Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı sülaləsi, Osmanlı imperiyasını təqribən 600 il idarə edən xanədandır. Osmanlılar, Osmanoğulları, Âl-i Osman və Hanədan-ı Âl-i Osman olaraq da bilinir. Sülalə adını, Osmanlı bəyliyinin qurucusu olan Osman Qazidən alıb. Osmanlı sülaləsinin 1299-cu ildə başlayan idarəsi, 1922-ci ildə Ankara Hökuməti ləğv etmişdir.
| Osmanlı xanədanı | |
|---|---|
| türk. Osmanlı Hanedanı | |
 | |
| Ölkə | |
| Banisi | Osman Qazi |
| Sonuncu hökmdar | VI Mehmed Vahidəddin (Osmanlı İmperiyasının sultanı)
|
| Hazırkı rəhbər | Harun Osman Osmanoğlu |
| Əsası qoyulub | 1299 |
| Milliyyət | Türk (kişi nəsli) |
| Titullar | |
| Padşah Sultan Bəy Xan Qazi Şahzadə Xaqan Xəlifə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Osmanlı xanədanı Oğuzların Qayı boyuna mənsub idi. Bir uc bəyliyi olaraq tarix səhnəsinə çıxışından etibarən lazım olan dini, ictimai və iqtisadi dəyişiklikləri etməkdən çəkinməyən Osmanlı bəyliyi qısa bir müddət içərisində köklü bir dövlət halına gəldi. Dövrünün şərtlərinə görə çox qısa deyilə biləcək zamanda tarixin əksini dəyişdirəcək qədər böyüyən bu dövlətin inkişafını sadə və əsaslı təsadüflərlə izah etməyə çalışmaq mümkün deyildir.
Osmanlı dövlətinin əsası 1299-cu ildə müasir Türkiyənin Biləcik əyalətinin Söğüt şəhərində Osman bəy tərəfindən Osmanoğulları bəyliyi kimi qoyulmuşdur. Osmanlı dövləti tarixdə məşhur Bizans İmperiyasına son qoyaraq onun paytaxtı Konstantinopolu ələ keçirmiş və öz paytaxtına çevirmişdir. XVII əsrdə özünün ən qüdrətli dövrünü yaşayan dövlət üç qitəyə yayılmışdır. Dövlətin qurucusu və Osmanlı sülaləsinin banisi Osman bəy olmuşdur.
Sultanları
Osman bəy
1299-cu ildə Osmanlı dövlətini yaradan Osman Qazinin əsas planlarından biri Bursa şəhərini ələ keçirmək idi. Osmanlı qoşunları 1314-cü ildə Bursanı mühasirəyə aldılar. Qala olduqca güclü müdafiə olunurdu. Osmanın oğlu Orxan Qazinin başçılıq etdiyi ordu mühasirəni müvəffəqiyyətlə davam etdirirdi. On iki illik müqavimətdən sonra 1326-cı ildə qala təslim oldu. Bursanın fəthi Osmanlı tarixində böyük dönüş nöqtəsinə çevrildi. Bursa şəhəri 1329-cu ildə gənc dövlətin paytaxtı oldu. Osmanlılar həmişəlik olaraq Mərmərə dənizinin Anadolu hissəsinə yiyələndilər.
Orxan bəy
Osman Qazinin vəfatından sonra hakimiyyətə gələn Orxan Qazi (1326–1359) dövlət quruculuğu işləri ilə də məşğul olmağa başladı. O, dövlətin hakimiyyət orqanlarını və vəzifələrini müəyyənləşdirdi. Ölkə vilayətlərə və dairələrə bölündü. Orxan Qazinin ən yaxın məqsadlərindən biri də mühüm iqtisadi və strateji əhəmiyyətə malik olan Konstantinopolu ələ keçirmək idi. Bunu üçün isə ilk növbədə Nikeya şəhərini tutmaq lazım gəlirdi. 1329-cu ildə osmanlılar bir sıra məntəqələri ələ keçirdikdən sonra Nikeya şəhərini mühasirəyə aldılar. Osmanlıların bu yürüşü Bizansın ciddi narahatlığına səbəb oldu. Maltəpə adlandırılan yerdə baş vermiş döyüşdə Bizans ordusu darmadağın edildi. Nikeya şəhəri təslim oldu. Şəhər İznik adlandırıldı. Bununla da Bizans Anadoludakı güclü dayaqlarından birini itirdi. 1337-ci ildə Nikomediya şəhəri də Osmanlı dövlətinin tərkibinə qatıldı. Bu şəhər isə İzmit adlandırıldı. Beləliklə, Osmanlı dövlətinin sərhədləri Konstantinopola qədər genişləndi və Egey dənizi sahillərinə qədər olan ərazi osmanlıların nəzarəti altına keçdi. XIV əsrin 30-cu illərində Bizansda güclü daxili çəkişmələr baş verdi. Bizans imperatoru kömək üçün osmanlılara müraciət etməyə məcbur oldu. Kömək üçün göndərilmiş 20 minlik qoşun qiyamçı serbləri darmadağın etdi. 1354-cü ildə Gelibolu və ətrafdakı Bizans qalaları ələ keçirildi. Bu qələbə nəticəsində osmanlılar Balkanlarda əlverişli strateji mövqe qazandılar.
