Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Venesiya Respublikası ( Serenìsima Republica de Venesia; it. Serenissima Repubblica di Venezia) — 697-ci ildən 1797-ci ilədək İtaliyanın şimal-şərqində yerləşən, paytaxtı Venesiya şəhəri olan dövlət.
| Tarixi dövlət | |||||
| Venesiya Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 Venesiya respublikası 1796-cı ildə. | |||||
 | |||||
| Paytaxt | Venesiya | ||||
| Dilləri | latın dili, müasir venet dili[d] | ||||
| Rəsmi dilləri | , Latın dili | ||||
| Dövlət dini | Xristianlıq (Roma-Katolik Kilsəsi) | ||||
| Əhalisi |
| ||||
| İdarəetmə forması | Merkantil oliqarxiyası altında unitar qarışıq parlamentli konstitusiya respublikası | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Respublikanın yaranması
Qədim dövrdə Adriatik dənizinin şimal-qərb sahillərində indiki İtaliyanın şimalında romalılara yaxın olan Venet tayfası yaşayırdı. 697-ci ildə sakinlər Paulo Luçio Anafestonu ömürlük başçı seçdilər. Daha sonra Anafestonun vəzifəsi "Doj" adı daşımağa başladı. Hökumət əvvəlcə Herakleyada, daha sonra 742-ci ildə şəhərinə köçürüldü. 810-cu ildə paytaxt Rialtoya köçdü və həmin yerdə Venesiya şəhəri yarandı. 806-cı ildə Venesiya şəhərləri müvəqqəti olaraq Böyük Karlın imperiyasına daxil edildi. Amma artıq 812-ci ildə Venesiya Dalmasiya da daxil olmaqla Bizans İmperiyasına qaytarıldı.
Venesiya respublikası Bizans və imperiyaları arasındakı sərfəli və təhlükəsiz mövqeyindən istifadə edərək qısa bir müddətdə qüdrətli ticarətçi dövlətə çevrildi. Venesiya flotu dəniz döyüşlərində normanları və sarasinləri məğlubiyyətə uğradırdılar və aşağı İtaliya deyilən yerdə slavyanlar üzərində qələbə qazanmışdılar.
Venesiyanın güclənməsi
Venesiya özünün ən qüdrətli dövrünə doj Enriko Dandolonun hakimiyyəti zamanında çatmışdır. Enriko Fransa xaçpərəstləri ilə 1204-cü ildə Konstantinopola uğurlu hücüm edərək şəhəri zəbt etmişdi. Bizansın bölüşdürlməsi zamanı Venesiyaya Bizansın 3/8 ərazisi və Krit adası keçmişdi.
1381-ci ildə Genuya 130 il sürən müharibələrdən sonra süqüta uğradı və Genuyanın əraziləri Venesiyaya daxil oldu. 1404-1405-ci illərdə Viçenza, Verona, Bassano, Feltre, Belluno və Paduya öz əraziləri ilə Respublikanın tərkibinə keçdilər. 1421-ci ildə Friul, 1428-ci ildə Breşiya və Berqamo, 1448-ci ildə isə Berqamo Venesiyanın tərkibinə qatıldı.
XV əsrin sonunda Venesiya respublikası Avropanın ən varlı və qüdrətli dövlətinə çevrildi. Venesiya əhalisi arasında elmə və incəsənətə bağlılıq digər Avropa dövlətləri ilə müqayisədə daha çox idi. Venesiyanın sadə sakinləri varlanırdılar. Buna səbəb respublikada vergilərin az olması idi.
Venesiya respublikasının dövlət quruluşu
Venesiya respublikasının dövlət quruluşunda elita patrisilər hesab olunurdular. Patrisilərdən başqa dövlət işlərində hər bir vətəndaş işləyə bilərdi.
Böyük Şura
Dövlətin başında Böyük Şura dayanırdı. Böyük Şura əsas şuraları, baş magistrləri və doju seçirdi. Əvvəlcə şura 400-500 nəfərdən təşkil edilirdi, sonralar isə bir neçə minədək artdı. Lakin ən çox 2500 nəfərdən ibarət olub. Belə çıxır ki, Venesiyanın kişi əhalisinin 5% şuranın iştirakçısı idi.
Doj
Doj San Markonun 12 prokuratorun içindən seçilirdi. Doj bir çox hüquqlardan məhrum idi. Belə ki, doj Venesiyadan kənara çıxa bilməzdi, şuranın razılığı olmadan heç bir qanun və ya fərman qəbul edə bilməzdi.
Kiçik şura
Doj yanında kiçik şura fəaliyyətdə idi. Kiçik şura 40 şurasının 3 üzvü və dojun 6 məsləhətçisindən ibarət idi.
Senat
Senat 1 illik müddətinə seçilmiş və yenə seçilmək hüququ olan 120 iştirakçıdan ibarət idi. 120 nəfərdən 60 nəfər Böyük Şura tərəfindən seçilirdi. Digər 60 nəfərin nəmizədlikləri isə Senatın ilkin heyəti tərəfindən irəli sürülür və Böyük Şura tərəfindən təsdiq olunurdu. Senatın əsas tərkibindən başqa Senatda əlavə fərqli siyasi orqanlardan 140 nəfər iştirak edirdi. Onlar ümumi səsvermələrdə iştirak edirdilər. Senatı 16 nəfərdən ibarət kollegiya idarə edirdi.
Senat əsas daxili və xarici işlərlə məşğul idi.
40 şurası
40 şurası Respublikanın Ali məhkəməsi funksiyasını yerinə yetirirdi. 40 şurasının heyəti Böyük Şura tərəfindən seçilirdi. 40 şurasının iştirakçıları 16 ay işdən sonra Senata daxil olurdular.
10 şurası
Respublikada siyasi vəziyyətə nəzarət edən 10 şurası fəaliyyətdə idi. 10 şurası senat və kiçik şura ilə dövlətin əsas siyasi qurumu olan tam kollegiyanı yaradırdı.
Mənbə
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 32.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 53.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 72.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 77.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 83.
- Phillips, The Fourth Crusade and the Sack of Constantinople, Introduction, xiii.
- C.Michael Hogan, Cydonia, Modern Antiquarian, 23 Yanvar, 2008
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 176-180.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 269.
- How To Reboot Reality — Chapter 2, Labor
- Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to History
- a b c J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 494.
- Turnbull, Stephen (2003). The Ottoman Empire 1326–1699. Routledge. səh. 58.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 591.
- J. J. Norwich, A History of Venice, səh. 615.
- Marin Sanudo.
- a b Catholic Encyclopedia, "Venice", səh. 602.
- The Political Ideas of St. Thomas Aquinas, Dino Bigongiari ed., Hafner Publishing Company, NY, 1953. səh. xxx in footnote.
- Niccolò Machiavelli, The Prince, trans. & ed. by Robert M. Adams, W.W. Norton & Co., NY, 1992. Machiavelli Balanced Government
- Niccolò Machiavelli, Discourses on Livy, trans. by Harvey C. Mansfield and Nathan Tarcov, University of Chicago Press, Chicago, 1996.
- http://annales.info/evrope/samarkin/istgeogr.htm#54.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Venesiya Respublikasi Serenisima Republica de Venesia it Serenissima Repubblica di Venezia 697 ci ilden 1797 ci iledek Italiyanin simal serqinde yerlesen paytaxti Venesiya seheri olan dovlet Tarixi dovletVenesiya RespublikasiBayraq d GerbVenesiya respublikasi 1796 ci ilde 697 12 may 1797Paytaxt VenesiyaDilleri latin dili muasir venet dili d Resmi dilleri Latin diliDovlet dini Xristianliq Roma Katolik Kilsesi Ehalisi 1 500 000 nef Idareetme formasi Merkantil oliqarxiyasi altinda unitar qarisiq parlamentli konstitusiya respublikasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarRespublikanin yaranmasiQedim dovrde Adriatik denizinin simal qerb sahillerinde indiki Italiyanin simalinda romalilara yaxin olan Venet tayfasi yasayirdi 697 ci ilde sakinler Paulo Lucio Anafestonu omurluk basci secdiler Daha sonra Anafestonun vezifesi Doj adi dasimaga basladi Hokumet evvelce Herakleyada daha sonra 742 ci ilde seherine kocuruldu 810 cu ilde paytaxt Rialtoya kocdu ve hemin yerde Venesiya seheri yarandi 806 ci ilde Venesiya seherleri muveqqeti olaraq Boyuk Karlin imperiyasina daxil edildi Amma artiq 812 ci ilde Venesiya Dalmasiya da daxil olmaqla Bizans Imperiyasina qaytarildi Venesiya respublikasi Bizans ve imperiyalari arasindaki serfeli ve tehlukesiz movqeyinden istifade ederek qisa bir muddetde qudretli ticaretci dovlete cevrildi Venesiya flotu deniz doyuslerinde normanlari ve sarasinleri meglubiyyete ugradirdilar ve asagi Italiya deyilen yerde slavyanlar uzerinde qelebe qazanmisdilar Venesiyanin guclenmesiVenesiya ozunun en qudretli dovrune doj Enriko Dandolonun hakimiyyeti zamaninda catmisdir Enriko Fransa xacperestleri ile 1204 cu ilde Konstantinopola ugurlu hucum ederek seheri zebt etmisdi Bizansin bolusdurlmesi zamani Venesiyaya Bizansin 3 8 erazisi ve Krit adasi kecmisdi 1381 ci ilde Genuya 130 il suren muharibelerden sonra suquta ugradi ve Genuyanin erazileri Venesiyaya daxil oldu 1404 1405 ci illerde Vicenza Verona Bassano Feltre Belluno ve Paduya oz erazileri ile Respublikanin terkibine kecdiler 1421 ci ilde Friul 1428 ci ilde Bresiya ve Berqamo 1448 ci ilde ise Berqamo Venesiyanin terkibine qatildi XV esrin sonunda Venesiya respublikasi Avropanin en varli ve qudretli dovletine cevrildi Venesiya ehalisi arasinda elme ve incesenete bagliliq diger Avropa dovletleri ile muqayisede daha cox idi Venesiyanin sade sakinleri varlanirdilar Buna sebeb respublikada vergilerin az olmasi idi Venesiya respublikasinin dovlet qurulusuCovanni Bellini Doj Leonardo Loredanonun portreti Venesiya respublikasinin dovlet qurulusunda elita patrisiler hesab olunurdular Patrisilerden basqa dovlet islerinde her bir vetendas isleye bilerdi Boyuk Sura Dovletin basinda Boyuk Sura dayanirdi Boyuk Sura esas suralari bas magistrleri ve doju secirdi Evvelce sura 400 500 neferden teskil edilirdi sonralar ise bir nece minedek artdi Lakin en cox 2500 neferden ibaret olub Bele cixir ki Venesiyanin kisi ehalisinin 5 suranin istirakcisi idi Doj Doj San Markonun 12 prokuratorun icinden secilirdi Doj bir cox huquqlardan mehrum idi Bele ki doj Venesiyadan kenara cixa bilmezdi suranin raziligi olmadan hec bir qanun ve ya ferman qebul ede bilmezdi Kicik sura Doj yaninda kicik sura fealiyyetde idi Kicik sura 40 surasinin 3 uzvu ve dojun 6 meslehetcisinden ibaret idi Senat Senat 1 illik muddetine secilmis ve yene secilmek huququ olan 120 istirakcidan ibaret idi 120 neferden 60 nefer Boyuk Sura terefinden secilirdi Diger 60 neferin nemizedlikleri ise Senatin ilkin heyeti terefinden ireli surulur ve Boyuk Sura terefinden tesdiq olunurdu Senatin esas terkibinden basqa Senatda elave ferqli siyasi orqanlardan 140 nefer istirak edirdi Onlar umumi sesvermelerde istirak edirdiler Senati 16 neferden ibaret kollegiya idare edirdi Senat esas daxili ve xarici islerle mesgul idi 40 surasi 40 surasi Respublikanin Ali mehkemesi funksiyasini yerine yetirirdi 40 surasinin heyeti Boyuk Sura terefinden secilirdi 40 surasinin istirakcilari 16 ay isden sonra Senata daxil olurdular 10 surasi Respublikada siyasi veziyyete nezaret eden 10 surasi fealiyyetde idi 10 surasi senat ve kicik sura ile dovletin esas siyasi qurumu olan tam kollegiyani yaradirdi MenbeJ J Norwich A History of Venice seh 32 J J Norwich A History of Venice seh 53 J J Norwich A History of Venice seh 72 J J Norwich A History of Venice seh 77 J J Norwich A History of Venice seh 83 Phillips The Fourth Crusade and the Sack of Constantinople Introduction xiii C Michael Hogan Cydonia Modern Antiquarian 23 Yanvar 2008 J J Norwich A History of Venice seh 176 180 J J Norwich A History of Venice seh 269 How To Reboot Reality Chapter 2 Labor Welcome to Encyclopaedia Britannica s Guide to History a b c J J Norwich A History of Venice seh 494 Turnbull Stephen 2003 The Ottoman Empire 1326 1699 Routledge seh 58 J J Norwich A History of Venice seh 591 J J Norwich A History of Venice seh 615 Marin Sanudo a b Catholic Encyclopedia Venice seh 602 The Political Ideas of St Thomas Aquinas Dino Bigongiari ed Hafner Publishing Company NY 1953 seh xxx in footnote Niccolo Machiavelli The Prince trans amp ed by Robert M Adams W W Norton amp Co NY 1992 Machiavelli Balanced Government Niccolo Machiavelli Discourses on Livy trans by Harvey C Mansfield and Nathan Tarcov University of Chicago Press Chicago 1996 Vikianbarda elaqeli media fayllar http annales info evrope samarkin istgeogr htm 54