Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İohann IV Vasilyeviç və ya İvan Qroznı (25 avqust 1530 və ya 15 avqust 1530, Kolomenskoye[d], Böyük Moskva Knyazlığı – 18 (28) mart 1584, Moskva, Çar Rusiyası) — Moskva və 1533-cü ildən bütöv Rusiyanın böyük knyazı, Rusiyanın ilk çarı (1547-ci ildən; yalnız 1575-1576-cı illərdə "bütöv Rusiyanın böyük knyazı" nominal olaraq Simeon Bekbulatoviç olmuşdur).
| İvan IV Vasilyeviç | |
|---|---|
| Іѡа́ннъ Васи́лїевичъ | |
 | |
| 1547 – 1584 | |
| Sonrakı | I Fyodr |
 | |
| 1533 – 1575 | |
| Əvvəlki | III Vasili (regent) |
| Sonrakı | Simeon Bekbulatoviç |
| |
| 1576 – 1584 | |
| Əvvəlki | Simeon Bekbulatoviç (De-yure) |
| Sonrakı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Иван Васильевич |
| Doğum tarixi | 25 avqust 1530 və ya 15 avqust 1530 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 18 (28) mart 1584(53 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | zəhərlənmə[d] |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | III Vasili |
| Anası | |
| Həyat yoldaşları | qanuni: 1) 2) 3) 4) |
| Uşaqları | oğulları: Dmitri, İvan, , Vasili, Dmitri Uqlitski qızları: Anna, Mariya, Yevdokiya |
| Ailəsi | Rüriklər sülaləsi |
| Dini | şərqi ortodoks xristianlıq |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Moskva böyük knyazı III Vasili və nın böyük oğlu. Mənşəcə atası tərəfindən o, Rüriklər sülaləsinin Moskva budağına aid olunurdu, anası tərəfindən isə Litva knyazlarının banisi hesab edilən Mamay xanın nəslinə. Ata tərəfindən nənəsi bizans imperatorların sülaləsindən gələn idi.
Nominal olaraq İvan 3 yaşından hökmdar oldu. 1547-ci ildəki ndan sonra "İzbrannaya rada" ("Seçilmiş rada") yaradaraq, o, yaxın hesab etdiyi şəxslərin iştirakı ilə hökümdarlıq eləməyə başladı. Hərbi xidməti, məhkəmə sistemi və dövlətin idarə edilməsində islahatlar aparmışdır. Qazan və Həştərxan xanlığları fəth edilmişdir, Qərbi Sibir, , Başqırdıstan və Noqay Ordasının torpağları Rusiyaya birləşdirilmişdir. Beləliklə, IV İvanın hakimiyyəti dövründə Rusiyanın ərazi artımı təxminən 100% təşkil etdi (2,8 milyon km²-dən 5,4 miyon km²-ə çatdı), çarlığının son illərində Rus dövləti ərazisinə görə bütöv Avropadan böyük oldu.
1560-cı ildə Seçilmiş rada ləğv olundu, onun əsas xadimləri çarın etibarını itirdilər, və İvan Qroznı Rusiyanı tam müstəqil idarə etməyə başladı. İvan Qroznının çarlığının ikinci yarısı Livoniya müharibəsində uğursuzluqla yadda qaldı və həmçinin, köhnə aristokratiya soylarını zəiflədən opriçninanın yaranması ilə yadda qaldı. Formal olaraq, IV İvan Rusiyanı idarə edən ən uzunmüddətli hökümdardır — 50 il və 105 gün.
İstinadlar
- Середонин С. Иоанн IV Васильевич Грозный (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1897. Т. 8. С. 229–271.
- Военная энциклопедия (rus.). СПб: Иван Дмитриевич Сытин, 1913. Т. 11.
- Иван IV Васильевич Грозный / Буганов В. И. // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Глинские / Каштанов С. М. // Böyük Sovet Ensiklopediyası : [в 30 т.] / baş redaktor. Aleksandr Proxorov. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Глинские, княжеский род // Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- "Второе послание Ивана Грозного шведскому королю Юхану III". 2013-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-12.
- История России с древнейших времен до наших дней 2013-02-18 at the Wayback Machine / Орлов А. С., Георгиев В. А., Георгиева Н. Г., Сивохина Т. А. — М.: Проспект, 1999. — 544 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Ivan Iohann IV Vasilyevic ve ya Ivan Qrozni 25 avqust 1530 ve ya 15 avqust 1530 Kolomenskoye d Boyuk Moskva Knyazligi 18 28 mart 1584 Moskva Car Rusiyasi Moskva ve 1533 cu ilden butov Rusiyanin boyuk knyazi Rusiyanin ilk cari 1547 ci ilden yalniz 1575 1576 ci illerde butov Rusiyanin boyuk knyazi nominal olaraq Simeon Bekbulatovic olmusdur Ivan IV VasilyevicIѡa nn Vasi lyievichButov Rusiyanin Hokumdari Cari ve Boyuk Knyazi1547 1584SonrakiI FyodrButov Rusiyanin Hokumdari ve Boyuk Knyazi1533 1575EvvelkiIII Vasili regent SonrakiSimeon BekbulatovicMoskva Boyuk Knyazi1576 1584EvvelkiSimeon Bekbulatovic De yure SonrakiSexsi melumatlarDogum adi Ivan VasilevichDogum tarixi 25 avqust 1530 ve ya 15 avqust 1530Dogum yeri Kolomenskoye d Boyuk Moskva KnyazligiVefat tarixi 18 28 mart 1584 53 yasinda Vefat yeri Moskva Car RusiyasiVefat sebebi zeherlenme d Defn yeri Arxangel kafedrali d Fealiyyeti siyasetciAtasi III VasiliAnasiHeyat yoldaslari qanuni 1 2 3 4 Usaqlari ogullari Dmitri Ivan Vasili Dmitri Uqlitski qizlari Anna Mariya YevdokiyaAilesi Rurikler sulalesiDini serqi ortodoks xristianliqHerbi xidmetDoyusler Livoniya muharibesi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Moskva boyuk knyazi III Vasili ve nin boyuk oglu Mensece atasi terefinden o Rurikler sulalesinin Moskva budagina aid olunurdu anasi terefinden ise Litva knyazlarinin banisi hesab edilen Mamay xanin nesline Ata terefinden nenesi bizans imperatorlarin sulalesinden gelen idi Nominal olaraq Ivan 3 yasindan hokmdar oldu 1547 ci ildeki ndan sonra Izbrannaya rada Secilmis rada yaradaraq o yaxin hesab etdiyi sexslerin istiraki ile hokumdarliq elemeye basladi Herbi xidmeti mehkeme sistemi ve dovletin idare edilmesinde islahatlar aparmisdir Qazan ve Hesterxan xanliglari feth edilmisdir Qerbi Sibir Basqirdistan ve Noqay Ordasinin torpaglari Rusiyaya birlesdirilmisdir Belelikle IV Ivanin hakimiyyeti dovrunde Rusiyanin erazi artimi texminen 100 teskil etdi 2 8 milyon km den 5 4 miyon km e catdi carliginin son illerinde Rus dovleti erazisine gore butov Avropadan boyuk oldu 1560 ci ilde Secilmis rada legv olundu onun esas xadimleri carin etibarini itirdiler ve Ivan Qrozni Rusiyani tam musteqil idare etmeye basladi Ivan Qrozninin carliginin ikinci yarisi Livoniya muharibesinde ugursuzluqla yadda qaldi ve hemcinin kohne aristokratiya soylarini zeifleden opricninanin yaranmasi ile yadda qaldi Formal olaraq IV Ivan Rusiyani idare eden en uzunmuddetli hokumdardir 50 il ve 105 gun IstinadlarSeredonin S Ioann IV Vasilevich Groznyj rus Russkij biograficheskij slovarSPb 1897 T 8 S 229 271 Voennaya enciklopediya rus SPb Ivan Dmitrievich Sytin 1913 T 11 Ivan IV Vasilevich Groznyj Buganov V I Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Glinskie Kashtanov S M Boyuk Sovet Ensiklopediyasi v 30 t bas redaktor Aleksandr Proxorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 Glinskie knyazheskij rod Brokhauz ve Efronun ensiklopedik lugeti v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Vtoroe poslanie Ivana Groznogo shvedskomu korolyu Yuhanu III 2013 10 22 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 12 Istoriya Rossii s drevnejshih vremen do nashih dnej 2013 02 18 at the Wayback Machine Orlov A S Georgiev V A Georgieva N G Sivohina T A M Prospekt 1999 544 s