Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amasyalı Bəyazid Paşa (XIV əsr, Amasya – iyul 1421) — Osmanlı sultanlığının (hökümdarsızlıq dövrü), 1413-cü ildə Sultan I Mehmed səltənətində sədrəzəm olmuşdur. Dövləti toplama prosesi içində yanında olmuş və sonra da II Murad dövründə Mustafa Çələbiyə Sazlıdərdə məğlub olaraq təslim olub və onun əmrilə öldürüldüyü iyul 1421-ci ilə qədər baş vəzirlik etmiş bir Osmanlı dövlət xadimidir.
| Amasyalı Bəyazid Paşa | |
|---|---|
| 14 mart 1413 – 13 iyul 1421 | |
| Əvvəlki | Osmancıqlı İmamzadə Xəlil Paşa |
| Sonrakı | Çandarlı İbrahim Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XIV əsr |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Amasyalı Yaxşı bəy |
| Dini | islam |
Həyatı
Amasiya Yahşi Beyin oğludur. Amasiyada anadan olduğu üçün ləqəbi Amasiyalı olmuşdur. Sarayda yetişib və I Bəyazidin dövründə bəzi hərbi vəzifələrə qoymuşdur. Çələbi Mehmetin Amasiyada sancaq bəyliyi dövrdə onun baş müşavirlərindən biri olmuşdur.
İldırım Bəyazidin Teymura əsir düşdüyü 1402-ci il Ankara müharibəsində, 15 yasında olan gənc Şahzadə Mehmeti Teymurun mühasirəyə almasından xilas edərək Amasyaya gətirməyi bacarmışdır. Bəyazid Paşa, Mehmet Çələbinin Amasiyada Osmanlı birliyini yenidən qurmağa çalışdığı, özləri də sultan kimi müxtəlif mərkəzlərdə öhdələrinə götürmüş qardaşlarına qarşı mübarizə apardığı dövrdə onun xidmətində olmuşdur.
Mehmet Çələbinin 1412-ci ildə Bursaya girərək I Mehmed adı ilə Osmanlı hökmdarı olmasından sonra da baş vəzir olmuş və Karamanoğulları bəyliyinə edilən yürüşdə əhəmiyyətli xidmətlərinə qarşılıq olaraq habelə Rumeli bəylərbəyi təyin olunmuş, ölümünə qədər bu iki vəzifəni çalışmışdır.
Bəyazid Paşa səyləri ilə Şeyx Bedrettin üsyanını basmış olan dövlət xadimidir. Bu üsyan hərəkətləri Şeyx Bedrettin liderliyində Rumeli Deliorman bölgəsində, Karaburun Börklücə Mustafa, Manisada da Börklücenin sağ qolu Pöhrə Kamal liderliyində inkişaf edirdi. Eflak hökmdarının da dəstəyilə Dunayın cənubuna keçən Şeyx Bedrettin üsyançıları ətrafında toplayaraq qüvvələrini artırmışdı.
Börklüc Mustafanın da 5 min nəfərlə İzmir bəyliyini məğlub etməsilə üsyan ciddiləşdi. Saruhan bayraq bəynin də Börklücəyə məğlub olması ilə Sultan I Mehmed Çələbi hərəkətə keçdi və vəliəhd şahzadə Murad və vəziriəzəm Bəyazid Paşanı Börklücənin üzərinə göndərdi. Xeyli şiddətli keçən Karaburun yarımadası toqquşmalarında Bəyazid Paşa üsyançıların çoxunu məhv etdi, əsirləri də edam etdirdi. Şəxsən Börklücə Mustafa da edam edildi. Manisa ətrafında Torlaq Kamal ilə 3 min üsyançı də yaxalanıb öldürüldü. Anadoludakı üsyan yatırıldıqdan sonra Şeyx Bedrettinin köməkçilərinin çoxu qaçdılar.
Bəyazid Paşa Rumeliyə keçərək, Şeyx Bedrettin və tərəfdarlarını Deliormanda kiçik toqquşmadan sonra asanlıqla tutdu. Şeyx Bedrettini qardaşı Mustafa Çələbiyə qarşı Rumeliyə getmiş olan I Mehmed sultanın yerləşdiyi Serezə göndərdi. Sultan Şeyx Bedrettini Heratlı Mövlanə Heydərin rəhbərlik etdiyi məhkəmədə mühakimə edərək, 1420-ci ildə Serez bazarında asdırdı. Beləliklə, Mustafa Çələbi hadisəsi ilə eyni zamanda baş verən və Osmanlı dövlətini çox çətin vəziyyətə salan bu qiyamlar Bəyazid Paşanın sayəsində aradan qaldırıldı.
Sultan I Mehmedin ölümündən sonra oğlu II Murad taxta keçdi, ancaq bu arada vəzir olan Bəyazid Paşa sultanın ölümünü, onun vəsiyyəti ilə oğlu şahzadə Murad gələnə qədər qırx gün ərzində gizlətdi və beləcə çıxması ehtimal bir fitnə önlədi.
May 1421-ci ildə taxta çıxan II Murad zamanında da Bəyazid Paşa sədrəzəm mövqeyini qorumuşdur. Çələbi Mehmetin ölümünün eşidilməsindən sonra sərbəst buraxılan və dərhal qanuni hökmdarla mübarizəyə başlayan Şahzadə Mustafanın üzərinə göndərilmişdir. Bəylərbəyi olaraq silahlı qüvvələri ilə Rumeliyə keçərək Mustafa Çələbiyə qarşı döyüş mövqeyində dayanmışdır.
İki tərəf, bu gün Keşanidə (Ədirnədə ilçə) bir kənd olan Saros Körfəzi sahilindəki Sazlıdərədə qarşılaşanda, müharibə zamanı qoşunun Mustafa Çələbi tərəfinə keçməsilə, Bəyazid Paşa təslim olmaq məcburiyyətində qalmışdır. Mustafa Çələbinin yanındakı İzmiroğlu Cüneyd Bəyin israrı ilə (iyul 1421-ci il) boynu vurulmuşdur.
Məzarı Sazlıdərədədir.
Əsərləri
Amasyada məscid, imarət və mədrəsəsi, 1418 tarixli vakfiyələri var. Oğlu İsa Bəy ümeradan olub, Bursada məscidi və imarəti var.
Nəvələri vaxtımıza qədər gəlmişdilər.
Xarici keçidlər
- Amasyalı Beyazıd Paşa - Makam sahibi 2021-09-05 at the Wayback Machine
- "Fetret Devri". 2017-08-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-11.
- "Amasya - Bayezid Paşa Camii". 2021-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amasyali Beyazid Pasa XIV esr Amasya iyul 1421 Osmanli sultanliginin hokumdarsizliq dovru 1413 cu ilde Sultan I Mehmed seltenetinde sedrezem olmusdur Dovleti toplama prosesi icinde yaninda olmus ve sonra da II Murad dovrunde Mustafa Celebiye Sazliderde meglub olaraq teslim olub ve onun emrile oldurulduyu iyul 1421 ci ile qeder bas vezirlik etmis bir Osmanli dovlet xadimidir Amasyali Beyazid PasaOsmanli Imperiyasinin sedrezemi14 mart 1413 13 iyul 1421EvvelkiOsmanciqli Imamzade Xelil PasaSonrakiCandarli Ibrahim PasaSexsi melumatlarDogum tarixi XIV esrDogum yeri Amasya Amasya ili TurkiyeVefat tarixi 13 iyul 1421Vefat sebebi bas kesmeFealiyyeti siyasetciAtasi Amasyali Yaxsi beyDini islamHeyatiAmasiya Yahsi Beyin ogludur Amasiyada anadan oldugu ucun leqebi Amasiyali olmusdur Sarayda yetisib ve I Beyazidin dovrunde bezi herbi vezifelere qoymusdur Celebi Mehmetin Amasiyada sancaq beyliyi dovrde onun bas musavirlerinden biri olmusdur Ildirim Beyazidin Teymura esir dusduyu 1402 ci il Ankara muharibesinde 15 yasinda olan genc Sahzade Mehmeti Teymurun muhasireye almasindan xilas ederek Amasyaya getirmeyi bacarmisdir Beyazid Pasa Mehmet Celebinin Amasiyada Osmanli birliyini yeniden qurmaga calisdigi ozleri de sultan kimi muxtelif merkezlerde ohdelerine goturmus qardaslarina qarsi mubarize apardigi dovrde onun xidmetinde olmusdur Mehmet Celebinin 1412 ci ilde Bursaya girerek I Mehmed adi ile Osmanli hokmdari olmasindan sonra da bas vezir olmus ve Karamanogullari beyliyine edilen yurusde ehemiyyetli xidmetlerine qarsiliq olaraq habele Rumeli beylerbeyi teyin olunmus olumune qeder bu iki vezifeni calismisdir Beyazid Pasa seyleri ile Seyx Bedrettin usyanini basmis olan dovlet xadimidir Bu usyan hereketleri Seyx Bedrettin liderliyinde Rumeli Deliorman bolgesinde Karaburun Borkluce Mustafa Manisada da Borklucenin sag qolu Pohre Kamal liderliyinde inkisaf edirdi Eflak hokmdarinin da desteyile Dunayin cenubuna kecen Seyx Bedrettin usyancilari etrafinda toplayaraq quvvelerini artirmisdi Borkluc Mustafanin da 5 min neferle Izmir beyliyini meglub etmesile usyan ciddilesdi Saruhan bayraq beynin de Borkluceye meglub olmasi ile Sultan I Mehmed Celebi herekete kecdi ve veliehd sahzade Murad ve veziriezem Beyazid Pasani Borklucenin uzerine gonderdi Xeyli siddetli kecen Karaburun yarimadasi toqqusmalarinda Beyazid Pasa usyancilarin coxunu mehv etdi esirleri de edam etdirdi Sexsen Borkluce Mustafa da edam edildi Manisa etrafinda Torlaq Kamal ile 3 min usyanci de yaxalanib olduruldu Anadoludaki usyan yatirildiqdan sonra Seyx Bedrettinin komekcilerinin coxu qacdilar Beyazid Pasa Rumeliye kecerek Seyx Bedrettin ve terefdarlarini Deliormanda kicik toqqusmadan sonra asanliqla tutdu Seyx Bedrettini qardasi Mustafa Celebiye qarsi Rumeliye getmis olan I Mehmed sultanin yerlesdiyi Sereze gonderdi Sultan Seyx Bedrettini Heratli Movlane Heyderin rehberlik etdiyi mehkemede muhakime ederek 1420 ci ilde Serez bazarinda asdirdi Belelikle Mustafa Celebi hadisesi ile eyni zamanda bas veren ve Osmanli dovletini cox cetin veziyyete salan bu qiyamlar Beyazid Pasanin sayesinde aradan qaldirildi Sultan I Mehmedin olumunden sonra oglu II Murad taxta kecdi ancaq bu arada vezir olan Beyazid Pasa sultanin olumunu onun vesiyyeti ile oglu sahzade Murad gelene qeder qirx gun erzinde gizletdi ve belece cixmasi ehtimal bir fitne onledi May 1421 ci ilde taxta cixan II Murad zamaninda da Beyazid Pasa sedrezem movqeyini qorumusdur Celebi Mehmetin olumunun esidilmesinden sonra serbest buraxilan ve derhal qanuni hokmdarla mubarizeye baslayan Sahzade Mustafanin uzerine gonderilmisdir Beylerbeyi olaraq silahli quvveleri ile Rumeliye kecerek Mustafa Celebiye qarsi doyus movqeyinde dayanmisdir Iki teref bu gun Kesanide Edirnede ilce bir kend olan Saros Korfezi sahilindeki Sazliderede qarsilasanda muharibe zamani qosunun Mustafa Celebi terefine kecmesile Beyazid Pasa teslim olmaq mecburiyyetinde qalmisdir Mustafa Celebinin yanindaki Izmiroglu Cuneyd Beyin israri ile iyul 1421 ci il boynu vurulmusdur Mezari Sazliderededir EserleriAmasyada mescid imaret ve medresesi 1418 tarixli vakfiyeleri var Oglu Isa Bey umeradan olub Bursada mescidi ve imareti var Neveleri vaxtimiza qeder gelmisdiler Xarici kecidlerAmasyali Beyazid Pasa Makam sahibi 2021 09 05 at the Wayback Machine Fetret Devri 2017 08 09 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 11 Amasya Bayezid Pasa Camii 2021 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 15