Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səqləblər ya da Slavyanlar (q.slav. словѣнє, belar. славяне, ukr. слов'яни, bolq. славяни, serb. və mak. Словени, xorv. və bosn. Slaveni, sloven. Slovani, pol. Słowianie, çex. Slované, slovak. Slovania, kaşub Słowiónie, y.sorb Słowjenjo, a.sorb Słowjany) — Avropada ən böyük etnodilli icma.
VI əsrdə slavyanlar Mərkəzi və Şərqi Avropada yaşayırdılar. Onlar üç qrupa bölünürdü:
- Şərq (ruslar, beloruslar, ukraynalılar)
- Cənub (serblər, xorvatlar, boşnaklar, monteneqrolular, makedonlar, slovenlər, bolqarlar)
- Qərb (çexlər, polyaklar, slovaklar)
Slavyanların əsas məşğuliyyətlərindən biri əkinçilik idi. Onların 9 cu əsrə qədər yazıları mövcud olmamışdır. VI əsrdə slavyanlarda hələ dövlət yox idi, onlar icma halında yaşayırdılar. Bütün işləri,məsələləri xalq yığıncağı həll edirdi. Onlar almanlar və ərəblər kimi ibtidai icma quruluşundan birbaşa feodalizmə keçmişdilər. Feodalizmə keçidlə IX-X əsrlərdə slavyanların ilk dövləti yarandı. 882-ci ildə şərq slavyanlarının Kiyev dövləti yarandı. X əsrin əvvəllərində Çexiya, X əsrdə Polşa dövləti yarandı.
Şərq slavyanları
Şərq slavyanlarına rusların, belarusların və ukraynalıların ulu babaları daxil idilər.Feodalizmə keçidlə əlaqədar IX əsrdə şərq slavyanlarının ilk dövləti - Kiyev knyazlığı meydana gəldi.
Şərq slavyanları məişət və mədəni xüsusiyyətlərinə görə bir-birinə daha yaxındır. Onların ümumi sayı 200 milyondan çoxdur. Hal-hazırda 145 milyondan çox rus, 46 milyondan çox ukraynalı və 10 milyondan çox belarus yaşayır. Bu xalqların böyük əksəriyyəti Şərqi Avropada yaşayırlar. Şərq slavyanlarında əkinçilik, onunla sıx əlaqədə olan maldarlıq və meşə təsərrüfatı daha yüksək səviyyədə inkişaf etmişdir. Malqaranın saxlanılmasında otlaq-bordaq forması üstünlük təşkil edir. Daha çox etnoqrafik xüsusiyyətləri xalq geyimlərində tapmaq olar. Geyimlərin istehsalı son zamanlara qədər kustar хarakteri daşıyırdı. Şərq slavyanları özləri kətan, çətənə, əkir, yun alır və dəri emal edirdilər. Şərq slavyanlarının əsas geyim tipi köynəklərdir. Kişilər dizə qədər, qadınlar isə daha uzun ətəkli köynəklər geyinirdilər. Kişi köynəkləri birtipli – tunikli biçimdə olurdu. Yalnız rusların yaşadığı bir çox vilayətlərdə yanyaxa köynəklər geniş yayılmışdı. Qadın köynəklərində daha çox fərq nəzərə çarpırdı. Şərqi slavyan xalqlarının qadın baş örtükləri etnoqrafik baxımdan daha maraqlıdır. Qızların və ərli qadınların baş örtüklərində fərqli cəhətlər daha çoxdur. Qadın baş örtüyünün bağlanma qaydaları ən çox toylarda müşahidə olunurdu. Cənubi rus vilayətlərində, ukraynalılarda və beloruslarda baş yaylığından çələng düzəldirdilər. Bir çox mərkəzi vilayətlərdə baş örtüyünün özü bir növ çələngi xatırladırdı. Üst geyimləri daha universal xarakterdə idi. Bu mənada qadın və kişi geyimləri arasında böyük fərq nəzərə çarpmırdı. Ruslar, ukraynalılar və beloruslar rəsmən pravoslav kilsəsinə xidmət edirlər. Təqvim mərasimləri İvan Kupola bayramı, maslenitsa, troitsa, soçelnik təntənəli şəkildə qeyd olunur
Qərb slavyanları
Qərb slavyanlarının mənəvi mədəniyyəti ənənəvi mərasimlərlə zəngindir. Belə ki, polyaklarda, slovak və lujitsalılarda “dojimka” və “objomka” geniş qeyd edilir (lujitsalılarda “xoruzun Öldürülmə günü”). Bu qədim slavyan əkinçilik bayramı avqust-sentyabr aylarına təsadüf edir və keçmişdə ayrı-ayrı sehrli hərəkət və mərasimlərlə müşayət edilirdi ki, bunun da əsas məqsədi bu məhsulu saxlamaq üçün növbəti ilin məhsul alınmasına təminat vermək idi. Bu dövrə aid olan digər ənənəvi bayram kimi yaz bayramı “stada na troitsu”nu, Polşada “ruh günü” , gənclər bayramı, “may ağacı” (bu bayramda tozağacının yüksək hissəsi kəsilmiş budaqlarla, açıq lentlərlə bəzədilir) bayramlarını göstərmək olar. Polyakların, çexlərin və slovakların böyük bir hissəsi katoliklərdir.
