Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Moqadişo somali Muqdisho ərəb مقديش Somalinin paytaxtı ən iri şəhəri və əsas limanı onun maliyyə mədəni və sənaye mərkəz

Moqadişo

Moqadişo
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Moqadişo (somali. Muqdisho, ərəb. مقديش‎) — Somalinin paytaxtı, ən iri şəhəri və əsas limanı, onun maliyyə, mədəni və sənaye mərkəzi. Şəhər yerli dildə Xamar adlanır. 2015-ci ilin qeydlərinə görə, Moqadişoda 2,120,000 sakin yaşayır.

Şəhər
Moqadişo
somali. Muqdişo
ərəb. مقديشو‎
image
Ölkə image Somali
Region
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub X əsr
İlk məlumat 1331
Sahəsi 91 km²
Mərkəzin hündürlüyü 9 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 2,120,000 nəfər (2015)
Milli tərkibi
Dini tərkibi islam
Digər
mogadishu.info  (ing.)
image
image
Moqadişo
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Moqadişonun X əsrdə yaradılması hesab olunsa da, şəhərin daha qədim olduğu güman edilir. Orta əsrlərdə şəhər Ajuran dövlətinin vassalı olan Müzəffər sülaləsi tərəfindən idarə olunmuşdur. Sonradan Moqadişo və Omanın birgə nəzarəti altında olmuşdur. 1905-ci ildə İtaliya Moqadişonu paytaxtı etdi. 1960-cı ildə Somali müstəqil olanda, şəhər "Hind okeanının ağ mirvarisi" adlandırılırdı. rejiminin devrilməsindən sonra Moqadişoda vətəndaş müharibəsi başlamış, 2006-cı ildə tərəfindən idarə olunmuşdur. Bir müddət sonra, şəhər əş-Şəbab və digər radikal qruplar qruplarının döyüş meydanına çevrilmişdir. 2010-cu ildə yeni hökumətin seçilməsində sonra, əş-Şəbab şəhərdən çıxarılmış və şəhərdə sabitlik olmuşdur.

Etimologiya

Şəhərin adı fars dilində Məq'əd-i-Şah (مقعد شاه), "Şahın ağ oturacağı" mənasını daşıyır. Moqadişo erkən fars təsirinin bir təzahürüdür. Yerli dildə şəhər Xamar adlanır.

Tarix

Erkən tarixi

image Əsas məqalələr: və Ajuran dövləti
image
1882-ci ildə

Moqadişonun X əsrdə yaradılması hesab olunsa da, şəhərin daha qədim olduğu güman edilir. Ənənə və köhnə qeydlərdə cənub Somalidə, o cümlədən Moqadişoda, erkən tarixi dövrlərdə mənşəli ovçu-toplayıcılar yaşadığı iddia olunur. Yerli aristokratiya yaratmaq getmək istəyən (Diqil və Mirifl) klan ittifaqından olan xalqların gəlişi zamanı, digər Kuşti qrupları olan Oromo (Varday) və Ajuran (Ma'adanle) artıq sub-regionda öz yaşayış məntəqələrini təşkil etmişdir.

Qədim şəhərinin Moqadişonun sələfi olduğu güman edilir. Birinci əsrdən qalma yunan səyahət sənədi olan qeyd olunur ki, Moqadişo Somali sahilində ticarət limanlarından biri idi.Periplusa görə, dəniz ticarəti Mogadişonun sakinlərini Hind okeanı sahili boyunca digər icmalarla bağlamışdır.

image
Somali imperiyası olan Ajuran dövlətinin bayrağı. Ajuran dövləti orta əsr Moqadişonun mühüm vassalı idi.

Emozeidi ərəblərin mühacirətindən sonra yaranmışdır. Bu sonradan Somali-Ərəb federasiyasının hökmdarları olan Müzəffər sülaləsinə çevrilmişdir. 12-ci əsr Suriya tarixçisi Yaqut əl-Həməvinin qeydlərinə görə, Moqadişo müasir somalilərinin əcdadları olan qaradərili yaşadığı yer idi.

Uzun illər Moqadişo Biladi-ul-Barbar-ın (azərb. Berberlərin torpağı‎) ən görkəmli şəhəri idi. 1331-ci ildə mərakeşli səyyah İbn Bətutə, öz qeydlərində Moqadişonu zəngin tacirlərlə dolu olan "çox böyük şəhər" kimi təsvir etmişdir. Bətutə şəhərin şimal Somalidə olan Somali Sultanı Əbu Bəkr ibn Sayx Ömər tərəfindən idarə olunmasını da qeyd etmişdir. Sultanın xidməti vəzirlər (nazirlər), hüquq ekspertləri, komandirləri, hərəm xidmətçilərindən və digər rəsmi şəxslərdən ibarət idi.

1497–1499-cu illər arasında bölgəyə ekspedisiya edən , səyahətçi Vasko da Qamanı müşayiət edərkən, jurnalında Moqadişonun mavrlar tərəfindən idarə olunduğunu qeyd etmişdi. Dörd qüllələri ilə əhatə olunan şəhərin mərkəzində bir neçə mərtəbəli yüksək evlər və böyük saraylar var idi. De Sa və onun adamları Moqadişonu bombalayıb, sonra sahil boyunca cənuba davam səyahət etmişdilər. Sonradan Somalisi, Ajuran dövlətini məğlub edib, və Müzəffərlərin idarəçiliyinin sonuna gətirilməsində uğurlu olmuşdur.

1800–1900-cü illər

image Əsas məqalə:
image
1936-cı ildə Moqadişo.

1892-ci ilə Moqadişo Somalinin və Omanın birgə nəzarəti altına alındı. Geledi Sultanlığı cənubi fil sümüyü ticarətini tamamilə və həmçinin və dərələri idarə edirdi. Moqadişoda Oman sultanların səlahiyyəti, əsasən nominal idi. Omanın İmam şəhərdə qala qurmaq istəyəndə, Geledi sultanı icazə tələb etmək məcburiyyətində idi. nəhayət 1870-ci ildə inşa edildi. Zanzibarın sultanı sonradan qalanı icarəyə götürmüş və tikdiyi infrastrukturu o italyanlar satdı.

İtalyan Somalisinin paytaxtı

image Əsas məqalə:

1905-ci ildə İtaliya Moqadişonu yeni qurulan paytaxtı etdi. İtalyanlar şəhəri Mogadiscio adlandırırdılar. Birinci Dünya müharibəsindən sonra, şəhərin ətraf ərazisi bir az müqavimətdən sonra italyanların nəzarəti altına keçdi.

Bunun nəticəsində, minlərlə italyanlar Moqadişoda məskunlaşıb və kiçik istehsal şirkətləri qurdular. İtalyanlar paytaxt yaxınlığında cənub bəzi kənd təsərrüfatı sahələrini, o cümlədən və Villaggio Duca degli Abruzzi (indiki Cövhər) inkişaf etdirdilər. 1930-cu illərdə Moqadişoda yeni binalar və xiyabanlar salınmışdır. Asfalt Strada Imperiale yolu inşa olunub, Əddis-Əbəbə və Moqadişo arasında əlaqə üçün nəzərdə tutulmuşdur. 1940-cı ildə əhalisi 22,000 çatıb, şəhərin əhalisinin 44%-i sakinlərini (50.000 insan) təşkil edirdi.

İkinci Dünya müharibəsindən sonra, Moqadişo italyanların idarə etdiyi on il paytaxtı olmuşdur.

1960–1990-cı illər

image Əsas məqalə:
image
1963-cü ildə Moqadişoda prospekt

1960-cı il 26 iyunda , onda beş gün sonra (keçmiş İtalyan Somalisi) müstəqil oldu. 1960-cı il 1 iyul, iki ərazilər Somali Respublikası şəklində birləşdirilmişdir və Moqadişo ölkənin paytaxtı oldu. tərəfindən yaradılan hökumətdə, Somali Milli Assambleyasının prezidenti, Somali Respublikasının Prezidenti və (sonradan 1967-ci ildən 1969-cu ilə kimi prezident olmuşdur) baş nazir olmuşdur. 1961-ci il 20 iyulda məşhur referendum yolu ilə somali xalqı 1960-cı ildə tərtib edilmiş yeni konstitusiya ratifikasiya edib. 1967-ci ildə Şermarke tərəfindən baş nazir təyin olmuşdur.

1969-cu il 15 oktyabrda şəhərində səfərdə olarkən, Somalinin prezidenti Şermarke öz mühafizəçilərindən biri tərəfindən öldürülmüşdür. Onun sui-qəsdindən sonra, 1969-cu ilin oktyabrın 21-də hərbi çevriliş olmuş, Somali ordusu silahlı müxalifətlə qarşılaşmadan hakimiyyəti qansız ələ keçirmişdi. Bu hərbi çevriliş general-mayor tərəfindən rəhbərlik olunurdu.

image
1980-ci illərdə Moqadişo

Barre ilə yanaşı, Ali İnqilab Şurası (AİŞ) güclənmiş, Prezident Şarmarkenin sui-qəsdi polkovnik-leytenant və təhlükəsizlik müdiri tərəfindən həyata keçirilmişdi. Kediyeyə rəsmən "İnqilabın Atası" adı verilmişdi, və Barre qısa bir müddət sonra AİŞ-in rəhbəri oldu. AİŞ sonradan ölkəni adlandırılmış, keçmiş mülki hökumətin üzvlərini həbs etmiş, siyasi partiyaları qadağan etmiş, parlament və Ali Məhkəməsi ləğv etmiş və konstitusiyanın fəaliyyətini dayandırmışdı.

İnqilab ordusu müxtəlif irimiqyaslı ictimai işlər proqramlarını, yaratmışdır. Sənaye və torpaq milliləşdirilməsi proqramı ilə yanaşı, Moqadişoda əsaslanan yeni rejimin xarici siyasət ilə Somalinin ənənəvi və dini əlaqələrinin tərəfdarı olmuş və nəticədə 1974-cü ildə Ərəb Liqasına qoşulmuşdur.

1970-ci uğursuz Oqaden müharibəsindən sonra, Barre rəhbərliyi 1978-ci il dövlət çevrilişində iştirak şübhəsi ilə hökumət və hərbi rəsmiləri həbsinə başladı. İddia edilən insanların əksəriyyəti inqilabçılara kömək etməsində təqsir olunmuş və edam edilmişdir. Lakin, bir neçə vəzifəli şəxslər xaricə qaçmağı bacarmış və zorla Barre rejiminin sıxışdırılması həsr olunmuş müxtəlif müxalif qrupların formalaşmasında rol oynamışlar.

Vətəndaş müharibəsi

image Əsas məqalə: Somali vətəndaş müharibəsi
image
Moqadişoda yaşayış sahəsinin havadan görünüşü (1992)

1980-ci illərin sonunda Barrenin rejimi getdikcə qeyri-populyar oldu. Hakimiyyət orqanları daha totalitar oldu və müqavimət hərəkatları Efiopiyanın kommunist Derq rəhbərliyi tərəfindən ölkə daxilində yarandı. Bunun nəticəsində 1991-ci ildə vətəndaş müharibəsi başladı; Barre hökuməti devirildi və buraxıldı. Bir çox müxalifət qrupları Barre rejiminin devrilməsindən sonra qalan güc vakuumu üçün rəqabət aparmağa başladılar. Birləşmiş Somali Konqress komandirləri olan General və rəhbərli altında silahlı fraksiyalar paytaxt üzərində nəzarəti göstərmək nəticəsində toqquşdular.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 733 və 746-cı qətnamələrinə görə yarandı, mərkəzi hökumətin dağıldıqdan sonra Somalidə ilk sabitləşmə missiyası. 3 dekabr 1992-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 794-cü qətnamə yekdilliklə qəbul edildi, hansı ki, Amerika Birləşmiş Ştatlarının başçılıq etdiyi Birləşmiş Millətlər sülhməramlı koalisiya təsdiq etdi. 1993-cü ildə BMT-nin sülhməramlı koalisiyası iki illik (UNOSOM II) başladı.

Bəzi silahlı qüvvələr BMT qoşunlarının iştirakını onların hegemonluğu üçün təhlükə kimi şərh etdilər. Nəticədə, Moqadişoda yerli silahlı şəxslər və sülhməramlı arasında bir neçə gün döyüşlər oldu. Bunların arasında, 1993-cü ildə Aidid fraksiyasının lideri devirilməsi üçün, ABŞ qoşunları tərəfindən uğursuz cəhd olunan idi. 1995-ci ilin martın 3-də, əhəmiyyətli itkilərdən sonra BMT əsgərlərin ölkədən tamamilə çəkildi.

2006-cı ildə (İMB), ölkənin cənub hissəsinin çoxunu ələ keçirib, orda dərhal şəriət qanunlarını tətbiq etdi. İki il əvvəl yaradılan yeni Müvəqqəti Federal Hökuməti (MFH), nüfuzunu bərpa etmək istədi. Efiopiya qoşunları, AMISOM sülhməramlıları və Amerika Birləşmiş Ştatlarının hava dəstəyinin köməyi ilə, MFH rəqib ICU-nu qovdu və öz idarəsini bərkitdi. 2007-ci ilin 8 yanvarında, qızışdığı zaman, MFH prezidenti və təsisçisi , Somali ordusunun keçmiş polkovniki vəzifəyə seçiləndən bəri ilk dəfə Moqadişoya girdi. Hökumət müvəqqəti yerdən Moqadişoda köçdü.

image
Aruba mehmanxanasından Moqadişonun görünüşü.

Bu məğlubiyyətdən sonra, İslam Məhkəmələr Birliyinin bir neçə müxtəlif fraksiyalara bölündü. Bəzi fraksiyaların radikal elementləri, o cümlədən əş-Şəbab, MFH-yə və Somalidə Efiopiya hərbi iştirakına qarşı qarşı qiyam davam etməyə başladı. 2007-ci və 2008-ci boyunca, əş-Şəbab hərbi qələbələr nəticəsində mərkəzi və cənub Somalidə əsas şəhərləri və portda nəzarəti ələ keçirdi. 2009-cu il yanvarda, əş-Şəbab və digər silahlı dəstələr Efiopiya qoşunlarını geri çəkilməyə məcbur etməyi bacarıb, Afrika Birliyi sülhməramlı qüvvələrini geridə buraxaraq MFH qoşunlarına yardım etməsini məcbur etmişdi.

2008-ci ilin 31 may və 9 iyun arasında, Somalinin federal hökumət nümayəndələri və İslamçı üsyançılar qrupunun Somalinin təzədən azad edilməsi üçün orta alyans (ARS) BMT-nin vasitəçiliyi ilə Cibutidə sülh danışıqlarında iştirak etmişdi. Konfrans imzalanmış razılaşma ilə sona çatıb, silahlı qarşıdurma dayandırılması müqabilində Efiopiya qoşunlarının çıxarılmasını tələb olundu. Parlament sonradan ARS üzvləri yerləşdirilməsi üçün 550 yerlə genişləndirilib, sonra yeni prezident seçildi. 2009-cu ilin feval ayında Afrika Birliyi qoşunlarının kiçik bir komandasının köməyi ilə, koalisiya hökuməti ölkənin cənub yarısında nəzarəti geri almaq üçün əks-hücuma başladı.

2010-cu ilin noyabr ayında yeni bir teknokrat hökuməti vəzifəyə seçildi, bir çox islahatlar, xüsusilə təhlükəsizlik sektorunda həyata keçirildi. 2011-ci ilin avqustuna kimi, yeni rəhbərlik və onun AMISOM müttəfiqləri Moqadişonu əş-Şəbab qruplaşmasından tutmağı bacardı. Moqadişo Somali diasporu, bələdiyyə orqanları və Somali tarixi müttəfiqi olan Türkiyə tərəfindən sıx yenidənqurma dövrünü yaşadı.

2011-ci ildə əş-Şəbab terror təşkilatı Moqadişo şəhəri üzərində nəzarəti tam itirdi. Buna baxmayaraq terrorçular paytaxtda vaxtaşırı hücumlar törədir.

Coğrafiya

image
Moqadişo çimərliyi

Moqadişo Hind okeanının Afrika buynuzu sahilində, Somalinin cənub-şərqində olan inzibati rayonunda () yerləşir. Şəhər , , , , , , , , , , , , , , və inzibati rayonlarına bölünür. Şəhərin özəlliklərindən Hamarveyn köhnə şəhəri, və qeyd etmək olar. Moqadişonun qumlu çimərliklərində parlaq mərcan riflərinə rast gəlmək olar.

mərkəzi Efiopiyada artır və Hind okeanının 30 km-də, Moqadişoya yaxın keçib, cənub-qərb istiqamətində dönür. Adətən fevral və mart aylarında quru olan çayın suyu şəkər qamışı, pambıq və bananın yetişdirilməsi üçün istifadə olunur.

İqlim

Ekvatora yaxın yerləşən şəhər üçün, Moqadişo nisbətən quru iqlimə malikdir. Cənub-şərq Somali kimi, şəhər isti və yarımsəhra ([[]]nda BSH) kimi təsnif edilir. Moqadişo ilə müqayisədə, Somalinin şimal şəhərlərində ümumiyyətlə isti quraq iqlimi olur (Köppen BWh).

Moqadişo qlobal bioiqlim sxemində tropik tikanlı meşə biomunda və ya yaxınlığında yerləşir. Şəhərdə il boyu orta temperatur 30 °C, orta maksimum 24 °C və orta minimum 27 °C. Hər ildə 47 gün yağışlı olur, onlardan 12%-i gündəlik yağış ehtimalı ilə bağlıdır. Şəhərdə il ərzində orta 3,066 saat günəşli olur.

Moqadişonun iqlimi
Göstərici Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek İl
Maksimum orta, °C 30 30 31 32 31 30 29 29 29 30 31 31 30
Orta temperatur, °C 26,5 26,5 28 29 28 27 31 31 31 27 27,5 27,5 27
Minimum orta, °C 23 23 25 26 25 24 23 23 23 24 24 24 24
Mütləq minimum, °C 19 19 19 18 18 18 17 18 18 18 16 16 16
Yağıntı norması, mm 0,1 0,1 8 61 61 82 64 44 25 32 43 9 492,3
Mənbə:


Hakimiyyət

Federal

image Əsas məqalə:
image
Moqadişoda qərargahı yerləşir

(MFH) 2004-cü və 2012-ci arasında Somalinin beynəlxalq səviyyədə tanınmış mərkəzi hökumət idi. Hökumətin icra filialı Moqadişoda yerləşirdi.

MFH-nin müvəqqəti mandatı başa çatması ilə paralel 20 avqust 2012-ci ildə yaradılmışdır. Bu vətəndaş müharibəsi başlanandan bəri ölkədə ilk daimi mərkəzi hökuməti təmsil edir. hökumətin qanunvericilik filialı kimi xidmət edir.

Bələdiyyə

Mogadişonun bələdiyyə hökumətinə hazırda rəhbərlik edir. Bu yeni inkişaf təşəbbüsləri arasında, $100 milyon ABŞ dollarlıq şəhərin yeniləmə layihəsi var. Layihəyə zibilin xaric və yandırılması zavodlarının yaradılması, şəhər-geniş təmizləmə layihəsinin başlanması, asfalt və sement zavodlar yaradılması, Şəhər İcra Hakimiyyət və parlament binalarının bərpası, keçmiş Müdafiə Nazirliyi ofislərinin yenidən qurulması, cəzaçəkmə müəssisələrinin yenidən qurulması, reabilitasiya və səhiyyə obyektlərinin tikintisi, Polis Təhsil Mərkəzinin yaradılması, üçün daimi bazanın yaradılması, Somali poçta servisinin qərargahının bərpası, və müxtəlif rayonlarında ictimai meydançaları bərpası daxildir.

2014-cü ilin yanvarında, rəhbərliyi evləri nömrələmə və poçt kodu sisteminə başladı.

Diplomatik missiyalar

image
Moqadişoda Türkiyə səfirliyi

Moqadişoda bir sıra ölkələrin xarici səfirlik və konsulluqları yerləşir. 2014-cü ildə, şəhərdə Cibuti, Efiopiya, Sudan, Liviya, Yəmən, Səudiyyə Ərəbistanı, Türkiyə, İran, Uqanda, Nigeriya, Böyük Britaniya, Yaponiya, Çin və Qatar səfirlikləri əsaslanıb.

2015-ci ilin mayında ABŞ Dövlət katibi Con Kerri ABŞ səfirliyini Moqadişoda bərpa etmək planını açıqlasa da, səfirliyin açılışının zamanını bildirməmişdi. Həmin ayda Avropa İttifaqı Aİ nümayəndəliyinin ofisini şəhərdə açmışdır.

İqtisadiyyat

image
Moqadişoda qərargahı olan az saylı firmalardan biridir.

Moqadişo ənənəvi olaraq ticarət və maliyyə mərkəzi olmuşdur. Avropa və Amerikaya kütləvi istehsal parça idxalından əvvəl, şəhərdə istehsal olunan tekstil, Ərəbistan yarımadasından İran körfəzinə, həm də Afrikanın daxili ərzində uzaq məkanlarına göndərilirdi.

2011-ci ildə şəhərdə vəziyyətin sabitləşməyindən sonra, Moqadişonun iqtisadiyyatı sürətlə artdı. SomalFruit emalı zavodu və fabrikası yenidən açılmışdır. 2012-ci ildə 1991-ci ildən bu yana cənubi Somalidə ilk kommersiya bankı olan açılmışdır.

Moqadişoda bir neçə firmaların qərargahı yerləşir. Bunlardan , Trans-National Industrial Electricity and Gas Company, Islamic Insurance Company, qeyd etmək olar. Şəhərdə həm də milli pul orqanı olan yerləşir.

Əhali

Demoqrafiya

image
Moqadişoda İnsan Hüquqları Günü.

Moqadişo çoxmillətli şəhərdir. Şəhərin əsas əhalisi ilkin olaraq buşmen aborigenlərdən, sonradan kuşt, ərəb və fars miqrantlardan ibarət olub. Müxtəlif qrupların qarışığı və ya Rir Xamar ("Moqadişonun insanları"), böyük Benadir bölgəyə xas bir kompozit əhalisinin yaranmasına səbəb oldu. Müstəmləkə dövründə Avropa qürbətçiləri, ilk növbədə italyanlar, şəhərin kosmopolit əhalisini təşkil edirdi.

Bantu etnik azlıqların yaşayış yerinin əsas sahəsi tarixən Somalinin cənubunda kənd anklavı, xüsusən Cubba və Şabell çay dərələri, eləcə də və bölgələri olmuşdur. 1970-ci illərin başlanğıcında, Bantular Moqadişo və kimi şəhər mərkəzlərinə köçməyə başlamışlar. 1990-cı illərdə ölkədə baş verən vətəndaş müharibəsi, şəhərin demoqrafiyasına güclü təsiri olmuşdur.

2012-ci ildə şəhərdə bir təhlükəsizlik vəziyyətinin düzəlişindən sonra, vətənini tərk etmiş somalilər investisiya imkanları üçün Moqadişoya qayıtmağa başladı. Şəxsi səyləri və Somali Diasporu Korpusu kimi ictimai təşəbbüslərin vasitəsilə, onlar məktəblər, xəstəxanalar, banklar və digər infrastrukturun yenilənməsində iştirak edib və paytaxtın bərpasında aparıcı rol oynamışlar. Bu hadisələr həmçinin yerli daşınmaz əmlak bazarın inkişafına güclü təkan vermişdi.

Moqadişoda 2015-ci ildə 2.120.000 ətrafında əhali yaşayır və şəhər əhalinin ölçüsünə görə dünyanın 222-ci ən böyük şəhəridir. 2014-cü ilin sentyabr ayından Somalinin Planlaşdırma və Beynəlxalq Əməkdaşlıq Nazirliyi iki onillik ərzində Somalidə əhalinin siyahıyaalmasına başlayıb.

Din

paytaxtda ən qədim İslam ibadət yerlərindən biridir. Məscid eyni zamanda ilə təqribən 667-ci ildə inşa edilmişdir. maliyyə dəstəyi ilə 1987-ci ildə inşa edilib. 10,000 tutumlu bu məscid, Afrika buynuzunda ən böyük məsciddir.

İtalyan Somalisinin müstəmləkə hakimiyyəti orqanları tərəfindən 1928-ci ildə inşa edilib. "Cattedrale di Mogadiscio" kimi tanınan kafedral, Siciliyada yerləşən əsasında norman qotik stilinda inşa edilib. Kilsə ənənəvi qərargahı kimi xidmət edir. Kilsəyə vətəndaş müharibəsi zamanı ciddi ziyan dəymişdi. 2013-cü ilin aprelində kilsədə bərpa işləri başlanıb.

Memarlıq

Somali prezidenti əsas iş yeri olan , rəsmi yaşayış sarayıdır. Saray şəhərin yüksək yerdən Hind okeanına baxır və həm liman, həm də hava limanına çıxışı var. İtalyan Somalisinin qubernatorunun, sonradan administratorunun qərargahı olmuşdur.

Bazarlar

image

Barre rəhbərliyi tərəfindən 1972-ci ildə yaradılmışdır. Bazar məhsul və geyim. o cümlədən mal və xidmətlərin satışı üçün açıq bazar kimi xidmət etmişdir. Vətəndaş müharibəsi başladıqdan sonra, bazar müxtəlif yaraqlı qruplar tərəfindən nəzarət altına alınıb, nların əməliyyatları üçün baza kimi istifadə olunurdu. 2011-ci ildə Moqadişonun sabitləşdirməsindən sonra bazarda bərpa işləri edilib.

Digər bazarlardan qeyd etmək olar. Bazar 1990-cı ildə fəaliyyətə bağlanmasından əvvəl şəhərin ən böyük bazarlarından biri idi. sentyabr 2014-cü ildə, bələdiyyə orqanları, bazarın bütün hissələrində nəzarət rəsmiləri ilə, Ansaloti bazarını rəsmi olaraq ictimaiyyətə açdı.

Mədəniyyət

Teatrlar

paytaxtın mühüm mədəni dönüş nöqtəsi kimi 1967-ci ildə açılmışdır. 1990-cı ildə vətəndaş müharibəsi başladıqdan sonra bağlanan teatr, yenidənqurma işlərindən sonra 2012-ci ilin mart ayında yenidən fəaliyyət göstərməyə başladı.

Muzey və qalereyaları

1960-cı ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra yarandı. 1985-ci ildə Milli Muzey köçürüldü, sonra Qaresa Muzeyi adlandırıldı və regional muzeyə çevrildi. Muzeydə köhnə pul, ənənəvi incəsənət, qədim silah və saxsı maddələr, o cümlədən bir çox mədəni əhəmiyyətli əşyalar saxlanılır.

KİV

Moqadişo tarixən media mərkəzi kimi xidmət etmişdir. 1975-ci ildə Moqadişoda (SFA) yaranmışdır. Bundan əlavə, Moqadişoda bir sıra radio xəbər agentlikləri yerləşir. federal hökumət tərəfindən ictimai yayımlanır. 1951-ci ildə yaradılmış radio, ilkin olaraq somali və italyanca xəbərləri yayımlayırdı. Stansiya 1960-cı ildə Somali müstəqillik əldə etdikdən sonra Rusiyanın köməyi ilə modernləşdirildi və somalicə, amharca və xidmətə başlamışdır. Vətəndaş müharibəsinin nəticəsində 1990-cı ildə fəaliyyətini dayandıran radio, MFH tərəfindən erkən 2000-ci illərdə yenidən açıq elan edilib. Şəhərdə yerləşən digər radio stansiyalarına, Mustaqbal Radio, Radio Şabel, Radio Bar-Kulan, Radio Kulmiye, Radio Dannan, Radio Dalsan, Radio Banadir, Radio Maanta, Qul FM, Radio Xurmo və Radio Xamar daxildir.

Moqadişoda əsaslanan (SNTV) ölkənin mərkəzi dövlət tərəfindən yayımlanır. SNTV 24 saat yayımlanır, Somalinin daxilində və xaricində yerüstü peyk platformaları vasitəsilə həm də baxıla bilər.

vətəndaş müharibəsi əvvəl, Moqadişoda böyük tamaşaçı malik idi. 2011-ci ilin şəhəri idarə etmək üçün hökumət radioda yenidən musiqi oynamağa icazə verdi. 2013-cü ilin aprelində, ansamblı Barışıq Musiqi Festivalını təşkil etdi. Bu ölkədə son 20 ildə ilk beynəlxalq musiqi festivalı idi.

Kitabxanalar

1975-ci ildə Təhsil, Mədəniyyət və Ali Təhsil Nazirliyi tərəfindən yaradılıb. 1983-cü ildə kitabxanada təxminən 7,000 kitab saxlanılırdı və kitabxana ümumi ictimaiyyət üçün açıq idi. 1990-cı ildə Milli Kitabxana bağlandı. 2013-cü ilin iyununda, təşəbbüsün bir hissəsi kimi kitabxanaya ABŞ-dən 22,000 kitabın daşınmasını təşkil etdi. Həmin ilin dekabrında Somali hakimiyyəti rəsmi Milli Kitabxana yenidən qurulmasına aid $1 million layihəyə start verdi. Layihə çərçivəsində, digər Ərəb Liqası ölkələrindən 60,000 əlavə kitablar gəlməsi gözlənilir.

Təhsil

Moqadişoda bir çox sayda sxolastik institut yerləşir. Hökumətin şəhər bərpaetmə proqramı çərçivəsində şəhərdə yerləşən 100 məktəbin yenidən bərpa olunması və açılması planlaşdırılmışdır.

image
Moqadişo Universitetinin əsas universitet şəhərciyi.

Müstəmləkəçilik dövründə — 1950-ci illərdə qurulmuşdur. 1973-cü ildə universitetin fakültələri genişləndirilmişdir. Somali Milli Universiteti növbəti 20 ildə böyümüş, fakültələrinin sayı 13-ə, işçilərinin sayı 700-ə, tələbələrinin sayı 15.000-nə çatmışdır. 14 noyabr 2013-cü ildə Kabinet yekdilliklə 1990-cı illərin əvvəllərində bağlanmış yenidən açılmasını dəstəkləyən hökumət planını təsdiq etmişdir. Yenidən bərpa işləri üçün 3,6 milyon ABŞ dolları xərclənmiş və bərpa işləri 2014-cü ilin avqustunda tamamlanmışdır.

Moqadişo Universiteti qeyri-hökumət universiteti olub Qəyyumlar Komissiyası və Universitet Şurası tərəfindən idarə olunur. Moqadişo Universiteti Somali Milli Universitetindən olan professorlar və digər Somali ziyalılarının düşüncələrinin məhsuludur. Universitet Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərindəki İslam İnkişaf Bankı və digər ianə verən universitetlər tərəfindən maliyyələşdirilmişdir, burada 7 fakültədə yüzlərlə tələbə təhsil alır, bəzi tələbələr təqaüd proqramı sayəsində xarici ölkələrdə magistr dərəcəsini izləyirlər. Moqadişo Universiteti bir neçə akademik institut ilə əməkdaşlıq edir. Universitet , Misirdə 3 universitet, Sudanda yeddi universitet, , Yəməndə iki universitet ilə əməkdaşlıq edir. 2012-ci ildən Moqadişo Universitetinin hökumətlərarası EDU təşkilatının komissiyası ilə akkreditasiyası mövcuddur.

image
Moqadişoda Hamar Cacab məktəbi.

1999-cu ildə hazırda Somalinin prezidenti olan Həsən Şeyx Mohamud tərəfindən Somali Nəzarət və Administrasiya İnstitutunun əsası qoyulmuşdur. İnstitut sonda SIMAD Universitetinə çevrilmişdir və 2010-cu ilə qədər Mohamud universitetin dekanı olmuşdur. Universitet müxtəlif sahələrdə — iqtisadiyyat, statistika, biznes, hesabdarlıq, texnologiya, kompüter elmi, tibb elmləri, təhsil, hüquq və ictimai administrasiya sahələrində təhsil təklif edir.

(BU) 2002-ci ildə həkim yetişdirmək məqsədi ilə açılmışdır. Universitet daha sonra fakültələri sayəsində böyümüşdür. Şəhərdə yerləşən bir başqa üçüncü dərəcəli institut Camhuriya Elm və Texnologiya Universitetidir. Şəhərdə Türk İnternat Məktəbi də açılmışdır, Moqadişo Politexnik İnstitutu və Şabelle Universiteti isə bərpa edilmişdir. Bundan əlavə Yeni İslam Universiteti universitet şəhərciyi tikilməkdədir. 2014-cü ilin aprelində baş nazir Abdivəli Şeyx Əhməd Moqadişodakı keçmiş meteorologiya məktəbinin təməlatma mərasiminda iştirak etmişdir. Bundan başqa, Aden Adde Beynəlxalq Hava Limanında yeni Milli Aviasiya Təlim Akademiyası tikilir.

Moqadişo Şəhər Universiteti 2012-ci ildə açılmışdır. Moqadişo Şəhər Universiteti qeyri-kommersiya təsisatıdır. Universitet cəmiyyətə keyfiyyətli təhsil, tədqiqat və xidmət verməyə çalışır. Universitet keyfiyyətli təhsilə olan zərurətdən qurulmuşdur və ABŞ ilə Kanada universitetlərində yüksək nəticələr göstərmiş və Şimali Amerika universitetlərində dərs vermiş bir çox professor universitetə gəlmişdir. Universitet akademiklərdən və qabağa çıxmış biznesmenlər tərəfindən təşkil olunmuş Himayəçilər Şurası tərəfindən idarə olunur. Şəhər Universiteti şəhəri bir çox yeni təhsil imkanı ilə tanış etmişdir: peşəkar səviyyədə dil (ingilis dili) öyrədən proqramlar, rəqəmsal kitabxanalar, elm və kompüterlər üçün laboratoriyalar, tanınmış institutlarda azı magistr dərəcəsi almış müəllimlər, kurikulum və s. Şəhər Universitetinin fakültələri, təchizatı və tələbələrinin mərkəzi pedaqogikası Somali gənclərinin həyatında nəzərəçarpan dəyişikliklər edir.

İdman

Barre dövründə Çin mühəndislərinin köməyi ilə 1978-ci ildə inşa edilib. Stadion əsasən və oyunları üçün istifadə olunurdu. Stadionda həmçinin Prezidentin ünvanları və siyasi mitinqlər, digər tədbirlər arasında keçirilirdi. 2013-cü ilin sentyabrında, Somali federal hökuməti və Çin hökuməti ilə Somalidə Moqadişoda beş illik milli bərpa planının rəsmi əməkdaşlıq müqaviləsini imzalandı. Plan Çin hökumətinin bir neçə əsas infrastrukturun, o cümlədən Moqadişo stadionun yenidən qurulmasını daxil edir.

Şəhərin digər stadionlarından Konis stadionunu qeyd etmək olar. 2013-cü ildə abadlıq layihəsinə başladı və FİFA tərəfindən süni futbol sahəsi stadionunda quraşdırılmışdır. Əbdüləziz rayonunda Eks-Lujino basketbol stadionunda yerli Hormuud Telecom firmasının maliyyə dəstəyi ilə, $10,000 bərpa işləri başlamışdır. Bundan əlavə, bələdiyyə orqanı Banadir stadionunda aparılan yenidənqurma işlərinə də başlamışdır.

Müxtəlif milli idman orqanlarının Moqadişoda öz qərargahı var. Bunlardan Somali Futbol Federasiyası, Somali Basketbol Federasiyası, Somali Karate və Taekvondo Federasiyası və qeyd etmək olar.

Nəqliyyat

Yol nəqliyyatı

Moqadişodan keçən yollar Somalinin digər şəhərləri ilə, eləcə də şəhəri qonşu ölkələrə birləşdirir. 2013-cü ilin noyabr ayında hava limanına gedən 23 kilometrlik yolun təmiri başa çatdı. Yol tikintinin təşəbbüsü Somali və Türkiyə hökumətləri tərəfindən imzalanan böyük müqavilə hissəsi idi.

2012–2013-cü illərdə Moqadişo şəhər bələdiyyəsi Britaniya və Norveç hökumətləri ilə birlikdə, paytaxtın əsas yollarında günəş enerjisiylə işləyən küçə işıqları qurmaq üçün layihəyə başladı.Norveçdən idxal olunan avadanlıqla, $140,000-lıq dəyəri olan təşəbbüs bir neçə ay davam etdi.

Moqadişoda mikroavtobuslar ictimai nəqliyyatın ən işlənən növüdür. Şəhərində növbəti ən çox istifadə olunan ictimai nəqliyyat vasitəsi . Rikşalara ümumiyyətlə qısa yollar üçün üstünlük verilir. 2013-cü ilin iyun ayından şəhərdə iki taksi xidməti fəaliyyət göstərir.

Dəmiryolu nəqliyyatı

1980-ci illərdə, 1926-cı ildə italyanlar tərəfindən tikilən, İkinci dünya müharibəsi britaniya əsgərləri tərəfindən sökülən, Moqadişo və arasında olan 114 km dəmiryolu layihələrini bərpa olunması var idi. İlk olaraq bu dəmiryolu Əddis-Əbəbəyə çatmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Yalnız Moqadişonun liman sahəsi daxilində bir neçə qalan relslər hələ də istifadə olunur.

Hava nəqliyyatı

image
-a məxsus uçuş zamanı. 1984-cü il.

1960-cı illərin ortasında daha çox beynəlxalq daşıyıcıları yerləşdirilməsi üçün genişləndirilmişdi. 1990-cı ildə vətəndaş müharibəsi zamanı, Ədən Adde Beynəlxalq Aeroportunun yolları və avadanlıqları tamamilə məhv olmuşdu.

2015-ci ilin yanvar ayına olan məlumata görə, Ədən Adde Beynəlxalq Aeroportundan Somalinin bir neçə şəhərindən başqa, Cibuti, Ciddə və İstanbula reyslər mövcuddur. Moqadişoya həftədə dörd dəfə uçuşlar edir. Bu Moqadişoya son iyirmi ildə uçan ilk beynəlxalq hava şirkətidir.

Su nəqliyyatı

və ya Moqadişo Beynəlxalq Portu, ölkənin ən böyük limanıdır. Vətəndaş müharibəsi dövründə zərər alan port, federal hökumətin Moqadişoda Port Reabilitasiya Layihəsi təşəbbüsü nəticəsində yenidən inkişaf və modernləşdirilməyə başladı. 2013-cü ildə, Moqadişo portunun rəhbərliyi dəniz limanının mühüm əməliyyatları idarə etmək üçün İranın Simatech Shipping LLC şirkətinin nümayəndələri ilə razılaşdı.

2013-cü ilin oktyabr ayında, 20 il müddətində Moqadişoda portunu idarə etmək üçün, federal kabinet Türk firması Al-Bayrak ilə müqaviləni təsdiq etdi. Firmanın modernləşdirilməsi layihəsi $80 mln. məbləğində ölkəyə başa gələcək.

Tanınmış sakinləri

Şəhərin tanınmış sakinlərdən model , repçi K'naan, atlet , yazıçı , atlet , jurnalist , aktyor , siyasətçi , müğənni , Olimpiya çempionu qeyd etmək olar.

  • image
    , model.
  • image
    K'naan, repçi.
  • image
    , jurnalist
  • image
    , yazıçı.
  • image
    , aktyor.
  • image
    , ikiqat Olimpiya çempionudur.
  • image
    , atlet.
  • image
    , müğənni.
  • image
    , atlet.

Qardaş şəhərlər

  • image Almatı, Qazaxıstan, (1973)
  • image Ankara, Türkiyə, (2000)

Qalereya

  • image
    .
  • image
    Moqadişonun Beynəlxalq kosmik stansiyasından görünüşü.
  • image
    Afrika buynuzunda ən böyük məsciddir.
  • image
    .
  • image
    ölkənin əsas milli dəniz limanı kimi xidmət edir.

Həmçinin bax

  • Moqadişo sultanlığı

İstinadlar

  1. Laitin, David D.; Samatar, Said S. Somalia: nation in search of a state. Westview Press. 1987. 2022-04-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-12.
  2. Encyclopaedia Britannica, Inc. The New Encyclopaedia Britannica: Marcopædia. Encyclopædia Britannica. 1991. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-12.
  3. Fage, John Donnelly; Oliver, Roland Anthony; Crowder, Michael. The Cambridge history of Africa. From 1905 to 1940. 8. Cambridge University Press. 1984. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-18.
  4. McGrail, Seán. Boats of the World: From the Stone Age to Medieval Times. Oxford University Press. 2001. səh. 52. ISBN . İstifadə tarixi: 20 December 2015.
  5. Jama, Mohamed. An Introduction to Somali History from 5000 Years B.C. Down to the Present Time. 1962. 2014-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-20.
  6. Huntingford, George Wynn Brereton. The Periplus of the Erythraean Sea. Ashgate Publishing, Ltd. 1980. ISBN . 2022-05-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-20.
  7. Lewis, I. M. A Modern History of Somalia: Nation and State in the Horn of Africa. Westview Press. 1988. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-17.
  8. Subrahmanyam, Sanjay. The Career and Legend of Vasco Da Gama. Cambridge University Press. 29 October 1998. ISBN . 11 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 20 December 2015.
  9. Metz, Helen Chapin; Library of Congress. Federal Research Division. Somalia: a country study. Thomas Leiper Kane Collection. Federal Research Division. 1993. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-21.
  10. Versteegh, Kees. Encyclopedia of Arabic language and linguistics. Brill. 2008. ISBN . 2015-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-21.
  11. De Sá, João. A Journal of the First Voyage of Vasco Da Gama, 1497-1499. Asian Educational Services. 1898. ISBN . 2014-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  12. Ade Ajayi, J. F. Africa in the Nineteenth Century Until the 1880s. UNESCO. səh. 387. 2022-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-17.
  13. Hamilton, Janice. Somalia in Pictures. Twenty-First Century Books. səh. 72. 2022-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-17.
  14. Ghalib, Jama Mohamed. The Ogaden. LULU. 2014. səh. 25. ISBN . 29 July 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 30 January 2015.
  15. Hamilton, Janice. Somalia in Pictures. Twenty-First Century Books. 1 January 2007. ISBN . 1 April 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 17 December 2015.
  16. Bevilacqua, Piero; Clementi, Andreina De; Franzina, Emilio. Storia dell'emigrazione italiana (Italian). Donzelli Editore. 2001. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-17.
  17. Eichstaedt, Peter H. Pirate State: Inside Somalia's Terrorism at Sea. Chicago Review Press. 1 October 2010. ISBN . 11 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 17 December 2015.
  18. Termentin, Fernando. (Italian). Pagine di Difesa. 13 May 2005. 5 November 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 January 2014.
  19. "Il Razionalismo nelle colonie italiane 1928-1943 - La "nuova architettura" delle Terre d'Oltremare" (PDF). Fedoa. 9 December 2020 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2 January 2014.
  20. R. J. B. Bosworth. Mussolini's Italy: Life Under the Fascist Dictatorship, 1915-1945. səh. 48. 2021-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-17.
  21. Peter Bridges. Safirka: An American Envoy. səh. 71. 2020-08-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-17.
  22. Encyclopaedia Britannica. Encyclopaedia Britannica. Encyclopaedia Britannica. 2002. ISBN . 2020-06-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-19.
  23. Greystone. The World and Its Peoples: Africa, North and East. Greystone Press. 1967. 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  24. Sachs, Moshe Y. Worldmark encyclopedia of the nations. Worldmark Press. 1988. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  25. Adam, Hussein Mohamed; Ford, Richard. Mending rips in the sky: options for Somali communities in the 21st century. Red Sea Press. 1997. ISBN . 2015-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  26. Fage, J. D.; Oliver, Roland Anthony. The Cambridge History of Africa. 7. Cambridge University Press. 1986. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  27. Metz, Helen C. (ed.), Coup d'Etat // Somalia: A Country Study, : Library of Congress, 1992, 9 January 2009 tarixində , İstifadə tarixi: 21 October 2009 ([[:Category:|link]])[[Category:]].
  28. Wiles, Peter John de la Fosse. The New Communist Third World: An Essay in Political Economy. Croom Helm. 1982. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.>
  29. Frankel, Benjamin. The Cold War, 1945-1991. Gale Research International, Limited. 1 October 1992. ISBN . 19 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 24 December 2015.
  30. ARR. Arab Report and Record. Economic Features, Ltd. 1978. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  31. Ahmed III, Abdul. (PDF). WardheerNews. 3 May 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2012.
  32. New People Media Centre. New People. Nairobi, Kenya: New People Media Centre, Comboni Missionaries. 2005. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  33. Fitzgerald, Nina J. Somalia: Issues, History, and Bibliography. Nova Publishers. 2002. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-24.
  34. Library Information and Research Service, The Middle East: Abstracts and index, Volume 2, (Library Information and Research Service: 1999), p.327.
  35. Rutherford, Ken. Humanitarianism Under Fire: The US and UN Intervention in Somalia. Kumarian Press. 2008. ISBN . 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-13.
  36. Adejumobi, Saheed A. The history of Ethiopia. Greenwood Publishing Group. 2007. səh. 151. ISBN .
  37. Seddon, David. A Political and Economic Dictionary of Africa. Routledge. 15 April 2013. ISBN . 11 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 December 2015.
  38. "Ethiopian Invasion of Somalia". Globalpolicy.org. 14 August 2007. 10 September 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 27 June 2010.
  39. PNT The Gazette Edition. . Garoweonline.com. 12 January 2011. 19 February 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 June 2011.
  40. United Nations High Commissioner for Refugees. . Unhcr.org. 1 May 2009. 10 May 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 June 2010.
  41. . . . 14 May 2009. 1 July 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2009.
  42. African Press Agency. "UN boss urges support for Somalia ahead of Istanbul summit". Horseed Media. 22 May 2010. 19 June 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 27 June 2010.
  43. . Somaliweyn.org. 2014-01-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-12.
  44. "Al-Shabaab 'dug in like rats'". Independent Newspapers Online. 10 August 2011. 9 May 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 12 December 2015.
  45. Mulupi, Dinfin. "Mogadishu: East Africa's newest business destination?". 27 June 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 26 June 2012.
  46. Guled, Abdi. "Sports, arts and streetlights: Semblance of normal life returns to Mogadishu, despite mortars Read it on Global News: Global News | Sports, arts and streetlights: Semblance of normal life returns to Mogadishu, despite mortars". Associated Press. 3 April 2012. 15 January 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 June 2012.
  47. "Somalidə prezident sarayında şiddətli döyüş gedir". oxu.az. oxu.az. 5 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 25 December 2015.
  48. Somalia The World Factbook-da
  49. "Districts of Somalia". Statoids.com. 18 December 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 25 May 2012.
  50. Ali, Laila. "'Mogadishu is like Manhattan': Somalis return home to accelerate progress". The Guardian. 11 January 2013. 23 June 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 14 June 2013.
  51. . Int'l Business Publications. 7 February 2007. səh. 211. ISBN . 21 May 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 December 2015.
  52. Peel, M. C. and Finlayson, B. L. and McMahon, T. A. "Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification". Hydrol. Earth Syst. Sci. 11. 2007: 1633–1644. doi:10.5194/hess-11-1633-2007. ISSN 1027-5606. 2019-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-14.(direct: Final Revised Paper 2012-02-03 at the Wayback Machine)
  53. "Mogadishu Climate & Temperature". Climatemps. 13 September 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 13 September 2014.
  54. "Wetter im Detail: Klimadaten". BBC Weather. 26 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 11 April 2012.
  55. "Somalia: UN Envoy Says Inauguration of New Parliament in Somalia 'Historic Moment'". Forum on China-Africa Cooperation. 21 August 2012. 14 October 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 24 August 2012.
  56. "Guidebook to the Somali Draft Provisional Constitution". UN Missions. 14 August 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 August 2012.
  57. . Garowe Online. 27 February 2014. 6 March 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 February 2014.
  58. . Act For Somalia. 3 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  59. "Banadir officials launch Mogadishu Street Naming Project". Bar-Kulan. 29 January 2014. 1 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 30 January 2014.
  60. "Embassies in Mogadishu". Aden Adde International Airport. 16 January 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  61. . Raxanreeb. 12 October 2014. 26 December 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 October 2014.
  62. "Qatari diplomat in Mogadishu meeting". Gulf Times. 24 August 2014. 26 August 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 13 September 2014.
  63. "Kerry In Mogadishu: 'Somalia's Return to Effective Government Is An Opportunity'". NBC News. 5 May 2015. 8 May 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 11 May 2015.
  64. "EU Delegation office to open in Somalia". AMISOM. 11 May 2015. 18 May 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 11 May 2015.
  65. Reclus, Elisee. "The Earth and its Inhabitants: Africa (South and East Africa)". D. Appleton and Company. 1889. 2011-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-27.
  66. "Bank of Somalia opens in Mogadishu". Asoko Insight. 13 October 2014. 5 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 10 January 2015.
  67. . Reuters. 23 May 2010. 4 December 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2014.
  68. . 2010-06-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-27.
  69. Royal Anthropological Institute. Man. 53. Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. 1953. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-13.
  70. Abbink, Jan. The Total Somali Clan Genealogy: A Preliminary Sketch. African Studies Centre. 1999. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-13.
  71. (PDF). 24 October 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 May 2012.
  72. Mulupi, Dinfin. "Mogadishu: East Africa's newest business destination?". How We Made It in Africa. 21 June 2012. 27 June 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 10 March 2014.
  73. . SSG. 10 March 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2014.
  74. Mark T. Jones, Executive Director, Horn of Africa Business Association. . BN Magazine. 10 March 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2014.
  75. Massy-Beresford, Helen. "Where is the fastest growing city in the world?". www.theguardian.com. The Guardian. 13 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 19 December 2015.
  76. AARP. Art and Archaeology Research Papers. AARP. 1975. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-16.
  77. Garlake, Peter S. The Early Islamic Architecture of the East African Coast. Institute. 1966. səh. 10. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-16.
  78. "Weekly Press Conference on the Progress of the Government". Dayniile. 24 January 2015. 25 January 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 January 2015.
  79. "AFRICA/SOMALIA - "I found signs of hope," said Bishop Bertin who has just returned from Mogadishu". Agenzia Fides. 22 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  80. Reports Service: Northeast Africa series, Volume 13, Issue 1. American Universities Field Staff. 1966. 2015-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-13.
  81. "London conference aims to speed Somalia recovery". AFP. 20 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  82. "Ansaloti market in Mogadishu reopened". Goobjoog. 13 September 2014. 6 October 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 2 October 2014.
  83. "Somalia's National Theatre: Still defiant". The Economist. 21 September 2012. 25 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014. (#apostrophe_markup)
  84. Crespo-Toral, H. "Museum development and monuments conservation: Somalia" (PDF). UNESCO. 1988. 12 November 2013 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 23 January 2014.
  85. Lengyel, Oguz Janos. "National Museum of Somalia, Mogadiscio: Roof Restoration Project" (PDF). UNESCO. 1982. 12 November 2013 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 23 January 2014.
  86. "Mogadishu Points of interest". Aden Adde International Airport. 16 January 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  87. World radio TV handbook, (Billboard Publications., 1955), p.77.
  88. Blair, Thomas Lucien Vincent. Africa: a market profile. Praeger. 1965. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-15.
  89. "SOMALIA: TNG launches "Radio Mogadishu"". IRIN. 24 August 2001. 27 September 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 23 January 2014.
  90. Mustaqbal Radio 2013-12-19 at the Wayback Machine, Bar-Kulan 2013-04-06 at the Wayback Machine, Radio Kulmiye 2013-06-20 at the Wayback Machine, Radio Dannan 2013-11-13 at the Wayback Machine,Radio Dalsan 2013-04-03 at the Wayback Machine, Radio Banadir 2013-12-07 at the Wayback Machine,Radio Maanta 2013-12-19 at the Wayback Machine, Gool FM 2013-11-25 at the Wayback Machine, Radio Xurmo 2013-12-16 at the Wayback Machine and Radio Xamar 2013-12-19 at the Wayback Machine
  91. . AHN. 4 April 2011. 16 August 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 April 2013.
  92. . Vlex.cn. 1 February 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2014.
  93. . Africanews.com. 21 June 2010. 29 March 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 May 2012.
  94. . Fédération internationale des coalitions pour la diversité culturelle. 2 February 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 September 2013.
  95. . IIP CO.NX. 21 April 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 September 2013.
  96. "Development of services: National Library" (PDF). UNESCO. 15 October 2013 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 23 January 2014.
  97. Shephard, Michelle. "Somalia's national library rises amid the ruins". Toronto Star. 19 July 2013. 26 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 23 January 2014.
  98. "Somalia to rebuild national library". Waamood. 22 December 2013. 27 January 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  99. . Horseed Media. 14 November 2013. 12 December 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 November 2013.
  100. "Federal government re-opens Somali National University". Goobjoog News. 16 August 2014. 26 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 August 2014.
  101. . Intergovernmental Organization for Accreditation in Higher Learning. 4 February 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2014.
  102. Mohamed, Mahmoud. "Profiles of Somalia's top presidential candidates". Sabahi. 17 August 2012. 2 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 August 2012.
  103. . SIMAD University. 2013-12-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 November 2013.
  104. "Somali PM lay foundation stone for rebuilding meteorological school in Mogadishu". Qoobjoog. 23 April 2014. 12 May 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 9 May 2014.
  105. . Raxanreeb. 23 April 2014. 25 April 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 April 2014.
  106. Daily report: People's Republic of China, Issues 53–61, (National Technical Information Service: 1986)
  107. "Somalia: Gov't, China Officially Sign Cooperation Agreement". Dalsan Radio. 9 September 2013. 22 September 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 11 September 2013.
  108. "Mogadishu looks to future, renovates sports stadiums". Sabahi. 4 January 2013. 4 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  109. . World Taekwondo Federation. 10 November 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 November 2013.
  110. Jibril, Dahir. "Mogadishu roads get much needed upgrades". Sabahi. 3 October 2013. 4 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  111. Adam, Ali. "Mogadishu Municipality resumes solar light installations on major roads". Sabahi. 20 February 2013. 4 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  112. . Goobjoog. 17 March 2015. 2 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2015.
  113. Jibril, Dahir. "New taxi companies offer peace of mind to Mogadishu residents". Sabahi. 14 June 2013. 25 December 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 24 January 2014.
  114. Robertson, Esmonde Manning. Mussolini as empire-builder: Europe and Africa, 1932-36. Macmillan. 1977. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-12.
  115. Instituto di Zoologia. Italian Journal of Zoology. Università di Firenze. 1966. 2022-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-15.
  116. McGinley, Shane. "Dubai's SKA signs deal to manage Mogadishu airport". Arabian Business Publishing Ltd. 29 December 2010. 10 September 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 27 December 2015.
  117. Khalif, Abdulkadir. . Africa Review. 16 February 2012. 10 September 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 December 2015.
  118. Harper, Mary. "Türkiyəni Somalidə sevdirən nədir?". BBC. 15 December 2014. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  119. . Mogadishu Port. 3 December 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 December 2013.
  120. "Istanbul conference on Somalia 21 – 23 May 2010 - Draft discussion paper for Round Table "Transport infrastructure"" (PDF). Government of Somalia. 19 June 2020 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 31 August 2013.
  121. Khalif, Abdulkadir. . Africa Review. 12 June 2013. 19 June 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 December 2013.
  122. "Holidays in Mogadishu". Port Strategy. 5 March 2014. 7 April 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 4 April 2014.
  123. . Diplomat.so. 21 September 2014. 1 October 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 September 2014.
  124. USSR and Third World, Volume 3. Central Asian Research Centre. 1973. səh. 209. 2014-06-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-12.
  125. "Twin Cities of Ankara". Greater Municipality of Ankara. 16 November 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 12 October 2014.

Xarici keçidlər

image
Vikianbarda Moqadişo ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Mogadishu today

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Moqadiso somali Muqdisho ereb مقديش Somalinin paytaxti en iri seheri ve esas limani onun maliyye medeni ve senaye merkezi Seher yerli dilde Xamar adlanir 2015 ci ilin qeydlerine gore Moqadisoda 2 120 000 sakin yasayir SeherMoqadisosomali Muqdiso ereb مقديشو 2 02 27 sm e 45 20 33 s u Olke SomaliRegionTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub X esrIlk melumat 1331Sahesi 91 km Merkezin hundurluyu 9 mSaat qursagi UTC 3EhalisiEhalisi 2 120 000 nefer 2015 Milli terkibiDini terkibi islamDigermogadishu info ing Moqadiso Vikianbarda elaqeli mediafayllar Moqadisonun X esrde yaradilmasi hesab olunsa da seherin daha qedim oldugu guman edilir Orta esrlerde seher Ajuran dovletinin vassali olan Muzeffer sulalesi terefinden idare olunmusdur Sonradan Moqadiso ve Omanin birge nezareti altinda olmusdur 1905 ci ilde Italiya Moqadisonu paytaxti etdi 1960 ci ilde Somali musteqil olanda seher Hind okeaninin ag mirvarisi adlandirilirdi rejiminin devrilmesinden sonra Moqadisoda vetendas muharibesi baslamis 2006 ci ilde terefinden idare olunmusdur Bir muddet sonra seher es Sebab ve diger radikal qruplar qruplarinin doyus meydanina cevrilmisdir 2010 cu ilde yeni hokumetin secilmesinde sonra es Sebab seherden cixarilmis ve seherde sabitlik olmusdur EtimologiyaSeherin adi fars dilinde Meq ed i Sah مقعد شاه Sahin ag oturacagi menasini dasiyir Moqadiso erken fars tesirinin bir tezahurudur Yerli dilde seher Xamar adlanir TarixErken tarixi Esas meqaleler ve Ajuran dovleti1882 ci ilde Moqadisonun X esrde yaradilmasi hesab olunsa da seherin daha qedim oldugu guman edilir Enene ve kohne qeydlerde cenub Somalide o cumleden Moqadisoda erken tarixi dovrlerde menseli ovcu toplayicilar yasadigi iddia olunur Yerli aristokratiya yaratmaq getmek isteyen Diqil ve Mirifl klan ittifaqindan olan xalqlarin gelisi zamani diger Kusti qruplari olan Oromo Varday ve Ajuran Ma adanle artiq sub regionda oz yasayis menteqelerini teskil etmisdir Qedim seherinin Moqadisonun selefi oldugu guman edilir Birinci esrden qalma yunan seyahet senedi olan qeyd olunur ki Moqadiso Somali sahilinde ticaret limanlarindan biri idi Periplusa gore deniz ticareti Mogadisonun sakinlerini Hind okeani sahili boyunca diger icmalarla baglamisdir Somali imperiyasi olan Ajuran dovletinin bayragi Ajuran dovleti orta esr Moqadisonun muhum vassali idi Emozeidi ereblerin muhaciretinden sonra yaranmisdir Bu sonradan Somali Ereb federasiyasinin hokmdarlari olan Muzeffer sulalesine cevrilmisdir 12 ci esr Suriya tarixcisi Yaqut el Hemevinin qeydlerine gore Moqadiso muasir somalilerinin ecdadlari olan qaraderili yasadigi yer idi Uzun iller Moqadiso Biladi ul Barbar in azerb Berberlerin torpagi en gorkemli seheri idi 1331 ci ilde merakesli seyyah Ibn Betute oz qeydlerinde Moqadisonu zengin tacirlerle dolu olan cox boyuk seher kimi tesvir etmisdir Betute seherin simal Somalide olan Somali Sultani Ebu Bekr ibn Sayx Omer terefinden idare olunmasini da qeyd etmisdir Sultanin xidmeti vezirler nazirler huquq ekspertleri komandirleri herem xidmetcilerinden ve diger resmi sexslerden ibaret idi 1497 1499 cu iller arasinda bolgeye ekspedisiya eden seyahetci Vasko da Qamani musayiet ederken jurnalinda Moqadisonun mavrlar terefinden idare olundugunu qeyd etmisdi Dord qulleleri ile ehate olunan seherin merkezinde bir nece mertebeli yuksek evler ve boyuk saraylar var idi De Sa ve onun adamlari Moqadisonu bombalayib sonra sahil boyunca cenuba davam seyahet etmisdiler Sonradan Somalisi Ajuran dovletini meglub edib ve Muzefferlerin idareciliyinin sonuna getirilmesinde ugurlu olmusdur 1800 1900 cu iller Esas meqale 1936 ci ilde Moqadiso 1892 ci ile Moqadiso Somalinin ve Omanin birge nezareti altina alindi Geledi Sultanligi cenubi fil sumuyu ticaretini tamamile ve hemcinin ve dereleri idare edirdi Moqadisoda Oman sultanlarin selahiyyeti esasen nominal idi Omanin Imam seherde qala qurmaq isteyende Geledi sultani icaze teleb etmek mecburiyyetinde idi nehayet 1870 ci ilde insa edildi Zanzibarin sultani sonradan qalani icareye goturmus ve tikdiyi infrastrukturu o italyanlar satdi Italyan Somalisinin paytaxti Esas meqale 1905 ci ilde Italiya Moqadisonu yeni qurulan paytaxti etdi Italyanlar seheri Mogadiscio adlandirirdilar Birinci Dunya muharibesinden sonra seherin etraf erazisi bir az muqavimetden sonra italyanlarin nezareti altina kecdi Bunun neticesinde minlerle italyanlar Moqadisoda meskunlasib ve kicik istehsal sirketleri qurdular Italyanlar paytaxt yaxinliginda cenub bezi kend teserrufati sahelerini o cumleden ve Villaggio Duca degli Abruzzi indiki Covher inkisaf etdirdiler 1930 cu illerde Moqadisoda yeni binalar ve xiyabanlar salinmisdir Asfalt Strada Imperiale yolu insa olunub Eddis Ebebe ve Moqadiso arasinda elaqe ucun nezerde tutulmusdur 1940 ci ilde ehalisi 22 000 catib seherin ehalisinin 44 i sakinlerini 50 000 insan teskil edirdi Ikinci Dunya muharibesinden sonra Moqadiso italyanlarin idare etdiyi on il paytaxti olmusdur 1960 1990 ci iller Esas meqale 1963 cu ilde Moqadisoda prospekt 1960 ci il 26 iyunda onda bes gun sonra kecmis Italyan Somalisi musteqil oldu 1960 ci il 1 iyul iki eraziler Somali Respublikasi seklinde birlesdirilmisdir ve Moqadiso olkenin paytaxti oldu terefinden yaradilan hokumetde Somali Milli Assambleyasinin prezidenti Somali Respublikasinin Prezidenti ve sonradan 1967 ci ilden 1969 cu ile kimi prezident olmusdur bas nazir olmusdur 1961 ci il 20 iyulda meshur referendum yolu ile somali xalqi 1960 ci ilde tertib edilmis yeni konstitusiya ratifikasiya edib 1967 ci ilde Sermarke terefinden bas nazir teyin olmusdur 1969 cu il 15 oktyabrda seherinde seferde olarken Somalinin prezidenti Sermarke oz muhafizecilerinden biri terefinden oldurulmusdur Onun sui qesdinden sonra 1969 cu ilin oktyabrin 21 de herbi cevrilis olmus Somali ordusu silahli muxalifetle qarsilasmadan hakimiyyeti qansiz ele kecirmisdi Bu herbi cevrilis general mayor terefinden rehberlik olunurdu 1980 ci illerde Moqadiso Barre ile yanasi Ali Inqilab Surasi AIS guclenmis Prezident Sarmarkenin sui qesdi polkovnik leytenant ve tehlukesizlik mudiri terefinden heyata kecirilmisdi Kediyeye resmen Inqilabin Atasi adi verilmisdi ve Barre qisa bir muddet sonra AIS in rehberi oldu AIS sonradan olkeni adlandirilmis kecmis mulki hokumetin uzvlerini hebs etmis siyasi partiyalari qadagan etmis parlament ve Ali Mehkemesi legv etmis ve konstitusiyanin fealiyyetini dayandirmisdi Inqilab ordusu muxtelif irimiqyasli ictimai isler proqramlarini yaratmisdir Senaye ve torpaq millilesdirilmesi proqrami ile yanasi Moqadisoda esaslanan yeni rejimin xarici siyaset ile Somalinin enenevi ve dini elaqelerinin terefdari olmus ve neticede 1974 cu ilde Ereb Liqasina qosulmusdur 1970 ci ugursuz Oqaden muharibesinden sonra Barre rehberliyi 1978 ci il dovlet cevrilisinde istirak subhesi ile hokumet ve herbi resmileri hebsine basladi Iddia edilen insanlarin ekseriyyeti inqilabcilara komek etmesinde teqsir olunmus ve edam edilmisdir Lakin bir nece vezifeli sexsler xarice qacmagi bacarmis ve zorla Barre rejiminin sixisdirilmasi hesr olunmus muxtelif muxalif qruplarin formalasmasinda rol oynamislar Vetendas muharibesi Esas meqale Somali vetendas muharibesiMoqadisoda yasayis sahesinin havadan gorunusu 1992 1980 ci illerin sonunda Barrenin rejimi getdikce qeyri populyar oldu Hakimiyyet orqanlari daha totalitar oldu ve muqavimet herekatlari Efiopiyanin kommunist Derq rehberliyi terefinden olke daxilinde yarandi Bunun neticesinde 1991 ci ilde vetendas muharibesi basladi Barre hokumeti devirildi ve buraxildi Bir cox muxalifet qruplari Barre rejiminin devrilmesinden sonra qalan guc vakuumu ucun reqabet aparmaga basladilar Birlesmis Somali Konqress komandirleri olan General ve rehberli altinda silahli fraksiyalar paytaxt uzerinde nezareti gostermek neticesinde toqqusdular Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehlukesizlik Surasinin 733 ve 746 ci qetnamelerine gore yarandi merkezi hokumetin dagildiqdan sonra Somalide ilk sabitlesme missiyasi 3 dekabr 1992 ci ilde Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehlukesizlik Surasinin 794 cu qetname yekdillikle qebul edildi hansi ki Amerika Birlesmis Statlarinin basciliq etdiyi Birlesmis Milletler sulhmeramli koalisiya tesdiq etdi 1993 cu ilde BMT nin sulhmeramli koalisiyasi iki illik UNOSOM II basladi Bezi silahli quvveler BMT qosunlarinin istirakini onlarin hegemonlugu ucun tehluke kimi serh etdiler Neticede Moqadisoda yerli silahli sexsler ve sulhmeramli arasinda bir nece gun doyusler oldu Bunlarin arasinda 1993 cu ilde Aidid fraksiyasinin lideri devirilmesi ucun ABS qosunlari terefinden ugursuz cehd olunan idi 1995 ci ilin martin 3 de ehemiyyetli itkilerden sonra BMT esgerlerin olkeden tamamile cekildi 2006 ci ilde IMB olkenin cenub hissesinin coxunu ele kecirib orda derhal seriet qanunlarini tetbiq etdi Iki il evvel yaradilan yeni Muveqqeti Federal Hokumeti MFH nufuzunu berpa etmek istedi Efiopiya qosunlari AMISOM sulhmeramlilari ve Amerika Birlesmis Statlarinin hava desteyinin komeyi ile MFH reqib ICU nu qovdu ve oz idaresini berkitdi 2007 ci ilin 8 yanvarinda qizisdigi zaman MFH prezidenti ve tesiscisi Somali ordusunun kecmis polkovniki vezifeye secilenden beri ilk defe Moqadisoya girdi Hokumet muveqqeti yerden Moqadisoda kocdu Aruba mehmanxanasindan Moqadisonun gorunusu Bu meglubiyyetden sonra Islam Mehkemeler Birliyinin bir nece muxtelif fraksiyalara bolundu Bezi fraksiyalarin radikal elementleri o cumleden es Sebab MFH ye ve Somalide Efiopiya herbi istirakina qarsi qarsi qiyam davam etmeye basladi 2007 ci ve 2008 ci boyunca es Sebab herbi qelebeler neticesinde merkezi ve cenub Somalide esas seherleri ve portda nezareti ele kecirdi 2009 cu il yanvarda es Sebab ve diger silahli desteler Efiopiya qosunlarini geri cekilmeye mecbur etmeyi bacarib Afrika Birliyi sulhmeramli quvvelerini geride buraxaraq MFH qosunlarina yardim etmesini mecbur etmisdi 2008 ci ilin 31 may ve 9 iyun arasinda Somalinin federal hokumet numayendeleri ve Islamci usyancilar qrupunun Somalinin tezeden azad edilmesi ucun orta alyans ARS BMT nin vasiteciliyi ile Cibutide sulh danisiqlarinda istirak etmisdi Konfrans imzalanmis razilasma ile sona catib silahli qarsidurma dayandirilmasi muqabilinde Efiopiya qosunlarinin cixarilmasini teleb olundu Parlament sonradan ARS uzvleri yerlesdirilmesi ucun 550 yerle genislendirilib sonra yeni prezident secildi 2009 cu ilin feval ayinda Afrika Birliyi qosunlarinin kicik bir komandasinin komeyi ile koalisiya hokumeti olkenin cenub yarisinda nezareti geri almaq ucun eks hucuma basladi 2010 cu ilin noyabr ayinda yeni bir teknokrat hokumeti vezifeye secildi bir cox islahatlar xususile tehlukesizlik sektorunda heyata kecirildi 2011 ci ilin avqustuna kimi yeni rehberlik ve onun AMISOM muttefiqleri Moqadisonu es Sebab qruplasmasindan tutmagi bacardi Moqadiso Somali diasporu belediyye orqanlari ve Somali tarixi muttefiqi olan Turkiye terefinden six yenidenqurma dovrunu yasadi 2011 ci ilde es Sebab terror teskilati Moqadiso seheri uzerinde nezareti tam itirdi Buna baxmayaraq terrorcular paytaxtda vaxtasiri hucumlar toredir CografiyaMoqadiso cimerliyi Moqadiso Hind okeaninin Afrika buynuzu sahilinde Somalinin cenub serqinde olan inzibati rayonunda yerlesir Seher ve inzibati rayonlarina bolunur Seherin ozelliklerinden Hamarveyn kohne seheri ve qeyd etmek olar Moqadisonun qumlu cimerliklerinde parlaq mercan riflerine rast gelmek olar merkezi Efiopiyada artir ve Hind okeaninin 30 km de Moqadisoya yaxin kecib cenub qerb istiqametinde donur Adeten fevral ve mart aylarinda quru olan cayin suyu seker qamisi pambiq ve bananin yetisdirilmesi ucun istifade olunur Iqlim Ekvatora yaxin yerlesen seher ucun Moqadiso nisbeten quru iqlime malikdir Cenub serq Somali kimi seher isti ve yarimsehra nda BSH kimi tesnif edilir Moqadiso ile muqayisede Somalinin simal seherlerinde umumiyyetle isti quraq iqlimi olur Koppen BWh Moqadiso qlobal bioiqlim sxeminde tropik tikanli mese biomunda ve ya yaxinliginda yerlesir Seherde il boyu orta temperatur 30 C orta maksimum 24 C ve orta minimum 27 C Her ilde 47 gun yagisli olur onlardan 12 i gundelik yagis ehtimali ile baglidir Seherde il erzinde orta 3 066 saat gunesli olur Moqadisonun iqlimiGosterici Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy Dek IlMaksimum orta C 30 30 31 32 31 30 29 29 29 30 31 31 30Orta temperatur C 26 5 26 5 28 29 28 27 31 31 31 27 27 5 27 5 27Minimum orta C 23 23 25 26 25 24 23 23 23 24 24 24 24Mutleq minimum C 19 19 19 18 18 18 17 18 18 18 16 16 16Yaginti normasi mm 0 1 0 1 8 61 61 82 64 44 25 32 43 9 492 3Menbe HakimiyyetFederal Esas meqale Moqadisoda qerargahi yerlesir MFH 2004 cu ve 2012 ci arasinda Somalinin beynelxalq seviyyede taninmis merkezi hokumet idi Hokumetin icra filiali Moqadisoda yerlesirdi MFH nin muveqqeti mandati basa catmasi ile paralel 20 avqust 2012 ci ilde yaradilmisdir Bu vetendas muharibesi baslanandan beri olkede ilk daimi merkezi hokumeti temsil edir hokumetin qanunvericilik filiali kimi xidmet edir Belediyye Mogadisonun belediyye hokumetine hazirda rehberlik edir Bu yeni inkisaf tesebbusleri arasinda 100 milyon ABS dollarliq seherin yenileme layihesi var Layiheye zibilin xaric ve yandirilmasi zavodlarinin yaradilmasi seher genis temizleme layihesinin baslanmasi asfalt ve sement zavodlar yaradilmasi Seher Icra Hakimiyyet ve parlament binalarinin berpasi kecmis Mudafie Nazirliyi ofislerinin yeniden qurulmasi cezacekme muessiselerinin yeniden qurulmasi reabilitasiya ve sehiyye obyektlerinin tikintisi Polis Tehsil Merkezinin yaradilmasi ucun daimi bazanin yaradilmasi Somali pocta servisinin qerargahinin berpasi ve muxtelif rayonlarinda ictimai meydancalari berpasi daxildir 2014 cu ilin yanvarinda rehberliyi evleri nomreleme ve poct kodu sistemine basladi Diplomatik missiyalar Moqadisoda Turkiye sefirliyi Moqadisoda bir sira olkelerin xarici sefirlik ve konsulluqlari yerlesir 2014 cu ilde seherde Cibuti Efiopiya Sudan Liviya Yemen Seudiyye Erebistani Turkiye Iran Uqanda Nigeriya Boyuk Britaniya Yaponiya Cin ve Qatar sefirlikleri esaslanib 2015 ci ilin mayinda ABS Dovlet katibi Con Kerri ABS sefirliyini Moqadisoda berpa etmek planini aciqlasa da sefirliyin acilisinin zamanini bildirmemisdi Hemin ayda Avropa Ittifaqi AI numayendeliyinin ofisini seherde acmisdir IqtisadiyyatMoqadisoda qerargahi olan az sayli firmalardan biridir Moqadiso enenevi olaraq ticaret ve maliyye merkezi olmusdur Avropa ve Amerikaya kutlevi istehsal parca idxalindan evvel seherde istehsal olunan tekstil Erebistan yarimadasindan Iran korfezine hem de Afrikanin daxili erzinde uzaq mekanlarina gonderilirdi 2011 ci ilde seherde veziyyetin sabitlesmeyinden sonra Moqadisonun iqtisadiyyati suretle artdi SomalFruit emali zavodu ve fabrikasi yeniden acilmisdir 2012 ci ilde 1991 ci ilden bu yana cenubi Somalide ilk kommersiya banki olan acilmisdir Moqadisoda bir nece firmalarin qerargahi yerlesir Bunlardan Trans National Industrial Electricity and Gas Company Islamic Insurance Company qeyd etmek olar Seherde hem de milli pul orqani olan yerlesir EhaliDemoqrafiya Moqadisoda Insan Huquqlari Gunu Moqadiso coxmilletli seherdir Seherin esas ehalisi ilkin olaraq busmen aborigenlerden sonradan kust ereb ve fars miqrantlardan ibaret olub Muxtelif qruplarin qarisigi ve ya Rir Xamar Moqadisonun insanlari boyuk Benadir bolgeye xas bir kompozit ehalisinin yaranmasina sebeb oldu Mustemleke dovrunde Avropa qurbetcileri ilk novbede italyanlar seherin kosmopolit ehalisini teskil edirdi Bantu etnik azliqlarin yasayis yerinin esas sahesi tarixen Somalinin cenubunda kend anklavi xususen Cubba ve Sabell cay dereleri elece de ve bolgeleri olmusdur 1970 ci illerin baslangicinda Bantular Moqadiso ve kimi seher merkezlerine kocmeye baslamislar 1990 ci illerde olkede bas veren vetendas muharibesi seherin demoqrafiyasina guclu tesiri olmusdur 2012 ci ilde seherde bir tehlukesizlik veziyyetinin duzelisinden sonra vetenini terk etmis somaliler investisiya imkanlari ucun Moqadisoya qayitmaga basladi Sexsi seyleri ve Somali Diasporu Korpusu kimi ictimai tesebbuslerin vasitesile onlar mektebler xestexanalar banklar ve diger infrastrukturun yenilenmesinde istirak edib ve paytaxtin berpasinda aparici rol oynamislar Bu hadiseler hemcinin yerli dasinmaz emlak bazarin inkisafina guclu tekan vermisdi Moqadisoda 2015 ci ilde 2 120 000 etrafinda ehali yasayir ve seher ehalinin olcusune gore dunyanin 222 ci en boyuk seheridir 2014 cu ilin sentyabr ayindan Somalinin Planlasdirma ve Beynelxalq Emekdasliq Nazirliyi iki onillik erzinde Somalide ehalinin siyahiyaalmasina baslayib Din paytaxtda en qedim Islam ibadet yerlerinden biridir Mescid eyni zamanda ile teqriben 667 ci ilde insa edilmisdir maliyye desteyi ile 1987 ci ilde insa edilib 10 000 tutumlu bu mescid Afrika buynuzunda en boyuk mesciddir Italyan Somalisinin mustemleke hakimiyyeti orqanlari terefinden 1928 ci ilde insa edilib Cattedrale di Mogadiscio kimi taninan kafedral Siciliyada yerlesen esasinda norman qotik stilinda insa edilib Kilse enenevi qerargahi kimi xidmet edir Kilseye vetendas muharibesi zamani ciddi ziyan deymisdi 2013 cu ilin aprelinde kilsede berpa isleri baslanib MemarliqSomali prezidenti esas is yeri olan resmi yasayis sarayidir Saray seherin yuksek yerden Hind okeanina baxir ve hem liman hem de hava limanina cixisi var Italyan Somalisinin qubernatorunun sonradan administratorunun qerargahi olmusdur Bazarlar Barre rehberliyi terefinden 1972 ci ilde yaradilmisdir Bazar mehsul ve geyim o cumleden mal ve xidmetlerin satisi ucun aciq bazar kimi xidmet etmisdir Vetendas muharibesi basladiqdan sonra bazar muxtelif yaraqli qruplar terefinden nezaret altina alinib nlarin emeliyyatlari ucun baza kimi istifade olunurdu 2011 ci ilde Moqadisonun sabitlesdirmesinden sonra bazarda berpa isleri edilib Diger bazarlardan qeyd etmek olar Bazar 1990 ci ilde fealiyyete baglanmasindan evvel seherin en boyuk bazarlarindan biri idi sentyabr 2014 cu ilde belediyye orqanlari bazarin butun hisselerinde nezaret resmileri ile Ansaloti bazarini resmi olaraq ictimaiyyete acdi MedeniyyetTeatrlar paytaxtin muhum medeni donus noqtesi kimi 1967 ci ilde acilmisdir 1990 ci ilde vetendas muharibesi basladiqdan sonra baglanan teatr yenidenqurma islerinden sonra 2012 ci ilin mart ayinda yeniden fealiyyet gostermeye basladi Muzey ve qalereyalari 1960 ci ilde musteqillik elde etdikden sonra yarandi 1985 ci ilde Milli Muzey kocuruldu sonra Qaresa Muzeyi adlandirildi ve regional muzeye cevrildi Muzeyde kohne pul enenevi incesenet qedim silah ve saxsi maddeler o cumleden bir cox medeni ehemiyyetli esyalar saxlanilir KIV Moqadiso tarixen media merkezi kimi xidmet etmisdir 1975 ci ilde Moqadisoda SFA yaranmisdir Bundan elave Moqadisoda bir sira radio xeber agentlikleri yerlesir federal hokumet terefinden ictimai yayimlanir 1951 ci ilde yaradilmis radio ilkin olaraq somali ve italyanca xeberleri yayimlayirdi Stansiya 1960 ci ilde Somali musteqillik elde etdikden sonra Rusiyanin komeyi ile modernlesdirildi ve somalice amharca ve xidmete baslamisdir Vetendas muharibesinin neticesinde 1990 ci ilde fealiyyetini dayandiran radio MFH terefinden erken 2000 ci illerde yeniden aciq elan edilib Seherde yerlesen diger radio stansiyalarina Mustaqbal Radio Radio Sabel Radio Bar Kulan Radio Kulmiye Radio Dannan Radio Dalsan Radio Banadir Radio Maanta Qul FM Radio Xurmo ve Radio Xamar daxildir Moqadisoda esaslanan SNTV olkenin merkezi dovlet terefinden yayimlanir SNTV 24 saat yayimlanir Somalinin daxilinde ve xaricinde yerustu peyk platformalari vasitesile hem de baxila biler vetendas muharibesi evvel Moqadisoda boyuk tamasaci malik idi 2011 ci ilin seheri idare etmek ucun hokumet radioda yeniden musiqi oynamaga icaze verdi 2013 cu ilin aprelinde ansambli Barisiq Musiqi Festivalini teskil etdi Bu olkede son 20 ilde ilk beynelxalq musiqi festivali idi Kitabxanalar 1975 ci ilde Tehsil Medeniyyet ve Ali Tehsil Nazirliyi terefinden yaradilib 1983 cu ilde kitabxanada texminen 7 000 kitab saxlanilirdi ve kitabxana umumi ictimaiyyet ucun aciq idi 1990 ci ilde Milli Kitabxana baglandi 2013 cu ilin iyununda tesebbusun bir hissesi kimi kitabxanaya ABS den 22 000 kitabin dasinmasini teskil etdi Hemin ilin dekabrinda Somali hakimiyyeti resmi Milli Kitabxana yeniden qurulmasina aid 1 million layiheye start verdi Layihe cercivesinde diger Ereb Liqasi olkelerinden 60 000 elave kitablar gelmesi gozlenilir TehsilMoqadisoda bir cox sayda sxolastik institut yerlesir Hokumetin seher berpaetme proqrami cercivesinde seherde yerlesen 100 mektebin yeniden berpa olunmasi ve acilmasi planlasdirilmisdir Moqadiso Universitetinin esas universitet seherciyi Mustemlekecilik dovrunde 1950 ci illerde qurulmusdur 1973 cu ilde universitetin fakulteleri genislendirilmisdir Somali Milli Universiteti novbeti 20 ilde boyumus fakultelerinin sayi 13 e iscilerinin sayi 700 e telebelerinin sayi 15 000 ne catmisdir 14 noyabr 2013 cu ilde Kabinet yekdillikle 1990 ci illerin evvellerinde baglanmis yeniden acilmasini destekleyen hokumet planini tesdiq etmisdir Yeniden berpa isleri ucun 3 6 milyon ABS dollari xerclenmis ve berpa isleri 2014 cu ilin avqustunda tamamlanmisdir Moqadiso Universiteti qeyri hokumet universiteti olub Qeyyumlar Komissiyasi ve Universitet Surasi terefinden idare olunur Moqadiso Universiteti Somali Milli Universitetinden olan professorlar ve diger Somali ziyalilarinin dusuncelerinin mehsuludur Universitet Seudiyye Erebistaninin Cidde seherindeki Islam Inkisaf Banki ve diger iane veren universitetler terefinden maliyyelesdirilmisdir burada 7 fakultede yuzlerle telebe tehsil alir bezi telebeler teqaud proqrami sayesinde xarici olkelerde magistr derecesini izleyirler Moqadiso Universiteti bir nece akademik institut ile emekdasliq edir Universitet Misirde 3 universitet Sudanda yeddi universitet Yemende iki universitet ile emekdasliq edir 2012 ci ilden Moqadiso Universitetinin hokumetlerarasi EDU teskilatinin komissiyasi ile akkreditasiyasi movcuddur Moqadisoda Hamar Cacab mektebi 1999 cu ilde hazirda Somalinin prezidenti olan Hesen Seyx Mohamud terefinden Somali Nezaret ve Administrasiya Institutunun esasi qoyulmusdur Institut sonda SIMAD Universitetine cevrilmisdir ve 2010 cu ile qeder Mohamud universitetin dekani olmusdur Universitet muxtelif sahelerde iqtisadiyyat statistika biznes hesabdarliq texnologiya komputer elmi tibb elmleri tehsil huquq ve ictimai administrasiya sahelerinde tehsil teklif edir BU 2002 ci ilde hekim yetisdirmek meqsedi ile acilmisdir Universitet daha sonra fakulteleri sayesinde boyumusdur Seherde yerlesen bir basqa ucuncu dereceli institut Camhuriya Elm ve Texnologiya Universitetidir Seherde Turk Internat Mektebi de acilmisdir Moqadiso Politexnik Institutu ve Sabelle Universiteti ise berpa edilmisdir Bundan elave Yeni Islam Universiteti universitet seherciyi tikilmekdedir 2014 cu ilin aprelinde bas nazir Abdiveli Seyx Ehmed Moqadisodaki kecmis meteorologiya mektebinin temelatma merasiminda istirak etmisdir Bundan basqa Aden Adde Beynelxalq Hava Limaninda yeni Milli Aviasiya Telim Akademiyasi tikilir Moqadiso Seher Universiteti 2012 ci ilde acilmisdir Moqadiso Seher Universiteti qeyri kommersiya tesisatidir Universitet cemiyyete keyfiyyetli tehsil tedqiqat ve xidmet vermeye calisir Universitet keyfiyyetli tehsile olan zeruretden qurulmusdur ve ABS ile Kanada universitetlerinde yuksek neticeler gostermis ve Simali Amerika universitetlerinde ders vermis bir cox professor universitete gelmisdir Universitet akademiklerden ve qabaga cixmis biznesmenler terefinden teskil olunmus Himayeciler Surasi terefinden idare olunur Seher Universiteti seheri bir cox yeni tehsil imkani ile tanis etmisdir pesekar seviyyede dil ingilis dili oyreden proqramlar reqemsal kitabxanalar elm ve komputerler ucun laboratoriyalar taninmis institutlarda azi magistr derecesi almis muellimler kurikulum ve s Seher Universitetinin fakulteleri techizati ve telebelerinin merkezi pedaqogikasi Somali genclerinin heyatinda nezerecarpan deyisiklikler edir IdmanBarre dovrunde Cin muhendislerinin komeyi ile 1978 ci ilde insa edilib Stadion esasen ve oyunlari ucun istifade olunurdu Stadionda hemcinin Prezidentin unvanlari ve siyasi mitinqler diger tedbirler arasinda kecirilirdi 2013 cu ilin sentyabrinda Somali federal hokumeti ve Cin hokumeti ile Somalide Moqadisoda bes illik milli berpa planinin resmi emekdasliq muqavilesini imzalandi Plan Cin hokumetinin bir nece esas infrastrukturun o cumleden Moqadiso stadionun yeniden qurulmasini daxil edir Seherin diger stadionlarindan Konis stadionunu qeyd etmek olar 2013 cu ilde abadliq layihesine basladi ve FIFA terefinden suni futbol sahesi stadionunda qurasdirilmisdir Ebduleziz rayonunda Eks Lujino basketbol stadionunda yerli Hormuud Telecom firmasinin maliyye desteyi ile 10 000 berpa isleri baslamisdir Bundan elave belediyye orqani Banadir stadionunda aparilan yenidenqurma islerine de baslamisdir Muxtelif milli idman orqanlarinin Moqadisoda oz qerargahi var Bunlardan Somali Futbol Federasiyasi Somali Basketbol Federasiyasi Somali Karate ve Taekvondo Federasiyasi ve qeyd etmek olar NeqliyyatYol neqliyyati Moqadisodan kecen yollar Somalinin diger seherleri ile elece de seheri qonsu olkelere birlesdirir 2013 cu ilin noyabr ayinda hava limanina geden 23 kilometrlik yolun temiri basa catdi Yol tikintinin tesebbusu Somali ve Turkiye hokumetleri terefinden imzalanan boyuk muqavile hissesi idi 2012 2013 cu illerde Moqadiso seher belediyyesi Britaniya ve Norvec hokumetleri ile birlikde paytaxtin esas yollarinda gunes enerjisiyle isleyen kuce isiqlari qurmaq ucun layiheye basladi Norvecden idxal olunan avadanliqla 140 000 liq deyeri olan tesebbus bir nece ay davam etdi Moqadisoda mikroavtobuslar ictimai neqliyyatin en islenen novudur Seherinde novbeti en cox istifade olunan ictimai neqliyyat vasitesi Riksalara umumiyyetle qisa yollar ucun ustunluk verilir 2013 cu ilin iyun ayindan seherde iki taksi xidmeti fealiyyet gosterir Demiryolu neqliyyati 1980 ci illerde 1926 ci ilde italyanlar terefinden tikilen Ikinci dunya muharibesi britaniya esgerleri terefinden sokulen Moqadiso ve arasinda olan 114 km demiryolu layihelerini berpa olunmasi var idi Ilk olaraq bu demiryolu Eddis Ebebeye catmaq ucun nezerde tutulmusdur Yalniz Moqadisonun liman sahesi daxilinde bir nece qalan relsler hele de istifade olunur Hava neqliyyati a mexsus ucus zamani 1984 cu il 1960 ci illerin ortasinda daha cox beynelxalq dasiyicilari yerlesdirilmesi ucun genislendirilmisdi 1990 ci ilde vetendas muharibesi zamani Eden Adde Beynelxalq Aeroportunun yollari ve avadanliqlari tamamile mehv olmusdu 2015 ci ilin yanvar ayina olan melumata gore Eden Adde Beynelxalq Aeroportundan Somalinin bir nece seherinden basqa Cibuti Cidde ve Istanbula reysler movcuddur Moqadisoya heftede dord defe ucuslar edir Bu Moqadisoya son iyirmi ilde ucan ilk beynelxalq hava sirketidir Su neqliyyati ve ya Moqadiso Beynelxalq Portu olkenin en boyuk limanidir Vetendas muharibesi dovrunde zerer alan port federal hokumetin Moqadisoda Port Reabilitasiya Layihesi tesebbusu neticesinde yeniden inkisaf ve modernlesdirilmeye basladi 2013 cu ilde Moqadiso portunun rehberliyi deniz limaninin muhum emeliyyatlari idare etmek ucun Iranin Simatech Shipping LLC sirketinin numayendeleri ile razilasdi 2013 cu ilin oktyabr ayinda 20 il muddetinde Moqadisoda portunu idare etmek ucun federal kabinet Turk firmasi Al Bayrak ile muqavileni tesdiq etdi Firmanin modernlesdirilmesi layihesi 80 mln mebleginde olkeye basa gelecek Taninmis sakinleriSeherin taninmis sakinlerden model repci K naan atlet yazici atlet jurnalist aktyor siyasetci mugenni Olimpiya cempionu qeyd etmek olar model K naan repci jurnalist yazici aktyor ikiqat Olimpiya cempionudur atlet mugenni atlet Qardas seherlerAlmati Qazaxistan 1973 Ankara Turkiye 2000 Qalereya Moqadisonun Beynelxalq kosmik stansiyasindan gorunusu Afrika buynuzunda en boyuk mesciddir olkenin esas milli deniz limani kimi xidmet edir Hemcinin baxMoqadiso sultanligiIstinadlarLaitin David D Samatar Said S Somalia nation in search of a state Westview Press 1987 2022 04 09 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 12 Encyclopaedia Britannica Inc The New Encyclopaedia Britannica Marcopaedia Encyclopaedia Britannica 1991 ISBN 978 0 85229 529 8 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 12 Fage John Donnelly Oliver Roland Anthony Crowder Michael The Cambridge history of Africa From 1905 to 1940 8 Cambridge University Press 1984 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 18 McGrail Sean Boats of the World From the Stone Age to Medieval Times Oxford University Press 2001 seh 52 ISBN 0199271860 Istifade tarixi 20 December 2015 Jama Mohamed An Introduction to Somali History from 5000 Years B C Down to the Present Time 1962 2014 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 20 Huntingford George Wynn Brereton The Periplus of the Erythraean Sea Ashgate Publishing Ltd 1980 ISBN 978 0 904180 05 3 2022 05 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 20 Lewis I M A Modern History of Somalia Nation and State in the Horn of Africa Westview Press 1988 ISBN 978 0 8133 7402 4 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 17 Subrahmanyam Sanjay The Career and Legend of Vasco Da Gama Cambridge University Press 29 October 1998 ISBN 978 0 521 64629 1 11 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 20 December 2015 Metz Helen Chapin Library of Congress Federal Research Division Somalia a country study Thomas Leiper Kane Collection Federal Research Division 1993 ISBN 978 0 8444 0775 3 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 21 Versteegh Kees Encyclopedia of Arabic language and linguistics Brill 2008 ISBN 978 90 04 14476 7 2015 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 21 De Sa Joao A Journal of the First Voyage of Vasco Da Gama 1497 1499 Asian Educational Services 1898 ISBN 8120611365 2014 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Ade Ajayi J F Africa in the Nineteenth Century Until the 1880s UNESCO seh 387 2022 07 31 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 17 Hamilton Janice Somalia in Pictures Twenty First Century Books seh 72 2022 07 31 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 17 Ghalib Jama Mohamed The Ogaden LULU 2014 seh 25 ISBN 148340577X 29 July 2023 tarixinde Istifade tarixi 30 January 2015 Hamilton Janice Somalia in Pictures Twenty First Century Books 1 January 2007 ISBN 978 0 8225 6586 4 1 April 2022 tarixinde Istifade tarixi 17 December 2015 Bevilacqua Piero Clementi Andreina De Franzina Emilio Storia dell emigrazione italiana Italian Donzelli Editore 2001 ISBN 978 88 7989 655 9 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 17 Eichstaedt Peter H Pirate State Inside Somalia s Terrorism at Sea Chicago Review Press 1 October 2010 ISBN 978 1 56976 774 0 11 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 17 December 2015 Termentin Fernando Italian Pagine di Difesa 13 May 2005 5 November 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 January 2014 Il Razionalismo nelle colonie italiane 1928 1943 La nuova architettura delle Terre d Oltremare PDF Fedoa 9 December 2020 tarixinde PDF Istifade tarixi 2 January 2014 R J B Bosworth Mussolini s Italy Life Under the Fascist Dictatorship 1915 1945 seh 48 2021 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 17 Peter Bridges Safirka An American Envoy seh 71 2020 08 20 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 17 Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica 2002 ISBN 978 0 85229 787 2 2020 06 14 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 19 Greystone The World and Its Peoples Africa North and East Greystone Press 1967 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Sachs Moshe Y Worldmark encyclopedia of the nations Worldmark Press 1988 ISBN 978 0 471 62406 6 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Adam Hussein Mohamed Ford Richard Mending rips in the sky options for Somali communities in the 21st century Red Sea Press 1997 ISBN 1 56902 073 6 2015 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Fage J D Oliver Roland Anthony The Cambridge History of Africa 7 Cambridge University Press 1986 ISBN 978 0 521 22505 2 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Metz Helen C ed Coup d Etat Somalia A Country Study Library of Congress 1992 9 January 2009 tarixinde Istifade tarixi 21 October 2009 Category link Category Wiles Peter John de la Fosse The New Communist Third World An Essay in Political Economy Croom Helm 1982 ISBN 978 0 7099 2709 9 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 gt Frankel Benjamin The Cold War 1945 1991 Gale Research International Limited 1 October 1992 ISBN 978 0 8103 8926 7 19 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 24 December 2015 ARR Arab Report and Record Economic Features Ltd 1978 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Ahmed III Abdul PDF WardheerNews 3 May 2012 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2012 New People Media Centre New People Nairobi Kenya New People Media Centre Comboni Missionaries 2005 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Fitzgerald Nina J Somalia Issues History and Bibliography Nova Publishers 2002 ISBN 978 1 59033 265 8 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 24 Library Information and Research Service The Middle East Abstracts and index Volume 2 Library Information and Research Service 1999 p 327 Rutherford Ken Humanitarianism Under Fire The US and UN Intervention in Somalia Kumarian Press 2008 ISBN 978 1 56549 260 8 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 13 Adejumobi Saheed A The history of Ethiopia Greenwood Publishing Group 2007 seh 151 ISBN 978 0 313 32273 0 Seddon David A Political and Economic Dictionary of Africa Routledge 15 April 2013 ISBN 978 1 135 35555 5 11 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 13 December 2015 Ethiopian Invasion of Somalia Globalpolicy org 14 August 2007 10 September 2009 tarixinde Istifade tarixi 27 June 2010 PNT The Gazette Edition Garoweonline com 12 January 2011 19 February 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 June 2011 United Nations High Commissioner for Refugees Unhcr org 1 May 2009 10 May 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 June 2010 14 May 2009 1 July 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 31 May 2009 African Press Agency UN boss urges support for Somalia ahead of Istanbul summit Horseed Media 22 May 2010 19 June 2010 tarixinde Istifade tarixi 27 June 2010 Somaliweyn org 2014 01 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 12 Al Shabaab dug in like rats Independent Newspapers Online 10 August 2011 9 May 2013 tarixinde Istifade tarixi 12 December 2015 Mulupi Dinfin Mogadishu East Africa s newest business destination 27 June 2012 tarixinde Istifade tarixi 26 June 2012 Guled Abdi Sports arts and streetlights Semblance of normal life returns to Mogadishu despite mortars Read it on Global News Global News Sports arts and streetlights Semblance of normal life returns to Mogadishu despite mortars Associated Press 3 April 2012 15 January 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 June 2012 Somalide prezident sarayinda siddetli doyus gedir oxu az oxu az 5 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 25 December 2015 Somalia The World Factbook da Districts of Somalia Statoids com 18 December 2015 tarixinde Istifade tarixi 25 May 2012 Ali Laila Mogadishu is like Manhattan Somalis return home to accelerate progress The Guardian 11 January 2013 23 June 2013 tarixinde Istifade tarixi 14 June 2013 Int l Business Publications 7 February 2007 seh 211 ISBN 978 1 4330 0175 8 21 May 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 December 2015 Peel M C and Finlayson B L and McMahon T A Updated world map of the Koppen Geiger climate classification Hydrol Earth Syst Sci 11 2007 1633 1644 doi 10 5194 hess 11 1633 2007 ISSN 1027 5606 2019 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 14 direct Final Revised Paper 2012 02 03 at the Wayback Machine Mogadishu Climate amp Temperature Climatemps 13 September 2014 tarixinde Istifade tarixi 13 September 2014 Wetter im Detail Klimadaten BBC Weather 26 December 2018 tarixinde Istifade tarixi 11 April 2012 Somalia UN Envoy Says Inauguration of New Parliament in Somalia Historic Moment Forum on China Africa Cooperation 21 August 2012 14 October 2012 tarixinde Istifade tarixi 24 August 2012 Guidebook to the Somali Draft Provisional Constitution UN Missions 14 August 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 August 2012 Garowe Online 27 February 2014 6 March 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 February 2014 Act For Somalia 3 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 January 2014 Banadir officials launch Mogadishu Street Naming Project Bar Kulan 29 January 2014 1 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 30 January 2014 Embassies in Mogadishu Aden Adde International Airport 16 January 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Raxanreeb 12 October 2014 26 December 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 October 2014 Qatari diplomat in Mogadishu meeting Gulf Times 24 August 2014 26 August 2014 tarixinde Istifade tarixi 13 September 2014 Kerry In Mogadishu Somalia s Return to Effective Government Is An Opportunity NBC News 5 May 2015 8 May 2015 tarixinde Istifade tarixi 11 May 2015 EU Delegation office to open in Somalia AMISOM 11 May 2015 18 May 2015 tarixinde Istifade tarixi 11 May 2015 Reclus Elisee The Earth and its Inhabitants Africa South and East Africa D Appleton and Company 1889 2011 08 22 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 27 Bank of Somalia opens in Mogadishu Asoko Insight 13 October 2014 5 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 10 January 2015 Reuters 23 May 2010 4 December 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2014 2010 06 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 27 Royal Anthropological Institute Man 53 Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland 1953 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 13 Abbink Jan The Total Somali Clan Genealogy A Preliminary Sketch African Studies Centre 1999 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 13 PDF 24 October 2013 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 May 2012 Mulupi Dinfin Mogadishu East Africa s newest business destination How We Made It in Africa 21 June 2012 27 June 2012 tarixinde Istifade tarixi 10 March 2014 SSG 10 March 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2014 Mark T Jones Executive Director Horn of Africa Business Association BN Magazine 10 March 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2014 Massy Beresford Helen Where is the fastest growing city in the world www theguardian com The Guardian 13 September 2022 tarixinde Istifade tarixi 19 December 2015 AARP Art and Archaeology Research Papers AARP 1975 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 16 Garlake Peter S The Early Islamic Architecture of the East African Coast Institute 1966 seh 10 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 16 Weekly Press Conference on the Progress of the Government Dayniile 24 January 2015 25 January 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 January 2015 AFRICA SOMALIA I found signs of hope said Bishop Bertin who has just returned from Mogadishu Agenzia Fides 22 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Reports Service Northeast Africa series Volume 13 Issue 1 American Universities Field Staff 1966 2015 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 13 London conference aims to speed Somalia recovery AFP 20 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Ansaloti market in Mogadishu reopened Goobjoog 13 September 2014 6 October 2014 tarixinde Istifade tarixi 2 October 2014 Somalia s National Theatre Still defiant The Economist 21 September 2012 25 April 2019 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 apostrophe markup Crespo Toral H Museum development and monuments conservation Somalia PDF UNESCO 1988 12 November 2013 tarixinde PDF Istifade tarixi 23 January 2014 Lengyel Oguz Janos National Museum of Somalia Mogadiscio Roof Restoration Project PDF UNESCO 1982 12 November 2013 tarixinde PDF Istifade tarixi 23 January 2014 Mogadishu Points of interest Aden Adde International Airport 16 January 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 World radio TV handbook Billboard Publications 1955 p 77 Blair Thomas Lucien Vincent Africa a market profile Praeger 1965 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 15 SOMALIA TNG launches Radio Mogadishu IRIN 24 August 2001 27 September 2020 tarixinde Istifade tarixi 23 January 2014 Mustaqbal Radio 2013 12 19 at the Wayback Machine Bar Kulan 2013 04 06 at the Wayback Machine Radio Kulmiye 2013 06 20 at the Wayback Machine Radio Dannan 2013 11 13 at the Wayback Machine Radio Dalsan 2013 04 03 at the Wayback Machine Radio Banadir 2013 12 07 at the Wayback Machine Radio Maanta 2013 12 19 at the Wayback Machine Gool FM 2013 11 25 at the Wayback Machine Radio Xurmo 2013 12 16 at the Wayback Machine and Radio Xamar 2013 12 19 at the Wayback Machine AHN 4 April 2011 16 August 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 April 2013 Vlex cn 1 February 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2014 Africanews com 21 June 2010 29 March 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 May 2012 Federation internationale des coalitions pour la diversite culturelle 2 February 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 September 2013 IIP CO NX 21 April 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 September 2013 Development of services National Library PDF UNESCO 15 October 2013 tarixinde PDF Istifade tarixi 23 January 2014 Shephard Michelle Somalia s national library rises amid the ruins Toronto Star 19 July 2013 26 August 2022 tarixinde Istifade tarixi 23 January 2014 Somalia to rebuild national library Waamood 22 December 2013 27 January 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Horseed Media 14 November 2013 12 December 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 November 2013 Federal government re opens Somali National University Goobjoog News 16 August 2014 26 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 24 August 2014 Intergovernmental Organization for Accreditation in Higher Learning 4 February 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2014 Mohamed Mahmoud Profiles of Somalia s top presidential candidates Sabahi 17 August 2012 2 April 2018 tarixinde Istifade tarixi 21 August 2012 SIMAD University 2013 12 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 November 2013 Somali PM lay foundation stone for rebuilding meteorological school in Mogadishu Qoobjoog 23 April 2014 12 May 2014 tarixinde Istifade tarixi 9 May 2014 Raxanreeb 23 April 2014 25 April 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 April 2014 Daily report People s Republic of China Issues 53 61 National Technical Information Service 1986 Somalia Gov t China Officially Sign Cooperation Agreement Dalsan Radio 9 September 2013 22 September 2013 tarixinde Istifade tarixi 11 September 2013 Mogadishu looks to future renovates sports stadiums Sabahi 4 January 2013 4 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 World Taekwondo Federation 10 November 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 November 2013 Jibril Dahir Mogadishu roads get much needed upgrades Sabahi 3 October 2013 4 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Adam Ali Mogadishu Municipality resumes solar light installations on major roads Sabahi 20 February 2013 4 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Goobjoog 17 March 2015 2 April 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 March 2015 Jibril Dahir New taxi companies offer peace of mind to Mogadishu residents Sabahi 14 June 2013 25 December 2013 tarixinde Istifade tarixi 24 January 2014 Robertson Esmonde Manning Mussolini as empire builder Europe and Africa 1932 36 Macmillan 1977 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 12 Instituto di Zoologia Italian Journal of Zoology Universita di Firenze 1966 2022 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 15 McGinley Shane Dubai s SKA signs deal to manage Mogadishu airport Arabian Business Publishing Ltd 29 December 2010 10 September 2017 tarixinde Istifade tarixi 27 December 2015 Khalif Abdulkadir Africa Review 16 February 2012 10 September 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 December 2015 Harper Mary Turkiyeni Somalide sevdiren nedir BBC 15 December 2014 cite web url accessdate missing url Mogadishu Port 3 December 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 December 2013 Istanbul conference on Somalia 21 23 May 2010 Draft discussion paper for Round Table Transport infrastructure PDF Government of Somalia 19 June 2020 tarixinde PDF Istifade tarixi 31 August 2013 Khalif Abdulkadir Africa Review 12 June 2013 19 June 2020 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 December 2013 Holidays in Mogadishu Port Strategy 5 March 2014 7 April 2014 tarixinde Istifade tarixi 4 April 2014 Diplomat so 21 September 2014 1 October 2014 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 September 2014 USSR and Third World Volume 3 Central Asian Research Centre 1973 seh 209 2014 06 11 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 12 Twin Cities of Ankara Greater Municipality of Ankara 16 November 2018 tarixinde Istifade tarixi 12 October 2014 Xarici kecidlerVikianbarda Moqadiso ile elaqeli mediafayllar var Mogadishu today

Nəşr tarixi: İyun 13, 2024, 21:22 pm
Ən çox oxunan
  • September 23, 2024

    Zokir Vazirov

  • September 14, 2024

    Z-Library

  • Noyabr 01, 2024

    Yəzd Beynəlxalq Hava Limanı

  • Avqust 22, 2024

    Yəmən səfəri (1568-1570)

  • September 17, 2024

    Yəmən əyaləti (Osmanlı)

Gündəlik

  • Azərbaycan dili

  • Eduard Mane

  • Tanrı

  • Vitus Berinq

  • Komandor adaları

  • Bakı

  • Tağı Əhmədov

  • Çikaqo siçovul dəliyi

  • Buran (kosmik gəmi)

  • 15 noyabr

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı