin rəhbərliyi ilə Bursaya göndərilmişdir.
Bursa hakimiyəti
Musa Çələbi Ankara müharibəsində Əmir Teymura əsir düşən atasının yanında əsir olaraq qaldı. Bəzi qaynaqlara görə İldırım Bəyazid əsarətdə olarkən 1403-cü ildə ölüdü və cənazəsi Teymurun əmri ilə Musa Çələbi rəhbərliyində Bursaya göndərildi.
Bursa Teymur və ordusunun işğalına uğramış, talan edilmişdi. Musa Çələbi Teymurdan icazə alaraq Bursada hökmranlıq etməyə başladı. Eyni il İsa Çələbi Balıkesir (Karesi) civarlarına gəlib Musanı təhdidə başlayınca, Musa Çələbi ona qarşı bir sıra uğurlu yürüşlər etdi, amma tam məğlub edə bilmədi. Balıkesir ətrafındakı ən son vuruşmada Musa Çələbi məğlub oldu. Əvvəl Gərmiyana qaçdı və oradan da Qaramanoğlu Mehmed bəyə sığındı.
Rumeliyə keçişi və Əmir Süleymanı məğlub etməyi
Musa Çələbi 1409-cu ildə sonradan Bursanı əlinə keçirmiş, amma bu şəhəri Süleyman Çələbiyə qapdırıb Amasiyaya çəkilmiş olan qardaşı Mehmed Çələbinin bir məktubun aldı. Süleyman Çələbini məğlub etmək üçün bir plan qurmaq və razılaşmaq üzrə iki qardaş Qırşəhər ətrafında, Cəməl qalasında görüşdülər. Qəbul etdikləri plana görə Musa Çələbi Rumeliyə, Əflaka keçəcək, ətrafdan yığdığı əsgərlərlə Ədirnə üzərinə gedəcəkdi. Mehmed Çələbi isə, bu hücumların qarşısın almaq üçün Rumeliyə gedəcək Süleyman Çələbi tərəfindən boş buraxılan Bursaya hücum edəcəkdi. Yəni Mehmed Çələbi və Musa Çələbi Osmanlı dövlətini ikiyə bölməyi, Musa Çələbinin Ədirnədə Osmanlı Rumeli torpaqları sultanı olmasını və Mehmed Çələbinin isə Bursa da Osmanlı Anadolu torpaqları sultanı olmasını qəbul etdilər.
Musa Çələbi bir gəmi ilə Sinopdan Əflaka keçdi. Əflak voyvodası olan Mirçanın qızı ilə evləndi. Mirçanın təmin etdiyi çox sayda Əflak əsgərləri ilə türkmənlərdən ibarət yeni bir ordu qurdu. Bunu xəbər alan Süleyman Çələbi Bursadan dərhal Bizans dəstəyi üçün Konstantinopola və oradan da Ədirnəyə keçdi. Amasiyadan yürüşə başlayan Çələbi Mehmed də Bursanı ələ keçirdi. Musa Çələbi yeni yığdığı ordusu ilə 1410-cu ildə Balkanlardan cənuba endi və Bizansdan hərbi dəstək alan Süleyman Çələbi ordusuna qarşı Ədirnə ilə Kosmidion (Əyyub) arasındakı bölgədə bir sıra basqın və kiçik vuruşmalar başlatdı.
Musa Çələbi ordusuyla ən son olaraq 17 fevral 1411-ci ildə soyuq bir qış gecəsi, Süleyman bir hamamda içki aləmindəykən, Ədirnəyə hücum etdi. Süleyman Çələbi tərəfdarları və ordusu ümidin itirmiş və bir qisimi ayrılmışdı. Digərləri isə onu müdafiə etməkdən çəkindilər. Süleyman vəziyyəti bildirənlərə əvvəl inanmayıb onları təhqir etdi, amma sonunda vəziyyətinin ciddiliyini anlayınca gecə yanında çox az sayda adamıyla Ədirnədən qaçdı, amma Döyənciler kəndinə gələndə tanındı və kəndlilər Süleymanı öldürüb kəsik başını Ədirnəyə, Musa Çələbiyə göndərdilər, lakin Musa Çələbi bu hadisəni yaxşı qarşılamadı və bunu edənləri ənənəvi türk adəti ilə cəzalandırdı. Türk qaydalarına görə əgər bir insan xanədan nəslindən olardısa ona toxunmaq olmazdı. Əgər ona toxunan bir insan isə o öldürülərək cəzalanmalı, bir dövlət idisə məhv edilərək cəzalanmalı idi. Musa Çələbidə bu qaydaya əməl etdi və qardaşını öldürən kəndliləri cəzalandıraraq bütün kəndi məhv etdi.