Cənub slavyanları
Cənub slavyanlarına aid olan serblər, bosniyalılar, xorvatlar və slovenlərin hamısı mənşəcə eyni dildə danışırlar, başlıca fərq ondan ibarətdir ki, serblər və bosniyalılar şərq və ya kiril əlifbasında, xorvatlar və slovenlər qərb və ya latın əlifbasında yazırdılar. XIX əsrdə baş verən slavyan dirçəlişi və bu xalqların ümumən yüksəlməsi ilə əlaqədar belə bir hiss yarandı ki, onlar əslində bir xalqdırlar və buna görə də onlar cənubi slavyanlar və ya terminini seçdilər.
Cənub slavyanları, əsasən, Balkan yarımadasında məskunlaşmışlar. Cənub slavyanları qədim əkinçilik və maldarlıq ənənələrinə malikdirlər. Cənub slavyanlarının müxtəlif qədim bayramları mövcuddur. Buna misal olaraq hələ antik dövrlərə aid olan “obrok” və onunla əlaqədar torpağın məhsuldarlıq magiyası, qədim “qurd günləri”- qurdlara həsr olunmuş noyabr ayının ilk həftələri və s. göstərmək olar. Bundan başqa bolqarlarda və digər cənub slavyanlarında məşhur olan və həm də mənşəyi antik dövrə gedib çıxan Trifon Zarezan günüdür ki, bu da 14 fevralda qeyd edilir (üzüm kəsilməsi və onlara çaxır tökülməsi). Təqvim bayramlarından müqəddəs Lazar günündə, pasxaya bir həftə qalmış qeyd edilən “lazarak” qız bayramını, Georgiyev gününü (6 may) – mal qaranın çəmənlərə birinci yaz otlağına çıxarılmasını və s. misal göstərmək olar.
İstinadlar
- Tarix terminləri lüğəti, Bakı, "Altun kitab", 2017
- "D. Kirk. Europe's Population in the Interwar Years". 2022-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-24.
- Quliyeva Nərgiz. “Etnoqrafiya və Etnologiya” (dərs vəsaiti). Ali məktəb tələbələri üçün vəsait. Bakı, 2009, 157 səh. - səh. 65
https://www.trims.edu.az/noduploads/book/quot-azarbaycan-tarixi-quot-fanni-uzra-7-ci-sinif-ucun-darslik.pdf
 | Etnik qrup ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seqlebler ya da Slavyanlar q slav slovѣnye belar slavyane ukr slov yani bolq slavyani serb ve mak Sloveni xorv ve bosn Slaveni sloven Slovani pol Slowianie cex Slovane slovak Slovania kasub Slowionie y sorb Slowjenjo a sorb Slowjany Avropada en boyuk etnodilli icma VI esrde slavyanlar Merkezi ve Serqi Avropada yasayirdilar Onlar uc qrupa bolunurdu Qerb cexler polyaklar slovaklar Serq ruslar beloruslar ukraynalilar Cenub serbler xorvatlar bosnaklar monteneqrolular makedonlar slovenler bolqarlar VI esrde slavyanlar Merkezi ve Serqi Avropada yasayirdilar Onlar uc qrupa bolunurdu Serq ruslar beloruslar ukraynalilar Cenub serbler xorvatlar bosnaklar monteneqrolular makedonlar slovenler bolqarlar Qerb cexler polyaklar slovaklar Slavyanlarin esas mesguliyyetlerinden biri ekincilik idi Onlarin 9 cu esre qeder yazilari movcud olmamisdir VI esrde slavyanlarda hele dovlet yox idi onlar icma halinda yasayirdilar Butun isleri meseleleri xalq yigincagi hell edirdi Onlar almanlar ve erebler kimi ibtidai icma qurulusundan birbasa feodalizme kecmisdiler Feodalizme kecidle IX X esrlerde slavyanlarin ilk dovleti yarandi 882 ci ilde serq slavyanlarinin Kiyev dovleti yarandi X esrin evvellerinde Cexiya X esrde Polsa dovleti yarandi Serq slavyanlariSerq slavyanlarina ruslarin belaruslarin ve ukraynalilarin ulu babalari daxil idiler Feodalizme kecidle elaqedar IX esrde serq slavyanlarinin ilk dovleti Kiyev knyazligi meydana geldi Serq slavyanlari meiset ve medeni xususiyyetlerine gore bir birine daha yaxindir Onlarin umumi sayi 200 milyondan coxdur Hal hazirda 145 milyondan cox rus 46 milyondan cox ukraynali ve 10 milyondan cox belarus yasayir Bu xalqlarin boyuk ekseriyyeti Serqi Avropada yasayirlar Serq slavyanlarinda ekincilik onunla six elaqede olan maldarliq ve mese teserrufati daha yuksek seviyyede inkisaf etmisdir Malqaranin saxlanilmasinda otlaq bordaq formasi ustunluk