Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Səlim və ya Sarı Səlim və ya Sərxoş Səlim (osm. سليم ثانى — Selîm-i sânî, türk. İkinci Selim; (28 may 1524, İstanbul – 15 dekabr 1574, İstanbul) — 11. Osmanlı sultanı və 90-cı İslam xəlifəsi, Sultan Süleyman Qanuni və Xürrəm Sultanın oğlu. Qardaşı Şahzadə Bəyazidlə taxt uğrunda mübarizədə atasının dəstəyi ilə qalib gəlmişdir. Atasının vəfatından sonra 1566-cı ildə taxta çıxmışdır. Hakimiyyətə gələn kimi ilk səfərini qərb istiqamətinə etmiş və ölkə sərhədlərini Mərkəzi Avropaya qədər genişlətmişdir. Kipr adasının və Tunisin fəthi ilə Osmanlı İmperiyası Aralıq dənizində güclü mövqe sahib olmuşdur. Turqut Rəis kimi dənizçisi, Sokullu Mehmed Paşa kimi sədrəzəmi, Əbus-Səud Əfəndi kimi şeyxülislamı və Memar Sinan kimi memarı ilə ən şanslı Osmanlı sultanlarından biri olmuşdur. Atasından 14.892.000 km2 olaraq aldığı imperiyanın sərhədlərini genişlədərək 15.192.000 km2-ə çatdırmışdır. 15 dekabr 1574-cü ildə 50 yaşında vəfat etmiş, cənazəsi Ayasofya Məscidindəki Sultan Səlim türbəsinə dəfn edilmişdir.
| II Səlim | |
|---|---|
| سليم ثانى | |
 | |
| 24 sentyabr 1566 – 15 dekabr 1574 | |
| Əvvəlki | I Süleyman |
| Sonrakı | III Murad |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ədirnə, Osmanlı İmperiyası |
| Vəfat tarixi | (50 yaşında) |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı İmperiyası |
| Dəfn yeri | Sultan Səlim türbəsi |
| Fəaliyyəti | rəhbər[d] |
| Atası | Sultan Süleyman Qanuni |
| Anası | Xürrəm Sultan |
| Həyat yoldaşı | Nurbanu Sultan |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | Sünni, İslam |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şahzadəliyi
Şahzadə Səlimin uşaqlığı İstanbulda Köhnə Sarayda keçmişdir. 27 iyun 1530 tarixində böyük qardaşları Şahzadə Mustafa və Şahzadə Mehmedlə birlikdə At Meydanında üç həftə davam edən mərasimlə sünnət edildi. 16 yaşına qədər davam edən saray təhsili almışdır. 1542 tarixində 16 yaşlı Şahzadə Səlim Konya sancaqbəyliyinə təyin olundu. 2 il bu vəzifədə qaldıqdan sonra, 1544 tarixində Manisa sancaqbəyliyinə gətirilərək 1558 tarixinə qədər bu vəzifədə qaldı. Manisadakı illərini əyləncə və ov səfərləri ilə keçirtməsi səbəbilə 1558 tarixində yenidən Konya sancaqbəyi təyin edildi və 1562 tarixinə qədər bu vəzifədə qaldı.
Şahzadə Səlim 1553 tarixindən sonra atası I. Süleyman hələ sağ ikən qardaşı ilə taxt mübarizəsinə girişdi. I. Süleymanın şahzadələrindən Mustafa, Mahmud, Murad, Mehmed, Abdullah və Cahangir atasının sağlığında müxtəlif səbəblərdən vəfat etmişdir. Anası Xürrəm Sultanın entriqaları ilə qardaşı Şahzadə Bəyazidlə birlikdə taxt varisi olaraq qaldı. Amasiya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid dəli qanlı və üsyankar təbiətli idi. 29 may 1559 tarixində Konya yaxınlarında qarşı-qarşıya gələn şahzadələr müharibəyə başladılar. Atasının dəstəyi ilə qalib gələn Şahzadə Səlim bir qrup əsgərlə qalan qardaşını Anadoluda sıxışdırdı. Atasının orduyla birlikdə hücuma keçdiyinə eşidən Şahzadə Bəyazid öncə Amasiyaya, daha sonra Səfəvilərə sığındı. Qanuni I Təhmasiblə olan yazışmalarında üsyankar oğlunun geri verilməsini tələb etmiş, bundan sonra I Təhmasib 25 sentyabr 1561 tarixində Şahzadə Bəyazid və 5 oğlunu boğduraraq cənazələrini İstanbula göndərdi. Bununla da, Şahzadə Səlim taxtın tək varisi oldu və paytaxta daha yaxın olması səbəbi ilə 1562 tarixində Kütahya sancaqbəyliyinə gətirildi.
Taxta keçməsi
Şahzadə Səlim atası I Süleymanın son səfəri olan Zigetvar səfərinə qatılmamışdı. Kütahya yaxınlarında ovdaykən atasının təxminən 2 həftə əvvəl vəfat etdiyini, bu ölümü gizli saxlamaq məqsədilə Sədrəzəm Sokullu Mehmed Paşanın fəthnamə adıyla yolladığı məktubdan öyrəndi. Dərhal lələsi Hüseyn Paşa və mühasibi Cəlal bəyin də daxil olduğu kiçik bir heyətlə İstanbula yola düşdü. 30 sentyabrda paytaxta çatan Səlim səltənət qayığıyla Topqapı sarayına dəniz yolu ilə keçdi. Cülus mərasimi üçün səfər hələ də davam etdiyi üçün açılmadı. Əvəzində bacısı Mihrimah Sultandan 50.000 qızıl sikkə borc alındı. Sultan Səlim dərhal 2 gün sonra ordunu və atasının cənazəsini qarşılamaq üçün İstanbuldan ayrıldı və 15 gün ərzində Belqrada çatdı. Belqradda qılınan cənazə namazı ilə atasının cənazəsini İstanbula yollamış, özü isə Belqradda qalaraq ordu ilə birlikdə dekabr ayında paytaxta gəlib çıxmışdır.
Hakimiyyət illəri
II Səlim Osmanlı tarixində dövlət işləri ilə məşğul olan ancaq səfərlərə qatılmayan ilk sultandır. Ordu idarəsini qızı Əsməxan Sultanın əri və Sədrəzəmi Sokullu Mehmed Paşaya həvalə etdi. Bundan başqa cülus bəxşişinin elm adamlarına da ödənməsi adəti məhz onun dövründən başlamışdır.
Saqqız adasının fəthi
Sultan II Səlimin atası I Süleymanın ölümündən sonra fəth etdiyi ilk yer olaraq bilinir. Sokullu Mehmed Paşa idarəsindəki birliklər 1566 tarixində adanı fəth edərək İstanbul boğazının təhlükəsizliyini təmin etdi.
Yəmənin yenidən fəthi
Yəmən 1517-ci ildə Osmanlı hakimiyyəti altına girmiş, Xədim Süleyman Paşanın 1538 tarixli Hindistan səfəri ilə Osmanlı torpaqlarına qatılmışdır. 1567-ci ildə bölgədə Zeydi imamı Topal Mutahhar rəhbərliyi ilə üsyan çıxmış, üsyanı yatırmaq üçün Özdəmiroğlu Osman Paşa və Şam bəylərbəyi Lələ Mustafa Paşa Yəmən sərdarlığına gətirildi. 1568-ci ildə Yəmən səfərində Taiz və Qahirə qalalarından sonra 15 mayda Ədən, 26 iyulda isə Səna qalalarını fəth edən Osmanlı ordusu Yəməni yenidən Osmanlı torpaqlarına birləşdirdi.
Avstriya ilə münasibət
Qanuni Sultan Süleyman dönəmində imzalanan 1562 tarixli sülh müqaviləsi 1566 tarixində pozulmuş, Zigetvar müharibəsi ilə Osmanlı ordusu qalib gəlmişdi. Hər iki tərəfin sülh meyilli olması ilə 17 fevral 1568 tarixində Ədirnə sülhü imzalandı. Sülhün şərtlərinə görə Avstriya Şimali Macarıstan üçün ödədiyi 30.000 düka qızıl vergisini ödəməyə davam etməli idi.
Sumatra səfəri
İndiki İndoneziyaya məxsus Sumatra adasının şimal-qərbində yerləşən Açe Sultanlığı bölgədəki sərvətlərə göz dikən portuqalların hədəfinə çevrilmişdi. Gündən günə artan portuqal təzyiqinə dözməyən dönəmin Açe sultanı Əlaüddin şah İstanbula yardım üçün elçi heyəti yolladı. Bu heyət 1566 tarixində İstanbula çatanda I Süleymanın ölüm xəbəri yenicə gəlmişdi. Hakimiyyətə yeni gələn II Səlim heyətə hər cür köməkliyi göstərəcəkləri barədə söz verdi. 1569 tarixində Osmanlının Qırmızı dəniz admiralı Qurdoğlu Xeyrəddin Xızır rəis idarəsindəki 22 gəmilik Osmanlı Donanması Hind okeanı üzərindən adaya yardıma gəldi. Bununla da Açe sultanlığı Osmanlı hakimiyyətini qəbul etmişdir.
Don-Volqa kanal planı
Rusiyanın 1552 tarixində Qazan xanlığını, 1556 tarixində Həştərxan xanlığını işğal etməsilə şimal sərhədləri ilk dəfə təklükə altına düşdü. Sokullu Mehmed Paşanın hazırladığı plana görə, Don və Volqa çaylarını bir kanalla birləşdirilərək Qara dəniz və Xəzər dənizii arasında əlaqə yaradılmalı, bununla da həm rusların cənuba irəliləməsinin qarşısı alınacaq, həm də Səfəvilərlə olan döyüşlərdə donanmadan istifadə edilməsi təmin olunacaqdı. avqust 1569 tarixində Kəfə sancaqbəyi Qasım Paşa tərəfindən başladılan çalışma işləri rusların hücumu, ağır qış şəraiti və Krım xanlığının təxribatları ilə yarım buraxıldı.
Həştərxan səfəri
Osmanlı dövləti Don-Volqa kanalı inşasına başlamazdan qabaq 1556 tarixindən bəri rusların əlində olan Həştərxanın geri alınması üçün səfərə çıxdı. 1569-cu ilin sərt qış aylarında başlayan mühasirə rus çarı IV İvanın Serebiyanov rəhbərliyi ilə göndərdiyi 20.000 nəfərlik ordunun gəlişindən 16 gün sonra başa çatdı.
Krım xanlığının Moskva səfərləri
Krım xanı Dövlət Gəray xan Osmanlı dövlətinin Rusiya siyasətini bəyənmirdi və bu səbəbdən rus təhlükəsini birdəfəlik aradan qaldırmaq üçün 120.000 nəfərlik orduyla səfərə çıxdı. Oka çayını keçərək burada 6.000 nəfərlik rus ordusunu məğlub edən Dövlət Gəray xan Moskvanı hədəf seçdi. 24 may 1571 tarixində Moskvanı yandıraraq bütün şəhəri xarabalığa çevirən Dövlət Gəray xan rus əsgərlərinin geriyə çəkilməsi səbəbilə tam qalibiyyət əldə edə bilmədi. Bir il sonra yenidən Moskvaya hücum edən Krım ordusu bu dəfə qarşılarında 60.000 nəfərlik rus ordusunu gördü. 30 iyul — 3 avqust müddətində baş verən döyüşdə Krım ordusu ağır məğlubiyyətə uğradı və geri çəkildi.
Kıbrıs (Kipr) fəthi
Şərqi Aralıq dənizi I Süleyman dönəmində Osmanlının daxili dənizinə çevrilmişdi. Ancaq venesiyalı dəniz quldurlarının sığınacaq yeri olan Kipr adası hələ də fəth olunmamışdı. Kiprin fəth edilməsinin səbəbləri bunlardır :
- I Süleymanın oğlu II Səlimə "Kipri fəth etmək bizə nəsib olmazsa, sən fəth elə" şəklində vəsiyyət etməsi, bunun qarşılığında II Səlimin "Əgər padşah olsam, Kipri quldurların başına yıxacam" deməsi;
- Aralıq dənizi ilə Misirdən II Səlimə göndərilən hədiyyə dolu gəminin quldurlar tərəfindən qaçırılması və bütün əsgərlərin zindana atılması.
Bu və başqa səbəblərdən sədrəzəm Sokullu Mehmed Paşanın etirazlarına baxmayaraq 15 may 1570 tarixində osmanlı donanması səfərə çıxdı. 18 may 1570-ci ildə Kevkeban qalası, 2 iyul 1570-ci ildə Leftari qalası, 9 iyul 1570-ci ildə Girne qalası, 9 sentyabr 1570-ci ildə Lefkoşa və nəhayət 1 avqust 1571-ci ildə Magosa qalası fəth edildi və bununla Kiprin fəthi tamamlandı.
İnəbaxdı döyüşü
Kiprin türklər tərəfindən fəth edilməsi Qərbi Avropada əks səda doğurdu. Venesiyanın təkidi ilə ispanlar, genuyalılar, Papa donanması və Malta əsgərləri də daxil olmaqla "Müqəddəs ittifaq" yaradıldı. Avstriyalı admiral Don Juan idarəsindəki Xaçlı donanması qarşısında Müəzzinzadə Əli Paşa idarəsindəki Osmanlı donanması məğlub oldu. Osmanlı donanması tarixdə ilk dəfə yandırıldı. Ancaq bu məğlubiyyətin nəticələri elə də ağır olmadı. Dövrün sədrəzəmi Sokullu Mehmed Paşa bu vəziyyəti Venesiya elçisinə belə açıqlamışdır:
"Biz Kipri almaqla sizin qolunuzu kəsdik, siz donanmamızı yandırmaqla uzanmış saqqalımızı kəsdiniz. Kəsilən qol bir daha yerinə gəlməz, ancaq kəsilən saqqal yerinə daha gur çıxar"
Donanmanın yenidən inşası və Venesiya ilə sülh
Osmanlı hakimiyyəti donanmanın məğlub olması xəbərini döyüşdə ən uğurlu olan Uluç Əli Paşadan aldı. Bundan sonra kaptan-ı dərya elan edilən Uluç Əli Paşa sədrəzəm Sokullu Mehmed Paşanın əmriylə yeni bir donanma qurmağa başladı. Qısa zamanda qurulan yeni donanma 1572-ci ilin yayında Aralıq dənizinə açıldı. İspaniyanın da ittifaqı tərk etməsiylə tək qalan Venesiya sülh istədi. 1573 tarixində imzalanan sülh andlaşması ilə Venesiya Kiprin fəthini və döyüş təzminatı ödəməyi qəbul etdi.
Tunis səfəri
1573-cü ildə Venesiyanı sülh bağlamağa vadar edən bu böyük donanmanın ilk hədəfi 1574 tarixində İspaniya tərəfindən işğal olunan Tunis qalası oldu. Bu qala 1534 tarixində Barbaros Xeyrəddin Paşa tərəfindən fəth edilmiş, ancaq ertəsi il V Karl idarəsindəki ordu tərəfindən geri alınmışdı. Xüsusilə də Turqut Rəisin fəthlərilə Şimali Afrikada sıxışıb qalan alman-ispan hakimiyyəti Uluç Əli Paşa idarəsindəki donanma tərəfindən 13 sentyabr 1574 tarixində fəth edildi. Elə həmin il Tunis əyaləti quruldu.
Xeyriyyə işləri
Məkkə-i mükərrəmənin su yollarının təmiri, Məscid-i Haramın mərmər qübbələrlə bərpası, Lefkoşa Səlimiyə Məscidi, Əziz Əfəndi təkkəsi, Navarin limanındakı qüllə məhz onun tərəfindən inşa edilmişdir. Dövrün məşhur memarı Memar Sinana 1571 tarixində Ədirnə şəhərində Səlimiyə Məscidini inşa etdirmişdir.
Ailəsi
Hərəmxanası
- Nurbanu Sultan
- Səlimiyə Sultan
Oğlan uşaqları
- III. Murad
- Şahzadə Abdullah — 1568-ci ildə öldürülmüşdür (Xürrəm Sultan türbəsində dəfn olunmuşdur).
- Şahzadə Osman — 22 dekabr 1574 tarixində öldürülmüşdür (Sultan Səlim türbəsində dəfn olunmuşdur).
- Şahzadə Mustafa — 22 dekabr 1574 tarixində öldürülmüşdür (Sultan Səlim türbəsində dəfn olunmuşdur).
- Şahzadə Süleyman — 22 dekabr 1574 tarixində öldürülmüşdür (Sultan Səlim türbəsində dəfn olunmuşdur).
- Şahzadə Mehmed — 1572-ci ildə vəfat etmişdir (Xürrəm Sultan türbəsində dəfn olunmuşdur).
- Şahzadə Abdullah — 22 dekabr 1574 tarixində öldürülmüşdür (Sultan Səlim türbəsində dəfn olunmuşdur).
- Şahzadə Cahangir — 22 dekabr 1574 tarixində öldürülmüşdür (Sultan Səlim türbəsində dəfn olunmuşdur).
Qız uşaqları
- Gövhərxan Sultan (1544–1623)
- Əsməhan Sultan (1544–1585)
- Şah Sultan (1544–1577)
- Fatma Sultan (1548–1580)
- Ayşə Sultan
İstinadlar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1951, yeni ed. 1988), Osmanlı Tarihi: Cilt. III/1 II. Selim'in Tahta Çıkışından 1699 Karlofça Andlaşması'na Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları
- Sakaoğlu, Necdet, (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak ISBN 9753293006, say.149–160
- Turan, Serafeddin (1958), "Lala Mustafa Paşa Hakkında Notlar ve Vesikalar", Belleten C.22, say. 551–593.
- Safvet Bey (1329), "Şark Levendleri: Osmanlı Bahr-i Ahmer Filosunun Sumatra Seferi Üzerinde Vesikalar", Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası C.4, say. 1521–1540 (Osmanlıca)
- İnalcık, Halil (1948), "Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga Kanalı Teşebbüsü (1569)", Belleten C.12 Say.349–402.
- Kurat, Akdes Nimet (1966) Turkiye ve Idil Boyu . 1569 Astarhan Seferi. Ten-Idil Kanali ve XVI–XVII Yuzyil Osmanli Rus Munasebetleri Ankara
Xarici keçidlər
II Səlim Doğum: 28 May 1524 Vəfat: 12 Dekabr 1574 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri Sultan Süleyman Qanuni |  Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı 1566-12 Dekabr 1574 | Xələfləri III Murad |
| Sünni İslam titulları | ||
| Sələfləri Sultan Süleyman Qanuni |  İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية) | Xələfləri III Murad |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Osmanli sultani haqqindadir Krim xani ucun baxin II Selim Geray II Selim ve ya Sari Selim ve ya Serxos Selim osm سليم ثانى Selim i sani turk Ikinci Selim 28 may 1524 Istanbul 15 dekabr 1574 Istanbul 11 Osmanli sultani ve 90 ci Islam xelifesi Sultan Suleyman Qanuni ve Xurrem Sultanin oglu Qardasi Sahzade Beyazidle taxt ugrunda mubarizede atasinin desteyi ile qalib gelmisdir Atasinin vefatindan sonra 1566 ci ilde taxta cixmisdir Hakimiyyete gelen kimi ilk seferini qerb istiqametine etmis ve olke serhedlerini Merkezi Avropaya qeder genisletmisdir Kipr adasinin ve Tunisin fethi ile Osmanli Imperiyasi Araliq denizinde guclu movqe sahib olmusdur Turqut Reis kimi denizcisi Sokullu Mehmed Pasa kimi sedrezemi Ebus Seud Efendi kimi seyxulislami ve Memar Sinan kimi memari ile en sansli Osmanli sultanlarindan biri olmusdur Atasindan 14 892 000 km2 olaraq aldigi imperiyanin serhedlerini genislederek 15 192 000 km2 e catdirmisdir 15 dekabr 1574 cu ilde 50 yasinda vefat etmis cenazesi Ayasofya Mescidindeki Sultan Selim turbesine defn edilmisdir II Selimسليم ثانى11 ci Osmanli Sultani Padsah 24 sentyabr 1566 15 dekabr 1574EvvelkiI SuleymanSonrakiIII MuradSexsi melumatlarDogum tarixi 28 may 1524Dogum yeri Edirne Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 15 dekabr 1574 50 yasinda Vefat yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiDefn yeri Sultan Selim turbesiFealiyyeti rehber d Atasi Sultan Suleyman QanuniAnasi Xurrem SultanHeyat yoldasi Nurbanu SultanUsaqlari III Murad Fatma Sultan Govherxan Sultan Sah Sultan Esmehan Sultan Ayse Sultan II Selimin qizi Ailesi Osmanli xanedaniDini Sunni Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarSahzadeliyiSahzade Selimin usaqligi Istanbulda Kohne Sarayda kecmisdir 27 iyun 1530 tarixinde boyuk qardaslari Sahzade Mustafa ve Sahzade Mehmedle birlikde At Meydaninda uc hefte davam eden merasimle sunnet edildi 16 yasina qeder davam eden saray tehsili almisdir 1542 tarixinde 16 yasli Sahzade Selim Konya sancaqbeyliyine teyin olundu 2 il bu vezifede qaldiqdan sonra 1544 tarixinde Manisa sancaqbeyliyine getirilerek 1558 tarixine qeder bu vezifede qaldi Manisadaki illerini eylence ve ov seferleri ile kecirtmesi sebebile 1558 tarixinde yeniden Konya sancaqbeyi teyin edildi ve 1562 tarixine qeder bu vezifede qaldi Sahzade Selim 1553 tarixinden sonra atasi I Suleyman hele sag iken qardasi ile taxt mubarizesine girisdi I Suleymanin sahzadelerinden Mustafa Mahmud Murad Mehmed Abdullah ve Cahangir atasinin sagliginda muxtelif sebeblerden vefat etmisdir Anasi Xurrem Sultanin entriqalari ile qardasi Sahzade Beyazidle birlikde taxt varisi olaraq qaldi Amasiya sancaqbeyi olan Sahzade Beyazid deli qanli ve usyankar tebietli idi 29 may 1559 tarixinde Konya yaxinlarinda qarsi qarsiya gelen sahzadeler muharibeye basladilar Atasinin desteyi ile qalib gelen Sahzade Selim bir qrup esgerle qalan qardasini Anadoluda sixisdirdi Atasinin orduyla birlikde hucuma kecdiyine esiden Sahzade Beyazid once Amasiyaya daha sonra Sefevilere sigindi Qanuni I Tehmasible olan yazismalarinda usyankar oglunun geri verilmesini teleb etmis bundan sonra I Tehmasib 25 sentyabr 1561 tarixinde Sahzade Beyazid ve 5 oglunu bogduraraq cenazelerini Istanbula gonderdi Bununla da Sahzade Selim taxtin tek varisi oldu ve paytaxta daha yaxin olmasi sebebi ile 1562 tarixinde Kutahya sancaqbeyliyine getirildi Taxta kecmesiSahzade Selim atasi I Suleymanin son seferi olan Zigetvar seferine qatilmamisdi Kutahya yaxinlarinda ovdayken atasinin texminen 2 hefte evvel vefat etdiyini bu olumu gizli saxlamaq meqsedile Sedrezem Sokullu Mehmed Pasanin fethname adiyla yolladigi mektubdan oyrendi Derhal lelesi Huseyn Pasa ve muhasibi Celal beyin de daxil oldugu kicik bir heyetle Istanbula yola dusdu 30 sentyabrda paytaxta catan Selim seltenet qayigiyla Topqapi sarayina deniz yolu ile kecdi Culus merasimi ucun sefer hele de davam etdiyi ucun acilmadi Evezinde bacisi Mihrimah Sultandan 50 000 qizil sikke borc alindi Sultan Selim derhal 2 gun sonra ordunu ve atasinin cenazesini qarsilamaq ucun Istanbuldan ayrildi ve 15 gun erzinde Belqrada catdi Belqradda qilinan cenaze namazi ile atasinin cenazesini Istanbula yollamis ozu ise Belqradda qalaraq ordu ile birlikde dekabr ayinda paytaxta gelib cixmisdir Hakimiyyet illeriII Selim Osmanli tarixinde dovlet isleri ile mesgul olan ancaq seferlere qatilmayan ilk sultandir Ordu idaresini qizi Esmexan Sultanin eri ve Sedrezemi Sokullu Mehmed Pasaya hevale etdi Bundan basqa culus bexsisinin elm adamlarina da odenmesi adeti mehz onun dovrunden baslamisdir Saqqiz adasinin fethi Sultan II Selimin atasi I Suleymanin olumunden sonra feth etdiyi ilk yer olaraq bilinir Sokullu Mehmed Pasa idaresindeki birlikler 1566 tarixinde adani feth ederek Istanbul bogazinin tehlukesizliyini temin etdi Yemenin yeniden fethi Yemen 1517 ci ilde Osmanli hakimiyyeti altina girmis Xedim Suleyman Pasanin 1538 tarixli Hindistan seferi ile Osmanli torpaqlarina qatilmisdir 1567 ci ilde bolgede Zeydi imami Topal Mutahhar rehberliyi ile usyan cixmis usyani yatirmaq ucun Ozdemiroglu Osman Pasa ve Sam beylerbeyi Lele Mustafa Pasa Yemen serdarligina getirildi 1568 ci ilde Yemen seferinde Taiz ve Qahire qalalarindan sonra 15 mayda Eden 26 iyulda ise Sena qalalarini feth eden Osmanli ordusu Yemeni yeniden Osmanli torpaqlarina birlesdirdi Avstriya ile munasibet Qanuni Sultan Suleyman doneminde imzalanan 1562 tarixli sulh muqavilesi 1566 tarixinde pozulmus Zigetvar muharibesi ile Osmanli ordusu qalib gelmisdi Her iki terefin sulh meyilli olmasi ile 17 fevral 1568 tarixinde Edirne sulhu imzalandi Sulhun sertlerine gore Avstriya Simali Macaristan ucun odediyi 30 000 duka qizil vergisini odemeye davam etmeli idi Sumatra seferi Indiki Indoneziyaya mexsus Sumatra adasinin simal qerbinde yerlesen Ace Sultanligi bolgedeki servetlere goz diken portuqallarin hedefine cevrilmisdi Gunden gune artan portuqal tezyiqine dozmeyen donemin Ace sultani Elauddin sah Istanbula yardim ucun elci heyeti yolladi Bu heyet 1566 tarixinde Istanbula catanda I Suleymanin olum xeberi yenice gelmisdi Hakimiyyete yeni gelen II Selim heyete her cur komekliyi gosterecekleri barede soz verdi 1569 tarixinde Osmanlinin Qirmizi deniz admirali Qurdoglu Xeyreddin Xizir reis idaresindeki 22 gemilik Osmanli Donanmasi Hind okeani uzerinden adaya yardima geldi Bununla da Ace sultanligi Osmanli hakimiyyetini qebul etmisdir Don Volqa kanal plani Rusiyanin 1552 tarixinde Qazan xanligini 1556 tarixinde Hesterxan xanligini isgal etmesile simal serhedleri ilk defe tekluke altina dusdu Sokullu Mehmed Pasanin hazirladigi plana gore Don ve Volqa caylarini bir kanalla birlesdirilerek Qara deniz ve Xezer denizii arasinda elaqe yaradilmali bununla da hem ruslarin cenuba irelilemesinin qarsisi alinacaq hem de Sefevilerle olan doyuslerde donanmadan istifade edilmesi temin olunacaqdi avqust 1569 tarixinde Kefe sancaqbeyi Qasim Pasa terefinden basladilan calisma isleri ruslarin hucumu agir qis seraiti ve Krim xanliginin texribatlari ile yarim buraxildi Hesterxan seferi Osmanli dovleti Don Volqa kanali insasina baslamazdan qabaq 1556 tarixinden beri ruslarin elinde olan Hesterxanin geri alinmasi ucun sefere cixdi 1569 cu ilin sert qis aylarinda baslayan muhasire rus cari IV Ivanin Serebiyanov rehberliyi ile gonderdiyi 20 000 neferlik ordunun gelisinden 16 gun sonra basa catdi Krim xanliginin Moskva seferleri Krim xani Dovlet Geray xan Osmanli dovletinin Rusiya siyasetini beyenmirdi ve bu sebebden rus tehlukesini birdefelik aradan qaldirmaq ucun 120 000 neferlik orduyla sefere cixdi Oka cayini kecerek burada 6 000 neferlik rus ordusunu meglub eden Dovlet Geray xan Moskvani hedef secdi 24 may 1571 tarixinde Moskvani yandiraraq butun seheri xarabaliga ceviren Dovlet Geray xan rus esgerlerinin geriye cekilmesi sebebile tam qalibiyyet elde ede bilmedi Bir il sonra yeniden Moskvaya hucum eden Krim ordusu bu defe qarsilarinda 60 000 neferlik rus ordusunu gordu 30 iyul 3 avqust muddetinde bas veren doyusde Krim ordusu agir meglubiyyete ugradi ve geri cekildi Kibris Kipr fethi Serqi Araliq denizi I Suleyman doneminde Osmanlinin daxili denizine cevrilmisdi Ancaq venesiyali deniz quldurlarinin siginacaq yeri olan Kipr adasi hele de feth olunmamisdi Kiprin feth edilmesinin sebebleri bunlardir I Suleymanin oglu II Selime Kipri feth etmek bize nesib olmazsa sen feth ele seklinde vesiyyet etmesi bunun qarsiliginda II Selimin Eger padsah olsam Kipri quldurlarin basina yixacam demesi Araliq denizi ile Misirden II Selime gonderilen hediyye dolu geminin quldurlar terefinden qacirilmasi ve butun esgerlerin zindana atilmasi Bu ve basqa sebeblerden sedrezem Sokullu Mehmed Pasanin etirazlarina baxmayaraq 15 may 1570 tarixinde osmanli donanmasi sefere cixdi 18 may 1570 ci ilde Kevkeban qalasi 2 iyul 1570 ci ilde Leftari qalasi 9 iyul 1570 ci ilde Girne qalasi 9 sentyabr 1570 ci ilde Lefkosa ve nehayet 1 avqust 1571 ci ilde Magosa qalasi feth edildi ve bununla Kiprin fethi tamamlandi Inebaxdi doyusu Kiprin turkler terefinden feth edilmesi Qerbi Avropada eks seda dogurdu Venesiyanin tekidi ile ispanlar genuyalilar Papa donanmasi ve Malta esgerleri de daxil olmaqla Muqeddes ittifaq yaradildi Avstriyali admiral Don Juan idaresindeki Xacli donanmasi qarsisinda Muezzinzade Eli Pasa idaresindeki Osmanli donanmasi meglub oldu Osmanli donanmasi tarixde ilk defe yandirildi Ancaq bu meglubiyyetin neticeleri ele de agir olmadi Dovrun sedrezemi Sokullu Mehmed Pasa bu veziyyeti Venesiya elcisine bele aciqlamisdir Biz Kipri almaqla sizin qolunuzu kesdik siz donanmamizi yandirmaqla uzanmis saqqalimizi kesdiniz Kesilen qol bir daha yerine gelmez ancaq kesilen saqqal yerine daha gur cixar Donanmanin yeniden insasi ve Venesiya ile sulh Osmanli hakimiyyeti donanmanin meglub olmasi xeberini doyusde en ugurlu olan Uluc Eli Pasadan aldi Bundan sonra kaptan i derya elan edilen Uluc Eli Pasa sedrezem Sokullu Mehmed Pasanin emriyle yeni bir donanma qurmaga basladi Qisa zamanda qurulan yeni donanma 1572 ci ilin yayinda Araliq denizine acildi Ispaniyanin da ittifaqi terk etmesiyle tek qalan Venesiya sulh istedi 1573 tarixinde imzalanan sulh andlasmasi ile Venesiya Kiprin fethini ve doyus tezminati odemeyi qebul etdi Tunis seferi 1573 cu ilde Venesiyani sulh baglamaga vadar eden bu boyuk donanmanin ilk hedefi 1574 tarixinde Ispaniya terefinden isgal olunan Tunis qalasi oldu Bu qala 1534 tarixinde Barbaros Xeyreddin Pasa terefinden feth edilmis ancaq ertesi il V Karl idaresindeki ordu terefinden geri alinmisdi Xususile de Turqut Reisin fethlerile Simali Afrikada sixisib qalan alman ispan hakimiyyeti Uluc Eli Pasa idaresindeki donanma terefinden 13 sentyabr 1574 tarixinde feth edildi Ele hemin il Tunis eyaleti quruldu Xeyriyye isleri Mekke i mukerremenin su yollarinin temiri Mescid i Haramin mermer qubbelerle berpasi Lefkosa Selimiye Mescidi Eziz Efendi tekkesi Navarin limanindaki qulle mehz onun terefinden insa edilmisdir Dovrun meshur memari Memar Sinana 1571 tarixinde Edirne seherinde Selimiye Mescidini insa etdirmisdir AilesiHeremxanasi Nurbanu Sultan Selimiye SultanOglan usaqlari III Murad Sahzade Abdullah 1568 ci ilde oldurulmusdur Xurrem Sultan turbesinde defn olunmusdur Sahzade Osman 22 dekabr 1574 tarixinde oldurulmusdur Sultan Selim turbesinde defn olunmusdur Sahzade Mustafa 22 dekabr 1574 tarixinde oldurulmusdur Sultan Selim turbesinde defn olunmusdur Sahzade Suleyman 22 dekabr 1574 tarixinde oldurulmusdur Sultan Selim turbesinde defn olunmusdur Sahzade Mehmed 1572 ci ilde vefat etmisdir Xurrem Sultan turbesinde defn olunmusdur Sahzade Abdullah 22 dekabr 1574 tarixinde oldurulmusdur Sultan Selim turbesinde defn olunmusdur Sahzade Cahangir 22 dekabr 1574 tarixinde oldurulmusdur Sultan Selim turbesinde defn olunmusdur Qiz usaqlari Govherxan Sultan 1544 1623 Esmehan Sultan 1544 1585 Sah Sultan 1544 1577 Fatma Sultan 1548 1580 Ayse SultanIstinadlarUzuncarsili Ismail Hakki 1951 yeni ed 1988 Osmanli Tarihi Cilt III 1 II Selim in Tahta Cikisindan 1699 Karlofca Andlasmasi na Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 9753293006 say 149 160 Turan Serafeddin 1958 Lala Mustafa Pasa Hakkinda Notlar ve Vesikalar Belleten C 22 say 551 593 Safvet Bey 1329 Sark Levendleri Osmanli Bahr i Ahmer Filosunun Sumatra Seferi Uzerinde Vesikalar Tarih i Osmani Encumeni Mecmuasi C 4 say 1521 1540 Osmanlica Inalcik Halil 1948 Osmanli Rus Rekabetinin Mensei ve Don Volga Kanali Tesebbusu 1569 Belleten C 12 Say 349 402 Kurat Akdes Nimet 1966 Turkiye ve Idil Boyu 1569 Astarhan Seferi Ten Idil Kanali ve XVI XVII Yuzyil Osmanli Rus Munasebetleri AnkaraXarici kecidlerII SelimOsmanli sulalesiDogum 28 May 1524 Vefat 12 Dekabr 1574Hakimiyyet titullariSelefleri Sultan Suleyman Qanuni Osmanli Imperiyasi دولت عالیه عثمانی Sultani 1566 12 Dekabr 1574 Xelefleri III MuradSunni Islam titullariSelefleri Sultan Suleyman Qanuni Islam Xelifesi خلافة إسلامية Xelefleri III Murad