Ədirnədəki hökmranlığı
Qardaşı Əmir Süleymanı məğlub etdikdən sonra 17 fevral 1411-ci ildə biət mərasimi ilə Ədirnədə taxta oturaraq özün sultan elan etdi. Beləliklə qardaşı Mehmed Çələbi ilə planlaşdırdığı siyast uğurla nəticələndi, lakin Əmir Süleymanın öldürülməsindən sonra Mehmed Çələbi ilə bağladığı müqavilənin əsassız olduğun elan etdi və adına xütbə oxutduraraq sikkə zərb etdirdi. Bununlada qardaşı ilə bağladığı müqaviləni pozmuş oldu.
Rumeli yaxasında Ədirnədə hökmranlıq etməyə başlayan Musa Çələbi, Süleyman Çələbidən daha təsirli siyasət tətbiq etməyə başladı. Əvvəlcə sərhəd qazilərinin istəklərini yerinə yetirərək Körpülü və Provadı qalalarını tutdu. Göndərdiyi qüvvətlər Sitirya yarımadasına qədər gəldilər. Yenə Əmir Süleymanla olan mübarizəsində ona qarşı cəbhə alan Serb desbotu Stefanın üzərinə hücuma keçən Musa Çələbi Novobirda gümüş mədənlərini ələ keçirdi. Üsyana başlayan Vidin Bolqar şahzadəsin tabe etdi. Mihaloğlu və axınçıları Makedoniyanın içlərinə axınlar etdi.
Bizans imperatoru ilə Süleyman Çələbinin bağladığı müqavilə ləğv edildi. Bununla birlikdə Süleyman Çələbinin Bizansa vermiş olduğu əraziləri geri istədi. Bu istəyinin rədd edilməsi və Süleyman Çələbiyə verdiyi real dəstək səbəbindən II Manueli cəzalandırmaq lazım olduğunu düşündü. Bizansın əlinə keçmiş olan bölgələri Musa Çələbi təkrar geri aldı, amma Musa Çələbinin əsas tətbiqi 1412-ci ildə yeni bir Konstantinopol mühasirəsin başlatmağı oldu. Musa Çələbinin kiçik dəniz gücünün məğlubiyyətə uğradılması və Konstantinopolun quru istehkamlarının aşılmaz olaraq görülməsinə baxmayaraq Musa Çələbi qurudan mühasirəyə davam etdi. 1411-ci ildə Bizans İmperatoru İstanbulda girov olaraq tutulan Qasım Çələbinin oğlu Orxan Çələbini sərbəst buraxdı. Orxan Çələbi özünə əsgər yığaraq Səlanikdə üsyan qaldırdı, lakin Musa Çələbi Konstantinopol mühasirəsindən imtina etmədən bu üsyanı yatırmağa qərar verdi. Orxan Çələbinin üzərinə göndərdiyi ordu sonra Bizansa aid olan Teselya bölgəsinə axınlar etdi. İstanbulun mühasirəsindən ayrılan Musa Çələbi sürətlə Səlanik üzərinə gedərək Orxan Çələbinin ordusun dağıtdı. Sonra Səlaniki mühasirəyə aldı. Bundan sonra İstanbulun mühasirəsin daha da sıxışdırdı.
Bizans İmperatoru 1412-ci ilin əvvəllərində Bursaya gizli elçi göndərdi və Mehmed Çələbini İstanbula dəvət etdi. Onu 3 gün çəkən cahcəlallı qarşılama mərasimindən sonra Musa Çələbiyə qarşı mübarizəyə razı saldı. Bizanslılar Mehmed Çələbi ordusunu boğaz üzərindən Rumeliyə keçirdilər və bura gəlişinin dördüncü günü, 1412-ci ilin oktyabrında iki qardaş Çatalcada İncəyiz döyüşünə girişdilər. Bu müharibədə Musa Çələbi qalib gəldi. Mehmed Çələbi yaralandı və İstanbula sonra da Bursaya çəkildi. Mehmed Çələbi bundan qorxmadı. O ilin sonlarında yeni bir ordu ilə gəlib boğazı keçərək Bizans və Serb hərbi yardımları ilə Musa Çələbinin üzərinə getdi. Bir sıra döyüşlər baş verdi və bu ikinci dəfəki döyüşdə də Musa Çələbi qalib gəlib qardaşını Bursaya qovdu.
Musa Çələbinin sərt təbiəti və özünü tərəfdarlarından ayrı tutması onların gücənməklərinə yol açdı. Məsələn, Köhnə Saray ətrafına çəkdirdiyi yüksək qala divarları öz şəxsi təhlükəsizliyi üçün lazım olsa da, özünü xalqdan və tərəfdarlarından ayırmasının simvolu kimi başa düşüldü. Balkanlarda olan qazi axınçıların qazanmış olduqları güc, qənimət və onlara verilən timarları imtiyazlar olaraq görərək onları azaltmağa başlayıb sərhəddəki qazi əmirləri gücəndirdi. Şeyxülislam olaraq təyin etdiyi Şeyx Bədrəddinin fikirləri ilə, həm mədrəsəli sünnilərin həm də ölkənin zəngin irəli gələnlərini hirsləndirdi. Daha əvvəl Əmir Süleymanın tərəfin saxlayan Skopye sancaqbəyi Paşa İgid və axınçıların komandiri Evrenos bəylə digərlərinə sərt davrandı və bacarıqsız şəxsləri vəzifəyə gətirdi. Bu səbəblərdən dövlətin idarəsini əlində tutan Çandarlı vəzirləri Bizansla və Anadoluda olan Mehmed Çələbi ilə gizli müzakirələrə girişdilər.
Rumelidəki vəziyətin lehinə döndüyün görən Mehmed Çələbi 1413-cü ilin 15 iyununda Dülqədirlilərdən də yardım alaraq otuz minlik yeni bir orduyla Qara dəniz üzərindən Trakyaya əsgər çıxardı. Musa Çələbinin əsgərləri bu sıralarda mənəviyatların itirmiş və üməra da Musa Çələbiyə üz çevirmişdi. Mehmed Çələbiyə qarşı çıxa bilməyəcəyin başa düşən Musa Çələbi Bolqarısana çəkildi. Musa Çələbinin yanında Mihaloğlu Mehmed bəy və Umur bəydən başqa böyük bəylərdən heç kəs qalmamışdı. Bu dəfə iki qardaş ordusu Vizə müharibəsinə girişdilər. Bu döyüşdə Musa Çələbi məğlub oldu və müharibə meydanından qaçdı, amma Ədirnəyə getmədi
Ölümü
Mehmed Çələbi bir müddət Musa Çələbini tutmaq üçün Trakyada onu təqib etməli oldu. İki ordu Filib yaxınlarında qarşı-qarşıya gəlsələrdə Mehmed Çələbi müttəfiqlərin hamısın gözlədiyindən geri çəkildi. Paşa İgid, Baraq bəy, Tırxal bəyi Sinan bəy ilə Evrenos bəyində ona qatılmasından sonra Tunaya tərəf geri çəkilməkdə olan Musa Çələbinin qarşısına çıxdılar. 1413-cü ilin 5 iyulunda Musa Çələbi kiçik bir ordusu ilə Sofiyanın cənubunda, Samkov ətrafında olan Palçıqlı Dərbəndə sıxışdırıldı. O, təslim olmayaraq güclü müqavimət göstərdi. Bu zaman o, ağır yaralanaraq qaçmağa çalışdı, lakin bataqlığa düşdü. Mehmed Çələbinin əsgərləri Musa Çələbinin burada tutub dərhal boğub öldürdülər. Musa Çələbinin cənazəsi Bursaya göndərilərək qardaşları İsa Çələbi və Əmir Süleymanın yanında İldırım Bəyazidin türbəsində basdırıldı.
Beləcə Osmanlı Dövlətinin ikiyə bölünüb, tək dövlət olaraq gələcəkdə yaşamasını təhdid edən, çox böyük və təhlükəli bir dövr olan Fetrət Dövrünün son mərhələsi başa çatdı.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Celebi Musa Celebi 1388 Osmanli imperiyasi Bursa 5 iyul 1413 Osmanli imperiyasi Osmanli sahzadesi olaraq Fetret dovrunde Edirnede Sultan elan edilerek Osmanlilarin Rumelideki torpaqlarinda hokmranliq etmisdir Musa CelebiMusa CelebiMusa Celebinin portreti1402 1413Sexsi melumatlarDogum tarixi 1388Dogum yeri BursaVefat tarixi 5 iyul 1413Vefat yeri SofiyaVefat sebebi Bogdurularaq edamFealiyyeti herbi qulluqcuAtasi Ildirim BeyazidAnasi Dovletsah XatunUsagi Ulu MircaAilesi Osmanli xanedaniDini Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllar Musa Celebi Ildirim Beyazidin doqquzuncu oglu olaraq dunyaya gelmisdir Sultan Ildirim Beyazidin Germiyanoglu Suleyman Sahin qizi Dovlet Sah Xatundan olan dorduncu oglu Sahzade Boyuk Musa Celebi ile qarisdirilmamasi ucun Kicik Musa Celebi olaraq da xatirlanmaqdadir Kicik Musa Celebi qardaslari Isa Celebi Suleyman Celebi ve Mehmed Celebi ile taxt mubarizelerine girmisdir Musa Celebi 1403 1404 cu illerde Bursa da Teymurdan ferman alaraq hokm surmus amma daha sonra qardasi Isa Celebi terefinden buradan uzaqlasdirilmisdir 1409 cu ilde qardasi Mehmed Celebi ile goruserek Edirnede Rumeli ve Anadoluda hokm suren qardasi Suleyman Celebi eleyhine bir muqavile baglamisdir Musa Celebi Rumeliye kecerek Osmanli Rumeli torpaqlarinda Suleyman Celebi ile herbi mubarizeye girmisdir Nehayet 1410 cu ilde evvel Edirnede Osmanli Rumeli torpaqlari ve sonra Anadolu erazileri uzerinde Sultan olaraq hokm suren qardasi Suleyman Celebini bir basqin ile Edirneden qacirtmis ve onun oldurulmesine sebeb olmusdur Musa Celebi 1410 cu ilde Osmanli idaresindeki Rumeli bolgelerinde Osmanli hokmdari olaraq Edirnede taxta oturaraq 1410 1413 cu iller arasinda seltenet surmusdur lakin bu defe de 1413 cu ilde qardasi Mehmed Celebi ile girdiyi herbi mubarizeler sonunda meglub olaraq1413 cu ilde oldurulmusdur Evvelki yasamiMusa Celebinin Ankara muharibesinden evvelki heyati haqqinda elimizde cox az qaynaq var Celebi leqebini dasimasi onun bir medrese tehsiline beraber yaxsi bir tehsil aldigina ve oxuyub yazmaq qabiliyetine malik olduguna isare etmekdedir Ildirim Beyazidin ogullarini Anadoluda bas veren doyuse ozu ile apardigi melumdur Atasinin seltenet dovrunde Rumelide axinlara qatilmisdir Ankara muharibesinde Ildirim Beyazidin yaninda olmus ve onunla birlikde esir dusmusdur Musa Celebi Ankara doyusunde Emir Teymura esir dusen atasi ile birge Emir Teymurun yaninda esir olaraq qalmisdi Bu onun Teymur terefinden teqdir almagina yol acdigi bildirilir Musa Celebiye Teymur terefinden xalat geyindirilib kemer qilinc ve qiymetli atlar verildiyi ifade edilmekdedir Sonra 1403 cu ilde Teymur onu ozune tabe olmaq serti ile Bursa ve etrafinin emirliyine teyin etmisdir Bezi qaynaqlara gore Ildirim esirlikde olarken 1403 cu ilde olduyu zaman cenazesi Teymurun emri ile Musa Celebinin rehberliyi ile Bursaya gonderilmisdir Bursa hakimiyetiMusa Celebi Ankara muharibesinde Emir Teymura esir dusen atasinin yaninda esir olaraq qaldi Bezi qaynaqlara gore Ildirim Beyazid esaretde olarken 1403 cu ilde oludu ve cenazesi Teymurun emri ile Musa Celebi rehberliyinde Bursaya gonderildi Bursa Teymur ve ordusunun isgalina ugramis talan edilmisdi Musa Celebi Teymurdan icaze alaraq Bursada hokmranliq etmeye basladi Eyni il Isa Celebi Balikesir Karesi civarlarina gelib Musani tehdide baslayinca Musa Celebi ona qarsi bir sira ugurlu yurusler etdi amma tam meglub ede bilmedi Balikesir etrafindaki en son vurusmada Musa Celebi meglub oldu Evvel Germiyana qacdi ve oradan da Qaramanoglu Mehmed beye sigindi Rumeliye kecisi ve Emir Suleymani meglub etmeyiMusa Celebi 1409 cu ilde sonradan Bursani eline kecirmis amma bu seheri Suleyman Celebiye qapdirib Amasiyaya cekilmis olan qardasi Mehmed Celebinin bir mektubun aldi Suleyman Celebini meglub etmek ucun bir plan qurmaq ve razilasmaq uzre iki qardas Qirseher etrafinda Cemel qalasinda gorusduler Qebul etdikleri plana gore Musa Celebi Rumeliye Eflaka kececek etrafdan yigdigi esgerlerle Edirne uzerine gedecekdi Mehmed Celebi ise bu hucumlarin qarsisin almaq ucun Rumeliye gedecek Suleyman Celebi terefinden bos buraxilan Bursaya hucum edecekdi Yeni Mehmed Celebi ve Musa Celebi Osmanli dovletini ikiye bolmeyi Musa Celebinin Edirnede Osmanli Rumeli torpaqlari sultani olmasini ve Mehmed Celebinin ise Bursa da Osmanli Anadolu torpaqlari sultani olmasini qebul etdiler Musa Celebi bir gemi ile Sinopdan Eflaka kecdi Eflak voyvodasi olan Mircanin qizi ile evlendi Mircanin temin etdiyi cox sayda Eflak esgerleri ile turkmenlerden ibaret yeni bir ordu qurdu Bunu xeber alan Suleyman Celebi Bursadan derhal Bizans desteyi ucun Konstantinopola ve oradan da Edirneye kecdi Amasiyadan yuruse baslayan Celebi Mehmed de Bursani ele kecirdi Musa Celebi yeni yigdigi ordusu ile 1410 cu ilde Balkanlardan cenuba endi ve Bizansdan herbi destek alan Suleyman Celebi ordusuna qarsi Edirne ile Kosmidion Eyyub arasindaki bolgede bir sira basqin ve kicik vurusmalar baslatdi Musa Celebi ordusuyla en son olaraq 17 fevral 1411 ci ilde soyuq bir qis gecesi Suleyman bir hamamda icki alemindeyken Edirneye hucum etdi Suleyman Celebi terefdarlari ve ordusu umidin itirmis ve bir qisimi ayrilmisdi Digerleri ise onu mudafie etmekden cekindiler Suleyman veziyyeti bildirenlere evvel inanmayib onlari tehqir etdi amma sonunda veziyyetinin ciddiliyini anlayinca gece yaninda cox az sayda adamiyla Edirneden qacdi amma Doyenciler kendine gelende tanindi ve kendliler Suleymani oldurub kesik basini Edirneye Musa Celebiye gonderdiler lakin Musa Celebi bu hadiseni yaxsi qarsilamadi ve bunu edenleri enenevi turk adeti ile cezalandirdi Turk qaydalarina gore eger bir insan xanedan neslinden olardisa ona toxunmaq olmazdi Eger ona toxunan bir insan ise o oldurulerek cezalanmali bir dovlet idise mehv edilerek cezalanmali idi Musa Celebide bu qaydaya emel etdi ve qardasini olduren kendlileri cezalandiraraq butun kendi mehv etdi Edirnedeki hokmranligiQardasi Emir Suleymani meglub etdikden sonra 17 fevral 1411 ci ilde biet merasimi ile Edirnede taxta oturaraq ozun sultan elan etdi Belelikle qardasi Mehmed Celebi ile planlasdirdigi siyast ugurla neticelendi lakin Emir Suleymanin oldurulmesinden sonra Mehmed Celebi ile bagladigi muqavilenin esassiz oldugun elan etdi ve adina xutbe oxutduraraq sikke zerb etdirdi Bununlada qardasi ile bagladigi muqavileni pozmus oldu Rumeli yaxasinda Edirnede hokmranliq etmeye baslayan Musa Celebi Suleyman Celebiden daha tesirli siyaset tetbiq etmeye basladi Evvelce serhed qazilerinin isteklerini yerine yetirerek Korpulu ve Provadi qalalarini tutdu Gonderdiyi quvvetler Sitirya yarimadasina qeder geldiler Yene Emir Suleymanla olan mubarizesinde ona qarsi cebhe alan Serb desbotu Stefanin uzerine hucuma kecen Musa Celebi Novobirda gumus medenlerini ele kecirdi Usyana baslayan Vidin Bolqar sahzadesin tabe etdi Mihaloglu ve axincilari Makedoniyanin iclerine axinlar etdi Bizans imperatoru ile Suleyman Celebinin bagladigi muqavile legv edildi Bununla birlikde Suleyman Celebinin Bizansa vermis oldugu erazileri geri istedi Bu isteyinin redd edilmesi ve Suleyman Celebiye verdiyi real destek sebebinden II Manueli cezalandirmaq lazim oldugunu dusundu Bizansin eline kecmis olan bolgeleri Musa Celebi tekrar geri aldi amma Musa Celebinin esas tetbiqi 1412 ci ilde yeni bir Konstantinopol muhasiresin baslatmagi oldu Musa Celebinin kicik deniz gucunun meglubiyyete ugradilmasi ve Konstantinopolun quru istehkamlarinin asilmaz olaraq gorulmesine baxmayaraq Musa Celebi qurudan muhasireye davam etdi 1411 ci ilde Bizans Imperatoru Istanbulda girov olaraq tutulan Qasim Celebinin oglu Orxan Celebini serbest buraxdi Orxan Celebi ozune esger yigaraq Selanikde usyan qaldirdi lakin Musa Celebi Konstantinopol muhasiresinden imtina etmeden bu usyani yatirmaga qerar verdi Orxan Celebinin uzerine gonderdiyi ordu sonra Bizansa aid olan Teselya bolgesine axinlar etdi Istanbulun muhasiresinden ayrilan Musa Celebi suretle Selanik uzerine gederek Orxan Celebinin ordusun dagitdi Sonra Selaniki muhasireye aldi Bundan sonra Istanbulun muhasiresin daha da sixisdirdi Bizans Imperatoru 1412 ci ilin evvellerinde Bursaya gizli elci gonderdi ve Mehmed Celebini Istanbula devet etdi Onu 3 gun ceken cahcelalli qarsilama merasiminden sonra Musa Celebiye qarsi mubarizeye razi saldi Bizanslilar Mehmed Celebi ordusunu bogaz uzerinden Rumeliye kecirdiler ve bura gelisinin dorduncu gunu 1412 ci ilin oktyabrinda iki qardas Catalcada Inceyiz doyusune girisdiler Bu muharibede Musa Celebi qalib geldi Mehmed Celebi yaralandi ve Istanbula sonra da Bursaya cekildi Mehmed Celebi bundan qorxmadi O ilin sonlarinda yeni bir ordu ile gelib bogazi kecerek Bizans ve Serb herbi yardimlari ile Musa Celebinin uzerine getdi Bir sira doyusler bas verdi ve bu ikinci defeki doyusde de Musa Celebi qalib gelib qardasini Bursaya qovdu Musa Celebinin sert tebieti ve ozunu terefdarlarindan ayri tutmasi onlarin gucenmeklerine yol acdi Meselen Kohne Saray etrafina cekdirdiyi yuksek qala divarlari oz sexsi tehlukesizliyi ucun lazim olsa da ozunu xalqdan ve terefdarlarindan ayirmasinin simvolu kimi basa dusuldu Balkanlarda olan qazi axincilarin qazanmis olduqlari guc qenimet ve onlara verilen timarlari imtiyazlar olaraq gorerek onlari azaltmaga baslayib serheddeki qazi emirleri gucendirdi Seyxulislam olaraq teyin etdiyi Seyx Bedreddinin fikirleri ile hem medreseli sunnilerin hem de olkenin zengin ireli gelenlerini hirslendirdi Daha evvel Emir Suleymanin terefin saxlayan Skopye sancaqbeyi Pasa Igid ve axincilarin komandiri Evrenos beyle digerlerine sert davrandi ve bacariqsiz sexsleri vezifeye getirdi Bu sebeblerden dovletin idaresini elinde tutan Candarli vezirleri Bizansla ve Anadoluda olan Mehmed Celebi ile gizli muzakirelere girisdiler Rumelideki veziyetin lehine donduyun goren Mehmed Celebi 1413 cu ilin 15 iyununda Dulqedirlilerden de yardim alaraq otuz minlik yeni bir orduyla Qara deniz uzerinden Trakyaya esger cixardi Musa Celebinin esgerleri bu siralarda meneviyatlarin itirmis ve umera da Musa Celebiye uz cevirmisdi Mehmed Celebiye qarsi cixa bilmeyeceyin basa dusen Musa Celebi Bolqarisana cekildi Musa Celebinin yaninda Mihaloglu Mehmed bey ve Umur beyden basqa boyuk beylerden hec kes qalmamisdi Bu defe iki qardas ordusu Vize muharibesine girisdiler Bu doyusde Musa Celebi meglub oldu ve muharibe meydanindan qacdi amma Edirneye getmediOlumuMehmed Celebi bir muddet Musa Celebini tutmaq ucun Trakyada onu teqib etmeli oldu Iki ordu Filib yaxinlarinda qarsi qarsiya gelselerde Mehmed Celebi muttefiqlerin hamisin gozlediyinden geri cekildi Pasa Igid Baraq bey Tirxal beyi Sinan bey ile Evrenos beyinde ona qatilmasindan sonra Tunaya teref geri cekilmekde olan Musa Celebinin qarsisina cixdilar 1413 cu ilin 5 iyulunda Musa Celebi kicik bir ordusu ile Sofiyanin cenubunda Samkov etrafinda olan Palciqli Derbende sixisdirildi O teslim olmayaraq guclu muqavimet gosterdi Bu zaman o agir yaralanaraq qacmaga calisdi lakin bataqliga dusdu Mehmed Celebinin esgerleri Musa Celebinin burada tutub derhal bogub oldurduler Musa Celebinin cenazesi Bursaya gonderilerek qardaslari Isa Celebi ve Emir Suleymanin yaninda Ildirim Beyazidin turbesinde basdirildi Belece Osmanli Dovletinin ikiye bolunub tek dovlet olaraq gelecekde yasamasini tehdid eden cox boyuk ve tehlukeli bir dovr olan Fetret Dovrunun son merhelesi basa catdi Istinadlar