teskil edir Daha cox etnoqrafik xususiyyetleri xalq geyimlerinde tapmaq olar Geyimlerin istehsali son zamanlara qeder kustar harakteri dasiyirdi Serq slavyanlari ozleri ketan cetene ekir yun alir ve deri emal edirdiler Serq slavyanlarinin esas geyim tipi koyneklerdir Kisiler dize qeder qadinlar ise daha uzun etekli koynekler geyinirdiler Kisi koynekleri birtipli tunikli bicimde olurdu Yalniz ruslarin yasadigi bir cox vilayetlerde yanyaxa koynekler genis yayilmisdi Qadin koyneklerinde daha cox ferq nezere carpirdi Serqi slavyan xalqlarinin qadin bas ortukleri etnoqrafik baximdan daha maraqlidir Qizlarin ve erli qadinlarin bas ortuklerinde ferqli cehetler daha coxdur Qadin bas ortuyunun baglanma qaydalari en cox toylarda musahide olunurdu Cenubi rus vilayetlerinde ukraynalilarda ve beloruslarda bas yayligindan celeng duzeldirdiler Bir cox merkezi vilayetlerde bas ortuyunun ozu bir nov celengi xatirladirdi Ust geyimleri daha universal xarakterde idi Bu menada qadin ve kisi geyimleri arasinda boyuk ferq nezere carpmirdi Ruslar ukraynalilar ve beloruslar resmen pravoslav kilsesine xidmet edirler Teqvim merasimleri Ivan Kupola bayrami maslenitsa troitsa socelnik tenteneli sekilde qeyd olunurQerb slavyanlariQerb slavyanlarinin menevi medeniyyeti enenevi merasimlerle zengindir Bele ki polyaklarda slovak ve lujitsalilarda dojimka ve objomka genis qeyd edilir lujitsalilarda xoruzun Oldurulme gunu Bu qedim slavyan ekincilik bayrami avqust sentyabr aylarina tesaduf edir ve kecmisde ayri ayri sehrli hereket ve merasimlerle musayet edilirdi ki bunun da esas meqsedi bu mehsulu saxlamaq ucun novbeti ilin mehsul alinmasina teminat vermek idi Bu dovre aid olan diger enenevi bayram kimi yaz bayrami stada na troitsu nu Polsada ruh gunu gencler bayrami may agaci bu bayramda tozagacinin yuksek hissesi kesilmis budaqlarla aciq lentlerle bezedilir bayramlarini gostermek olar Polyaklarin cexlerin ve slovaklarin boyuk bir hissesi katoliklerdir Cenub slavyanlariCenub slavyanlarina aid olan serbler bosniyalilar xorvatlar ve slovenlerin hamisi mensece eyni dilde danisirlar baslica ferq ondan ibaretdir ki serbler ve bosniyalilar serq ve ya kiril elifbasinda xorvatlar ve slovenler qerb ve ya latin elifbasinda yazirdilar XIX esrde bas veren slavyan dircelisi ve bu xalqlarin umumen yukselmesi ile elaqedar bele bir hiss yarandi ki onlar eslinde bir xalqdirlar ve buna gore de onlar cenubi slavyanlar ve ya terminini secdiler Cenub slavyanlari esasen Balkan yarimadasinda meskunlasmislar Cenub slavyanlari qedim ekincilik ve maldarliq enenelerine malikdirler Cenub slavyanlarinin muxtelif qedim bayramlari movcuddur Buna misal olaraq hele antik dovrlere aid olan obrok ve onunla elaqedar torpagin mehsuldarliq magiyasi qedim qurd gunleri qurdlara hesr olunmus noyabr ayinin ilk hefteleri ve s gostermek olar Bundan basqa bolqarlarda ve diger cenub slavyanlarinda meshur olan ve hem de menseyi antik dovre gedib cixan Trifon Zarezan gunudur ki bu da 14 fevralda qeyd edilir uzum kesilmesi ve onlara caxir tokulmesi Teqvim bayramlarindan muqeddes Lazar gununde pasxaya bir hefte qalmis qeyd edilen lazarak qiz bayramini Georgiyev gununu 6 may mal qaranin cemenlere birinci yaz otlagina cixarilmasini ve s misal gostermek olar IstinadlarTarix terminleri lugeti Baki Altun kitab 2017 D Kirk Europe s Population in the Interwar Years 2022 04 07 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 24 Quliyeva Nergiz Etnoqrafiya ve Etnologiya ders vesaiti Ali mekteb telebeleri ucun vesait Baki 2009 157 seh seh 65 https www trims edu az noduploads book quot azarbaycan tarixi quot fanni uzra 7 ci sinif ucun darslik pdf Etnik qrup ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin