Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avropa Parlamenti (həmçinin AP və ya Avroparlament) — Avropa Birliyinə üzv dövlətlərin milli parlamentləriylə oxşar haqlara sahib olan Avropa Parlamenti AB xalqlarının demokratik siyasi iradəsini təmsil edir. Parlament Avropa Birliyinin üç vacib qurumundan biridir və Birlik ölkələri xalqlarının maraqlarını müdafiə edir. Birliyin o biri vacib qurumları və Avropa Komissiyasıdır.
Tarixi
Avropa Parlamenti 1952-ci ildə qurulub. İclasları Brüsseldə və Strasburqda keçirilir. 1979-cu ilə qədər onun üzvlərini dövlətlər təyin edirdi. Həmin il verilən qərarla üzvlər birbaşa seçkilərdə seçilirlər.
Parlamentin üç vacib funksiyası var:
- Avropa qanunlarını elan etmək;
- Avropa qurumlarına demokratik nəzarət etmək;
- Şura ilə birlikdə büdcəyə dair qərarlar vermək.
Parlament öz səlahiyyətlərini Şura ilə bölüşür. Qərarların əksəriyyəti birlikdə verilir. Parlament həm də Avropa Komissiyasının üzvləri barədə təkliflərə baxır, onları təsdiq edir.
1979-cu ildən başlayaraq vahid dərəcəli ümumi seçimlə 5 illik iş başına gələn Avropa Parlamentinin cavabdehlikləri bunlardır: Komissiya tərəfindən edilən qanun təkliflərini Şuraya da bildirərək (məsləhət üsulu, əməkdaşlıq üsulu, ortaq- qərar üsulu, Parlamentin fikir uyğunluğu) qanuniləşdirir. Bundan başqa hər il Dekabr ayında Avropa Birliyi büdcəsini (1995-ci ildə təxminən 80 milyard ECU) təsdiqləyir. 1986-cı ildə qəbul edilən Vahid Avropa Sənədi qanun təkliflərinin Komissiyanın aktiv iştirakı ilə Parlament və Şura tərəfindən iki dəfə müzakirə edilməsini əhatə edən bir əməkdaşlıq üsulunu müəyyən edərək Parlamentin hüquqlarını artırmışdır. Birlik Anlaşması (Maastricht Anlaşması) ilə bir addım daha irəli gedilərək Parlamentə daha geniş əhatəli qanunvericilik haqları verilmişdir. Anlaşma çərçivəsində qəbul edilən yeni ortaq qərar üsuluna görə
Parlament işçilərin sərbəst hərəkəti, istehlakçının qorunması, təhsil, mədəniyyət, tibb və s. vacib sahələrdəki təlimatnamələrin və əmrlərin qəbulu mövzusunda Şura ilə bərabər statusa layiq görülmüşdür. Parlament ortaq qərar üsulunun, xüsusilə kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri ilə Birliyin büdcə mənbələrinin tərif edilməsini də əhatə edəcək şəkildə genişləndirilməsini istəyir. Böyük əhəmiyyət daşıyan bəzi qərarlar (bəzi beynəlxalq anlaşmalar, yeni üzvlərin qatılması, Parlament seçkilərində hər ölkədə eyni üsulun tətbiq edilməsi, birlik vətəndaşlarının iqamət haqqı və s.) üçün Şuranın Parlamentin təsdiqini alması lazımdır. Parlament ümumi heyəti Strasburqda toplanır. Hər ayın bir həftəsi ümumi heyət iclaslarına həsr olunur. Bəzi iclaslar ilə Komissiya toplantıları Şura və Komissiya ilə əlaqələri asanlaşdırmaq məqsədilə Brüsseldə keçirilir. Katiblik isə Lüksemburqda yerləşir.
Səlahiyyətləri
Avropa Parlamentində bütün siyasi işlər birbaşa seçilən üzvlər tərəfindən və milli parlamentlərdən azad bir formada təmsil edilir. Parlament, eyni zamanda, Avropa Komissiyası üzvlərinin təyinlərini təsdiq etmə və üçdə iki səs çoxluğu ilə Komissiyanı işdən azad etmə hüququna sahib bir yoxlama orqanıdır. Parlament Komissiyanın proqramına səs verir və xüsusilə Komissiya və Şuraya şifahi və yazılı suallar istiqamətləndirərək Avropa siyasətlərinin gündəlik fəaliyyətini izləyir. 1994-cü ildə 3.900-dən çox yazılı sual təklifi verilmişdir. Parlament araşdırma komissiyaları qurur və Birlik vətəndaşlarının ərizələrini tədqiq edir. Birlik Anlaşmasına görə, Parlament Birlik qurumlarının fəaliyyətlərini həyata keçirməsi zamanı ortaya çıxan vəzifədən sui- istifadə insidentləri ilə əlaqədar olaraq vətəndaşların şikayətləriylə maraqlanmaq vəzifəsini daşıyan bir ombudsman təyin etmə hüququna sahibdir. 2003-cü ilin Fevral ayında qüvvəyə minən Nice Anlaşması çərçivəsində Avropa Parlamentindəki kreslo sayı 626-dan 732-yə yüksəldi. Buna görə Parlamentdəki kreslo yayılmasının yeni qatılan ölkələri də əhatə etməsinə qərar verildi; Almaniya 99, Fransa 88, İtaliya 78, İngiltərə 78, İspaniya 54, Polşa 54, Hollandiya 27, Belçika 24, Çex Respublikası 24, Yunanıstan 24, Macarıstan 24, Portuqaliya 24, İsveç 19, Avstriya 18, Danimarka 14, Slovakiya 14, Finlandiya 14, İrlandiya 13, Latviya 13, Litva 9, Sloveniya 7, Estoniya 6, Kipr 6, Lüksemburq 6, Malta 5.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Rəsmi sayti
- Avropa Parlamenti // Böyük İqtisadi Ensiklopediya (az.). I cild: ABCÇD. Bakı: "Şərq-Qərb" nəşriyyat evi. 2012. səh. 106.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avropa Parlamenti hemcinin AP ve ya Avroparlament Avropa Birliyine uzv dovletlerin milli parlamentleriyle oxsar haqlara sahib olan Avropa Parlamenti AB xalqlarinin demokratik siyasi iradesini temsil edir Parlament Avropa Birliyinin uc vacib qurumundan biridir ve Birlik olkeleri xalqlarinin maraqlarini mudafie edir Birliyin o biri vacib qurumlari ve Avropa Komissiyasidir Avropa ParlamentiTarixiAvropa Parlamenti 1952 ci ilde qurulub Iclaslari Brusselde ve Strasburqda kecirilir 1979 cu ile qeder onun uzvlerini dovletler teyin edirdi Hemin il verilen qerarla uzvler birbasa seckilerde secilirler Parlamentin uc vacib funksiyasi var Avropa qanunlarini elan etmek Avropa qurumlarina demokratik nezaret etmek Sura ile birlikde budceye dair qerarlar vermek Parlament oz selahiyyetlerini Sura ile bolusur Qerarlarin ekseriyyeti birlikde verilir Parlament hem de Avropa Komissiyasinin uzvleri barede tekliflere baxir onlari tesdiq edir 1979 cu ilden baslayaraq vahid dereceli umumi secimle 5 illik is basina gelen Avropa Parlamentinin cavabdehlikleri bunlardir Komissiya terefinden edilen qanun tekliflerini Suraya da bildirerek meslehet usulu emekdasliq usulu ortaq qerar usulu Parlamentin fikir uygunlugu qanunilesdirir Bundan basqa her il Dekabr ayinda Avropa Birliyi budcesini 1995 ci ilde texminen 80 milyard ECU tesdiqleyir 1986 ci ilde qebul edilen Vahid Avropa Senedi qanun tekliflerinin Komissiyanin aktiv istiraki ile Parlament ve Sura terefinden iki defe muzakire edilmesini ehate eden bir emekdasliq usulunu mueyyen ederek Parlamentin huquqlarini artirmisdir Birlik Anlasmasi Maastricht Anlasmasi ile bir addim daha ireli gedilerek Parlamente daha genis ehateli qanunvericilik haqlari verilmisdir Anlasma cercivesinde qebul edilen yeni ortaq qerar usuluna gore Parlament iscilerin serbest hereketi istehlakcinin qorunmasi tehsil medeniyyet tibb ve s vacib sahelerdeki telimatnamelerin ve emrlerin qebulu movzusunda Sura ile beraber statusa layiq gorulmusdur Parlament ortaq qerar usulunun xususile kend teserrufati mehsullarinin qiymetleri ile Birliyin budce menbelerinin terif edilmesini de ehate edecek sekilde genislendirilmesini isteyir Boyuk ehemiyyet dasiyan bezi qerarlar bezi beynelxalq anlasmalar yeni uzvlerin qatilmasi Parlament seckilerinde her olkede eyni usulun tetbiq edilmesi birlik vetendaslarinin iqamet haqqi ve s ucun Suranin Parlamentin tesdiqini almasi lazimdir Parlament umumi heyeti Strasburqda toplanir Her ayin bir heftesi umumi heyet iclaslarina hesr olunur Bezi iclaslar ile Komissiya toplantilari Sura ve Komissiya ile elaqeleri asanlasdirmaq meqsedile Brusselde kecirilir Katiblik ise Luksemburqda yerlesir SelahiyyetleriAvropa Parlamentinde butun siyasi isler birbasa secilen uzvler terefinden ve milli parlamentlerden azad bir formada temsil edilir Parlament eyni zamanda Avropa Komissiyasi uzvlerinin teyinlerini tesdiq etme ve ucde iki ses coxlugu ile Komissiyani isden azad etme huququna sahib bir yoxlama orqanidir Parlament Komissiyanin proqramina ses verir ve xususile Komissiya ve Suraya sifahi ve yazili suallar istiqametlendirerek Avropa siyasetlerinin gundelik fealiyyetini izleyir 1994 cu ilde 3 900 den cox yazili sual teklifi verilmisdir Parlament arasdirma komissiyalari qurur ve Birlik vetendaslarinin erizelerini tedqiq edir Birlik Anlasmasina gore Parlament Birlik qurumlarinin fealiyyetlerini heyata kecirmesi zamani ortaya cixan vezifeden sui istifade insidentleri ile elaqedar olaraq vetendaslarin sikayetleriyle maraqlanmaq vezifesini dasiyan bir ombudsman teyin etme huququna sahibdir 2003 cu ilin Fevral ayinda quvveye minen Nice Anlasmasi cercivesinde Avropa Parlamentindeki kreslo sayi 626 dan 732 ye yukseldi Buna gore Parlamentdeki kreslo yayilmasinin yeni qatilan olkeleri de ehate etmesine qerar verildi Almaniya 99 Fransa 88 Italiya 78 Ingiltere 78 Ispaniya 54 Polsa 54 Hollandiya 27 Belcika 24 Cex Respublikasi 24 Yunanistan 24 Macaristan 24 Portuqaliya 24 Isvec 19 Avstriya 18 Danimarka 14 Slovakiya 14 Finlandiya 14 Irlandiya 13 Latviya 13 Litva 9 Sloveniya 7 Estoniya 6 Kipr 6 Luksemburq 6 Malta 5 Hemcinin baxAvropa Bolgeler Komitesi Avropa Komissiyasi Avropa Mehkemesi Avropa Merkezi Banki Avropa ZirvesiXarici kecidlerResmi saytiVikianbarda Avropa Parlamenti ile elaqeli mediafayllar var Avropa Parlamenti Boyuk Iqtisadi Ensiklopediya az I cild ABCCD Baki Serq Qerb nesriyyat evi 2012 seh 106