Həştərxan Xanlığı (tatarca حاجی ترخان خانلغی, Xacitarxan Xanlığı) — Qızıl Ordanın yıxılmasından sonra, Çingiz xanın oğlu Cucinin nəslindən olan Toxa Temür sülaləsindən tərəfindən qurulmuş bir Türk dövləti.
Tarixi dövlət | |
Həştərxan xanlığı | |
---|---|
| |
Dilləri | Qədim Tatar dili[d] |
Rəsmi dilləri |
|
Dövlət dini | sünni islam |
İdarəetmə forması | xanlıq |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
1466 – 1554-cü illər arasında hökm sürmüş bir xanlıqdır, paytaxtı Həştərxan şəhəri olmuşdur. Krım xanlığı vasitəsiylə Osmanlı dövlətinin nüfuz dairəsinə girmişdir.
Onun ehtimali təsisedici Qızıl Ordanın hakimi, Səyyid Əhmədin qardaşı, Mahmud Xan sayılır.
Əsli adı "Əjdaha Xanlığı" olan və ruslar tərəfindən sonradan dəyişdirilən Həştərxan xanlığı, Xəzər dənizinin şimal sahillərində əhəmiyyətli bir ticarət mərkəzi olaraq, 88 il müstəqil olmuş, lakin ardıcıl olaraq davam edən hakimiyyət mübarizələri nəticəsində zəifləmiş və 1556-cı ildə rus çarı tərəfindən yıxılmışdır.
Rusiyanın Qazan və Həştərxan xanlıqlarını yıxaraq şərqə doğru genişləmə siyasətindən narahat olan Osmanlı Dövləti, (həm də Orta Asiyadakı türk xanlıqlarının kömək istəməsi səbəbindən) 1563-cü ildə Rusiyanı dayandırmaq üçün Həştərxana səfər planlaşdırmış, ancaq 1569-cu ildə həm ordu rəhbərləri arasında, həm də Krım Xanı ilə bu rəhbərlər arasında başlayan anlaşılmazlıqlar nəticəsində səfərdə istənilən nəticəyə nail olunmamışdır. Buna baxmayaraq Rusiyanın sülh istəməsi səbəbindən 1570-ci ildə yenə də Osmanlı və Orta Asiya türk xanlıqlarının xeyrinə bir müqavilə əldə edilə bilmişdir.
Bu gündə Həştərxan və ətrafında sıx türk əhalisi yaşayır.
Həştərxan Xanları
I. noyabr 1466–1490
Abbülkərim 1490–1514
Canı Gözət 1514–1521 (1474 −1476 Krım Xanı)
Hüseyn 1521 — ?
Şeyx Əhməd ? — 1525
II. Noyabr ? — 1532
İslam Giray 1531–1532 (1532 Krım Xanı)
Ağ Kubek (I dəfə) 1532–1533
Abdürrəhman (II dəfə) 1533–1537
Dərviş Qazi 1537–1539
Şeyx Heydər (Şeyx Əhmədin oğlu və Dərviş Qazinin atası)
Abdürrəhman (II dəfə) 1539–1543
Ağ Kubek (II dəfə) 1545–1546
Yağışçı 1546–1554
Dərviş Əli 1554–1557
İstinadlar
- Golden, Peter Bş. An Introduction to the History of the Turkic Peoples Ethnogenesis and State-Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East. WIESBADEN: OTTO HARRASSOWITZ. 1992. səh. 332. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesterxan Xanligi tatarca حاجی ترخان خانلغی Xacitarxan Xanligi Qizil Ordanin yixilmasindan sonra Cingiz xanin oglu Cucinin neslinden olan Toxa Temur sulalesinden terefinden qurulmus bir Turk dovleti Tarixi dovletHesterxan xanligi1466 1556Dilleri Qedim Tatar dili d Resmi dilleri Qedim Tatar dili d Noqay diliDovlet dini sunni islamIdareetme formasi xanliq Vikianbarda elaqeli mediafayllarHesterxan xanligiTarixi1466 1554 cu iller arasinda hokm surmus bir xanliqdir paytaxti Hesterxan seheri olmusdur Krim xanligi vasitesiyle Osmanli dovletinin nufuz dairesine girmisdir Onun ehtimali tesisedici Qizil Ordanin hakimi Seyyid Ehmedin qardasi Mahmud Xan sayilir Esli adi Ejdaha Xanligi olan ve ruslar terefinden sonradan deyisdirilen Hesterxan xanligi Xezer denizinin simal sahillerinde ehemiyyetli bir ticaret merkezi olaraq 88 il musteqil olmus lakin ardicil olaraq davam eden hakimiyyet mubarizeleri neticesinde zeiflemis ve 1556 ci ilde rus cari terefinden yixilmisdir Rusiyanin Qazan ve Hesterxan xanliqlarini yixaraq serqe dogru genisleme siyasetinden narahat olan Osmanli Dovleti hem de Orta Asiyadaki turk xanliqlarinin komek istemesi sebebinden 1563 cu ilde Rusiyani dayandirmaq ucun Hesterxana sefer planlasdirmis ancaq 1569 cu ilde hem ordu rehberleri arasinda hem de Krim Xani ile bu rehberler arasinda baslayan anlasilmazliqlar neticesinde seferde istenilen neticeye nail olunmamisdir Buna baxmayaraq Rusiyanin sulh istemesi sebebinden 1570 ci ilde yene de Osmanli ve Orta Asiya turk xanliqlarinin xeyrine bir muqavile elde edile bilmisdir Bu gunde Hesterxan ve etrafinda six turk ehalisi yasayir Hesterxan Xanlari I noyabr 1466 1490 Abbulkerim 1490 1514 Cani Gozet 1514 1521 1474 1476 Krim Xani Huseyn 1521 Seyx Ehmed 1525 II Noyabr 1532 Islam Giray 1531 1532 1532 Krim Xani Ag Kubek I defe 1532 1533 Abdurrehman II defe 1533 1537 Dervis Qazi 1537 1539 Seyx Heyder Seyx Ehmedin oglu ve Dervis Qazinin atasi Abdurrehman II defe 1539 1543 Ag Kubek II defe 1545 1546 Yagisci 1546 1554 Dervis Eli 1554 1557IstinadlarGolden Peter Bs An Introduction to the History of the Turkic Peoples Ethnogenesis and State Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East WIESBADEN OTTO HARRASSOWITZ 1992 seh 332 ISBN 3 447 03Z74 X