Sultan I Murad
Orxan Qazidən sonra hakimiyyətə Sultan I Murad (1359–1389) gəldi. O, Osmanlı dövləti tarixində ilk dəfə olaraq sultan titulunu qəbul etdi. Sultan I Murad Balkanlarda fəthləri davam etdirdi. 1361-ci ildə Ədirnə, Şərqi Frakiyanın qonşu bölgələri, Plovdiv, Sofiya, Şumen, Nis şəhərləri ələ keçirildi. Ədirnə Osmanlı dövlətinin paytaxtına çevrildi. Bu zaman Balkan yarımadasında üçüncü böyük dövlət Bizans idi. Lakin Bizans özünün keçmiş hərbi qüdətini itirmişdi. Onun dənizsahili vilayətlərində venesiyalılar və genuyalılar ağalıq edirdilər. onlar Bizans ticarətini də öz əllərinə keçirmışdilər.
XIV əsrdə Balkan yarımadasındakı dövlətlər həm daxildə gedən feodal ara müharibələri, həm də həmin dövlətlərin öz aralarında gedən mübarizə nəticəsində zəifləmişdilər. 1370-ci ildə Bizans, sonra isə Bolqarıstan osmanlılardan asılılığı qəbul etməyə məcbur oldular. Balkan yarımadasında osmanlılara müqavimət göstərə biləcək yeganə güclü dövlət Serbiya idi. 1371-ci il sentyabrın 26-da osmanlılar Çirmən döyüşündə serbləri ağır məğlubiyyətə uğratdılar. Serbiya osmanlılardan asılılığı qəbul etməyə , hər il müəyyən miqdarda əsgər və vergi verməyə məcbur oldu. Serb çarı Lazar osmanlılara qarşı mübarizə üçün qüvvələrini səfərbər etdi. Osmanlılarla serblər 1389-cu il iyunun 25-də Kosova çölündə qarşılaşdılar. Sultan Muradın ordusu üç istiqamətdə yerləşmişdi. Bu döyüşdə osmanlılar misilsiz qələbə qazandılar. Serb çarı Lazar öldürüldü. Lazarın döyüş zamanı əsir düşmüş yeznəsi Miloş Obiliç riyakarcasına bildirdi ki, o, İslam dinini qəbul etmək qərarına gəlmişdir. Bu münasibətləsultaın ayağını öpmək istəyir. Muradın yanına gəlməyə nail olan Miloş xaincəsinə qəflətən Sultan Muradın üstünə atilaraq onu ölümcül yaraladı.
I İldırım Bayazid
Özünü sultan elan edən I İldırım Bəyazid (1389–1402) Serbiyanın müstəqilliyinə son qoydu. Nəticədə Osmanlı dövlətinin sərhədləri qərbdən Dunay çayının sahillərinə qədər genişləndirildi. XIV əsrin sonuna yaxın Bosniyanın çox hissəsi də osmanlıların hakimiyyəti altına düşdü. Osmanlılar Albaniyaya da daxil oldular. 1396-cı il sentyabrın 25-də Bolqarıstan ərazisində Niqbolu(Nikopol) şəhəri yaxınlığında Avropa səlibçiləri ilə döyüşdə osmanlılar qələbə qazandılar. Bununla da bütün Bolqarıstanın işğalı başa çatdırıldı. İldırım Bayazidin Qaraman bəyliyini, Sivası, Malatyanı ələ keçirməsi nəticəsində Osmanlı hakimiyyəti Şərqi Avropaya qədər yayıldı və qüdrətli Osmanlı imperatorluğu yaranmağa başladı. Osmanlı fəthlərini yüngülləşdirən əsas səbəblərdən biri də xristian dövlətlərində feodalların zülmündən cana doymuş zəhmətkeş xalq kütlələrinin, ilk növbədə kəndlilərin osmanlılara nəinki müqavimət göstərməməsi, hətta çox vaxt könüllü olaraq onların tərəfinə keçməsi idi. Osmanlılar vergiləri bir qədər yüngülləşdirir, ayrı-ayrı dinlərə etiqada maneçilik göstərmirdilər. Osmanlılar fəth etdikləri ərazidə ilk olaraq asayiş və intizamı, hər bir adamın şəxsi və mülki təhlükəsizliyini təmin edirdilər. Bundan başqa, xalqın dini inanc və ibadətinə heç bir müdaxilə edilmir, dini toxunulmazlığına isə təminat verilirdi. Balkanlarda bütün torpaqlar xristian feodallarına məxsus idi. Bu isə kəndlilərin yarımkölə vəziyyətində qalmasına səbəb olmuşdu. Bizans dövləti vergi toplamaq qüdrətində olmadığı üçün vergilərin toplanması yerli feodallara tapşırılmışdı. Onlar isə xalqla daha pis rəftar edirdilər. osmanlıların isə tabe etdikləri ərazilərdə bu məşhur prinsip hakim olurdu: "Mülk Allahındır. İnsanların torpağa sahib olmaq haqqlarını o bilir, bunu da dövlət qərarlaşdırır". Beləliklə, osmanlıların fəth etdiyi ərazilərdə kəndli bu və ya digər feodalın deyil, dövlətin kəndlisi olurdu. Buna görə də Balkan xalqları qüvvətli mərkəzləşdirilmiş dövlət olan Osmanlı idarəsində yaşamağı üstün tuturdular.
