Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
2023 (MMXXIII) — Qriqorian təqviminə görə Bazar günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2023-cü ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 23-cü ilidir. 2020-ci illərin 4-cü ilidir.
| 2023 digər təqvimlərdə | |
|---|---|
| Qriqori təqvimi | 2023 MMXXIII |
| Yuli təqvimi | 2023 |
| Yuli təqvimi bizans erasında | 7531-7532 (1 sentyabr) |
| Romanın yarandığı gündən | 2775-2776 (21 aprel) |
| Avropa təqvimi | 5783-5784 ה'תשפ"ג - ה'תשפ"ד |
| Hicri təqvim | 1444-1445 |
| Erməni təqvimi | 4515-4516 (11 avqust) ՍԻԳ |
| Çin təqvimi | 4719-4720 |
| Efiopiya təqvimi | 2015 - 2016 |
| Hind təqvimi | |
| - Vikram-samvat | 2079-2080 |
| - Şaka sambat | 1945—1946 |
| - Kali-yuqa | 5124-5125 |
| İran təqvimi | 1401-1402 |
| Buddist təqvimi | 2566 |
| Holosen təqvimi | 12023 |
| Yapon xronologiyası | 5 Reyva erası |
| Fransız inqilabı təqvimi | 231—232 |
| 112-ci çuçxe ili | |
| 112-ci Tayvan ili | |
2023-cü ildə COVID-19 pandemiyasının (Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət adlandırmağı dayandırdı) azalması müşahidə edildi. İl ərzində 2022-ci ildən başlayaraq Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi davam etdi. Aprel ayında Sudanda hərbi konflikt başladı.
2023-cü ildə həmçinin çoxsaylı təbii fəlakətlər oldu. Türkiyə və Suriyada təxminən 60000 insanın ölümünə səbəb olan zəlzələ baş verdi. Bu zəlzələ XXI əsrin beşinci ən ölümcül zəlzələsidir. Eləcə də tarixdə qeydə alınmış ən uzunmüddətli tropik siklon olan da təxminən 1400 insanın ölümünə səbəb oldu.
2023-cü ildə baş verdi. Nəticədə çoxsaylı ABŞ regional bankları iflas etdi. İsveçrədə UBS tərəfindən investisiya bankının satın alındı. ABŞ bankları arasında çökən ən böyük 2 bank: və . Bunlar ABŞ tarixindəki ikinci və üçüncü ən böyük bank çöküşləridir.
Texnologiya sahəsində 2023-cü ildə generativ süni intellekt modellərinin davamlı yüksəlişi müşahidə edildi və müxtəlif sənayelərdə tətbiqlər yeni zirvələrə çatdı. Maşın öyrənməsi və təbii dil emalında irəliləyişlərdən istifadə edən bu modellər real və ardıcıl mətn, şəkillər və musiqi yaratmağa qadirdir. Şəxsi şirkətlər arasında süni intellektlə silahlanma yarışı 2010-cu illərin sonlarından bəri davam edir. Microsoft tərəfindən dəstəklənən OpenAI və Google-un sahibi Alphabet bu gün firmalar arasında üstünlük təşkil edir.
Hadisələr
Yanvar
- 1 Yanvar
- Xorvatiya avronu qəbul etdi və Şengen zonasına qoşuldu. Xorvatiya bununla Avrozonanın 20-ci və Şengen zonasının isə 27-ci üzvü olur.
- Luis İnasiu Lula da Silva 39-cu olaraq vəzifəyə başladı.
- 3 Yanvar — Bu tarixdən etibarən bir çox ölkələr ölkənin siyasətinin yumşaldılması səbəbindən Çindən səyahətə məhdudiyyətlər qoyur.
- 5 Yanvar — Vatikanda Müqəddəs Pyotr meydanında Papa XVI Benediktin keçirildi.
- 7 Yanvar — : İsrailin Təl-Əviv şəhərindəki qurulması və təklifinə qarşı etiraz aksiyası keçirildi.
- 8 Yanvar
- COVID-19 pandemiyası: Çin 2020-ci ilin mart başlayan səyahət məhdudiyyətlərinin sona çatdığını elan etdi və sərhədlərini beynəlxalq ziyarətçilər üçün yenidən açdı.
- : Keçmiş tərəfdarları yerləşən , Ali Federal Məhkəmə və hücum etdi.
- : partiyası çoxlu mandat qazandı.
- 9 Yanvar — : Perunun şəhərində hökumət əleyhinə aksiyalar zamanı polis etirazçılara atəş açdı, törədildi. Nəticədə 18 nəfər öldürüldü və 100-dən çox insan yaralandı.
- 10–17 Yanvar — : Əfqanıstanda hava temperaturu −33 °C (−27 °F) qədər aşağı düşdü və dağlıq bölgələrdə qarın hündürlüyü 30 santimetrə çatdı. Ölümcül soyuq hava 166 insanın və 80000-ə yaxın mal-qaranın ölümünə səbəb oldu.
- 13–14 Yanvar — (I tur)
- 14 Yanvar — : İsrailin Təl-Əviv şəhərində təxminən 80 min nəfərin iştirak etdiyi etiraz aksoyası keçirildi.
- 15 Yanvar — şirkətinin Nepalın şəhəri yaxınlığında qəzaya uğradı və 72 nəfər həlak oldu.
- 16 Yanvar — : Efiopiya hökuməti ilə arasında Afrika İttifaqının dəstəklədiyi uyğun olaraq əyalətindən geri çəkildi.
- 17 Yanvar — bir neçə qalmaqal fonunda istefa verdi. 1 gün sonra seçildi.
- 18 Yanvar
- : lideri Qaston Braun 47,06% səs ilə yenidən seçildi.
- : Ukraynanın şəhərində helikopterin qəzaya uğraması nəticəsində ölkənin daxili işlər naziri Denis Monastırski də daxil olmaqla 14 nəfər həlak oldu.
- 20 Yanvar — : tərəfindən 48 səs çoxluğu ilə (68,57%) seçildi.
- 21 Yanvar
- Burkina-Faso, Fransa Silahlı Qüvvələrinin ölkədə olmasına icazə verən hərbi razılaşmanı dayandırdıqdan sonra, Fransadan öz ərazisindən geri çəkilməyi tələb etdi.
- : Efiopiyanın əyalətindəki və digər böyük şəhərlərdən geri çəkildi.
- 25 Yanvar — Casinda Ardern istefa verdi. lideri seçildi.
- 26 Yanvar — : İsrailin Cenin şəhərində 9 fələstinlinin ölümünə səbəb olan hərbi basqın edildi. Onun ardınca İsrailin cənubuna Qəzza zolağından raketlər atıldı.
- 27 Yanvar — : Qüds şəhərində sinaqoqunda fələstinli silahlı şəxsin törətdiyi terror aktı nəticəsində 7 yəhudi öldürüldü.
- 27–28 Yanvar — (II tur): 58,33% səs ilə seçildi.
- 30 Yanvar — : Pakistanın Hayber-Paxtunxva əyalətinin Pişəvər şəhərində bir məsciddə nəticəsində 84 nəfər öldü, 220-dən çox insan yaralandı.
Fevral
- 1 Fevral
- : Livan davam edən fonunda Livan funtunu 90% dəyərdən saldı.
- federal fondların faiz dərəcəsini 0,25 faiz bəndi artırdı.
- 1–11 Fevral — (Mərakeş)
- Çempion: İspaniya
- 2 Fevral
- İsrail və Sudan iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına dair razılaşmanın yekunlaşdığını elan etdilər.
- federal fondların faiz dərəcəsini artırmasından sonra, Avropa Mərkəzi Bankı və İngiltərə Bankı inflyasiya ilə mübarizə aparmaq üçün hər biri öz faiz dərəcələrini 0,5 faiz bəndi artırdı.
- 5 Fevral — (I tur)
- 6 Fevral — Türkiyə-Suriya zəlzələsi: Türkiyənin cənub-şərqində Qaziantep ilində baş verən 7,8 maqnituda gücündə zəlzələ ciddi dağıntılara səbəb oldu. Yaxınlıqdakı Kahramanmaraş vilayətində də eyni gündə 7,5 maqnituda gücündə daha bir zəlzələ oldu. Zəlzələdən sonra çoxsaylı afterşoklar baş verdi. Türkiyə və Suriyada 59 mindən çox insan öldü, 121 mindən çox insan yaralandı və 300-ə yaxın insan itkin düşdü.
- 12 Fevral — (II tur): 51,92% səs ilə seçildi.
- 13 Fevral — : partiyası namizədi rəqibsiz seçildi.
- 14 Fevral — Avropa Parlamenti 2035-ci ildən Aİ-də yeni benzin və dizel mühərrikli avtomobillərin satışına qadağa qoyulmasını təsdiqlədi. Buna iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və elektriklə işləyən avtomobillərin təşviqi ehtiyacı əsas gətirildi.
- 16 Fevral — Rusiya Dövlət Dumasında deputatlar Rusiyanın Avropa Şurasının 21 konvensiyasından çıxmasına səs verdilər.
- 21 Fevral — Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Rusiyanın ABŞ ilə nüvə silahlarının azaldılması müqaviləsi olan müqaviləsində iştirakını dayandırdığını elan etdi.
- 23 Fevral — Oman ikitərəfli münasibətləri təkmilləşdirmək üçün ilk dəfə olaraq hava məkanını İsrail aviaşirkətlərinə açdı.
- 25 Fevral — : partiyası namizədi 36,61% səs ilə seçildi.
- 27 Fevral — Böyük Britaniya və Aİ arasında çərçivəsində ticarət məsələlərini həll etmək üçün imzalandı.
- 28 Fevral — : Yunanıstanın Fessaliya periferiyasında cənubunda 2 qatarın toqquşması nəticəsində 57 nəfər öldü və 85 nəfər yaralandı. Bu, Yunanıstan tarixindəki ən ölümcül dəmir yolu qəzasıdır.
Mart
- 2 Mart — Vyetnam Milli Məclisi tərəfindən 98,38% səs ilə seçildi.
- 4 Mart
- BMT-yə üzv dövlətlər 2030-cu ilə qədər dünya okeanlarının 30%-ni qorumaq məqsədi daşıyan üçün hüquqi baza üzərində razılaşdılar.
- : Burundi, da daxil olmaqla, üsyanlarla mübarizəyə kömək etmək üçün Konqo Demokratik Respublikasına 100 əsgər göndərdi.
- 5 Mart — : sədri Kaya Kallas 31,24% səs ilə yenidən seçildi.
- 8 Mart — : cihadçı üsyançıları Konqo Demokratik Respublikasının əyalətinin kəndində 35 nəfəri palalardan istifadə etməklə qətlə yetirdi. törədildi.
- 8 — 21 Mart — (Yaponiya) (Tayvan) (ABŞ)
- Çempion: Yaponiya
- 10 Mart
- : Çin Kommunist Partiyası baş katibi Si Tsinpin tərəfindən 100% səs ilə seçildi.
- İran və Səudiyyə Ərəbistanı Çinin vasitəçiliyi ilə 2016-cı ildə kəsilən diplomatik əlaqələri bərpa etmək barədə razılığa gəldilər.
- : ABŞ-nin 16-cı ən böyük bankı olan iflasa uğradı və 2008-ci il maliyyə böhranından sonra bütün dünyadakı şirkətlərə təsir edən ən böyük bank uğursuzluğunu yaratdı.
- : Anqola KDR-in əyalətində hökumət qüvvələri ilə üsyançıları arasında atəşkəsin uğursuzluğundan sonra KDR-ə qoşun yeritdi.
- 14 Mart — OpenAIOpenAI ChatGPTChatGPT üçün geniş dil modeli olan GPT-4GPT-4-ü təqdim etdi. Bu dil modeli şəkillərə cavab verə bilir və 25000-ə qədər sözü emal edə bilir.
- 17 Mart — Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Rusiya Prezidenti Vladimir Putin üçün həbs orderi verdi. Bu, BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvünün liderinə qarşı ilk həbs orderidir.
- 19 Mart — UBS bankı İsveçrə hökumətinin vasitəçiliyi ilə bankını 3 milyard İsveçrə frankı (3,2 milyard ABŞ dolları) dəyərində almağa razılaşdı.
- 20 Mart — İqlim Dəyişikliyi üzrə Hökumətlərarası Panelin altıncı qiymətləndirmə hesabatı dərc edildi.
- 23 Mart — trangender qadınların qadın yarışlarında yarışmasını qadağan etdi.
- 24 — 27 Mart — : ABŞ-nin Alabama və Missisipi ştatlarında 30-dan çox tornado baş verdi. Nəticədə 23 nəfər öldü və 236 nəfər yaralandı.
- Ən güclü tornado Missisipi ştatının və şəhərlərində baş verdi. Şiddətli tornado nəticəsində şəhərlər dağıldı.
- 26 Mart
- Honduras rəsmi olaraq Tayvanla əlaqələri kəsdi və Çin ilə əlaqələr qurdu.
- : Kuba Kommunist Partiyası birinci katibi Manuel Marrero Krus 72,10% səs ilə yenidən seçildi.
- 29 Mart
- Braziliya və Çin ABŞ dollarından vasitəçi kimi istifadəni dayandıraraq, öz valyutalarında ticarət etmək haqqında saziş imzaladılar.
- Burkina Faso Şimali Koreya ilə 2017-ci ildə kəsilən diplomatik əlaqələri rəsmi olaraq bərpa etdi.
- 30 Mart — Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi ABŞ-nin yerli məhkəmələrinə İran şirkətlərinin aktivlərini dondurmağa icazə verərkən İranla pozduğuna qərar verdi.
Aprel
- 30 Aprel — : Kolorado Partiyası lideri 43,93% səs ilə seçildi.
May
İyun
- 4 İyun — : namizədi Baş nazir seçildi.
- 24 İyun — : lideri 56,17% səs ilə yenidən seçildi.
- 25 İyun — (I tur)
İyul
Avqust
- 20 Avqust
- (II tur): baş katibi 60,91% səs ilə Prezident seçildi.
- (I tur)
- 23 Avqust — : birinci katibi Emmerson Mnanqaqva 52,60% səs ilə yenidən seçildi.
- 26 Avqust — : lideri Əli Bonqo Ondimba 64,27% səs ilə yenidən seçildi.
- 30 Avqust — : Əli Bonqo Ondimbanın qalib gəldiyi elan edildikdən sonra dövlət çevrilişi baş verdi. Əli Bonqo Ondimba həbs edildi. nəticələri ləğv edildi. Bonqo ailəsinin Qabon üzərində 56 illik hakimiyyətinə son qoyuldu. Ordu nəzarəti öz üzərinə götürdü, general özünü elan etdi. Bütün dövlət qurumları ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər 3 gün bağlandı.
Sentyabr
Oktyabr
- 10 Oktyabr — (I tur)
- 15 Oktyabr — (II tur): lideri Daniel Noboa 51,83% səs ilə seçildi.
- 22 Oktyabr — (I tur)
Noyabr
- 1 — 2 Noyabr — (Milton-Kins, Böyük Britaniya)
- imzalandı.
- 3 Noyabr — : İranın Gilan ostanının Ləngərud şəhərində narkoloji reabilitasiya mərkəzində baş vermiş yanğın nəticəsində 32 nəfər yanaraq öldü və 16 nəfər xəstəxanaya yerləşdirildi.
Proqnozlaşdırılan və planlaşdırılan hadisələr
Noyabr
Dekabr
Tarixi məlum deyil
Vəfatlar
Yanvar
- 2 Yanvar — Ken Blok, amerikalı ralli sürücüsü (d. 1967)
- 3 Yanvar — , İordaniya Baş naziri (29-cu) (d. 1925)
- 4 Yanvar — , alman xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. 1950)
- 6 Yanvar
- Canluka Vialli, italyan futbolçu, məşqçi (d. 1964)
- , amerikalı tennisçi (d. 1927)
- 9 Yanvar — , isveçrəli fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. 1927)
- 10 Yanvar
- , Yunanıstan kralı (sonuncu) (d. 1940)
- , ingilis gitaraçı (d. 1944)
- , avstraliyalı kardinal (d. 1941)
- 11 Yanvar — Murtaza Rəhimov, Başqırdıstan Prezidenti (1-ci) (d. 1934)
- 12 Yanvar — Burhan Çaçan, türk müğənni (d. 1960)
- 13 Yanvar — , isveçli biatlonçu, Olimliya çempionu (d. 1931)
- 14 Yanvar — İnna Çurikova, rus aktrisa (d. 1943)
- 15 Yanvar — Vaxtanq Kikabidze, gürcü müğənni, aktyor (d. 1938)
- 16 Yanvar
- , litvalı kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. 1940)
- Cina Lollobricida, italyan aktrisa (d. 1927)
- 17 Yanvar — , fransız uzunömürlü (d. 1904)
- 18 Yanvar — , amerikalı musiqiçi (d. 1941)
- 22 Yanvar
- Hüseyn Şəhabi, iranlı kinorejissor, ssenarist (d. 1967)
- Janna Pliyeva, rus bəstəkar, pianoçu (d. 1948)
- 23 Yanvar — , Qvatemala Prezidenti (47-ci) (d. 1951)
- 24 Yanvar
- , hind memar (d. 1927)
- Zaza Aleksidze, gürcü alim, dilçi (d. 1935)
- 30 Yanvar — , kanadalı hokkeyçi (d. 1939)
Fevral
- 2 Fevral — , fransız F1 pilotu (d. 1942)
- 3 Fevral — Pako Raban, ispan-fransız modelyer (d. 1934)
- 4 Fevral — , Misir Baş naziri (53-cü) (d. 1955)
- 5 Fevral — Pərviz Müşərrəf, Pakistan Prezidenti (10-cu) (d. 1943)
- 6 Fevral — , Çexoslovakiya Baş naziri (19-cu) (d. 1924)
- 8 Fevral
- , amerikalı bəstəkar (d. 1928)
- , boşnak-xorvat futbolçu, menecer (d. 1935)
- İvan Silayev, SSRİ Baş naziri (12-ci və sonuncu) (d. 1930)
- 10 Fevral
- , ingilis kinorejissor (d. 1936)
- , ispan kinorejissor (d. 1932)
- , Qazaxıstan Baş naziri (1-ci) (d. 1951)
- , cənubi afrikalı repçi (d. 1988)
- 13 Fevral — , Avropa Parlamenti Prezidenti (8-ci) (d. 1935)
- 14 Fevral — , yapon iş adamı (d. 1925)
- 15 Fevral
- Pol Berq, amerikalı biokimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. 1926)
- , amerikalı aktrisa, model (d. 1940)
- 17 Fevral — , amerikalı aktrisa (d. 1938)
- 18 Fevral — , bolqar futbolçu (d. 1944)
- 21 Fevral — , ispan futbolçu (d. 1939)
- 22 Fevral — , Fələstin Milli Administrasiyası Baş Naziri (2-ci) (d. 1937)
- 23 Fevral — , ingilis futbol şərhçisi (d. 1945)
- 26 Fevral
- , amerikalı atlet, Olimpiya çempionu (d. 1926)
- , türk futbolçu (d. 1944)
- 27 Fevral — , Haiti Baş naziri (12-ci) (d. 1934)
Mart
Həmçinin bax
- XXI əsr
- 2020-ci illər
- 2023-cü ildə Azərbaycan
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
2023 MMXXIII Qriqorian teqvimine gore Bazar gunu baslayan ildir Bizim Era ve Miladi tarixin 2023 cu ilidir III minilliyin ve XXI esrin 23 cu ilidir 2020 ci illerin 4 cu ilidir 2023 diger teqvimlerdeQriqori teqvimi 2023 MMXXIIIYuli teqvimi 2023Yuli teqvimi bizans erasinda 7531 7532 1 sentyabr Romanin yarandigi gunden 2775 2776 21 aprel Avropa teqvimi 5783 5784 ה תשפ ג ה תשפ דHicri teqvim 1444 1445Ermeni teqvimi 4515 4516 11 avqust ՍԻԳCin teqvimi 4719 4720Efiopiya teqvimi 2015 2016Hind teqvimi Vikram samvat 2079 2080 Saka sambat 1945 1946 Kali yuqa 5124 5125Iran teqvimi 1401 1402Buddist teqvimi 2566Holosen teqvimi 12023Yapon xronologiyasi 5 Reyva erasiFransiz inqilabi teqvimi 231 232112 ci cucxe ili112 ci Tayvan ili 2023 cu ilde COVID 19 pandemiyasinin Umumdunya Sehiyye Teskilati qlobal saglamliq veziyyetinde fovqelade veziyyet adlandirmagi dayandirdi azalmasi musahide edildi Il erzinde 2022 ci ilden baslayaraq Rusiyanin Ukraynani isgal etmesi davam etdi Aprel ayinda Sudanda herbi konflikt basladi 2023 cu ilde hemcinin coxsayli tebii felaketler oldu Turkiye ve Suriyada texminen 60000 insanin olumune sebeb olan zelzele bas verdi Bu zelzele XXI esrin besinci en olumcul zelzelesidir Elece de tarixde qeyde alinmis en uzunmuddetli tropik siklon olan da texminen 1400 insanin olumune sebeb oldu 2023 cu ilde bas verdi Neticede coxsayli ABS regional banklari iflas etdi Isvecrede UBS terefinden investisiya bankinin satin alindi ABS banklari arasinda coken en boyuk 2 bank ve Bunlar ABS tarixindeki ikinci ve ucuncu en boyuk bank cokusleridir Texnologiya sahesinde 2023 cu ilde generativ suni intellekt modellerinin davamli yukselisi musahide edildi ve muxtelif senayelerde tetbiqler yeni zirvelere catdi Masin oyrenmesi ve tebii dil emalinda irelileyislerden istifade eden bu modeller real ve ardicil metn sekiller ve musiqi yaratmaga qadirdir Sexsi sirketler arasinda suni intellektle silahlanma yarisi 2010 cu illerin sonlarindan beri davam edir Microsoft terefinden desteklenen OpenAI ve Google un sahibi Alphabet bu gun firmalar arasinda ustunluk teskil edir HadiselerYanvar 1 Yanvar Xorvatiya avronu qebul etdi ve Sengen zonasina qosuldu Xorvatiya bununla Avrozonanin 20 ci ve Sengen zonasinin ise 27 ci uzvu olur Luis Inasiu Lula da Silva 39 cu olaraq vezifeye basladi 3 Yanvar Bu tarixden etibaren bir cox olkeler olkenin siyasetinin yumsaldilmasi sebebinden Cinden seyahete mehdudiyyetler qoyur 5 Yanvar Vatikanda Muqeddes Pyotr meydaninda Papa XVI Benediktin kecirildi 7 Yanvar Israilin Tel Eviv seherindeki qurulmasi ve teklifine qarsi etiraz aksiyasi kecirildi 8 Yanvar COVID 19 pandemiyasi Cin 2020 ci ilin mart baslayan seyahet mehdudiyyetlerinin sona catdigini elan etdi ve serhedlerini beynelxalq ziyaretciler ucun yeniden acdi Kecmis terefdarlari yerlesen Ali Federal Mehkeme ve hucum etdi partiyasi coxlu mandat qazandi 9 Yanvar Perunun seherinde hokumet eleyhine aksiyalar zamani polis etirazcilara ates acdi toredildi Neticede 18 nefer olduruldu ve 100 den cox insan yaralandi 10 17 Yanvar Efqanistanda hava temperaturu 33 C 27 F qeder asagi dusdu ve dagliq bolgelerde qarin hundurluyu 30 santimetre catdi Olumcul soyuq hava 166 insanin ve 80000 e yaxin mal qaranin olumune sebeb oldu 13 14 Yanvar I tur 14 Yanvar Israilin Tel Eviv seherinde texminen 80 min neferin istirak etdiyi etiraz aksoyasi kecirildi 15 Yanvar sirketinin Nepalin seheri yaxinliginda qezaya ugradi ve 72 nefer helak oldu 16 Yanvar Efiopiya hokumeti ile arasinda Afrika Ittifaqinin desteklediyi uygun olaraq eyaletinden geri cekildi 17 Yanvar bir nece qalmaqal fonunda istefa verdi 1 gun sonra secildi 18 Yanvar lideri Qaston Braun 47 06 ses ile yeniden secildi Ukraynanin seherinde helikopterin qezaya ugramasi neticesinde olkenin daxili isler naziri Denis Monastirski de daxil olmaqla 14 nefer helak oldu 20 Yanvar terefinden 48 ses coxlugu ile 68 57 secildi 21 Yanvar Burkina Faso Fransa Silahli Quvvelerinin olkede olmasina icaze veren herbi razilasmani dayandirdiqdan sonra Fransadan oz erazisinden geri cekilmeyi teleb etdi Efiopiyanin eyaletindeki ve diger boyuk seherlerden geri cekildi 25 Yanvar Casinda Ardern istefa verdi lideri secildi 26 Yanvar Israilin Cenin seherinde 9 felestinlinin olumune sebeb olan herbi basqin edildi Onun ardinca Israilin cenubuna Qezza zolagindan raketler atildi 27 Yanvar Quds seherinde sinaqoqunda felestinli silahli sexsin toretdiyi terror akti neticesinde 7 yehudi olduruldu 27 28 Yanvar II tur 58 33 ses ile secildi 30 Yanvar Pakistanin Hayber Paxtunxva eyaletinin Pisever seherinde bir mescidde neticesinde 84 nefer oldu 220 den cox insan yaralandi Fevral Turkiye Suriya zelzelesi1 Fevral Livan davam eden fonunda Livan funtunu 90 deyerden saldi federal fondlarin faiz derecesini 0 25 faiz bendi artirdi 1 11 Fevral Merakes Cempion Ispaniya 2 Fevral Israil ve Sudan iki olke arasinda munasibetlerin normallasdirilmasina dair razilasmanin yekunlasdigini elan etdiler federal fondlarin faiz derecesini artirmasindan sonra Avropa Merkezi Banki ve Ingiltere Banki inflyasiya ile mubarize aparmaq ucun her biri oz faiz derecelerini 0 5 faiz bendi artirdi 5 Fevral I tur 6 Fevral Turkiye Suriya zelzelesi Turkiyenin cenub serqinde Qaziantep ilinde bas veren 7 8 maqnituda gucunde zelzele ciddi dagintilara sebeb oldu Yaxinliqdaki Kahramanmaras vilayetinde de eyni gunde 7 5 maqnituda gucunde daha bir zelzele oldu Zelzeleden sonra coxsayli aftersoklar bas verdi Turkiye ve Suriyada 59 minden cox insan oldu 121 minden cox insan yaralandi ve 300 e yaxin insan itkin dusdu 12 Fevral II tur 51 92 ses ile secildi 13 Fevral partiyasi namizedi reqibsiz secildi 14 Fevral Avropa Parlamenti 2035 ci ilden AI de yeni benzin ve dizel muherrikli avtomobillerin satisina qadaga qoyulmasini tesdiqledi Buna iqlim deyisikliyi ile mubarize ve elektrikle isleyen avtomobillerin tesviqi ehtiyaci esas getirildi 16 Fevral Rusiya Dovlet Dumasinda deputatlar Rusiyanin Avropa Surasinin 21 konvensiyasindan cixmasina ses verdiler 21 Fevral Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Rusiyanin ABS ile nuve silahlarinin azaldilmasi muqavilesi olan muqavilesinde istirakini dayandirdigini elan etdi 23 Fevral Oman ikiterefli munasibetleri tekmillesdirmek ucun ilk defe olaraq hava mekanini Israil aviasirketlerine acdi 25 Fevral partiyasi namizedi 36 61 ses ile secildi 27 Fevral Boyuk Britaniya ve AI arasinda cercivesinde ticaret meselelerini hell etmek ucun imzalandi 28 Fevral Yunanistanin Fessaliya periferiyasinda cenubunda 2 qatarin toqqusmasi neticesinde 57 nefer oldu ve 85 nefer yaralandi Bu Yunanistan tarixindeki en olumcul demir yolu qezasidir Mart 2 Mart Vyetnam Milli Meclisi terefinden 98 38 ses ile secildi 4 Mart BMT ye uzv dovletler 2030 cu ile qeder dunya okeanlarinin 30 ni qorumaq meqsedi dasiyan ucun huquqi baza uzerinde razilasdilar Burundi da daxil olmaqla usyanlarla mubarizeye komek etmek ucun Konqo Demokratik Respublikasina 100 esger gonderdi 5 Mart sedri Kaya Kallas 31 24 ses ile yeniden secildi 8 Mart cihadci usyancilari Konqo Demokratik Respublikasinin eyaletinin kendinde 35 neferi palalardan istifade etmekle qetle yetirdi toredildi 8 21 Mart Yaponiya Tayvan ABS Cempion Yaponiya 10 Mart Cin Kommunist Partiyasi bas katibi Si Tsinpin terefinden 100 ses ile secildi Iran ve Seudiyye Erebistani Cinin vasiteciliyi ile 2016 ci ilde kesilen diplomatik elaqeleri berpa etmek barede raziliga geldiler ABS nin 16 ci en boyuk banki olan iflasa ugradi ve 2008 ci il maliyye bohranindan sonra butun dunyadaki sirketlere tesir eden en boyuk bank ugursuzlugunu yaratdi Anqola KDR in eyaletinde hokumet quvveleri ile usyancilari arasinda ateskesin ugursuzlugundan sonra KDR e qosun yeritdi 14 Mart OpenAIOpenAI ChatGPTChatGPT ucun genis dil modeli olan GPT 4GPT 4 u teqdim etdi Bu dil modeli sekillere cavab vere bilir ve 25000 e qeder sozu emal ede bilir 17 Mart Beynelxalq Cinayet Mehkemesi Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ucun hebs orderi verdi Bu BMT Tehlukesizlik Surasinin daimi uzvunun liderine qarsi ilk hebs orderidir 19 Mart UBS banki Isvecre hokumetinin vasiteciliyi ile bankini 3 milyard Isvecre franki 3 2 milyard ABS dollari deyerinde almaga razilasdi 20 Mart Iqlim Deyisikliyi uzre Hokumetlerarasi Panelin altinci qiymetlendirme hesabati derc edildi 23 Mart trangender qadinlarin qadin yarislarinda yarismasini qadagan etdi 24 27 Mart ABS nin Alabama ve Missisipi statlarinda 30 dan cox tornado bas verdi Neticede 23 nefer oldu ve 236 nefer yaralandi En guclu tornado Missisipi statinin ve seherlerinde bas verdi Siddetli tornado neticesinde seherler dagildi 26 Mart Honduras resmi olaraq Tayvanla elaqeleri kesdi ve Cin ile elaqeler qurdu Kuba Kommunist Partiyasi birinci katibi Manuel Marrero Krus 72 10 ses ile yeniden secildi 29 Mart Braziliya ve Cin ABS dollarindan vasiteci kimi istifadeni dayandiraraq oz valyutalarinda ticaret etmek haqqinda sazis imzaladilar Burkina Faso Simali Koreya ile 2017 ci ilde kesilen diplomatik elaqeleri resmi olaraq berpa etdi 30 Mart Beynelxalq Edalet Mehkemesi ABS nin yerli mehkemelerine Iran sirketlerinin aktivlerini dondurmaga icaze vererken Iranla pozduguna qerar verdi Aprel 30 Aprel Kolorado Partiyasi lideri 43 93 ses ile secildi May Iyun 4 Iyun namizedi Bas nazir secildi 24 Iyun lideri 56 17 ses ile yeniden secildi 25 Iyun I tur Iyul Avqust 20 Avqust II tur bas katibi 60 91 ses ile Prezident secildi I tur 23 Avqust birinci katibi Emmerson Mnanqaqva 52 60 ses ile yeniden secildi 26 Avqust lideri Eli Bonqo Ondimba 64 27 ses ile yeniden secildi 30 Avqust Eli Bonqo Ondimbanin qalib geldiyi elan edildikden sonra dovlet cevrilisi bas verdi Eli Bonqo Ondimba hebs edildi neticeleri legv edildi Bonqo ailesinin Qabon uzerinde 56 illik hakimiyyetine son qoyuldu Ordu nezareti oz uzerine goturdu general ozunu elan etdi Butun dovlet qurumlari legv edildi ve beynelxalq serhedler 3 gun baglandi Sentyabr Oktyabr 10 Oktyabr I tur 15 Oktyabr II tur lideri Daniel Noboa 51 83 ses ile secildi 22 Oktyabr I tur Noyabr 1 2 Noyabr Milton Kins Boyuk Britaniya imzalandi 3 Noyabr Iranin Gilan ostaninin Lengerud seherinde narkoloji reabilitasiya merkezinde bas vermis yangin neticesinde 32 nefer yanaraq oldu ve 16 nefer xestexanaya yerlesdirildi Proqnozlasdirilan ve planlasdirilan hadiselerNoyabr 7 Noyabr II tur 16 Noyabr 19 Noyabr II tur 22 Noyabr 29 Noyabr Nitsa Fransa Dekabr 10 12 Dekabr 17 Dekabr 20 Dekabr Tarixi melum deyil Isvecin Lund seherinde istifadeye verilmesi gozlenilir Herbi veziyyet ilin sonuna qeder legv olunarsa kecirilecek VefatlarYanvar Esas meqale 2023 cu il yanvar ayinda vefat edenlerCina Lollobricida2 Yanvar Ken Blok amerikali ralli surucusu d 1967 3 Yanvar Iordaniya Bas naziri 29 cu d 1925 4 Yanvar alman xizekci Olimpiya cempionu d 1950 6 Yanvar Canluka Vialli italyan futbolcu mesqci d 1964 amerikali tennisci d 1927 9 Yanvar isvecreli fizik Fizika uzre Nobel mukafati laureati d 1927 10 Yanvar Yunanistan krali sonuncu d 1940 ingilis gitaraci d 1944 avstraliyali kardinal d 1941 11 Yanvar Murtaza Rehimov Basqirdistan Prezidenti 1 ci d 1934 12 Yanvar Burhan Cacan turk mugenni d 1960 13 Yanvar isvecli biatloncu Olimliya cempionu d 1931 14 Yanvar Inna Curikova rus aktrisa d 1943 15 Yanvar Vaxtanq Kikabidze gurcu mugenni aktyor d 1938 16 Yanvar litvali kanoeci Olimpiya cempionu d 1940 Cina Lollobricida italyan aktrisa d 1927 17 Yanvar fransiz uzunomurlu d 1904 18 Yanvar amerikali musiqici d 1941 22 Yanvar Huseyn Sehabi iranli kinorejissor ssenarist d 1967 Janna Pliyeva rus bestekar pianocu d 1948 23 Yanvar Qvatemala Prezidenti 47 ci d 1951 24 Yanvar hind memar d 1927 Zaza Aleksidze gurcu alim dilci d 1935 30 Yanvar kanadali hokkeyci d 1939 Fevral Esas meqale 2023 cu il fevral ayinda vefat edenlerPerviz Muserref2 Fevral fransiz F1 pilotu d 1942 3 Fevral Pako Raban ispan fransiz modelyer d 1934 4 Fevral Misir Bas naziri 53 cu d 1955 5 Fevral Perviz Muserref Pakistan Prezidenti 10 cu d 1943 6 Fevral Cexoslovakiya Bas naziri 19 cu d 1924 8 Fevral amerikali bestekar d 1928 bosnak xorvat futbolcu menecer d 1935 Ivan Silayev SSRI Bas naziri 12 ci ve sonuncu d 1930 10 Fevral ingilis kinorejissor d 1936 ispan kinorejissor d 1932 Qazaxistan Bas naziri 1 ci d 1951 cenubi afrikali repci d 1988 13 Fevral Avropa Parlamenti Prezidenti 8 ci d 1935 14 Fevral yapon is adami d 1925 15 Fevral Pol Berq amerikali biokimyaci Kimya uzre Nobel mukafati laureati d 1926 amerikali aktrisa model d 1940 17 Fevral amerikali aktrisa d 1938 18 Fevral bolqar futbolcu d 1944 21 Fevral ispan futbolcu d 1939 22 Fevral Felestin Milli Administrasiyasi Bas Naziri 2 ci d 1937 23 Fevral ingilis futbol serhcisi d 1945 26 Fevral amerikali atlet Olimpiya cempionu d 1926 turk futbolcu d 1944 27 Fevral Haiti Bas naziri 12 ci d 1934 Mart Esas meqale 2023 cu il mart ayinda vefat edenlerHemcinin baxXXI esr 2020 ci iller 2023 cu ilde Azerbaycan