XIV əsrin sonlarında Bayazid Bizansın Balkanlardakı sonuncu dayağı olan Konstantinopolu fəth etməyə hazırlaşırdı və bu məqsədlə də Asiya sahillərində Anadoluhisar qalasını tikdirdi. Lakin gözlənilmədən Bizansa şərqdən kömək gəldi. XV əsrin əvvəllərində Osmanlı imperatorluğunun başı üzərini təhlükə aldı. Digər qüdrətli türk cahangiri Əmir Teymur Kiçik Asiyaya yürüş etməklə Aydınoğullar, Germian, Saruxanoğullar və Mentəşə bəyliklərində öz müstəqilliklərini bərpa etmək istəyi yaratdı.
Bayazid Konstantinopolun mühasirəsi ilə məşğul olduğu zaman Əmir Teymur Şərqi Anadoluya girərək, Sivası, sonra isə Malatyanı tutdu və Dəməşqə qədər irəlilədi. Məmlükləri özünə tabe etdi. Sonra isə Kiçik Asiyanı tərk edib Azərbaycana qayıtdı. Teymur 1402-ci ildə təkrar Anadoluya yürüş ütdi. Bu dəfəki hədəf Osmanlı dövlətinin torpaqları oldu. İldırımın ordusunun bir hissəsi Konstantinopolun mühasirəsi, bir hissəsi isə Anadolu qalalarının müdafiəsi ilə məşğul olduğundan, Teymura qarşı sayca xeyli az hərbi qüvvə toplamışdı. Teymurun ordusunda isə döyüş filləri də var idi. 1402-ci il iyulun 28-də Ankara düzənliyində orta əsrlərin bəlkə də ən böyük döyüşü baş verdi. Teymur qələbə çaldı. Bayazid və onun iki oğlu əsir düşdü. Teymurun qələbəsində öz müstəqilliklərini bərpa etmək istəyən Anadolu bəyliklərinin xəyanəti də mühüm rol oynamışdı. Teymur Osmanlı dövlətini zəiflətmək üçün bəyliklərin müstəqilliklərini bərpa etdi.
Osmanlıların hakimiyyəti altında olan əraziləri isə Bayazidin dörd oğlu arasında bölüşdürdü. Bayazidin oğulları arasında gedən hakimiyyət mübarizəsi Osmanlı dövlətini xeyli zəiflətdi. Ankara döyüşü bütün türk dünyasının faciəsi idi. Teymur özü də bilmədən Avropanı Osmanlı imperatorluğundan xilas etdi və bütün türk dünyasının gələcək faciəsi üçün zəmin hazırladı.
1403-cü ildə Bayazid zəhər içib özünü öldürdü.
Sultan I Mehmed
I İldırım Bəyazidin (1389–1402) ölümündən sonra, oğullarından Süleyman Rumelidə, İsa Çələbi Balıkəsirdə, Mehmet Çələbi Amasiyada və Musa Çələbi Bursada padşahlıq elan etdilər. Nəticədə Çələbi Mehmet tək hökmdar vəziyyətinə gəldi. Ancaq 1421-ci ildə onun vəfatından sonra yerinə oğlu II Murad keçdi.
Sultan II Murad
Sultan II Muradın (1421–1451) hakimiyyəti dövründə Osmanlı dövləti əvvlki qüdrətini bərpa etdi. Qardaşı Mustafanın üsyanını yatırdı. Bizansı işğal etdi. Venediklilərlə döyüşdü. Eğriboza və axınlar edildi. 1430-cu ildə Selanik, venediklilərdən alındı. Əflak və Serbiya yenidən Osmanlı dövlətinə qatıldı. (1437) Həmideli, Daşeli, Konya, Bəyşəhər alındı. Il Murad taxtı oğlu Mehmetə verdi. Bu isə Xaçlı Birliyinin yeni basqınlarına səbəb oldu. II Murad Osmanlı ordusunun başına təkrar geçib, 1444-cü ildə Varna yaxınlığında Yanos Hundayinin başçılq etdiyi birləşmiş macar və çex qoşunlarını darmadağın etdi. 1448-ci ildə ikinci Kosovo döyüşündə türklər Yanos Hundayinin başçılıq etdiyi səlibçi qüvvələrini də məğlub etdilər. II Murad buradan Albaniyaya səfər etdi. Akçahisar mühasirəyə alındı, amma alına bilmədi.
Sultan II Mehmed
1451-ci ildə II Murad öləndən sonra yerinə oğlu II Mehmed (1451–1481) padşah oldu. II Mehmed 1453-cü ilin yazında Konstantinopolu qurudan mühasirəyə aldı. Osmanlılar öz gəmilərini Mərmərə dənizinə yeritdilər. Bu vaxt Bizans imperiyası böhran keçirirdi. Fasiləsiz saray çəkişmələri və hakimiyyət uğrunda mübarizə mərkəzi hakimiyyəti zəiflətmiş, maliyyə sistemini pozmuş, ordunu döyüş qabiliyyətindən məhrum etmişdi. Imperiyanın ərazisi yalnız Konstantinopolun ətrafından ibarət idi və hər tərəf türk torpaqları ilə əhatə olunmuşdu.
Osmanlılar qala divarlarını ağır toplardan atəşə tutdular. Osmanlı gəmiləri Konstantinopolun daxili limanına – Qızıl Buynuz limanına keçməli idi. Lakin limanın yolu ağır zəncirlərlə bağlatdırılmışdı. Belə olduqda, osmanlılar gecə öz gəmilərini quru yolla çəkib şəhərin daxili limanına saldılar. Bunun üçün onlar limana gedən quru yola taxta döşəyib üstünü piylədilər və öz gəmilərini həmin piylənmiş taxtaların üstü ilə sürüyərək, Qızıl Buynuz limanına keçdilər. osmanlı qoşunları həlledici hücuma keçərək, 1453-cü il mayın 29-da Konstantinopolu aldılar. Bizans imperiyasının varlığına son qoyuldu. Osmanlıların İstanbul adlandırdıqları Konstantinopol şəhəri Osmanlı imperatorluğunun paytaxtına çevrildi. II Mehmetə "Fateh" təxəllüsü verildi. Osmanlı qoşunları Konstantinopolu tutmaqla Avropanı Asiya ilə birləşdirən ticarət yollarını nəzarət altına aldılar. Bu, İtaliya şəhərlərinin Şərq ölkələri ilə ticarətinə ağır zərbə vurdu.
Sultan II Mehmet zəifləmiş Trabzon dövlətini və Kiçik Asiya əmirliklərini də tabe etdi. Egedə Limni, Taşoz, Midilli, İmroz və Eğriboz Osmanlıların əlinə keçdi. Fateh Sultan II Mehmet sonra 1461-ci ildə Trabzon Rum İmparatorluğuna son qoydu. Kırımdakı Ceneviz koloniyaları ələ keçirildi. Kırım Osmanlı Dövlətinə qatıldı. 1473-cü ildə Ağqoyunlulara qarşı səfərə çıxdı. Fateh Sultan II Mehmet Otluqbelində Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsəni tamamilə məğlub etdi. Fərat nəhrinə qədər bütün Anadolu, Osmanlıların əlinə keçdi. 1474-cü ildə Qaraman Bəyliyinə son qoyuldu. 1480-ci ildə Gədik Əhməd Paşa, İtalyanın fəthi üçün səfərə çıxdı. Otranto Qalasını ələ keçirdi. Fatehin ölümü səbəbindən İtalyanın fəthi mümkün olmadı. Fateh 1481-ci ildə Misir səfərinə çıxdı. Ancaq Gəbzədə öldü. Beləliklə, XIV–XV əsrlər ərzində Osmanlı sultanlarının yeritdiyi fəal xarici siyasət nəticəsində türklər daha geniş əraziləri fəth edərək öz imperatorluqlarını – Osmanlı İmperatorluğunu yaratmağa nail oldular.
Soykökü
Səlcuqlular 1071-ci il Malazgirt Meydan zəfərindən sonra Anadolunu fəthə başladıqları sırada özlərinə bağlı türkmən boylarını, bu ölkənin müxtəlif bölgələrinə məskən etmişlər. Yerləşdirilən Türkmənlər içində Osmanlı Dövlətini quran Qayıxanlılar da mövcud idi. Qayıxanlıların tarixi Anadoluya köç etmələrindən etibarən başlamaqdadır. Qayıxanlıların IX əsrdən etibarən Ceyhun çayını keçərək İrana gəldikləri haqqında tarixçilər məlumat vermişlər. Ceyhunu keçən Qayıxanlılar Xorasansanda Mərv və Mahan tərəfinə yerləşmişlər və sonra Monqolların hücumlarına görə yerlərini tərk edərək Azərbaycana və Şərqi Anadoluya gəlmişlər. Bu qeydlərə görə Qayı boyu da Səlcuqlularla birlikdə Xorasana və Monqolların təcavüzləri üzərinə, Azərbaycana və Şərq Anadoluya köç etmişlər.
Oğuzların Qayı boyundan olan Gündüzalpın oğlu Ərtoğrul bəy oğullarından Saru Batu bəyi Konyaya göndərib, Anadolu Səlcuqlu Sultanı I Alaəddin Keyqubadan məskunlaşmaq üçün bir yer istəmiş və ona Ankara ətrafındakı Qaracadağ verilmişdir. Ərtoğrul Bəy burada ikən Səlcuqları Monqol və Bizans hücumlaından qorumuşdur. Bundan əlavə, Qayı nəslindən olanların məskunlaşdığı ərazi sərhəd xəttini təşkil edirdi. Onlar Səlcuqlu dövlətinin şimal qərb vilayətlərini müdafiə etməli idilər. Səlcuqlardan torpaq almış tayfa başçıları əhalidən vergi toplamaq, qonşu dövlətlərin torpaqları hesabına öz mülklərini genişləndirmək hüququna malik idilər. Monqollara və Bizansa qarşı Səlcuqlulara mühüm xidmətlər göstərmiş olduğu üçün Qayı nəslindən olanlara mükafat olaraq Ucda yəni Bizans sərhəddində "Söyüd Qışlağı" ilə "Domaniç Yaylağı" iqta olaraq verilmiş və bu bölgə gələcək Osmanlı Dövlətinin beşiyi olmuşdur.
Osmanlı sülaləsinin rəisləri
| № | Adı | Başlanğıc tarixi | Bitiş tarixi |
|---|---|---|---|
| 1. | VI Mehmed | 19 noyabr 1922 | 16 may 1926 |
| 2. | Əbdülməcid Əfəndi | 16 may 1926 | 23 avqust 1944 |
| 3. | Əhməd Nihad Əfəndi | 23 avqust 1944 | 4 iyun 1954 |
| 4. | Osman Fuad Əfəndi | 4 iyun 1954 | 19 may 1973 |
| 5. | Mehmed Əbdüləziz Əfəndi | 19 may 1973 | 19 yanvar 1977 |
| 6. | Əli Vasib Əfəndi | 19 yanvar 1977 | 9 dekabr 1983 |
| 7. | Mehmed Orxan Əfəndi | 9 dekabr 1983 | 12 mart 1994 |
| 8. | Ərtoğrul Osman Əfəndi | 12 mart 1994 | 26 sentyabr 2009 |
| 9. | Osman Bəyazid Əfəndi | 26 sentyabr 2009 | 6 yanvar 2017 |
| 10. | Dündar Əli Əfəndi | 6 yanvar 2017 | 18 yanvar 2021 |
| 11. | Harun Əfəndi | 18 yanvar 2021 | davam edir |
 | Monarx, sülalə və ya onların nümayəndələri ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Osmanli sulalesi Osmanli imperiyasini teqriben 600 il idare eden xanedandir Osmanlilar Osmanogullari Al i Osman ve Hanedan i Al i Osman olaraq da bilinir Sulale adini Osmanli beyliyinin qurucusu olan Osman Qaziden alib Osmanli sulalesinin 1299 cu ilde baslayan idaresi 1922 ci ilde Ankara Hokumeti legv etmisdir Osmanli xanedaniturk Osmanli HanedaniOlke Osmanli imperiyasiBanisi Osman QaziSonuncu hokmdar VI Mehmed Vahideddin Osmanli Imperiyasinin sultani Ebdulmecid Efendi Osmanli Xilafetinin xelifesi Hazirki rehber Harun Osman OsmanogluEsasi qoyulub 1299Milliyyet Turk kisi nesli TitullarPadsah Sultan Bey Xan Qazi Sahzade Xaqan Xelife Vikianbarda elaqeli mediafayllar1920 ci ilde Osmanli sulalesinin bir toy gunuTarixiOsmanli xanedani Oguzlarin Qayi boyuna mensub idi Bir uc beyliyi olaraq tarix sehnesine cixisindan etibaren lazim olan dini ictimai ve iqtisadi deyisiklikleri etmekden cekinmeyen Osmanli beyliyi qisa bir muddet icerisinde koklu bir dovlet halina geldi Dovrunun sertlerine gore cox qisa deyile bilecek zamanda tarixin eksini deyisdirecek qeder boyuyen bu dovletin inkisafini sade ve esasli tesaduflerle izah etmeye calismaq mumkun deyildir Osmanli dovletinin esasi 1299 cu ilde muasir Turkiyenin Bilecik eyaletinin Sogut seherinde Osman bey terefinden Osmanogullari beyliyi kimi qoyulmusdur Osmanli dovleti tarixde meshur Bizans Imperiyasina son qoyaraq onun paytaxti Konstantinopolu ele kecirmis ve oz paytaxtina cevirmisdir XVII esrde ozunun en qudretli dovrunu yasayan dovlet uc qiteye yayilmisdir Dovletin qurucusu ve Osmanli sulalesinin banisi Osman bey olmusdur SultanlariOsmanli sultanlari VI Mehmed Vahideddin haric Osman bey Esas meqale Osman bey 1299 cu ilde Osmanli dovletini yaradan Osman Qazinin esas planlarindan biri Bursa seherini ele kecirmek idi Osmanli qosunlari 1314 cu ilde Bursani muhasireye aldilar Qala olduqca guclu mudafie olunurdu Osmanin oglu Orxan Qazinin basciliq etdiyi ordu muhasireni muveffeqiyyetle davam etdirirdi On iki illik muqavimetden sonra 1326 ci ilde qala teslim oldu Bursanin fethi Osmanli tarixinde boyuk donus noqtesine cevrildi Bursa seheri 1329 cu ilde genc dovletin paytaxti oldu Osmanlilar hemiselik olaraq Mermere denizinin Anadolu hissesine yiyelendiler Orxan bey Esas meqale I Orxan Osman Qazinin vefatindan sonra hakimiyyete gelen Orxan Qazi 1326 1359 dovlet quruculugu isleri ile de mesgul olmaga basladi O dovletin hakimiyyet orqanlarini ve vezifelerini mueyyenlesdirdi Olke vilayetlere ve dairelere bolundu Orxan Qazinin en yaxin meqsadlerinden biri de muhum iqtisadi ve strateji ehemiyyete malik olan Konstantinopolu ele kecirmek idi Bunu ucun ise ilk novbede Nikeya seherini tutmaq lazim gelirdi 1329 cu ilde osmanlilar bir sira menteqeleri ele kecirdikden sonra Nikeya seherini muhasireye aldilar Osmanlilarin bu yurusu Bizansin ciddi narahatligina sebeb oldu Maltepe adlandirilan yerde bas vermis doyusde Bizans ordusu darmadagin edildi Nikeya seheri teslim oldu Seher Iznik adlandirildi Bununla da Bizans Anadoludaki guclu dayaqlarindan birini itirdi 1337 ci ilde Nikomediya seheri de Osmanli dovletinin terkibine qatildi Bu seher ise Izmit adlandirildi Belelikle Osmanli dovletinin serhedleri Konstantinopola qeder genislendi ve Egey denizi sahillerine qeder olan erazi osmanlilarin nezareti altina kecdi XIV esrin 30 cu illerinde Bizansda guclu daxili cekismeler bas verdi Bizans imperatoru komek ucun osmanlilara muraciet etmeye mecbur oldu Komek ucun gonderilmis 20 minlik qosun qiyamci serbleri darmadagin etdi 1354 cu ilde Gelibolu ve etrafdaki Bizans qalalari ele kecirildi Bu qelebe neticesinde osmanlilar Balkanlarda elverisli strateji movqe qazandilar Sultan I Murad Esas meqale I Murad Orxan Qaziden sonra hakimiyyete Sultan I Murad 1359 1389 geldi O Osmanli dovleti tarixinde ilk defe olaraq sultan titulunu qebul etdi Sultan I Murad Balkanlarda fethleri davam etdirdi 1361 ci ilde Edirne Serqi Frakiyanin qonsu bolgeleri Plovdiv Sofiya Sumen Nis seherleri ele kecirildi Edirne Osmanli dovletinin paytaxtina cevrildi Bu zaman Balkan yarimadasinda ucuncu boyuk dovlet Bizans idi Lakin Bizans ozunun kecmis herbi qudetini itirmisdi Onun denizsahili vilayetlerinde venesiyalilar ve genuyalilar agaliq edirdiler onlar Bizans ticaretini de oz ellerine kecirmisdiler XIV esrde Balkan yarimadasindaki dovletler hem daxilde geden feodal ara muharibeleri hem de hemin dovletlerin oz aralarinda geden mubarize neticesinde zeiflemisdiler 1370 ci ilde Bizans sonra ise Bolqaristan osmanlilardan asililigi qebul etmeye mecbur oldular Balkan yarimadasinda osmanlilara muqavimet gostere bilecek yegane guclu dovlet Serbiya idi 1371 ci il sentyabrin 26 da osmanlilar Cirmen doyusunde serbleri agir meglubiyyete ugratdilar Serbiya osmanlilardan asililigi qebul etmeye her il mueyyen miqdarda esger ve vergi vermeye mecbur oldu Serb cari Lazar osmanlilara qarsi mubarize ucun quvvelerini seferber etdi Osmanlilarla serbler 1389 cu il iyunun 25 de Kosova colunde qarsilasdilar Sultan Muradin ordusu uc istiqametde yerlesmisdi Bu doyusde osmanlilar misilsiz qelebe qazandilar Serb cari Lazar olduruldu Lazarin doyus zamani esir dusmus yeznesi Milos Obilic riyakarcasina bildirdi ki o Islam dinini qebul etmek qerarina gelmisdir Bu munasibetlesultain ayagini opmek isteyir Muradin yanina gelmeye nail olan Milos xaincesine qefleten Sultan Muradin ustune atilaraq onu olumcul yaraladi I Ildirim Bayazid Esas meqale Ildirim Beyazid Ozunu sultan elan eden I Ildirim Beyazid 1389 1402 Serbiyanin musteqilliyine son qoydu Neticede Osmanli dovletinin serhedleri qerbden Dunay cayinin sahillerine qeder genislendirildi XIV esrin sonuna yaxin Bosniyanin cox hissesi de osmanlilarin hakimiyyeti altina dusdu Osmanlilar Albaniyaya da daxil oldular 1396 ci il sentyabrin 25 de Bolqaristan erazisinde Niqbolu Nikopol seheri yaxinliginda Avropa selibcileri ile doyusde osmanlilar qelebe qazandilar Bununla da butun Bolqaristanin isgali basa catdirildi Ildirim Bayazidin Qaraman beyliyini Sivasi Malatyani ele kecirmesi neticesinde Osmanli hakimiyyeti Serqi Avropaya qeder yayildi ve qudretli Osmanli imperatorlugu yaranmaga basladi Osmanli fethlerini yungullesdiren esas sebeblerden biri de xristian dovletlerinde feodallarin zulmunden cana doymus zehmetkes xalq kutlelerinin ilk novbede kendlilerin osmanlilara neinki muqavimet gostermemesi hetta cox vaxt konullu olaraq onlarin terefine kecmesi idi Osmanlilar vergileri bir qeder yungullesdirir ayri ayri dinlere etiqada manecilik gostermirdiler Osmanlilar feth etdikleri erazide ilk olaraq asayis ve intizami her bir adamin sexsi ve mulki tehlukesizliyini temin edirdiler Bundan basqa xalqin dini inanc ve ibadetine hec bir mudaxile edilmir dini toxunulmazligina ise teminat verilirdi Balkanlarda butun torpaqlar xristian feodallarina mexsus idi Bu ise kendlilerin yarimkole veziyyetinde qalmasina sebeb olmusdu Bizans dovleti vergi toplamaq qudretinde olmadigi ucun vergilerin toplanmasi yerli feodallara tapsirilmisdi Onlar ise xalqla daha pis reftar edirdiler osmanlilarin ise tabe etdikleri erazilerde bu meshur prinsip hakim olurdu Mulk Allahindir Insanlarin torpaga sahib olmaq haqqlarini o bilir bunu da dovlet qerarlasdirir Belelikle osmanlilarin feth etdiyi erazilerde kendli bu ve ya diger feodalin deyil dovletin kendlisi olurdu Buna gore de Balkan xalqlari quvvetli merkezlesdirilmis dovlet olan Osmanli idaresinde yasamagi ustun tuturdular XIV esrin sonlarinda Bayazid Bizansin Balkanlardaki sonuncu dayagi olan Konstantinopolu feth etmeye hazirlasirdi ve bu meqsedle de Asiya sahillerinde Anadoluhisar qalasini tikdirdi Lakin gozlenilmeden Bizansa serqden komek geldi XV esrin evvellerinde Osmanli imperatorlugunun basi uzerini tehluke aldi Diger qudretli turk cahangiri Emir Teymur Kicik Asiyaya yurus etmekle Aydinogullar Germian Saruxanogullar ve Mentese beyliklerinde oz musteqilliklerini berpa etmek isteyi yaratdi Bayazid Konstantinopolun muhasiresi ile mesgul oldugu zaman Emir Teymur Serqi Anadoluya girerek Sivasi sonra ise Malatyani tutdu ve Demesqe qeder ireliledi Memlukleri ozune tabe etdi Sonra ise Kicik Asiyani terk edib Azerbaycana qayitdi Teymur 1402 ci ilde tekrar Anadoluya yurus utdi Bu defeki hedef Osmanli dovletinin torpaqlari oldu Ildirimin ordusunun bir hissesi Konstantinopolun muhasiresi bir hissesi ise Anadolu qalalarinin mudafiesi ile mesgul oldugundan Teymura qarsi sayca xeyli az herbi quvve toplamisdi Teymurun ordusunda ise doyus filleri de var idi 1402 ci il iyulun 28 de Ankara duzenliyinde orta esrlerin belke de en boyuk doyusu bas verdi Teymur qelebe caldi Bayazid ve onun iki oglu esir dusdu Teymurun qelebesinde oz musteqilliklerini berpa etmek isteyen Anadolu beyliklerinin xeyaneti de muhum rol oynamisdi Teymur Osmanli dovletini zeifletmek ucun beyliklerin musteqilliklerini berpa etdi Osmanlilarin hakimiyyeti altinda olan erazileri ise Bayazidin dord oglu arasinda bolusdurdu Bayazidin ogullari arasinda geden hakimiyyet mubarizesi Osmanli dovletini xeyli zeifletdi Ankara doyusu butun turk dunyasinin faciesi idi Teymur ozu de bilmeden Avropani Osmanli imperatorlugundan xilas etdi ve butun turk dunyasinin gelecek faciesi ucun zemin hazirladi 1403 cu ilde Bayazid zeher icib ozunu oldurdu Sultan I Mehmed Esas meqale I Mehmed I Ildirim Beyazidin 1389 1402 olumunden sonra ogullarindan Suleyman Rumelide Isa Celebi Balikesirde Mehmet Celebi Amasiyada ve Musa Celebi Bursada padsahliq elan etdiler Neticede Celebi Mehmet tek hokmdar veziyyetine geldi Ancaq 1421 ci ilde onun vefatindan sonra yerine oglu II Murad kecdi Sultan II Murad Esas meqale II Murad Sultan II Muradin 1421 1451 hakimiyyeti dovrunde Osmanli dovleti evvlki qudretini berpa etdi Qardasi Mustafanin usyanini yatirdi Bizansi isgal etdi Venediklilerle doyusdu Egriboza ve axinlar edildi 1430 cu ilde Selanik venediklilerden alindi Eflak ve Serbiya yeniden Osmanli dovletine qatildi 1437 Hemideli Daseli Konya Beyseher alindi Il Murad taxti oglu Mehmete verdi Bu ise Xacli Birliyinin yeni basqinlarina sebeb oldu II Murad Osmanli ordusunun basina tekrar gecib 1444 cu ilde Varna yaxinliginda Yanos Hundayinin bascilq etdiyi birlesmis macar ve cex qosunlarini darmadagin etdi 1448 ci ilde ikinci Kosovo doyusunde turkler Yanos Hundayinin basciliq etdiyi selibci quvvelerini de meglub etdiler II Murad buradan Albaniyaya sefer etdi Akcahisar muhasireye alindi amma alina bilmedi Sultan II Mehmed Esas meqale II Mehmed 1451 ci ilde II Murad olenden sonra yerine oglu II Mehmed 1451 1481 padsah oldu II Mehmed 1453 cu ilin yazinda Konstantinopolu qurudan muhasireye aldi Osmanlilar oz gemilerini Mermere denizine yeritdiler Bu vaxt Bizans imperiyasi bohran kecirirdi Fasilesiz saray cekismeleri ve hakimiyyet ugrunda mubarize merkezi hakimiyyeti zeifletmis maliyye sistemini pozmus ordunu doyus qabiliyyetinden mehrum etmisdi Imperiyanin erazisi yalniz Konstantinopolun etrafindan ibaret idi ve her teref turk torpaqlari ile ehate olunmusdu Osmanlilar qala divarlarini agir toplardan atese tutdular Osmanli gemileri Konstantinopolun daxili limanina Qizil Buynuz limanina kecmeli idi Lakin limanin yolu agir zencirlerle baglatdirilmisdi Bele olduqda osmanlilar gece oz gemilerini quru yolla cekib seherin daxili limanina saldilar Bunun ucun onlar limana geden quru yola taxta doseyib ustunu piylediler ve oz gemilerini hemin piylenmis taxtalarin ustu ile suruyerek Qizil Buynuz limanina kecdiler osmanli qosunlari helledici hucuma kecerek 1453 cu il mayin 29 da Konstantinopolu aldilar Bizans imperiyasinin varligina son qoyuldu Osmanlilarin Istanbul adlandirdiqlari Konstantinopol seheri Osmanli imperatorlugunun paytaxtina cevrildi II Mehmete Fateh texellusu verildi Osmanli qosunlari Konstantinopolu tutmaqla Avropani Asiya ile birlesdiren ticaret yollarini nezaret altina aldilar Bu Italiya seherlerinin Serq olkeleri ile ticaretine agir zerbe vurdu Sultan II Mehmet zeiflemis Trabzon dovletini ve Kicik Asiya emirliklerini de tabe etdi Egede Limni Tasoz Midilli Imroz ve Egriboz Osmanlilarin eline kecdi Fateh Sultan II Mehmet sonra 1461 ci ilde Trabzon Rum Imparatorluguna son qoydu Kirimdaki Ceneviz koloniyalari ele kecirildi Kirim Osmanli Dovletine qatildi 1473 cu ilde Agqoyunlulara qarsi sefere cixdi Fateh Sultan II Mehmet Otluqbelinde Agqoyunlu hokmdari Uzun Heseni tamamile meglub etdi Ferat nehrine qeder butun Anadolu Osmanlilarin eline kecdi 1474 cu ilde Qaraman Beyliyine son qoyuldu 1480 ci ilde Gedik Ehmed Pasa Italyanin fethi ucun sefere cixdi Otranto Qalasini ele kecirdi Fatehin olumu sebebinden Italyanin fethi mumkun olmadi Fateh 1481 ci ilde Misir seferine cixdi Ancaq Gebzede oldu Belelikle XIV XV esrler erzinde Osmanli sultanlarinin yeritdiyi feal xarici siyaset neticesinde turkler daha genis erazileri feth ederek oz imperatorluqlarini Osmanli Imperatorlugunu yaratmaga nail oldular SoykokuSelcuqlular 1071 ci il Malazgirt Meydan zeferinden sonra Anadolunu fethe basladiqlari sirada ozlerine bagli turkmen boylarini bu olkenin muxtelif bolgelerine mesken etmisler Yerlesdirilen Turkmenler icinde Osmanli Dovletini quran Qayixanlilar da movcud idi Qayixanlilarin tarixi Anadoluya koc etmelerinden etibaren baslamaqdadir Qayixanlilarin IX esrden etibaren Ceyhun cayini kecerek Irana geldikleri haqqinda tarixciler melumat vermisler Ceyhunu kecen Qayixanlilar Xorasansanda Merv ve Mahan terefine yerlesmisler ve sonra Monqollarin hucumlarina gore yerlerini terk ederek Azerbaycana ve Serqi Anadoluya gelmisler Bu qeydlere gore Qayi boyu da Selcuqlularla birlikde Xorasana ve Monqollarin tecavuzleri uzerine Azerbaycana ve Serq Anadoluya koc etmisler Oguzlarin Qayi boyundan olan Gunduzalpin oglu Ertogrul bey ogullarindan Saru Batu beyi Konyaya gonderib Anadolu Selcuqlu Sultani I Alaeddin Keyqubadan meskunlasmaq ucun bir yer istemis ve ona Ankara etrafindaki Qaracadag verilmisdir Ertogrul Bey burada iken Selcuqlari Monqol ve Bizans hucumlaindan qorumusdur Bundan elave Qayi neslinden olanlarin meskunlasdigi erazi serhed xettini teskil edirdi Onlar Selcuqlu dovletinin simal qerb vilayetlerini mudafie etmeli idiler Selcuqlardan torpaq almis tayfa bascilari ehaliden vergi toplamaq qonsu dovletlerin torpaqlari hesabina oz mulklerini genislendirmek huququna malik idiler Monqollara ve Bizansa qarsi Selcuqlulara muhum xidmetler gostermis oldugu ucun Qayi neslinden olanlara mukafat olaraq Ucda yeni Bizans serheddinde Soyud Qislagi ile Domanic Yaylagi iqta olaraq verilmis ve bu bolge gelecek Osmanli Dovletinin besiyi olmusdur Osmanli sulalesinin reisleri Adi Baslangic tarixi Bitis tarixi1 VI Mehmed 19 noyabr 1922 16 may 19262 Ebdulmecid Efendi 16 may 1926 23 avqust 19443 Ehmed Nihad Efendi 23 avqust 1944 4 iyun 19544 Osman Fuad Efendi 4 iyun 1954 19 may 19735 Mehmed Ebduleziz Efendi 19 may 1973 19 yanvar 19776 Eli Vasib Efendi 19 yanvar 1977 9 dekabr 19837 Mehmed Orxan Efendi 9 dekabr 1983 12 mart 19948 Ertogrul Osman Efendi 12 mart 1994 26 sentyabr 20099 Osman Beyazid Efendi 26 sentyabr 2009 6 yanvar 201710 Dundar Eli Efendi 6 yanvar 2017 18 yanvar 202111 Harun Efendi 18 yanvar 2021 davam edir Monarx sulale ve ya onlarin numayendeleri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin