Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Bu səhifədə iş davam etməkdədir Müdaxilə etməyə tələsməyin əgər kömək etmək istəyirsinizsə ya da səhifə yarımçıq qalıbsa

Türkiyə Konstitusiya dəyişikliyi referendumu (2017)

Türkiyə Konstitusiya dəyişikliyi referendumu (2017)
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az
Bu səhifədə iş davam etməkdədir.
Müdaxilə etməyə tələsməyin!
  • Əgər kömək etmək istəyirsinizsə, ya da səhifə yarımçıq qalıbsa, səhifəni yaradan istifadəçi ilə əlaqə qura bilərsiniz.
  • Səhifənin tarixçəsində səhifə üzərində işləmiş istifadəçilərin adlarını görə bilərsiniz.
  • Redaktələrinizi mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Bu məqalə sonuncu dəfə 2 dəqiqə əvvəl ( | ) tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)

2017-ci il Türkiyə Konstitusiya dəyişikliyi referendumu — 16 aprel 2017-ci ildə keçirilmişdir. Seçicilər Türkiyənin hazırkı Konstitusiyasının 18 maddəsinə əlavələr və dəyişikliklərə səs veriblər. Hakimiyyətdə olan Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AK Partiya) və onun qurucularından biri olan Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın dəstəklədiyi ilə maddəyə dəyişikliklərlə bağlı uzun müddət davam edən müzakirələrdən sonra müxalifətdə olan Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) dəstəyi ilə referendum parlament tərəfindən qəbul edilib. Dəyişikliklər paketinə hazırkı parlament sisteminin ləğvi və onun prezident üsul-idarəsi ilə əvəzlənməsi, Baş nazir vəzifəsinin ləğvi, parlamentdəki deputatların sayının 550-dən 600-ə çatdırılması, habelə Hakimlər və Prokurorlar Ali Şurasının (HSYK) strukturunda dəyişikliklər daxildir.

2017-ci il Türkiyə Konstitusiya dəyişikliyi referendumu
2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
image
Keçirilmə tarixi 16 aprel 2017
Keçirildiyi yer image , Türkiyə
Müzakirə edilən məsələlər Türkiyə parlament sistemini ləğv edib prezidentlik sistemini qəbul edib, icra hakimiyyətini partiya ilə prezidentə verilməsi. Baş nazir vəzifəsi ləğv edilməli, prezident və onun təyin etdiyi vitse-prezidentlər və nazirlərdən ibarət hökumət sisteminin qəbul edilməsi. Həm prezidentə, həm də parlamentə seçkiləri bərpa etmək və hər iki seçkinin birlikdə keçirilməsinə razılıq vermək səlahiyyəti. Səsvermə yaşını 25-dən 18-ə endirməsi, deputatların sayını 550-dən 600-ə qaldırması. Məhkəmələrin qərəzsizliyi konstitusiyaya salınmalı və Hakimlər və Prokurorlar Ali Şurasının (HSYK) strukturunun dəyişdirilməsi.
Nəticələr Rəsmi nəticələr
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Konstitusiya dəyişikliyi təklifi ilk dəfə 2011-ci il Türkiyədə parlament seçkilərindən dərhal sonra Ədalət və İnkişaf Partiyası tərəfindən açıqlanmışdır. Lakin parlamentdəki bütün partiyalardan ibarət konstitusiya komissiyası konsensusa gələ bilmədiyi üçün geri çağrıldı. Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 2014-cü il prezident seçkilərində prezident olmasından sonra prezident üsul-idarəsinə keçidlə bağlı müzakirələr daha da sürətlənərək ön plana çıxdı və həm 2015-ci ilin iyununda, həm də 2015-ci ilin noyabrında keçirilən parlament seçkilərində Ak Partiyanın ən mühüm seçki siyasətlərindən biri oldu. 2016-cı ilin may ayında baş nazirliyi ləğv edəcək konstitusiya dəyişikliyi ilə bağlı Ərdoğanla fikir ayrılığı yaşayan Əhməd Davudoğlu vəzifəsindən istefa verdi və onun yerinə Binəli Yıldırım gəldi. Bir ay davam edən danışıqlardan sonra AK Partiya ilə MHP dekabr ayında təkliflə bağlı razılığa gəlib və beləliklə, təklifin referenduma çıxarılması üçün lazım olan parlament təsdiq prosesi başlayıb.

2017-ci il yanvarın 20-də 339 səslə, konstitusiyaya dəyişiklik təklifi parlament tərəfindən qəbul edildi və referendumun keçirilməsinə qərar verildi. Əsas müxalifət partiyası olan Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) səsvermə zamanı gizli səsvermənin keçirilməli olduğu zaman açıq səsvermə kimi müxtəlif pozuntuların olduğunu bəyan edib.

Arxa planı

Prezidentlik sistemi 2005-ci ildə Ədliyyə Naziri Cəmil Çiçək tərəfindən təklif edilmiş və Baş nazir Ərdoğan tərəfindən dəstəklənmişdir. Bundan sonra prezident üsul-idarəsinə keçid “Yeni konstitusiya” ilə bərabər Ədalət və İnkişaf Partiyasının liderləri tərəfindən dəfələrlə açıq şəkildə təklif olundu.

2016-cı ilin oktyabrında partiyanın sədr müavini Hayati Yazıcı dəyişikliyin referendum tarixinin 2017-ci ilin aprel ayında olacağını açıqlamışdır. 2016-cı ilin noyabrında AK Partiya təqdim etmək istədiyi sistemin Baş nazirlik sistemi deyil, Prezidentlik sistemi adlandırılacağını açıqladı. Bundan sonra media Baş nazir üsul-idarəsi adından imtina edərək Prezidentlik sistemi adından istifadə etməyə başladı.

Konstitusiya dəyişikliyi

image
AK Partiya konstitusiya dəyişikliyi təklifini TBMM sədri İsmail Kahramana təqdim edir, dekabr 2016.
image
Parlamentin Konstitusiya Komitəsi təklif olunan dəyişiklikləri araşdırır, dekabr 2016.
image
Millət vəkilləri təklif olunan Konstitusiya dəyişikliyinə səs verirlər. Yanvar 2017.
image
Referendumda istifadə edilən seçki bülleteni və zərf.

İlk təkliflər

10 dekabr 2016-cı ildə AK Partiya və MHP 21 maddəlik konstitusiya dəyişikliyi təklifini müzakirə etmək üçün bir araya gəldi və referendum üçün lazım olan parlament təsdiq prosesini davam etdirmək üçün millət vəkillərindən imza toplamağa başladı.

Komissiyanın müzakirələrindən sonra ləğv edilmiş üç maddə daxil olmaqla, bütün düzəliş təklifinin təfərrüatları aşağıda təqdim olunub:

Təklif olunan dəyişikliyin təsviri
Təklif №. Maddə Dəyişiklik
1 Maddə 9 Artıq müstəqil olduğu bildirilən məhkəmələr üçün “qərəzsiz” ifadəsi əlavə edilib.
2 Maddə 75 Türkiyə Böyük Millət Məclisində yerlərin sayı 550-dən 600-ə qaldırılıb.
3 Maddə 76 Parlamentə seçilmək üçün yaş həddi 25-dən 18-ə endirilib, maddədəki “Məcburi hərbi xidmətini başa vurmayanlar” bölməsi çıxarılıb. O, “hərbi xidmətə aidiyyəti olanlar” ifadəsi ilə əvəz edilib və bildirilib ki, bu vəziyyətdə olan insanlar deputat ola bilməzlər.
4 Maddə 77 Parlament seçkilərinin müddəti dörd ildən beş ilə artırılıb. Parlament və prezident seçkilərinin beş ildən bir eyni gündə keçirilməsi qərara alınıb.
(Komissiya tərəfindən çıxarılırdı) Maddə 78 Hər hansı partiyanın seçki siyahısında olan bütün şəxslərə “ehtiyat deputat” statusu verilirdi və nəzərdə tutuldu ki, deputat vəfat edərsə və ya üzvlüyü ləğv edilərsə, həmin şəxsi ehtiyatda olan deputat əvəz edəcək. Bundan əlavə, seçkilərdə iştirak edən hər bir partiyanın namizədlərin sayının 5 % çoxu olmaqla, ən azı iki ehtiyat deputatlığa namizəd irəli sürməsi qərara alındı. Müstəqil namizədlərdən deputatlığa əvəzedici namizəd irəli sürmələri xahiş olunub. Müharibə şəraitində parlament və prezident seçkiləri keçirilə bilməsə, parlamentə seçkiləri bir il müddətinə təxirə salınmalı, mövcud vəziyyət dəyişməsə, yenidən təxirə salmaq hüququ verilməlidir.
5 Maddə 87 Parlamentin nazirlərə və hökumətə nəzarət etmək səlahiyyəti və Nazirlər Şurasına müəyyən məsələlər üzrə qanun qüvvəsi olan fərmanlar vermək hüququ vermək səlahiyyəti ləğv edildi.
5 Maddə 89 Prezidentin vetosunu aradan qaldırmaq üçün Parlament eyni qanun layihəsini mütləq səs çoxluğu ilə qəbul etməlidir (301).
6 Maddə 98 Parlament Araşdırmaları, Parlament Təhqiqatlarını, ümumi müzakirə və yazılı suallar ilə Kabineti və vitse-prezidenti təsbit edir. Araşdırılma ləğv edilir və Parlament təhqiqatı ilə əvəz olunur. Vitse-prezident 15 gün ərzində yazılı suallara cavab verməlidir.
7 Maddə 101 Bir şəxs prezidentliyə namizəd kimi iştirak etmək üçün əvvəlki parlament seçkilərində 5% və ya daha çox səs qazanmış bir və ya bir neçə partiyanın və 100.000 seçicinin dəstəyini tələb edir. Seçilmiş prezidentin artıq partiya üzvlüyünə xitam verməsi lazım deyil.
8 Maddə 104 Prezident nazirləri və vitse-prezidenti təyin etmək və vəzifədən azad etmək səlahiyyəti ilə həm dövlət başçısı, həm də hökumət başçısı olur. Prezident sərəncamlar verə bilər. Parlament prezidentin sərəncam verdiyi bir mövzuda qanun qəbul edərsə, parlament qanunu fərmanı ləğv edir.
9 Maddə 105 Prezidentin cinayət törətdiyinə görə dindirilməsi üçün parlamentdə deputatların ümumi sayının beşdə üçünün səsi tələb olunurdu. Həmçinin qərara alınıb ki, tam sayın üçdə ikisi prezidentin Ali Məhkəməyə getməsi üçün verilsin.
10 Maddə 106 Prezidentə bir və ya bir neçə köməkçi təyin etmək səlahiyyəti verildi. Kabinet boş qaldıqda, yeni seçki üçün 45 gün müddət verilir. Qərara alınıb ki, vitse-prezident yeni prezident seçilənə qədər prezident səlahiyyətlərini icra edəcək. Bildirilib ki, ümumi seçkilərə bir il və ya daha az vaxt qalıbsa, parlament seçkiləri prezident seçkiləri ilə yenilənə bilər, əgər ümumi seçkilərə bir ildən artıq vaxt qalırsa, seçilmiş prezident parlament seçkilərinə qədər səlahiyyətlərini icra edə bilər və bu qalan müddət prezidentlik səlahiyyətləri baxımından iki müddətdən biri sayılmayacaq. Qərara alınıb ki, sədr müavinləri və ya nazirlər tərəfindən törədildiyi iddia edilən cinayətlə bağlı parlament araşdırması deputatların ümumi sayının beşdə üçünün səsi ilə mümkün olsun, eyni şəxslərin Ali Məhkəməyə göndərilməsi üçün ümumi sayının üçdə ikisinin səsi tələb olunsun.
11 Maddə 116 Seçkiləri təzələmək hüququ prezidentin özünə və parlament üzvlərinin ümumi sayının beşdə üçünə verilib. Qərara alınıb ki, hər iki partiyanın vəzifə və səlahiyyətləri yeni prezident və parlament işə başlayana qədər davam etsin. Bildirilib ki, parlament prezidentin ikinci müddətində seçkilərin yenilənməsi barədə qərar qəbul edərsə, prezident yenidən namizədliyini irəli sürə bilər.
12 Maddə 119 Prezidentə fövqəladə vəziyyət elan etmək, parlamentə isə onu təsdiq etmək, uzatmaq və ya ləğv etmək səlahiyyəti verilib. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin fövqəladə vəziyyəti müharibə istisna olmaqla, dörd aya qədər uzada biləcəyi, lakin dəfələrlə fövqəladə vəziyyət elan etmək səlahiyyətinin məhdudlaşdırılmadığı bildirilib. O da bildirilib ki, fövqəladə vəziyyət dövründə prezidentin verdiyi fərmanlar parlamentdə müzakirə olunaraq qərara alınacaq.
(Komissiya tərəfindən çıxarıldı) Maddə 123 Prezidentin yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının təyinatı ilə bağlı prosedur və prinsipləri müəyyən etmək hüququ oldu.
(Komissiya tərəfindən çıxarıldı) Maddə 126 Prezident mərkəzi idarəetmə çərçivəsində dövlət qurum və təşkilatlarının yaradılmasını, vəzifələrini, səlahiyyət və məsuliyyətlərini tənzimləmək hüququ qazandı.
13 Maddə 125 Bildirilib ki, prezidentin bütün hərəkətləri məhkəmə baxışına açıqdır.
13 Maddə 142 İntizam məhkəmələrindən başqa hərbi məhkəmələrin yaradılması müharibə vəziyyəti olmadığı təqdirdə dayandırıldı.
13 Maddə 146 Hərbi məhkəmələr ləğv edildiyindən Konstitusiya Məhkəməsi üzvlərinin sayı 17-dən 15-ə dəyişdirildi. Bir üzv üçün “Hərbi Ali Apellyasiya Məhkəməsi”, bir üzv üçün “Yüksək Hərbi İnzibati Məhkəmə” ifadəsinin çıxarılması qərara alınıb. Konstitusiya Məhkəməsində prezidentin seçdiyi üzvlərin sayı 14-dən 12-yə endiyi halda, parlamentin hazırkı üç üzvünün təyinatında heç bir dəyişikliyin edilməməsinə qərar verildi.
14 Maddə 159 Hakimlər və Prokurorlar Ali Şurasının adı dəyişdirilərək “Hakimlər və Prokurorlar Şurası” adlandırılıb, üzvlərin sayı 22-dən 13-ə, palataların sayı isə üçdən ikiyə endirilib. İdarə Heyətinin dörd üzvünün prezident, yeddi üzvünün isə parlament tərəfindən təyin olunması qərara alınıb. Ədliyyə nazirinin və Ədliyyə Nazirliyi müşavirinin kollegiya üzvlərində dəyişiklik olmayıb.
15 Maddə 161 Qərara alınıb ki, prezident büdcə qanun layihəsini maliyyə ilinin başlanmasına 75 gün qalmış parlamentə təqdim etməlidir və parlament üzvləri büdcəyə xərclərin artırılması və ya gəlirlərinin azaldılması ilə bağlı təkliflər verə bilməzlər. Bildirilib ki, büdcə vaxtında qüvvəyə minə bilmədikdə, müvəqqəti büdcə qanunu qüvvəyə minəcək, müvəqqəti büdcə qanunu qəbul oluna bilmədikdə isə yeni büdcə qəbul edilənədək əvvəlki ilin büdcəsinin yenidən qiymətləndirmə dərəcəsinə uyğun olaraq artırılaraq həyata keçiriləcək.
16 Müxtəlif maddələr Konstitusiyanın bəzi maddələrinə yuxarıda sadalanan maddələrə uyğun dəyişikliklər, xüsusən də hökumət səlahiyyətlərinin prezidentə verilməsi ilə bağlı dəyişikliklər edilib.
16 Maddə 123 Publik hüquqi şəxslərin fəaliyyətini tənzimləmək səlahiyyətində göstərilən “qanunla və ya qanunla birbaşa verilmiş səlahiyyət əsasında” ifadəsinin “qanunla və ya prezidentin sərəncamı ilə” ifadəsi ilə dəyişdirilməsi qərara alınıb.
17 Müxtəlif maddələr 21 Bildirilib ki, növbəti prezident və ümumi seçkilər 2019-cu il noyabrın 3-də keçiriləcək. Buna baxmayaraq əlavə edilib ki, parlament növbədənkənar seçkilərin keçirilməsinə qərar verərsə, hər iki seçki eyni gündə keçiriləcək. Qərara alınıb ki, Hakimlər və Prokurorlar Şurasının üzvləri bu qanun təsdiq edildikdən sonra otuz gün müddətində seçilsin və qanun qüvvəyə minən kimi hərbi məhkəmələr ləğv edilsin.
18 Müxtəlif maddələr Qərara alınıb ki, 2, 4 və 7-ci düzəlişlər yeni seçkilərdən sonra, müvəqqəti maddə istisna olmaqla, digər düzəlişlər isə yeni seçilmiş prezident and içdikdən sonra qüvvəyə minsin. Bildirilib ki, referendum təsdiqlənən kimi prezidentin bitərəf statusu başa çatacaq.

Parlamentin Konstitusiya Komissiyası

AK Partiyanın 316 millət vəkili tərəfindən imzalandıqdan sonra 21 maddəlik konstitusiya dəyişikliyi təklifi Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədrinə göndərilib, daha sonra TBMM-in Konstitusiya Komissiyasında müzakirələrə başlanılıb.AK Partiya millət vəkili Mustafa Şəntopun rəhbərlik etdiyi komissiyanın işinə 2016-cı ilin dekabrında, nəzərdə tutulan tarixdən bir ay əvvəl başlanılıb.

25 nəfərlik TBMM Konstitusiya Komissiyasının məclisdəki yerlərinin sayına görə 15 üzv AK Partiyadan, 5 üzv CHP-dən, 3 üzv HDP-dən və 2 üzv isə MHP-dən idi. Dəyişiklik təklifini irəli sürən AK Partiya komissiyada çoxluğa malik olduğundan, mətbuatdakı tənqidçilər düzəliş paketinin müzakirələrindən demək olar ki, heç bir sürpriz gözləmirdilər. İclaslar zamanı yaranan gərginlik səbəbindən deputatlar arasında vaxtaşırı fiziki davalar baş vermişdir.

Parlamentin Konstitusiya Komitəsi təklif olunan hər hansı düzəlişləri parlamentin təsdiqinə təqdim etməzdən əvvəl dəyişdirmək və ya rədd etmək səlahiyyətinə malik idi. Komissiya bəzi tövsiyələrdə cüzi dəyişikliklər etdi, məsələn, Hakimlər və Prokurorlar Ali Şurasının üzvlərinin sayını birinci layihədəki 12-dən 13-ə dəyişdi. Təklif olunan 21 maddədən 3 maddənin çıxarılması, təklif olunan maddələrin sayının 18-ə endirilməsi qərara alınıb. Hər hansı səbəbdən mandatı boş qalan deputatın dəyişdirilməsini nəzərdə tutan “ehtiyat deputat” statusunu ehtiva edən beşinci təklif komissiyanın iş proseduru ilə bağlı müzakirələrlə müşayiət olunan dəyişiklik təklifindən çıxarılıb. AK Partiyadan olan millət vəkilləri parlamentdə yer almağa çalışan insanlar tərəfindən təhdid ediləcəyini və həyatlarının təhlükə altına düşəcəyini bildirdikdə düzəliş təklifdən çıxarıldı. Beşinci maddə ilə yanaşı, prezidentə yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının təyin edilməsi ilə bağlı prosedur və prinsipləri müəyyən etmək hüququ verən 14-cü maddə və dövlət başçısına mərkəzi administrasiyanın səlahiyyətləri daxilində dövlət qurum və təşkilatlarının yaradılmasını, vəzifələrini, səlahiyyət və məsuliyyətlərini tənzimləmək hüququ verən 15-ci maddə də rədd edildi.

Dekabrın 30-da komissiya öz işini başa çatdırdı və nəticədə 21 düzəlişdən 3-ü təklifdən çıxarıldı.

Parlament səsverməsi

Parlamentin Konstitusiya Komissiyasında müzakirələr başa çatdıqdan sonra 18 maddəlik dəyişiklik təklifi üçün parlamentdə səsvermə prosesi başlayıb. Təklifin referenduma çıxarılması üçün 330 səs, beşdə üç səs çoxluğu, bilavasitə həyata keçirilməsi üçün isə 367 səs, üçdə iki səs çoxluğu toplamalı idi. AK Partiya rəsmiləri səsvermədən əvvəl 367 səsi keçsə belə, dəyişikliklərin referendum olmadan həyata keçirilməyəcəyini bildirmişdilər.

Parlament iki turda təklif olunan dəyişikliklərlə bağlı səsverməni başa çatdırıb. Birinci tur dəyişikliklərin yetərincə dəstək alıb-almayacağının göstəricisi hesab edilib və ümumi yığıncaqda bütün partiyalar çıxış edərək dəyişikliklərlə bağlı fikirlərini bildiriblər. İkinci turda isə tərəflər dəyişikliklə bağlı heç bir açıqlama verməyiblər. İkinci turun nəticəsi düzəliş təklifinin referenduma gedəcəyini və ya birbaşa həyata keçiriləcəyini müəyyən etmək üçün həlledici oldu. Bənd məsələsində eyni rəqəmlər qorunsa da, ikinci turda 330-dan az qəbul edilsəydi, düzəliş təklifi parlament tərəfindən qəbul edilməzdi.

Türkiyə Böyük Millət Məclisində ümumi yer sayı 550 olan səsvermədə 537 deputat iştirak edib. Xalqların Demokratik Partiyasının (HDP) 11 deputatı sübut olunmamış terror ittihamı ilə saxlandıqları üçün səsvermədə iştirak edə bilməyiblər. Saxlanılan deputatlar daxili nizamnaməyə zidd olduqlarını bildirərək konstitusiya danışıqlarının dayandırılmasını tələb ediblər, qalan 48 HDP-li deputat səsverməni boykot edib. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri İsmail Kahraman xəstəxanada olduğu üçün səs verə bilməyib, müvəqqəti sədrlik edən Əhməd Aydın isə parlament sədrlərinin səsvermədə iştirak etməməsi qaydasına görə səs verə bilməyib.

Ümumilikdə səsvermədə 315-i AK Partiyadan, 133-ü CHP-dən, 48-i HDP-dən və 39-u MHP-dən olmaqla 537 deputat iştirak edə bilərdi. Bundan əlavə, iki müstəqil nümayəndə var idi. MHP-li 6 millət vəkili düzəliş təklifinin əleyhinə olduqlarını və açıq şəkildə 'Xeyr' deyəcəklərini bildirdikdə, 'Bəli' səslərinin israf edilmədən 348 olacağı təxmin edilirdi. CHP-nin 133 millət vəkili və iki müstəqil millət vəkili səsvermədə "Xeyr" deyə səs verəcəklərini açıqlayıblar. HDP səsverməni boykot etdi.

Səslərin partiya xəttinə görə nəzəri bölgüsü
Partiya Lider Partiya mövqeyi Ümumi millət vəkilləri Səs vermək hüququ olanlar Bəli Xeyir Qrafik təsviri
AK Parti Ədalət və İnkişaf Partiyası Binəli Yıldırım imageY Bəli 317 315 315 0 image
CHP Cümhuriyyət Xalq Partiyası Kemal Kılıçdaroğlu imageN Xeyir 133 133 0 133
MHP Milliyətçi Hərəkat Partiyası Dövlət Baxçalı imageY Bəli 39 39 33 6
HDP Xalqların Demokratik Partiyası Səlahəddin Dəmirtaş / Serpil Kamalbay imageN Xeyir 59 48 Boykot edənlər
Bitərəf siyasətçilər imageN Xeyir (hər ikisi) 2 2 0 2 Millət vəkilləri partiya xətti ilə sıralanır. Qara rəng səs vermək hüququ olmayan deputatları bildirir
Total 550 537 348 141 imageY Referendum

Parlamentdə səsvermə yanvarın 9-da başlayıb, səsvermənin birinci turu yanvarın 15-də başa çatıb. Dəyişikliyə qarşı çıxan millət vəkilləri tələsiklik kimi qiymətləndirdikləri bu vəziyyəti eyni gündə birdən çox maddənin fasiləsiz səsə qoyulmasına işarə edərək tənqid ediblər. Səsvermələr pozuntuların müzakirəsi ilə yadda qaldı. CHP-li millət vəkilləri, AK Partiya rəhbərliyinin qanunla icazə verilməsə də, hansı səsdən istifadə edəcəkləri bəlli olmayan millət vəkillərini 'Bəli' səsinə məcbur etmək üçün açıq səsvermə tələb etdiyini bildirib və səsvermə zamanı açıq səs verən AK Partiya millət vəkillərinin foto və videolarını çəkiblər. AK Partiya millət vəkilləri onları açıq şəkildə səsvermə zamanı lentə alan insanlara reaksiya verib və buna görə də iqtidarla müxalifət millət vəkilləri arasında şifahi müzakirələr bəzən davaya çevrilib.

Yanvarın 20-də səsvermənin ikinci turu başa çatıb və təklifin bütün maddələri parlament tərəfindən qəbul edilib. Təsdiq edilmiş düzəlişin qüvvəyə minməsi üçün yekun səsvermə 339 səslə, referendumun 330 səs həddini keçərək qəbul edildi, lakin birbaşa qüvvəyə minməsi üçün tələb olunan 367 səsdən aşağı oldu.

Maddələr üzrə səsvermə

Təklif Məsələ Birinci tur İkinci tur Nəticələr
Deputat fəallığı Bəli Xeyir Digər Millət vəkillərin fəallığı Bəli Xeyir Digər
Səsvermə prosesinə başlamaq üçün vəsatət 480 338 134 3
1 Məhkəmə hakimiyyətinin neytrallığı 484 347 132 5 486 345 140 1 imageY
2 Millət vəkillərinin sayını 550-dən 600-ə çatdırılması 480 343 133 3 485 342 139 4 imageY
3 Millət vəkilliyinə namizəd olmaq hüququ 485 341 139 5 486 342 137 6 imageY
4 Hər beş ildən bir həm parlament, həm də prezident seçkiləri 486 343 139 4 486 342 138 6 imageY
5 Parlamentin səlahiyyətləri və vəzifələri 354 343 7 4 486 342 140 4 imageY
6 Parlamentin audit orqanları 483 343 137 3 485 342 138 5 imageY
7 Prezidentin seçilməsi 482 340 136 6 484 340 136 8 imageY
8 Prezidentin səlahiyyətləri 481 340 135 6 483 339 138 6 imageY
9 Prezidentin cəza məsuliyyəti 485 343 137 5 483 341 137 5 imageY
10 Vitse-prezident və nazirliklər 483 343 135 5 481 340 136 5 imageY
11 Seçkilərin yenilənməsi 483 341 134 8 481 342 135 4 imageY
12 Fövqəladə vəziyyət 482 344 133 5 484 342 138 4 imageY
13 Hərbi məhkəmələrin ləğvi 482 343 133 6 484 343 136 5 imageY
14 Hakimlər və Prokurorlar Ali Şurası 483 341 133 9 487 342 139 6 imageY
15 Büdcə tənzimlənməsi 483 341 134 8 486 342 141 3 imageY
16 Digər maddələrin uyğunlaşdırılması 482 341 134 7 486 342 141 3 imageY
17 Yeni sistemə keçid üçün müvəqqəti maddə 484 342 135 7 485 341 139 5 imageY
18 Prezident partiya üzvü ola bilər &
 481 344 131 6 488 343 142 3 imageY
Bütün təklif üzrə səsvermə sayı (referendum üçün 330 səs, birbaşa icraya 367 səs) 488 339 142 7 imageY

Kampaniyası

image
Rəcəb Tayyip Ərdoğan Qəhrəmanmaraşda "bəli" səsi üçün kampaniya aparır, 17 fevral 2017

2017-ci ildə Türkiyədə keçiriləcək konstitusiya dəyişikliyi referendumunun təşviqat kampaniyası təklif parlament tərəfindən təsdiqləndikdən dərhal sonra başlayıb. Bununla belə, davam edən fövqəladə vəziyyət şəraitində referendumun keçirilə biləcəyi ilə bağlı mübahisələr yarandı. Hökumət referendumdan əvvəl fövqəladə vəziyyətin aradan qaldırılacağını bəyan etsə də, bu baş verməyib. Bundan əlavə, mitinqlərdə təhlükəsizliyin təmin edilməsi ilə bağlı narahatlıqlar yaranıb.

Kampaniyalar çərçivəsində təklifin tərəfdarı və AK Partiyanın qurucularından biri olan prezident Ərdoğanın qırx şəhərdə “hə” səsi toplamaq üçün mitinqlər keçirəcəyi və mitinqlərin əsas mesajının CHP-nin arqumentinə cavab olaraq hazırlanan “Rejim deyil, sistem dəyişir” olacağı açıqlandı. Bildirilib ki, Ərdoğanla yanaşı, AK Partiya sədri və baş nazir Binəli Yıldırım da seçiciləri konstitusiya dəyişikliyini təsdiqləmək üçün mitinqlər keçirəcək. Dəyişiklik təklifinin digər tərəfdarı olan MHP sədri Baxçalının açıq havada mitinqlər yerinə qapalı toplantılar keçirəcəyi öyrənilib.

"Xeyr" səsi üçün mitinqlər keçirəcək əsas müxalifət partiyası CHP, mitinqlərdə partiya bayrağı əvəzinə yalnız Türkiyə bayrağının istifadə ediləcəyini açıqlayıb. Sədr Kamal Kılıçdaroğlu “təbliğat şərtlərinin bərabər olması lazım olduğuna” işarə edərək, “yox” deyənlərin senzuraya məruz qalacağını iddia edib.BBC Türkcədən Türey Köse bildirib ki, referendum kampaniyası zamanı CHP "MHP bazasına çatmaq və bu bazanın narahatlığını "yox"a çevirmək üçün HDP ilə bir araya gəlməkdən qaçacaq". 2017-ci ilin yanvar ayından etibarən referendumda “yox” səsinə çalışan insanlara qarşı hücumlar, təhdidlər və həbslər qeydə alınıb.

2017-ci ilin aprel ayından etibarən referendumda “hə” səsi üçün çalışan insanlara silahlı və fiziki hücumlar, təhdid ifadələri qeydə alınıb. AK Partiyanın Beşiktaşda konstitusiya dəyişikliyi referendum fəaliyyətləri çərçivəsində qurduğu çadıra hücum edilmişdir. Hücumlardan sonra gunahkarlar polis tərəfindən saxlanılıb.

Tənqidlər

image
CHP-in sədr müavini Özgür Özəl partiyasının dəyişiklik təklifinin əleyhinə olduğunu açıqlayıb.
image
MHP millət vəkilləri Özcan Yeniçeri, Ümit Özdağ və Y. Halaçoğlu konstitusiya dəyişikliyinə qarşı olduqlarını açıqlayırlar.

Konstitusiya dəyişikliyi təklifi müxalifət partiyaları və qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən sərt reaksiyalara məruz qalıb, xüsusən də hakimiyyət bölgüsü prinsipi, hökumətin yoxlanılırlığı və parlamentin şübhəliliyi aradan qaldırılıb. Kamal Gözlər və İbrahim Kaboğlu kimi konstitusiya professorları qeyd etdilər ki, dəyişikliklər parlamenti demək olar ki, tamamilə gücsüz edəcək və qanunvericilik, icra və məhkəmə səlahiyyətləri prezidentin ixtiyarına keçəcək.

4 dekabr 2016-cı ildə Atatürkçü Düşüncə Dərnəyi, Birləşmiş İctimai İş Konfederasiyası və Müasir Həyatı Dəstəkləmə Dərnəyinin konstitusiya dəyişikliyinə qarşı Ankarada keçirəcəyi mitinq Ankara valiliyi tərəfindən qadağan edildi. Bunun ardınca adıçəkilən birləşmələrin yürüşündə prezident üsul-idarəsinin dünyəvi və demokratik hüquqi dəyərləri təhdid etdiyini bildirən düzəliş təklifinin ləğvi çağırışı səslənib.

Dəyişiklik təklifi uzun müddət AKP-nin konstitusiya planlarını tənqid edən ana müxalifət partiyası olan CHP-dən ilkin olaraq müxtəlif reaksiyalara səbəb olub. Təklifin ictimaiyyətə açıqlanaraq dekabrın 10-da parlamentə təqdim edilməsindən sonra baş nazir Binəli Yıldırım təklifin 5 maddəsinin CHP tərəfindən təsdiqləndiyini açıqlayıb. CHP-in sədr müavini Levent Gök, dəyişikliklərin ölkədə "140 illik parlament sisteminə və demokratiyaya ağır zərbə vuracağını" bildirib. Partiyanın digər sədr müavini Özgür Özəl isə təklifin “rejim dəyişikliyi” olduğunu bildirərək, bunun nazirlərin parlamentdə sorğu-sual olunmasını mümkünsüz etdiyini və parlamenti gücsüz etdiyini qeyd edib.

MHP partiya rəhbərliyi, xüsusilə Dövlət Baxçalı konstitusiya dəyişikliyi təklifini açıq şəkildə dəstəkləsə də, həm konstitusiya dəyişikliyinin özü, həm də partiyanın bu təkliflə bağlı Ədalət və İnkişaf Partiyası ilə danışıqları partiya əsasının böyük əksəriyyəti, idealistlər tərəfindən mənfi qarşılanıb.

Çətinliklər yaşadığı mübahisəli situasiyalarda AK Partiyaya dəstək olan həm digər partiyalar, həm də öz içindən tənqidlərə məruz qalan MHP də partiyanı iki yerə bölən konstitusiya dəyişikliyi təklifini dəstəkləyib. Oktyabrın 24-də MHP-nin 39 millət vəkilindən 5-i bəyanat verərək partiyalarının mövqeyinin əksinə olaraq konstitusiya dəyişikliyinə qarşı olduqlarını bəyan ediblər.Dövlət Baxçalının sədrlik uğrunda rəqibi olan və bu təklifə qarşı olduğunu bildirən Ümit Özdağ noyabrda partiyadan xaric edilib.

Dekabrın 21-də CHP və HDP-nin parlamentə təqdim etdiyi dəyişiklik təklifinin mövcud konstitusiyaya zidd olduğunu bildirən təkliflər rədd edilib.

Siyasi partiyaların qərarları

Seçim Partiya Lider Siyasi mövqe Ref.
Partiyalar son ümumi seçkilərə qatılıb
imageY Bəli Ak Parti Ədalət və İnkişaf Partiyası Binəli Yıldırım Sağçı
MHP Milliyətçi Hərəkat Partiyası (partiya icraçısı) Dövlət Baxçalı İfrat sağçı
BBP Böyük Birlik Partiyası (partiya icraçısı) Mustafa Destici İfrat sağçı
imageN Xeyir CHP Cümhuriyyət Xalq Partiyası Kamal Kılıçdaroğlu Sol mərkəzçi
MHP Milliyətçi Hərəkat Partiyası (partiyadaxili müxalifət) Dövlət Baxçalı İfrat sağçı
XDP Xalqların Demokratik Partiyası Səlahəddin Dəmirtaş, Figen Yüksekdağ Solçu
Səadət Səadət Partiyası Təməl Karamollaoğlu İfrat sağçı
BBP Böyük Birlik Partiyası (partiyadaxili müxalifət) Mustafa Destici İfrat sağçı
Vətən Vətən Partiyası Doğu Pərinçək İfrat solçu
HAK-PAR Haqq və Azadlıqlar Partiyası Rəfik Karakoç Sol mərkəzci
XAP Xalq Azadlıq Partiyası Nurullah Ankut İfrat solçu
DP Demokrat Partiyası Gültəkin Uysal Sağ mərkəzçi
KP Kommunist Partiyası Özlem Şen Abay İfrat solçu
DSP Demokratik Sol Partiya Öndər Aksakal Sol mərkəzçi
LDP Liberal Demokrat Partiyası Gültekin Tırpancı Mərkəzçi
MP Millət Partiyası Aykut Edibali Sağçı
DYP Doğru Yol Partiyası Çetin Özaçıkgöz Sağ mərkəzçi
BTP Bağımsız Türkiyə Partiyası (Müstəqil Türkiyə Partiyası) Heydər Baş Sağçı
Digər partiyalar
Seçim Pariya Lider Siyasi mövqe Ref.
imageY Bəli Yeni Dünya Yeni Dünya Partiyası Emanullah Gündüz Sağ mərkəzçi
HÜDA PAR Hürr Dava Partiyası Zəkəriyə Yapıcıoğlu Sağ mərkəzçi
imageY Şərti olaraq bəli
Osmanlı Osmanlı Partiyası İbrahim Ünye Sağ mərkəzçi
imageN Xeyir
TSİP Türkiyə Sosialist İşçi Partiyası Turgut Koçak İfrat solçu
TKP Türkiyə Kommunist Partiyası Hüseyin Karabulut İfrat solçu
ÖDP Azadlıq və Həmrəylik Partiyası Kollektiv rəhbərlik Solçular
EMEP Əmək Partiyası Selma Gürkan Solçu
DSİP İnqilabçı Sosialist Fəhlə Partiyası Meltem Oral və Şenol Karakaş İfrat solçu
YP Yurt Partiyası Sadettin Tantan Sağ mərkəzçi
AYP Ayyıldız Partiyasi (Ayulduz) Serap Gülhan Sol mərkəzçi
EHP Fəhlə Hərəkatı Partiyası Sibel Uzun İfrat solçu
İKP Əmək Qardaşlıq Partiyası Mehmet Şadi Ozansü İfrat solçu
DBP Demokratik Bölgələr Partiyası Əminə Ayna Solçu
HEPAR Haqq və Bərabərlik Partiyası Yücel Savaş Üçüncü görüş
ESP Məzlumların Sosialist Partiyası Çiçək Otlu İfrat solçu
TİKP Türkiyə İşçilər Kəndlilər Partiyası İsmail Durna İfrat solçu
ANAP Ana Vətən Partiyası İbrahim Çələbi Sağ mərkəzçi
Dev-Parti İnqilabçı Xalq Partiyası Cəlal Özcan İfrat solçu
1920 TKP Sosialist Azadlıq Partiyası Şener Ataş İfrat solçu
Yeşil Sol Xalqların Bərabərlik və Demokratiya Partiyası Eylem Tuncaelli, Naci Sönmez Solçu
TİVEP Türkiyə İşsizlər və İşçilər Partiyası Rıfat Dərya Sercan Solçu
SYKP Sosialist Yenidənqurma Partiyası Tülay Hatimoğulları Oruç, Əhməd Kaya İfrat solçu
KP Qadınlar Partiyası Bənal Yazgan Solçu
TURAN Böyük Turan Hərəkatı Partiyası Varol Esen İfrat sağçı
HHP Hüquq və Sülh Partiyası Gürsəl Yıldız Mərkəzçi
HTKP Türkiyə Xalq Kommunist Partiyası Əmrə Yağan Mərkəzçi
CİHAP Cihan Partiyası Kürşad Əmrə Öğretmek Mərkəzçi
Anayol Anayol Partiyası Zafer Maden Sağçı
TÜHAP Türkiyə Xalq Partiyası Mehmet Çətin Mərkəzçi
MMP Milli Mübarizə Partiyası Əhməd Kaya Solçu
ASP AS Partiyası Cavit Kayıkcı Sağçı
İDP Fəhlə Demokratiya Partiyası Oktay Çelik İfrat solçu
TKH Türkiyə Kommunist Hərəkatı Partiyası Erkan Pınarbaşı İfrat solçu
Devrimci Birləşmiş İnqilab Partiyası Ufuk Göllü Solçu
AP Ədalət Partiyası Vecdet Öz Sağ mərkəzçi
TBP Türkiyə Birlik Partiyası Hüseyin Ekici Solçu
SEP Sosialist Fəhlə Partiyası Günəş Gümüş Solçu
EYP Universal Yol Partiyası Metin Gülər Solçu
Büyük Böyük Türkiyə Partiyası Tevfik Diker Sağçılıq
DGP Demokratik Gənc Partiyası Erkin Çözeli Mərkəzçi

Nəticələr

image
Vilayətlər üzrə Bəli səslərinin nisbəti
image
Vilayətlər üzrə Xeyir səslərinin nisbəti
Şəhər Qeydiyyata alınmış seçicilər Səs verənlərin sayı Etibarlı səslər Etibarsız səslər Bəli Xeyir (%) Xeyir Xeyir (%) İştirak nisbəti (%)
Adana 1.511.884 1.302.341 1.281.208 21.133 536.265 41,85 745.021 58,15 86,14
Adıyaman 391.115 336.098 329.957 6.141 230.434 69,83 99.567 30,17 85,93
Afyonkarahisar 501.742 446.104 435.854 10.250 281.377 64,58 154.317 35,42 88,91
Ağrı 293.340 208.469 202.528 5.941 87.145 43,06 115.224 56,94 71,07
Aksaray 261.232 220.403 215.746 4.657 162.795 75,57 52.623 24,43 84,37
Amasya 242.873 219.528 215.727 3.801 121.217 56,29 94.136 43,71 90,39
Ankara 3.860.847 3.467.364 3.415.697 51.667 1.669.047 48,87 1.746.320 51,13 89,81
Antalya 1.639.364 1.429.278 1.403.836 25.442 574.644 40,94 828.862 59,06 87,18
Ardahan 67.650 54.178 52.984 1.194 23.460 44,36 29.420 55,64 80,09
Artvin 128.132 108.868 106.478 2.390 49.982 46,95 56.483 53,05 84,97
Aydın 795.526 699.772 686.887 12.885 245.431 35,74 441.276 64,26 87,96
Balıkəsir 919.852 824.390 810.339 14.051 368.817 45,53 441.157 54,47 89,62
Bartın 144.930 124.867 120.904 3.963 67.739 56,03 53.160 43,97 86,16
Batman 329.509 273.462 264.515 8.947 96.424 36,48 167.917 63,52 82,99
Bayburt 57.071 46.772 46.060 712 37.620 81,67 8.446 18,33 81,95
Bilecik 151.865 137.448 134.821 2.627 65.897 48,89 68.895 51,11 90,51
Bingöl 175.142 137.171 132.260 4.911 95.959 72,67 36.087 27,33 78,32
Bitlis 194.243 152.573 148.022 4.551 87.871 59,36 60.163 40,64 78,55
Bolu 221.967 197.371 193.847 3.524 120.733 62,29 73.101 37,71 88,92
Burdur 194.288 173.499 169.001 4.498 87.393 51,73 81.556 48,27 89,3
Bursa 2.109.773 1.885.058 1.856.692 28.366 987.667 53,21 868.610 46,79 89,35
Çanaqqala 398.024 359.839 353.965 5.874 139.995 39,55 213.940 60,45 90,41
Çankırı 130.649 110.757 108.740 2.017 79.872 73,46 28.856 26,54 84,77
Çorum 387.151 346.172 340.208 5.964 219.394 64,5 120.814 35,5 89,42
Denizli 736.208 664.554 651.182 13.372 289.876 44,53 361.109 55,47 90,27
Diyarbakır 992.819 801.500 776.822 24.678 251.995 32,42 524.827 67,58 80,73
Düzcə 262.542 236.676 232.598 4.078 163.955 70,55 68.427 29,45 90,15
Ədirnə 308.502 272.510 267.420 5.090 78.877 29,50 188.469 70,50 88,33
Elazığ 406.636 342.529 335.394 7.135 240.773 71,82 94.449 28,18 84,23
Ərzincan 154.333 135.686 133.719 1.967 80.908 60,50 52.816 39,50 87,92
Erzurum 484.753 410.871 403.596 7.275 300.545 74,50 102.869 25,50 84,76
Eskişehir 636.858 567.634 558.617 9.017 236.807 42,43 321.273 57,57 89,13
Gaziantep 1.180.938 982.983 967.090 15.893 603.894 62,44 363.198 37,56 83,24
Giresun 327.882 271.898 266.896 5.002 164.575 61,69 102.219 38,31 82,93
Gümüşxanə 101.312 74.105 72.651 1.454 54.601 75,16 18.050 24,84 73,15
Hakkâri 162.006 131.017 126.793 4.224 40.940 32,35 85.630 67,65 80,87
Hatay 1.018.200 892.478 879.383 13.095 401.057 45,64 477.724 54,36 87,65
Iğdır 117.904 90.461 88.553 1.908 30.844 34,86 57.629 65,14 76,72
Isparta 310.003 271.693 265.726 5.967 148.868 56,04 116.775 43,96 87,64
İstanbul 10.529.030 9.340.205 9.207.590 132.615 4.479.747 48,65 4.727.761 51,35 88,71
İzmir 3.179.748 2.832.920 2.790.403 42.517 870.860 31,22 1.918.700 68,78 89,09
Kahramanmaraş 719.927 629.154 619.744 9.410 458.093 73,95 161.386 26,05 87,39
Karabük 173.150 150.064 146.615 3.449 89.042 60,73 57.574 39,27 86,67
Karaman 171.482 151.676 147.675 4.001 94.247 63,85 53.370 36,15 88,45
Kars 181.880 141.812 139.109 2.703 70.893 50,99 68.131 49,01 77,97
Kastamonu 278.876 232.890 227.608 5.282 147.567 64,84 80.013 35,16 83,51
Kayseri 932.483 834.477 822.636 11.841 557.172 67,75 265.203 32,25 89,49
Kilis 81.705 70.583 69.373 1.210 44.513 64,13 24.895 35,87 86,39
Kırıkkale 197.697 169.078 166.262 2.816 103.614 62,44 62.335 37,56 85,52
Kırklareli 270.019 242.929 239.126 3.803 68.553 28,67 170.568 71,33 89,97
Kırşəhər 163.309 138.471 135.883 2.588 72.362 53,30 63.389 46,70 84,79
Kocaeli 1.301.355 1.166.946 1.147.261 19.685 650.174 56,69 496.716 43,31 89,67
Konya 1.475.597 1.298.525 1.274.212 24.313 928.516 72,88 345.598 27,12 88
Kütahya 421.028 379.510 371.589 7.921 261.242 70,29 110.410 29,71 90,14
Malatya 543.742 471.869 465.177 6.692 323.631 69,57 141.537 30,43 86,78
Manisa 1.031.668 933.101 914.008 19.093 417.267 45,67 496.458 54,33 90,45
Mardin 455.288 374.330 365.386 8.944 149.558 40,96 215.581 59,04 82,22
Mersin 1.247.662 1.096.490 1.077.359 19.131 387.627 35,99 689.508 64,01 87,88
Muğla 691.124 611.470 601.091 10.379 184.520 30,73 415.901 69,27 88,47
Muş 225.416 177.955 172.684 5.271 87.314 50,56 85.370 49,44 78,95
Nevşehir 207.762 182.270 179.211 3.059 117.548 65,59 61.663 34,41 87,73
Niğdə 236.211 201.836 201.836 4.268 118.150 59,82 79.344 40,18 85,45
Ordu 549.249 454.428 444.872 9.556 275.344 61,90 169.481 38,10 82,74
Osmaniyyə 350.988 299.183 293.778 5.405 169.652 57,81 123.811 42,19 85,24
Rizə 245.097 208.495 205.186 3.309 155.030 75,56 50.157 24,44 85,07
Sakarya 690.429 616.766 606.975 9.791 412.849 68,08 193.588 31,92 89,33
Samsun 941.614 812.278 798.235 14.043 507.267 63,56 290.837 36,44 86,26
Şanlıurfa 1.029.644 861.730 845.908 15.822 599.092 70,82 246.812 29,18 83,69
Siirt 176.845 147.212 142.486 4.726 68.242 47,93 74.143 52,07 83,24
Sinop 155.463 130.162 126.975 3.187 73.488 57,90 53.437 42,10 83,73
Şırnak 255.760 214.666 207.089 7.577 58.828 28,41 148.213 71,59 83,93
Sivas 433.325 374.007 368.134 5.873 262.506 71,30 105.683 28,70 86,31
Tekirdağ 710.364 632.095 622.595 9.500 242.627 38,98 379.809 61,02 88,98
Tokat 417.661 365.070 359.023 6.047 226.999 63,27 131.772 36,73 87,41
Trabzon 568.504 484.270 475.989 8.281 316.298 66,47 159.573 33,53 85,18
Tunceli 60.801 50.912 50.337 575 9.844 19,58 40.429 80,42 83,74
Uşak 262.877 237.260 232.316 4.944 109.270 47,04 123.017 52,96 90,26
Van 619.947 468.593 453.159 15.434 193.584 42,72 259.575 57,28 75,59
Yalova 172.160 147.039 144.637 2.402 71,59 49,73 72.708 50,27 85,41
Yozgat 295.051 246.192 242.249 3.943 179.543 74,24 62.291 25,76 83,44
Zonguldak 447.774 387.640 377.314 10.326 186.077 49,33 191.099 50,67 86,57
Ölkə üzrə nəticələr 58.366.647 49.799.163 48.934.116 865.047 25.157.025 51,41 23.777.091 48,59 85,32

Xarici ölkələrin nəticələri

Ölkə Qeydə alınmış seçicilər Səs verənlərin sayı Keçərli səslər Keçməyən səslər Bəli Bəli (%) Xeyir Xeyir (%) İştirak nisbəti (%)
Albaniya 153 %41,80 213 %58,20
Əlcəzair 356 %43,00 472 %57,00
Avstraliya 5.960 %41,82 8.290 %58,18
Avstriya 38.215 %73,23 13.972 %26,77
Azerbaycan 1.024 %38,31 1.649 %61,69
Bəhreyn 69 %13,56 440 %86,44
Belçika 54.083 %74,98 18.044 %25,02
Bosniya və Herseqovina 750 %61,83 463 %38,17
Bolqarıstan 365 %28,65 909 %71,35
Kanada 3.247 %27,92 8.384 %72,08
Çin 213 %23,77 683 %76,23
Çexiya 73 %12,54 509 %87,46
Danimarka 6.604 %60,63 4.288 %39,37
Misir 259 %59,00 180 %41,00
Finlandiya 558 %28,45 1.403 %71,55
Fransa 91.266 %64,85 49.475 %35,15
Gürcistan 285 %40,66 416 %59,34
Almanya 412.149 %63,07 241.353 %36,93
Yunanıstan 176 %22,62 602 %77,38
Macarıstan 232 %25,75 669 %74,25
İran 121 %45,32 146 %54,68
İraq 119 %34,59 225 %65,41
İrlandiya 173 %19,93 695 %80,07
İsrail 284 %43,43 370 %56,57
İtalya 2.135 %37,94 3.492 %62,06
Yaponiya 416 %36,11 736 %63,89
İordaniya 349 %75,87 111 %24,13
Qazaxıstan 636 %41,41 900 %58,59
Kosova 404 %57,14 303 %42,86
Kuveyt 191 %23,38 626 %76,62
Qırğızıstan 499 %57,36 371 %42,64
Livan 1.058 %93,88 69 %6,12
Lüksemburq 5.987 %62,86 3.538 %37,14
Şimali Makedoniya 618 %57,97 448 %42,03
Niderland 82.672 %70,94 33.871 %29,06
Yeni Zelandiya 32 %17,68 149 %82,32
Şimali Kipr Türk Respublikası 19.225 %45,18 23.324 %54,82
Norveç 2.193 %57,20 1.641 %42,80
Oman 138 %24,04 436 %75,96
Polşa 302 %25,61 877 %74,39
Qətər 241 %18,89 1.035 %81,11
Romanya 824 %44,64 1.022 %55,36
Rusya 833 %26,02 2.368 %73,98
Səudiyyə Ərəbistanı 4.475 %55,06 3.653 %44,94
Sinqapur 284 %44,31 357 %55,69
Cənubi Afrika Respublikası 126 %36,84 216 %63,16
İspanya 172 %13,32 1.119 %86,68
Sudan 240 %65,93 124 %34,07
İsveç 4.367 %47,09 4.902 %52,91
İsveçrə 19.181 %38,08 31.193 %61,92
Tayland 27 %12,92 182 %87,02
Türkmənistan 510 %43,74 656 %56,26
Ukrayna 341 %35.74 613 %64,26
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri 395 %13,31 2.572 %86,69
Birləşmiş Krallıq 7.177 %20,26 28.247 %79,79
ABŞ 5.296 %16,20 27.397 %83,80
Özbəkistan 169 %53,65 146 %46,35
Nəticə 52.961 %54,17 44.816 %45,83
Xaricdə nəticə 831.208 %59,09 575.365 %40,91

Reaksiyalar

  • image Almaniya — Almaniya kansleri Angela Merkel və xarici işlər naziri Ziqmar Qabriel birgə bəyanatlarında bildiriblər ki, Almaniya hökuməti türk cəmiyyətində yaranan dərin parçalanma səbəbindən Türkiyə hökumətindən ölkənin bütün siyasi və sosial təbəqələri ilə hörmətə əsaslanan dialoqa getməsini gözləyir. Onlar federal hökumətin qeyri-rəsmi nəticələrinı nəzərə aldığını və türk xalqının konstitusiya ilə bağlı qərarına hörmət edildiyini qeyd edib.
  • image ABŞ — Prezident Donald Tramp prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana zəng edərək onu referendumun nəticəsi münasibətilə təbrik edib.
  • image Azərbaycan — Prezident İlham Əliyev Ərdoğanı təbrik edən ilk xarici siyasətçi olub. O, prezident Ərdoğana zəng edərək referendumun “Bəli” qələbəsi münasibətilə təbrik edib və konstitusiya dəyişikliyi ilə bağlı ona uğurlar arzulayıb.

İstinadlar

  8. https://archive.ph/20170414084315/https://www.aydinlik.com.tr/politika/2016-aralik/yeni-anayasa-teklifi-meclis-baskanligi-nda
  9. https://archive.ph/20170414085419/http://www.amerikaninsesi.com/a/tbmm-anayasa-komisyonunda-gerilimli-gorusme/3651582.html
  10. https://archive.ph/20170414085804/http://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/anayasa-komisyonunda-tartisma-1584254/
  12. https://archive.ph/20170414121221/http://www.ntv.com.tr/turkiye/yedek-milletvekilligiiptal,61ptk2i0wU6sGCzlfHByYA
  18. https://archive.ph/20170414171218/http://www.diken.com.tr/tutuklu-hdp-vekillerinden-itiraz-anayasa-gorusmeleri-ic-tuzuge-aykiri-durdurun/
  24. https://archive.ph/20170415164823/https://tr.sputniknews.com/bidebunudinle/201701101026712149-akparti-orhan-deligiz-anayasa-oylamasi-acik-oy/
  25. https://archive.ph/20170415165809/http://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/saglik-bakani-recep-akdag-acik-oy-kullandi-1613271/
  40. https://archive.ph/20170416021056/http://www.hurriyet.com.tr/chpden-anayasa-teklifine-iliskin-ilk-aciklama-40303012
  42. https://archive.ph/20170416084335/http://www.yenicaggazetesi.com.tr/yeni-anayasa-teklifi-ulkuculeri-ayaga-kaldirdi-152555h.htm
  44. https://archive.ph/20170416085458/http://www.ntv.com.tr/turkiye/mhpli-5-milletvekili-baskanlik-teklifine-hayir-diyecek,kYMnwxBvGEaajwVqNBFFJA
  45. https://archive.ph/20170416104314/http://www.haberturk.com/gundem/haber/1324638-mhpden-ihrac-edilen-umit-ozdag-konustu
  46. https://archive.ph/20170417003125/https://tr.sputniknews.com/turkiye/201612211026421091-chp-hdp-anayasa/
  47. "Hangi parti referandumda ne oy kullanacak – Sözcü Gazetesi". Sozcu.com.tr. 8 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  48. "BBP de ayrıştı: Önce Saray'da görüşme, sonra 'hayır' açıklaması ardından yalanlama... Karar verildi". cumhuriyet.com.tr. 10 March 2017. 10 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
  49. "Hangi parti referandumda ne oy kullanacak – Sözcü Gazetesi". Sozcu.com.tr. 8 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  50. "Muhalif MHP'liler: Tek adama hayır". Deutsche Welle. 20 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 February 2017.
  51. "Destici'nin kararı, BBP'yi bağlamaz". Sözcü. 10 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
  52. "Hak-Par referandum kararını açıkladı". Yonelishaber.com. 22 fevral 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 fevral 2017.
  53. "Bu iş Anayasa Oylaması filan değil be yahu! | Halkın Kurtuluş Partisi". Kurtuluspartisi.org. 8 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  54. "Demokrat Parti de referandum oyunu açıkladı". Ulusalkanal.com.tr. 19 January 2017. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  55. "Başkanlık anayasasına karşı nasıl mücadele edilir?". KP.org.tr. 2 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2017.
  56. "DSP referandumda oyunu açıkladı - CNN TÜRK - tarafsız güvenilir haberler". Cnnturk.com. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  57. Liberal Demokrat Parti [liberaLDP]. "Değerli AKP'li mvekilleri, bugün üzerinizde olan baskının ya ilelebet sürmesini ya da tamamen kalkmasını oylayacaksınız. Tek adama hayır!" (Tweet). 9 January 2017. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  58. "Ülkücüler 'hayır'da birleşti: "Niyet hayır, akıbet hayır!"". Yenicaggazetesi.com.tr. 18 February 2017. 20 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  59. "Merkez sağ hayır diyecek". Aydınlık. 5 February 2017. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2017.
  60. "BTP'den kritik referandum açıklaması". Yenimesaj.com.tr. 2 February 2017. 7 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  61. "Yeni anayasaya destek verdi". Yenikonya.com.tr. 18 January 2017. 12 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  62. "Hüda-Par referandumda 'evet' diyeceğini açıkladı". Yenicaggazetesi.com.tr. 15 February 2017. 17 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  63. "Osmanlı Parti İktidar Kongresini Yaptı". Facebook.com. 1 March 2017. 12 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2017. (...) bu sisteminizin içerisine "İDAM" koyarsanız Millette gönül hoşluğu ile evet der, Osmanlı Partisi olarak biz "EKSİK" ama şartlı olarak Türk milleti ile evet diyeceğiz, ancak şartımız "Tecavüzcülere ve Vatan Hainlerine" İdamı getirmek ve "Ayasofya Camiini İbadete açmaktı" Bu şartlarımızı da kabul ederlerse bizde "Evet" deriz.
  64. "Biz Hayir'A Haziriz Ya Siz?". Tsip1974.com. 12 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  65. "YETER!". TKP.org.tr. 23 January 2017. 2 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2017.
  66. "ÖDP: 'Hayır'da umut var". Evrensel.net. 19 January 2017. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  67. "EMEP başkanlık dayatmasını protesto etti". Evrensel.net. 14 January 2017. 2 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  68. DSIP_. "#HAYIR! Başkanlık değil demokrasi" (Tweet). 31 January 2017.
  69. "TÜRKİYE CUMHURİYET'İNİN BÖLÜNMEZ... - Ayyildiz Partisi Genel Merkezi". Facebook. 25 January 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  70. "Gençliği: Demokrasi, Laiklik ve Geleceğimiz İçin: Tek adamlığa, Başkanlığa Hayır". EHP. 12 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  71. "Referandumda "HAYIR"! Ya sonra? | İşçi Kardeşliği Gazetesi". Iscikardesligi.org. 5 March 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  72. "HDP ve DBP 'hayır' kampanyası - CNN TÜRK - tarafsız güvenilir haberler". Cnnturk.com. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  73. "Tantan: Süreç, parti kavgasına dönüştü". Yenicaggazetesi.com.tr. 7 February 2017. 11 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  74. "ESP: Tek adam diktatörlüğüne birlikte hayır diyoruz". Evrensel.net. 25 January 2017. 11 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  75. "Bir parti daha "hayır" dedi". Odatv.com. 21 February 2017. 23 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  76. "Bir sol parti daha karar verdi". Odatv.com. 24 January 2017. 2 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  77. "Meclis başkanlık dayatmasını kabul etti". tkp.org. 23 January 2017. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2017.
  78. "Yeşil Sol Parti'den 'Bir Hayır Yeter' kampanyası". Evrensel.net. 4 February 2017. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  79. "TEK ADAM ANAYASASINA HAYIR !... - Türkiye Işsizler Ve Emekçiler Partisi". Facebook. 11 February 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  80. "Faşizme ve tek adam diktatörlüğüne hayır! - Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi". SYKP. 12 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  81. Kadin Partisi [KadinPartisi]. "Beyaz Bir Gelecek İçin Oyunuz #HAYIR Olsun Sayın Milletvekili, Mecliste yapılacak Anayasa oylaması öncesinde,..." (Tweet). 10 January 2017. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  82. "YÜCE TÜRK SOYU... Elbette #HAYIR.!!!... - TURAN Hareketi Partisi". Facebook. 3 February 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  83. "Gürsel YILDIZ" Anayasa değişikliğine kesinlikle kendim ve partim adına –HAYIR" - Hak ve Huzur Partisi - Haklı ve Huzurlu bir gelecek". Hak ve Huzur Partisi. 11 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  84. "Türkiye Komünist Partisi siyasete, sokaklara, mücadeleye geri döndü!". htkp.org.tr. 25 dekabr 2016. 14 sentyabr 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 fevral 2017.
  85. "Cihan Partisi - Cihan Partisi shared Kürşad Emre..." Facebook. 31 January 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  86. "Security Check Required". Facebook. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  87. Oku-düşün! [TurkiyeHalkPart]. "Hayır da hayır vardır, hayırlarınız hayır olsun!" (Tweet). 24 January 2017. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  88. Kaya, Ahmet. "KADINLARIMIZI CANLA, BAŞLA GÖREVE DAVET EDİYORUZ..." Facebook. 19 January 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2017.
  89. "As Parti Genel Başkan Açiklamalari: As Parti Yeni Yil Mesaji". Ckayikci.blogspot.com. 16 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  90. "İşçi düşmanı ve baskıcı tek adam düzenine HAYIR! – İşçi Cephesi". Iscicephesi.net. 4 February 2017. 11 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  91. "Başkanlığa Hayır Komiteleri için göreve!". tkh.org.tr. 10 January 2017. 7 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2017.
  92. "HAYIR cephesinde birleşelim - Devrimci Parti". 11 February 2017. Archived from the original on 11 February 2017. İstifadə tarixi: 16 April 2017.
  93. "Adalet Partisi referandum oyunu açıkladı". Ulusal Kanal. 3 February 2017. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2017.
  94. "TC ANAYASASINA GÖRE YENİ YASANIN ANAYASA MAHKEMESİNDEN GEÇMEMESİ GEREKİYOR". Türkiye Birlik Partisi. 1 February 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2017.
  95. "SEP: TEK ADAM ISRARI ÜLKEYİ BATIRIYOR! Başkanlığa #HAYIR! | Sosyalist Emekçiler Partisi Girişimi |Sosyalizm Kazanacak!". Bolsevik.org. 7 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.
  96. "EVRENSEL YOL PARTİSİ GENEL MERKEZİMİZDE HEP BİRLİKTE #HAYIR DEDİK". Evrensel Yol Partisi. 5 February 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2017.
  97. "Aziz seçmenler". Büyük Türkiye Partisi. 10 February 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2017.
  98. "Demokratik Genç Parti Added A New Photo. - Demokratik Genç Parti". Facebook. 29 January 2017. 5 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2017.

Xarici keçidlər

  • Yüksek Seçim Kurulu resmî sitesiArxivləşdirilib 2011-06-23 at the Wayback Machine
  • Canlı Referandum SonuçlarıArxivləşdirilib 2017-04-09 at the Wayback Machine
image Vikianbarda Türkiyə Konstitusiya dəyişikliyi referendumu ilə əlaqəli mediafayllar var.
"" portalı

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 2 deqiqe evvel Araz Yaquboglu muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile 2017 ci il Turkiye Konstitusiya deyisikliyi referendumu 16 aprel 2017 ci ilde kecirilmisdir Seciciler Turkiyenin hazirki Konstitusiyasinin 18 maddesine elaveler ve deyisikliklere ses veribler Hakimiyyetde olan Edalet ve Inkisaf Partiyasinin AK Partiya ve onun qurucularindan biri olan Prezident Receb Tayyib Erdoganin desteklediyi ile maddeye deyisikliklerle bagli uzun muddet davam eden muzakirelerden sonra muxalifetde olan Milliyyetci Herekat Partiyasinin MHP desteyi ile referendum parlament terefinden qebul edilib Deyisiklikler paketine hazirki parlament sisteminin legvi ve onun prezident usul idaresi ile evezlenmesi Bas nazir vezifesinin legvi parlamentdeki deputatlarin sayinin 550 den 600 e catdirilmasi habele Hakimler ve Prokurorlar Ali Surasinin HSYK strukturunda deyisiklikler daxildir 2017 ci il Turkiye Konstitusiya deyisikliyi referendumu2017 Turkiye anayasa degisikligi referandumuKecirilme tarixi 16 aprel 2017Kecirildiyi yer TurkiyeMuzakire edilen meseleler Turkiye parlament sistemini legv edib prezidentlik sistemini qebul edib icra hakimiyyetini partiya ile prezidente verilmesi Bas nazir vezifesi legv edilmeli prezident ve onun teyin etdiyi vitse prezidentler ve nazirlerden ibaret hokumet sisteminin qebul edilmesi Hem prezidente hem de parlamente seckileri berpa etmek ve her iki seckinin birlikde kecirilmesine raziliq vermek selahiyyeti Sesverme yasini 25 den 18 e endirmesi deputatlarin sayini 550 den 600 e qaldirmasi Mehkemelerin qerezsizliyi konstitusiyaya salinmali ve Hakimler ve Prokurorlar Ali Surasinin HSYK strukturunun deyisdirilmesi Neticeler Resmi neticeler Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiKonstitusiya deyisikliyi teklifi ilk defe 2011 ci il Turkiyede parlament seckilerinden derhal sonra Edalet ve Inkisaf Partiyasi terefinden aciqlanmisdir Lakin parlamentdeki butun partiyalardan ibaret konstitusiya komissiyasi konsensusa gele bilmediyi ucun geri cagrildi Receb Tayyib Erdoganin 2014 cu il prezident seckilerinde prezident olmasindan sonra prezident usul idaresine kecidle bagli muzakireler daha da suretlenerek on plana cixdi ve hem 2015 ci ilin iyununda hem de 2015 ci ilin noyabrinda kecirilen parlament seckilerinde Ak Partiyanin en muhum secki siyasetlerinden biri oldu 2016 ci ilin may ayinda bas nazirliyi legv edecek konstitusiya deyisikliyi ile bagli Erdoganla fikir ayriligi yasayan Ehmed Davudoglu vezifesinden istefa verdi ve onun yerine Bineli Yildirim geldi Bir ay davam eden danisiqlardan sonra AK Partiya ile MHP dekabr ayinda teklifle bagli raziliga gelib ve belelikle teklifin referenduma cixarilmasi ucun lazim olan parlament tesdiq prosesi baslayib 2017 ci il yanvarin 20 de 339 sesle konstitusiyaya deyisiklik teklifi parlament terefinden qebul edildi ve referendumun kecirilmesine qerar verildi Esas muxalifet partiyasi olan Cumhuriyyet Xalq Partiyasi CHP sesverme zamani gizli sesvermenin kecirilmeli oldugu zaman aciq sesverme kimi muxtelif pozuntularin oldugunu beyan edib Arxa planiPrezidentlik sistemi 2005 ci ilde Edliyye Naziri Cemil Cicek terefinden teklif edilmis ve Bas nazir Erdogan terefinden desteklenmisdir Bundan sonra prezident usul idaresine kecid Yeni konstitusiya ile beraber Edalet ve Inkisaf Partiyasinin liderleri terefinden defelerle aciq sekilde teklif olundu 2016 ci ilin oktyabrinda partiyanin sedr muavini Hayati Yazici deyisikliyin referendum tarixinin 2017 ci ilin aprel ayinda olacagini aciqlamisdir 2016 ci ilin noyabrinda AK Partiya teqdim etmek istediyi sistemin Bas nazirlik sistemi deyil Prezidentlik sistemi adlandirilacagini aciqladi Bundan sonra media Bas nazir usul idaresi adindan imtina ederek Prezidentlik sistemi adindan istifade etmeye basladi Konstitusiya deyisikliyiAK Partiya konstitusiya deyisikliyi teklifini TBMM sedri Ismail Kahramana teqdim edir dekabr 2016 Parlamentin Konstitusiya Komitesi teklif olunan deyisiklikleri arasdirir dekabr 2016 Millet vekilleri teklif olunan Konstitusiya deyisikliyine ses verirler Yanvar 2017 Referendumda istifade edilen secki bulleteni ve zerf Ilk teklifler 10 dekabr 2016 ci ilde AK Partiya ve MHP 21 maddelik konstitusiya deyisikliyi teklifini muzakire etmek ucun bir araya geldi ve referendum ucun lazim olan parlament tesdiq prosesini davam etdirmek ucun millet vekillerinden imza toplamaga basladi Komissiyanin muzakirelerinden sonra legv edilmis uc madde daxil olmaqla butun duzelis teklifinin teferruatlari asagida teqdim olunub Teklif olunan deyisikliyin tesviriTeklif Madde Deyisiklik1 Madde 9 Artiq musteqil oldugu bildirilen mehkemeler ucun qerezsiz ifadesi elave edilib 2 Madde 75 Turkiye Boyuk Millet Meclisinde yerlerin sayi 550 den 600 e qaldirilib 3 Madde 76 Parlamente secilmek ucun yas heddi 25 den 18 e endirilib maddedeki Mecburi herbi xidmetini basa vurmayanlar bolmesi cixarilib O herbi xidmete aidiyyeti olanlar ifadesi ile evez edilib ve bildirilib ki bu veziyyetde olan insanlar deputat ola bilmezler 4 Madde 77 Parlament seckilerinin muddeti dord ilden bes ile artirilib Parlament ve prezident seckilerinin bes ilden bir eyni gunde kecirilmesi qerara alinib Komissiya terefinden cixarilirdi Madde 78 Her hansi partiyanin secki siyahisinda olan butun sexslere ehtiyat deputat statusu verilirdi ve nezerde tutuldu ki deputat vefat ederse ve ya uzvluyu legv edilerse hemin sexsi ehtiyatda olan deputat evez edecek Bundan elave seckilerde istirak eden her bir partiyanin namizedlerin sayinin 5 coxu olmaqla en azi iki ehtiyat deputatliga namized ireli surmesi qerara alindi Musteqil namizedlerden deputatliga evezedici namized ireli surmeleri xahis olunub Muharibe seraitinde parlament ve prezident seckileri kecirile bilmese parlamente seckileri bir il muddetine texire salinmali movcud veziyyet deyismese yeniden texire salmaq huququ verilmelidir 5 Madde 87 Parlamentin nazirlere ve hokumete nezaret etmek selahiyyeti ve Nazirler Surasina mueyyen meseleler uzre qanun quvvesi olan fermanlar vermek huququ vermek selahiyyeti legv edildi 5 Madde 89 Prezidentin vetosunu aradan qaldirmaq ucun Parlament eyni qanun layihesini mutleq ses coxlugu ile qebul etmelidir 301 6 Madde 98 Parlament Arasdirmalari Parlament Tehqiqatlarini umumi muzakire ve yazili suallar ile Kabineti ve vitse prezidenti tesbit edir Arasdirilma legv edilir ve Parlament tehqiqati ile evez olunur Vitse prezident 15 gun erzinde yazili suallara cavab vermelidir 7 Madde 101 Bir sexs prezidentliye namized kimi istirak etmek ucun evvelki parlament seckilerinde 5 ve ya daha cox ses qazanmis bir ve ya bir nece partiyanin ve 100 000 secicinin desteyini teleb edir Secilmis prezidentin artiq partiya uzvluyune xitam vermesi lazim deyil 8 Madde 104 Prezident nazirleri ve vitse prezidenti teyin etmek ve vezifeden azad etmek selahiyyeti ile hem dovlet bascisi hem de hokumet bascisi olur Prezident serencamlar vere biler Parlament prezidentin serencam verdiyi bir movzuda qanun qebul ederse parlament qanunu fermani legv edir 9 Madde 105 Prezidentin cinayet toretdiyine gore dindirilmesi ucun parlamentde deputatlarin umumi sayinin besde ucunun sesi teleb olunurdu Hemcinin qerara alinib ki tam sayin ucde ikisi prezidentin Ali Mehkemeye getmesi ucun verilsin 10 Madde 106 Prezidente bir ve ya bir nece komekci teyin etmek selahiyyeti verildi Kabinet bos qaldiqda yeni secki ucun 45 gun muddet verilir Qerara alinib ki vitse prezident yeni prezident secilene qeder prezident selahiyyetlerini icra edecek Bildirilib ki umumi seckilere bir il ve ya daha az vaxt qalibsa parlament seckileri prezident seckileri ile yenilene biler eger umumi seckilere bir ilden artiq vaxt qalirsa secilmis prezident parlament seckilerine qeder selahiyyetlerini icra ede biler ve bu qalan muddet prezidentlik selahiyyetleri baximindan iki muddetden biri sayilmayacaq Qerara alinib ki sedr muavinleri ve ya nazirler terefinden toredildiyi iddia edilen cinayetle bagli parlament arasdirmasi deputatlarin umumi sayinin besde ucunun sesi ile mumkun olsun eyni sexslerin Ali Mehkemeye gonderilmesi ucun umumi sayinin ucde ikisinin sesi teleb olunsun 11 Madde 116 Seckileri tezelemek huququ prezidentin ozune ve parlament uzvlerinin umumi sayinin besde ucune verilib Qerara alinib ki her iki partiyanin vezife ve selahiyyetleri yeni prezident ve parlament ise baslayana qeder davam etsin Bildirilib ki parlament prezidentin ikinci muddetinde seckilerin yenilenmesi barede qerar qebul ederse prezident yeniden namizedliyini ireli sure biler 12 Madde 119 Prezidente fovqelade veziyyet elan etmek parlamente ise onu tesdiq etmek uzatmaq ve ya legv etmek selahiyyeti verilib Turkiye Boyuk Millet Meclisinin fovqelade veziyyeti muharibe istisna olmaqla dord aya qeder uzada bileceyi lakin defelerle fovqelade veziyyet elan etmek selahiyyetinin mehdudlasdirilmadigi bildirilib O da bildirilib ki fovqelade veziyyet dovrunde prezidentin verdiyi fermanlar parlamentde muzakire olunaraq qerara alinacaq Komissiya terefinden cixarildi Madde 123 Prezidentin yuksek vezifeli dovlet memurlarinin teyinati ile bagli prosedur ve prinsipleri mueyyen etmek huququ oldu Komissiya terefinden cixarildi Madde 126 Prezident merkezi idareetme cercivesinde dovlet qurum ve teskilatlarinin yaradilmasini vezifelerini selahiyyet ve mesuliyyetlerini tenzimlemek huququ qazandi 13 Madde 125 Bildirilib ki prezidentin butun hereketleri mehkeme baxisina aciqdir 13 Madde 142 Intizam mehkemelerinden basqa herbi mehkemelerin yaradilmasi muharibe veziyyeti olmadigi teqdirde dayandirildi 13 Madde 146 Herbi mehkemeler legv edildiyinden Konstitusiya Mehkemesi uzvlerinin sayi 17 den 15 e deyisdirildi Bir uzv ucun Herbi Ali Apellyasiya Mehkemesi bir uzv ucun Yuksek Herbi Inzibati Mehkeme ifadesinin cixarilmasi qerara alinib Konstitusiya Mehkemesinde prezidentin secdiyi uzvlerin sayi 14 den 12 ye endiyi halda parlamentin hazirki uc uzvunun teyinatinda hec bir deyisikliyin edilmemesine qerar verildi 14 Madde 159 Hakimler ve Prokurorlar Ali Surasinin adi deyisdirilerek Hakimler ve Prokurorlar Surasi adlandirilib uzvlerin sayi 22 den 13 e palatalarin sayi ise ucden ikiye endirilib Idare Heyetinin dord uzvunun prezident yeddi uzvunun ise parlament terefinden teyin olunmasi qerara alinib Edliyye nazirinin ve Edliyye Nazirliyi musavirinin kollegiya uzvlerinde deyisiklik olmayib 15 Madde 161 Qerara alinib ki prezident budce qanun layihesini maliyye ilinin baslanmasina 75 gun qalmis parlamente teqdim etmelidir ve parlament uzvleri budceye xerclerin artirilmasi ve ya gelirlerinin azaldilmasi ile bagli teklifler vere bilmezler Bildirilib ki budce vaxtinda quvveye mine bilmedikde muveqqeti budce qanunu quvveye minecek muveqqeti budce qanunu qebul oluna bilmedikde ise yeni budce qebul edilenedek evvelki ilin budcesinin yeniden qiymetlendirme derecesine uygun olaraq artirilaraq heyata kecirilecek 16 Muxtelif maddeler Konstitusiyanin bezi maddelerine yuxarida sadalanan maddelere uygun deyisiklikler xususen de hokumet selahiyyetlerinin prezidente verilmesi ile bagli deyisiklikler edilib 16 Madde 123 Publik huquqi sexslerin fealiyyetini tenzimlemek selahiyyetinde gosterilen qanunla ve ya qanunla birbasa verilmis selahiyyet esasinda ifadesinin qanunla ve ya prezidentin serencami ile ifadesi ile deyisdirilmesi qerara alinib 17 Muxtelif maddeler 21 Bildirilib ki novbeti prezident ve umumi seckiler 2019 cu il noyabrin 3 de kecirilecek Buna baxmayaraq elave edilib ki parlament novbedenkenar seckilerin kecirilmesine qerar vererse her iki secki eyni gunde kecirilecek Qerara alinib ki Hakimler ve Prokurorlar Surasinin uzvleri bu qanun tesdiq edildikden sonra otuz gun muddetinde secilsin ve qanun quvveye minen kimi herbi mehkemeler legv edilsin 18 Muxtelif maddeler Qerara alinib ki 2 4 ve 7 ci duzelisler yeni seckilerden sonra muveqqeti madde istisna olmaqla diger duzelisler ise yeni secilmis prezident and icdikden sonra quvveye minsin Bildirilib ki referendum tesdiqlenen kimi prezidentin biteref statusu basa catacaq Parlamentin Konstitusiya Komissiyasi AK Partiyanin 316 millet vekili terefinden imzalandiqdan sonra 21 maddelik konstitusiya deyisikliyi teklifi Turkiye Boyuk Millet Meclisinin sedrine gonderilib daha sonra TBMM in Konstitusiya Komissiyasinda muzakirelere baslanilib AK Partiya millet vekili Mustafa Sentopun rehberlik etdiyi komissiyanin isine 2016 ci ilin dekabrinda nezerde tutulan tarixden bir ay evvel baslanilib 25 neferlik TBMM Konstitusiya Komissiyasinin meclisdeki yerlerinin sayina gore 15 uzv AK Partiyadan 5 uzv CHP den 3 uzv HDP den ve 2 uzv ise MHP den idi Deyisiklik teklifini ireli suren AK Partiya komissiyada coxluga malik oldugundan metbuatdaki tenqidciler duzelis paketinin muzakirelerinden demek olar ki hec bir surpriz gozlemirdiler Iclaslar zamani yaranan gerginlik sebebinden deputatlar arasinda vaxtasiri fiziki davalar bas vermisdir Parlamentin Konstitusiya Komitesi teklif olunan her hansi duzelisleri parlamentin tesdiqine teqdim etmezden evvel deyisdirmek ve ya redd etmek selahiyyetine malik idi Komissiya bezi tovsiyelerde cuzi deyisiklikler etdi meselen Hakimler ve Prokurorlar Ali Surasinin uzvlerinin sayini birinci layihedeki 12 den 13 e deyisdi Teklif olunan 21 maddeden 3 maddenin cixarilmasi teklif olunan maddelerin sayinin 18 e endirilmesi qerara alinib Her hansi sebebden mandati bos qalan deputatin deyisdirilmesini nezerde tutan ehtiyat deputat statusunu ehtiva eden besinci teklif komissiyanin is proseduru ile bagli muzakirelerle musayiet olunan deyisiklik teklifinden cixarilib AK Partiyadan olan millet vekilleri parlamentde yer almaga calisan insanlar terefinden tehdid edileceyini ve heyatlarinin tehluke altina duseceyini bildirdikde duzelis teklifden cixarildi Besinci madde ile yanasi prezidente yuksek vezifeli dovlet memurlarinin teyin edilmesi ile bagli prosedur ve prinsipleri mueyyen etmek huququ veren 14 cu madde ve dovlet bascisina merkezi administrasiyanin selahiyyetleri daxilinde dovlet qurum ve teskilatlarinin yaradilmasini vezifelerini selahiyyet ve mesuliyyetlerini tenzimlemek huququ veren 15 ci madde de redd edildi Dekabrin 30 da komissiya oz isini basa catdirdi ve neticede 21 duzelisden 3 u teklifden cixarildi Parlament sesvermesi Parlamentin Konstitusiya Komissiyasinda muzakireler basa catdiqdan sonra 18 maddelik deyisiklik teklifi ucun parlamentde sesverme prosesi baslayib Teklifin referenduma cixarilmasi ucun 330 ses besde uc ses coxlugu bilavasite heyata kecirilmesi ucun ise 367 ses ucde iki ses coxlugu toplamali idi AK Partiya resmileri sesvermeden evvel 367 sesi kecse bele deyisikliklerin referendum olmadan heyata kecirilmeyeceyini bildirmisdiler Parlament iki turda teklif olunan deyisikliklerle bagli sesvermeni basa catdirib Birinci tur deyisikliklerin yeterince destek alib almayacaginin gostericisi hesab edilib ve umumi yigincaqda butun partiyalar cixis ederek deyisikliklerle bagli fikirlerini bildiribler Ikinci turda ise terefler deyisiklikle bagli hec bir aciqlama vermeyibler Ikinci turun neticesi duzelis teklifinin referenduma gedeceyini ve ya birbasa heyata kecirileceyini mueyyen etmek ucun helledici oldu Bend meselesinde eyni reqemler qorunsa da ikinci turda 330 dan az qebul edilseydi duzelis teklifi parlament terefinden qebul edilmezdi Turkiye Boyuk Millet Meclisinde umumi yer sayi 550 olan sesvermede 537 deputat istirak edib Xalqlarin Demokratik Partiyasinin HDP 11 deputati subut olunmamis terror ittihami ile saxlandiqlari ucun sesvermede istirak ede bilmeyibler Saxlanilan deputatlar daxili nizamnameye zidd olduqlarini bildirerek konstitusiya danisiqlarinin dayandirilmasini teleb edibler qalan 48 HDP li deputat sesvermeni boykot edib Turkiye Boyuk Millet Meclisinin sedri Ismail Kahraman xestexanada oldugu ucun ses vere bilmeyib muveqqeti sedrlik eden Ehmed Aydin ise parlament sedrlerinin sesvermede istirak etmemesi qaydasina gore ses vere bilmeyib Umumilikde sesvermede 315 i AK Partiyadan 133 u CHP den 48 i HDP den ve 39 u MHP den olmaqla 537 deputat istirak ede bilerdi Bundan elave iki musteqil numayende var idi MHP li 6 millet vekili duzelis teklifinin eleyhine olduqlarini ve aciq sekilde Xeyr deyeceklerini bildirdikde Beli seslerinin israf edilmeden 348 olacagi texmin edilirdi CHP nin 133 millet vekili ve iki musteqil millet vekili sesvermede Xeyr deye ses vereceklerini aciqlayiblar HDP sesvermeni boykot etdi Seslerin partiya xettine gore nezeri bolgusuPartiya Lider Partiya movqeyi Umumi millet vekilleri Ses vermek huququ olanlar Beli Xeyir Qrafik tesviriAK Parti Edalet ve Inkisaf Partiyasi Bineli Yildirim Y Beli 317 315 315 0CHP Cumhuriyyet Xalq Partiyasi Kemal Kilicdaroglu N Xeyir 133 133 0 133MHP Milliyetci Herekat Partiyasi Dovlet Baxcali Y Beli 39 39 33 6HDP Xalqlarin Demokratik Partiyasi Selaheddin Demirtas Serpil Kamalbay N Xeyir 59 48 Boykot edenlerBiteref siyasetciler N Xeyir her ikisi 2 2 0 2 Millet vekilleri partiya xetti ile siralanir Qara reng ses vermek huququ olmayan deputatlari bildirirTotal 550 537 348 141 Y Referendum Parlamentde sesverme yanvarin 9 da baslayib sesvermenin birinci turu yanvarin 15 de basa catib Deyisikliye qarsi cixan millet vekilleri telesiklik kimi qiymetlendirdikleri bu veziyyeti eyni gunde birden cox maddenin fasilesiz sese qoyulmasina isare ederek tenqid edibler Sesvermeler pozuntularin muzakiresi ile yadda qaldi CHP li millet vekilleri AK Partiya rehberliyinin qanunla icaze verilmese de hansi sesden istifade edecekleri belli olmayan millet vekillerini Beli sesine mecbur etmek ucun aciq sesverme teleb etdiyini bildirib ve sesverme zamani aciq ses veren AK Partiya millet vekillerinin foto ve videolarini cekibler AK Partiya millet vekilleri onlari aciq sekilde sesverme zamani lente alan insanlara reaksiya verib ve buna gore de iqtidarla muxalifet millet vekilleri arasinda sifahi muzakireler bezen davaya cevrilib Yanvarin 20 de sesvermenin ikinci turu basa catib ve teklifin butun maddeleri parlament terefinden qebul edilib Tesdiq edilmis duzelisin quvveye minmesi ucun yekun sesverme 339 sesle referendumun 330 ses heddini kecerek qebul edildi lakin birbasa quvveye minmesi ucun teleb olunan 367 sesden asagi oldu Maddeler uzre sesverme Teklif Mesele Birinci tur Ikinci tur NeticelerDeputat fealligi Beli Xeyir Diger Millet vekillerin fealligi Beli Xeyir DigerSesverme prosesine baslamaq ucun vesatet 480 338 134 31 Mehkeme hakimiyyetinin neytralligi 484 347 132 5 486 345 140 1 Y2 Millet vekillerinin sayini 550 den 600 e catdirilmasi 480 343 133 3 485 342 139 4 Y3 Millet vekilliyine namized olmaq huququ 485 341 139 5 486 342 137 6 Y4 Her bes ilden bir hem parlament hem de prezident seckileri 486 343 139 4 486 342 138 6 Y5 Parlamentin selahiyyetleri ve vezifeleri 354 343 7 4 486 342 140 4 Y6 Parlamentin audit orqanlari 483 343 137 3 485 342 138 5 Y7 Prezidentin secilmesi 482 340 136 6 484 340 136 8 Y8 Prezidentin selahiyyetleri 481 340 135 6 483 339 138 6 Y9 Prezidentin ceza mesuliyyeti 485 343 137 5 483 341 137 5 Y10 Vitse prezident ve nazirlikler 483 343 135 5 481 340 136 5 Y11 Seckilerin yenilenmesi 483 341 134 8 481 342 135 4 Y12 Fovqelade veziyyet 482 344 133 5 484 342 138 4 Y13 Herbi mehkemelerin legvi 482 343 133 6 484 343 136 5 Y14 Hakimler ve Prokurorlar Ali Surasi 483 341 133 9 487 342 139 6 Y15 Budce tenzimlenmesi 483 341 134 8 486 342 141 3 Y16 Diger maddelerin uygunlasdirilmasi 482 341 134 7 486 342 141 3 Y17 Yeni sisteme kecid ucun muveqqeti madde 484 342 135 7 485 341 139 5 Y18 Prezident partiya uzvu ola biler amp 481 344 131 6 488 343 142 3 YButun teklif uzre sesverme sayi referendum ucun 330 ses birbasa icraya 367 ses 488 339 142 7 YKampaniyasiReceb Tayyip Erdogan Qehremanmarasda beli sesi ucun kampaniya aparir 17 fevral 2017 2017 ci ilde Turkiyede kecirilecek konstitusiya deyisikliyi referendumunun tesviqat kampaniyasi teklif parlament terefinden tesdiqlendikden derhal sonra baslayib Bununla bele davam eden fovqelade veziyyet seraitinde referendumun kecirile bileceyi ile bagli mubahiseler yarandi Hokumet referendumdan evvel fovqelade veziyyetin aradan qaldirilacagini beyan etse de bu bas vermeyib Bundan elave mitinqlerde tehlukesizliyin temin edilmesi ile bagli narahatliqlar yaranib Kampaniyalar cercivesinde teklifin terefdari ve AK Partiyanin qurucularindan biri olan prezident Erdoganin qirx seherde he sesi toplamaq ucun mitinqler kecireceyi ve mitinqlerin esas mesajinin CHP nin arqumentine cavab olaraq hazirlanan Rejim deyil sistem deyisir olacagi aciqlandi Bildirilib ki Erdoganla yanasi AK Partiya sedri ve bas nazir Bineli Yildirim da secicileri konstitusiya deyisikliyini tesdiqlemek ucun mitinqler kecirecek Deyisiklik teklifinin diger terefdari olan MHP sedri Baxcalinin aciq havada mitinqler yerine qapali toplantilar kecireceyi oyrenilib Xeyr sesi ucun mitinqler kecirecek esas muxalifet partiyasi CHP mitinqlerde partiya bayragi evezine yalniz Turkiye bayraginin istifade edileceyini aciqlayib Sedr Kamal Kilicdaroglu tebligat sertlerinin beraber olmasi lazim olduguna isare ederek yox deyenlerin senzuraya meruz qalacagini iddia edib BBC Turkceden Turey Kose bildirib ki referendum kampaniyasi zamani CHP MHP bazasina catmaq ve bu bazanin narahatligini yox a cevirmek ucun HDP ile bir araya gelmekden qacacaq 2017 ci ilin yanvar ayindan etibaren referendumda yox sesine calisan insanlara qarsi hucumlar tehdidler ve hebsler qeyde alinib 2017 ci ilin aprel ayindan etibaren referendumda he sesi ucun calisan insanlara silahli ve fiziki hucumlar tehdid ifadeleri qeyde alinib AK Partiyanin Besiktasda konstitusiya deyisikliyi referendum fealiyyetleri cercivesinde qurdugu cadira hucum edilmisdir Hucumlardan sonra gunahkarlar polis terefinden saxlanilib TenqidlerCHP in sedr muavini Ozgur Ozel partiyasinin deyisiklik teklifinin eleyhine oldugunu aciqlayib MHP millet vekilleri Ozcan Yeniceri Umit Ozdag ve Y Halacoglu konstitusiya deyisikliyine qarsi olduqlarini aciqlayirlar Konstitusiya deyisikliyi teklifi muxalifet partiyalari ve qeyri hokumet teskilatlari terefinden sert reaksiyalara meruz qalib xususen de hakimiyyet bolgusu prinsipi hokumetin yoxlanilirligi ve parlamentin subheliliyi aradan qaldirilib Kamal Gozler ve Ibrahim Kaboglu kimi konstitusiya professorlari qeyd etdiler ki deyisiklikler parlamenti demek olar ki tamamile gucsuz edecek ve qanunvericilik icra ve mehkeme selahiyyetleri prezidentin ixtiyarina kececek 4 dekabr 2016 ci ilde Ataturkcu Dusunce Derneyi Birlesmis Ictimai Is Konfederasiyasi ve Muasir Heyati Destekleme Derneyinin konstitusiya deyisikliyine qarsi Ankarada kecireceyi mitinq Ankara valiliyi terefinden qadagan edildi Bunun ardinca adicekilen birlesmelerin yurusunde prezident usul idaresinin dunyevi ve demokratik huquqi deyerleri tehdid etdiyini bildiren duzelis teklifinin legvi cagirisi seslenib Deyisiklik teklifi uzun muddet AKP nin konstitusiya planlarini tenqid eden ana muxalifet partiyasi olan CHP den ilkin olaraq muxtelif reaksiyalara sebeb olub Teklifin ictimaiyyete aciqlanaraq dekabrin 10 da parlamente teqdim edilmesinden sonra bas nazir Bineli Yildirim teklifin 5 maddesinin CHP terefinden tesdiqlendiyini aciqlayib CHP in sedr muavini Levent Gok deyisikliklerin olkede 140 illik parlament sistemine ve demokratiyaya agir zerbe vuracagini bildirib Partiyanin diger sedr muavini Ozgur Ozel ise teklifin rejim deyisikliyi oldugunu bildirerek bunun nazirlerin parlamentde sorgu sual olunmasini mumkunsuz etdiyini ve parlamenti gucsuz etdiyini qeyd edib MHP partiya rehberliyi xususile Dovlet Baxcali konstitusiya deyisikliyi teklifini aciq sekilde desteklese de hem konstitusiya deyisikliyinin ozu hem de partiyanin bu teklifle bagli Edalet ve Inkisaf Partiyasi ile danisiqlari partiya esasinin boyuk ekseriyyeti idealistler terefinden menfi qarsilanib Cetinlikler yasadigi mubahiseli situasiyalarda AK Partiyaya destek olan hem diger partiyalar hem de oz icinden tenqidlere meruz qalan MHP de partiyani iki yere bolen konstitusiya deyisikliyi teklifini destekleyib Oktyabrin 24 de MHP nin 39 millet vekilinden 5 i beyanat vererek partiyalarinin movqeyinin eksine olaraq konstitusiya deyisikliyine qarsi olduqlarini beyan edibler Dovlet Baxcalinin sedrlik ugrunda reqibi olan ve bu teklife qarsi oldugunu bildiren Umit Ozdag noyabrda partiyadan xaric edilib Dekabrin 21 de CHP ve HDP nin parlamente teqdim etdiyi deyisiklik teklifinin movcud konstitusiyaya zidd oldugunu bildiren teklifler redd edilib Siyasi partiyalarin qerarlariSecim Partiya Lider Siyasi movqe Ref Partiyalar son umumi seckilere qatilibY Beli Ak Parti Edalet ve Inkisaf Partiyasi Bineli Yildirim SagciMHP Milliyetci Herekat Partiyasi partiya icracisi Dovlet Baxcali Ifrat sagciBBP Boyuk Birlik Partiyasi partiya icracisi Mustafa Destici Ifrat sagciN Xeyir CHP Cumhuriyyet Xalq Partiyasi Kamal Kilicdaroglu Sol merkezciMHP Milliyetci Herekat Partiyasi partiyadaxili muxalifet Dovlet Baxcali Ifrat sagciXDP Xalqlarin Demokratik Partiyasi Selaheddin Demirtas Figen Yuksekdag SolcuSeadet Seadet Partiyasi Temel Karamollaoglu Ifrat sagciBBP Boyuk Birlik Partiyasi partiyadaxili muxalifet Mustafa Destici Ifrat sagciVeten Veten Partiyasi Dogu Perincek Ifrat solcuHAK PAR Haqq ve Azadliqlar Partiyasi Refik Karakoc Sol merkezciXAP Xalq Azadliq Partiyasi Nurullah Ankut Ifrat solcuDP Demokrat Partiyasi Gultekin Uysal Sag merkezciKP Kommunist Partiyasi Ozlem Sen Abay Ifrat solcuDSP Demokratik Sol Partiya Onder Aksakal Sol merkezciLDP Liberal Demokrat Partiyasi Gultekin Tirpanci MerkezciMP Millet Partiyasi Aykut Edibali SagciDYP Dogru Yol Partiyasi Cetin Ozacikgoz Sag merkezciBTP Bagimsiz Turkiye Partiyasi Musteqil Turkiye Partiyasi Heyder Bas SagciDiger partiyalarSecim Pariya Lider Siyasi movqe Ref Y Beli Yeni Dunya Yeni Dunya Partiyasi Emanullah Gunduz Sag merkezciHUDA PAR Hurr Dava Partiyasi Zekeriye Yapicioglu Sag merkezciY Serti olaraq beliOsmanli Osmanli Partiyasi Ibrahim Unye Sag merkezciN XeyirTSIP Turkiye Sosialist Isci Partiyasi Turgut Kocak Ifrat solcuTKP Turkiye Kommunist Partiyasi Huseyin Karabulut Ifrat solcuODP Azadliq ve Hemreylik Partiyasi Kollektiv rehberlik SolcularEMEP Emek Partiyasi Selma Gurkan SolcuDSIP Inqilabci Sosialist Fehle Partiyasi Meltem Oral ve Senol Karakas Ifrat solcuYP Yurt Partiyasi Sadettin Tantan Sag merkezciAYP Ayyildiz Partiyasi Ayulduz Serap Gulhan Sol merkezciEHP Fehle Herekati Partiyasi Sibel Uzun Ifrat solcuIKP Emek Qardasliq Partiyasi Mehmet Sadi Ozansu Ifrat solcuDBP Demokratik Bolgeler Partiyasi Emine Ayna SolcuHEPAR Haqq ve Beraberlik Partiyasi Yucel Savas Ucuncu gorusESP Mezlumlarin Sosialist Partiyasi Cicek Otlu Ifrat solcuTIKP Turkiye Isciler Kendliler Partiyasi Ismail Durna Ifrat solcuANAP Ana Veten Partiyasi Ibrahim Celebi Sag merkezciDev Parti Inqilabci Xalq Partiyasi Celal Ozcan Ifrat solcu1920 TKP Sosialist Azadliq Partiyasi Sener Atas Ifrat solcuYesil Sol Xalqlarin Beraberlik ve Demokratiya Partiyasi Eylem Tuncaelli Naci Sonmez SolcuTIVEP Turkiye Issizler ve Isciler Partiyasi Rifat Derya Sercan SolcuSYKP Sosialist Yenidenqurma Partiyasi Tulay Hatimogullari Oruc Ehmed Kaya Ifrat solcuKP Qadinlar Partiyasi Benal Yazgan SolcuTURAN Boyuk Turan Herekati Partiyasi Varol Esen Ifrat sagciHHP Huquq ve Sulh Partiyasi Gursel Yildiz MerkezciHTKP Turkiye Xalq Kommunist Partiyasi Emre Yagan MerkezciCIHAP Cihan Partiyasi Kursad Emre Ogretmek MerkezciAnayol Anayol Partiyasi Zafer Maden SagciTUHAP Turkiye Xalq Partiyasi Mehmet Cetin MerkezciMMP Milli Mubarize Partiyasi Ehmed Kaya SolcuASP AS Partiyasi Cavit Kayikci SagciIDP Fehle Demokratiya Partiyasi Oktay Celik Ifrat solcuTKH Turkiye Kommunist Herekati Partiyasi Erkan Pinarbasi Ifrat solcuDevrimci Birlesmis Inqilab Partiyasi Ufuk Gollu SolcuAP Edalet Partiyasi Vecdet Oz Sag merkezciTBP Turkiye Birlik Partiyasi Huseyin Ekici SolcuSEP Sosialist Fehle Partiyasi Gunes Gumus SolcuEYP Universal Yol Partiyasi Metin Guler SolcuBuyuk Boyuk Turkiye Partiyasi Tevfik Diker SagciliqDGP Demokratik Genc Partiyasi Erkin Cozeli MerkezciNeticelerVilayetler uzre Beli seslerinin nisbetiVilayetler uzre Xeyir seslerinin nisbetiSeher Qeydiyyata alinmis seciciler Ses verenlerin sayi Etibarli sesler Etibarsiz sesler Beli Xeyir Xeyir Xeyir Istirak nisbeti Adana 1 511 884 1 302 341 1 281 208 21 133 536 265 41 85 745 021 58 15 86 14Adiyaman 391 115 336 098 329 957 6 141 230 434 69 83 99 567 30 17 85 93Afyonkarahisar 501 742 446 104 435 854 10 250 281 377 64 58 154 317 35 42 88 91Agri 293 340 208 469 202 528 5 941 87 145 43 06 115 224 56 94 71 07Aksaray 261 232 220 403 215 746 4 657 162 795 75 57 52 623 24 43 84 37Amasya 242 873 219 528 215 727 3 801 121 217 56 29 94 136 43 71 90 39Ankara 3 860 847 3 467 364 3 415 697 51 667 1 669 047 48 87 1 746 320 51 13 89 81Antalya 1 639 364 1 429 278 1 403 836 25 442 574 644 40 94 828 862 59 06 87 18Ardahan 67 650 54 178 52 984 1 194 23 460 44 36 29 420 55 64 80 09Artvin 128 132 108 868 106 478 2 390 49 982 46 95 56 483 53 05 84 97Aydin 795 526 699 772 686 887 12 885 245 431 35 74 441 276 64 26 87 96Balikesir 919 852 824 390 810 339 14 051 368 817 45 53 441 157 54 47 89 62Bartin 144 930 124 867 120 904 3 963 67 739 56 03 53 160 43 97 86 16Batman 329 509 273 462 264 515 8 947 96 424 36 48 167 917 63 52 82 99Bayburt 57 071 46 772 46 060 712 37 620 81 67 8 446 18 33 81 95Bilecik 151 865 137 448 134 821 2 627 65 897 48 89 68 895 51 11 90 51Bingol 175 142 137 171 132 260 4 911 95 959 72 67 36 087 27 33 78 32Bitlis 194 243 152 573 148 022 4 551 87 871 59 36 60 163 40 64 78 55Bolu 221 967 197 371 193 847 3 524 120 733 62 29 73 101 37 71 88 92Burdur 194 288 173 499 169 001 4 498 87 393 51 73 81 556 48 27 89 3Bursa 2 109 773 1 885 058 1 856 692 28 366 987 667 53 21 868 610 46 79 89 35Canaqqala 398 024 359 839 353 965 5 874 139 995 39 55 213 940 60 45 90 41Cankiri 130 649 110 757 108 740 2 017 79 872 73 46 28 856 26 54 84 77Corum 387 151 346 172 340 208 5 964 219 394 64 5 120 814 35 5 89 42Denizli 736 208 664 554 651 182 13 372 289 876 44 53 361 109 55 47 90 27Diyarbakir 992 819 801 500 776 822 24 678 251 995 32 42 524 827 67 58 80 73Duzce 262 542 236 676 232 598 4 078 163 955 70 55 68 427 29 45 90 15Edirne 308 502 272 510 267 420 5 090 78 877 29 50 188 469 70 50 88 33Elazig 406 636 342 529 335 394 7 135 240 773 71 82 94 449 28 18 84 23Erzincan 154 333 135 686 133 719 1 967 80 908 60 50 52 816 39 50 87 92Erzurum 484 753 410 871 403 596 7 275 300 545 74 50 102 869 25 50 84 76Eskisehir 636 858 567 634 558 617 9 017 236 807 42 43 321 273 57 57 89 13Gaziantep 1 180 938 982 983 967 090 15 893 603 894 62 44 363 198 37 56 83 24Giresun 327 882 271 898 266 896 5 002 164 575 61 69 102 219 38 31 82 93Gumusxane 101 312 74 105 72 651 1 454 54 601 75 16 18 050 24 84 73 15Hakkari 162 006 131 017 126 793 4 224 40 940 32 35 85 630 67 65 80 87Hatay 1 018 200 892 478 879 383 13 095 401 057 45 64 477 724 54 36 87 65Igdir 117 904 90 461 88 553 1 908 30 844 34 86 57 629 65 14 76 72Isparta 310 003 271 693 265 726 5 967 148 868 56 04 116 775 43 96 87 64Istanbul 10 529 030 9 340 205 9 207 590 132 615 4 479 747 48 65 4 727 761 51 35 88 71Izmir 3 179 748 2 832 920 2 790 403 42 517 870 860 31 22 1 918 700 68 78 89 09Kahramanmaras 719 927 629 154 619 744 9 410 458 093 73 95 161 386 26 05 87 39Karabuk 173 150 150 064 146 615 3 449 89 042 60 73 57 574 39 27 86 67Karaman 171 482 151 676 147 675 4 001 94 247 63 85 53 370 36 15 88 45Kars 181 880 141 812 139 109 2 703 70 893 50 99 68 131 49 01 77 97Kastamonu 278 876 232 890 227 608 5 282 147 567 64 84 80 013 35 16 83 51Kayseri 932 483 834 477 822 636 11 841 557 172 67 75 265 203 32 25 89 49Kilis 81 705 70 583 69 373 1 210 44 513 64 13 24 895 35 87 86 39Kirikkale 197 697 169 078 166 262 2 816 103 614 62 44 62 335 37 56 85 52Kirklareli 270 019 242 929 239 126 3 803 68 553 28 67 170 568 71 33 89 97Kirseher 163 309 138 471 135 883 2 588 72 362 53 30 63 389 46 70 84 79Kocaeli 1 301 355 1 166 946 1 147 261 19 685 650 174 56 69 496 716 43 31 89 67Konya 1 475 597 1 298 525 1 274 212 24 313 928 516 72 88 345 598 27 12 88Kutahya 421 028 379 510 371 589 7 921 261 242 70 29 110 410 29 71 90 14Malatya 543 742 471 869 465 177 6 692 323 631 69 57 141 537 30 43 86 78Manisa 1 031 668 933 101 914 008 19 093 417 267 45 67 496 458 54 33 90 45Mardin 455 288 374 330 365 386 8 944 149 558 40 96 215 581 59 04 82 22Mersin 1 247 662 1 096 490 1 077 359 19 131 387 627 35 99 689 508 64 01 87 88Mugla 691 124 611 470 601 091 10 379 184 520 30 73 415 901 69 27 88 47Mus 225 416 177 955 172 684 5 271 87 314 50 56 85 370 49 44 78 95Nevsehir 207 762 182 270 179 211 3 059 117 548 65 59 61 663 34 41 87 73Nigde 236 211 201 836 201 836 4 268 118 150 59 82 79 344 40 18 85 45Ordu 549 249 454 428 444 872 9 556 275 344 61 90 169 481 38 10 82 74Osmaniyye 350 988 299 183 293 778 5 405 169 652 57 81 123 811 42 19 85 24Rize 245 097 208 495 205 186 3 309 155 030 75 56 50 157 24 44 85 07Sakarya 690 429 616 766 606 975 9 791 412 849 68 08 193 588 31 92 89 33Samsun 941 614 812 278 798 235 14 043 507 267 63 56 290 837 36 44 86 26Sanliurfa 1 029 644 861 730 845 908 15 822 599 092 70 82 246 812 29 18 83 69Siirt 176 845 147 212 142 486 4 726 68 242 47 93 74 143 52 07 83 24Sinop 155 463 130 162 126 975 3 187 73 488 57 90 53 437 42 10 83 73Sirnak 255 760 214 666 207 089 7 577 58 828 28 41 148 213 71 59 83 93Sivas 433 325 374 007 368 134 5 873 262 506 71 30 105 683 28 70 86 31Tekirdag 710 364 632 095 622 595 9 500 242 627 38 98 379 809 61 02 88 98Tokat 417 661 365 070 359 023 6 047 226 999 63 27 131 772 36 73 87 41Trabzon 568 504 484 270 475 989 8 281 316 298 66 47 159 573 33 53 85 18Tunceli 60 801 50 912 50 337 575 9 844 19 58 40 429 80 42 83 74Usak 262 877 237 260 232 316 4 944 109 270 47 04 123 017 52 96 90 26Van 619 947 468 593 453 159 15 434 193 584 42 72 259 575 57 28 75 59Yalova 172 160 147 039 144 637 2 402 71 59 49 73 72 708 50 27 85 41Yozgat 295 051 246 192 242 249 3 943 179 543 74 24 62 291 25 76 83 44Zonguldak 447 774 387 640 377 314 10 326 186 077 49 33 191 099 50 67 86 57Olke uzre neticeler 58 366 647 49 799 163 48 934 116 865 047 25 157 025 51 41 23 777 091 48 59 85 32Xarici olkelerin neticeleri Olke Qeyde alinmis seciciler Ses verenlerin sayi Kecerli sesler Kecmeyen sesler Beli Beli Xeyir Xeyir Istirak nisbeti Albaniya 153 41 80 213 58 20Elcezair 356 43 00 472 57 00Avstraliya 5 960 41 82 8 290 58 18Avstriya 38 215 73 23 13 972 26 77Azerbaycan 1 024 38 31 1 649 61 69Behreyn 69 13 56 440 86 44Belcika 54 083 74 98 18 044 25 02Bosniya ve Herseqovina 750 61 83 463 38 17Bolqaristan 365 28 65 909 71 35Kanada 3 247 27 92 8 384 72 08Cin 213 23 77 683 76 23Cexiya 73 12 54 509 87 46Danimarka 6 604 60 63 4 288 39 37Misir 259 59 00 180 41 00Finlandiya 558 28 45 1 403 71 55Fransa 91 266 64 85 49 475 35 15Gurcistan 285 40 66 416 59 34Almanya 412 149 63 07 241 353 36 93Yunanistan 176 22 62 602 77 38Macaristan 232 25 75 669 74 25Iran 121 45 32 146 54 68Iraq 119 34 59 225 65 41Irlandiya 173 19 93 695 80 07Israil 284 43 43 370 56 57Italya 2 135 37 94 3 492 62 06Yaponiya 416 36 11 736 63 89Iordaniya 349 75 87 111 24 13Qazaxistan 636 41 41 900 58 59Kosova 404 57 14 303 42 86Kuveyt 191 23 38 626 76 62Qirgizistan 499 57 36 371 42 64Livan 1 058 93 88 69 6 12Luksemburq 5 987 62 86 3 538 37 14Simali Makedoniya 618 57 97 448 42 03Niderland 82 672 70 94 33 871 29 06Yeni Zelandiya 32 17 68 149 82 32Simali Kipr Turk Respublikasi 19 225 45 18 23 324 54 82Norvec 2 193 57 20 1 641 42 80Oman 138 24 04 436 75 96Polsa 302 25 61 877 74 39Qeter 241 18 89 1 035 81 11Romanya 824 44 64 1 022 55 36Rusya 833 26 02 2 368 73 98Seudiyye Erebistani 4 475 55 06 3 653 44 94Sinqapur 284 44 31 357 55 69Cenubi Afrika Respublikasi 126 36 84 216 63 16Ispanya 172 13 32 1 119 86 68Sudan 240 65 93 124 34 07Isvec 4 367 47 09 4 902 52 91Isvecre 19 181 38 08 31 193 61 92Tayland 27 12 92 182 87 02Turkmenistan 510 43 74 656 56 26Ukrayna 341 35 74 613 64 26Birlesmis Ereb Emirlikleri 395 13 31 2 572 86 69Birlesmis Kralliq 7 177 20 26 28 247 79 79ABS 5 296 16 20 27 397 83 80Ozbekistan 169 53 65 146 46 35Netice 52 961 54 17 44 816 45 83Xaricde netice 831 208 59 09 575 365 40 91ReaksiyalarAlmaniya Almaniya kansleri Angela Merkel ve xarici isler naziri Ziqmar Qabriel birge beyanatlarinda bildiribler ki Almaniya hokumeti turk cemiyyetinde yaranan derin parcalanma sebebinden Turkiye hokumetinden olkenin butun siyasi ve sosial tebeqeleri ile hormete esaslanan dialoqa getmesini gozleyir Onlar federal hokumetin qeyri resmi neticelerini nezere aldigini ve turk xalqinin konstitusiya ile bagli qerarina hormet edildiyini qeyd edib ABS Prezident Donald Tramp prezident Receb Tayyib Erdogana zeng ederek onu referendumun neticesi munasibetile tebrik edib Azerbaycan Prezident Ilham Eliyev Erdogani tebrik eden ilk xarici siyasetci olub O prezident Erdogana zeng ederek referendumun Beli qelebesi munasibetile tebrik edib ve konstitusiya deyisikliyi ile bagli ona ugurlar arzulayib Istinadlarhttps archive ph 20170414084315 https www aydinlik com tr politika 2016 aralik yeni anayasa teklifi meclis baskanligi nda https archive ph 20170414085419 http www amerikaninsesi com a tbmm anayasa komisyonunda gerilimli gorusme 3651582 html https archive ph 20170414085804 http www sozcu com tr 2016 gundem anayasa komisyonunda tartisma 1584254 https archive ph 20170414121221 http www ntv com tr turkiye yedek milletvekilligiiptal 61ptk2i0wU6sGCzlfHByYA https archive ph 20170414171218 http www diken com tr tutuklu hdp vekillerinden itiraz anayasa gorusmeleri ic tuzuge aykiri durdurun https archive ph 20170415164823 https tr sputniknews com bidebunudinle 201701101026712149 akparti orhan deligiz anayasa oylamasi acik oy https archive ph 20170415165809 http www sozcu com tr 2017 gundem saglik bakani recep akdag acik oy kullandi 1613271 https archive ph 20170416021056 http www hurriyet com tr chpden anayasa teklifine iliskin ilk aciklama 40303012 https archive ph 20170416084335 http www yenicaggazetesi com tr yeni anayasa teklifi ulkuculeri ayaga kaldirdi 152555h htm https archive ph 20170416085458 http www ntv com tr turkiye mhpli 5 milletvekili baskanlik teklifine hayir diyecek kYMnwxBvGEaajwVqNBFFJA https archive ph 20170416104314 http www haberturk com gundem haber 1324638 mhpden ihrac edilen umit ozdag konustu https archive ph 20170417003125 https tr sputniknews com turkiye 201612211026421091 chp hdp anayasa Hangi parti referandumda ne oy kullanacak Sozcu Gazetesi Sozcu com tr 8 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 BBP de ayristi Once Saray da gorusme sonra hayir aciklamasi ardindan yalanlama Karar verildi cumhuriyet com tr 10 March 2017 10 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2017 Hangi parti referandumda ne oy kullanacak Sozcu Gazetesi Sozcu com tr 8 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Muhalif MHP liler Tek adama hayir Deutsche Welle 20 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 February 2017 Destici nin karari BBP yi baglamaz Sozcu 10 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2017 Hak Par referandum kararini acikladi Yonelishaber com 22 fevral 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 fevral 2017 Bu is Anayasa Oylamasi filan degil be yahu Halkin Kurtulus Partisi Kurtuluspartisi org 8 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Demokrat Parti de referandum oyunu acikladi Ulusalkanal com tr 19 January 2017 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Baskanlik anayasasina karsi nasil mucadele edilir KP org tr 2 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 March 2017 DSP referandumda oyunu acikladi CNN TURK tarafsiz guvenilir haberler Cnnturk com 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Liberal Demokrat Parti liberaLDP Degerli AKP li mvekilleri bugun uzerinizde olan baskinin ya ilelebet surmesini ya da tamamen kalkmasini oylayacaksiniz Tek adama hayir Tweet 9 January 2017 Istifade tarixi 28 February 2017 Ulkuculer hayir da birlesti Niyet hayir akibet hayir Yenicaggazetesi com tr 18 February 2017 20 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Merkez sag hayir diyecek Aydinlik 5 February 2017 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2017 BTP den kritik referandum aciklamasi Yenimesaj com tr 2 February 2017 7 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Yeni anayasaya destek verdi Yenikonya com tr 18 January 2017 12 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Huda Par referandumda evet diyecegini acikladi Yenicaggazetesi com tr 15 February 2017 17 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Osmanli Parti Iktidar Kongresini Yapti Facebook com 1 March 2017 12 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 March 2017 bu sisteminizin icerisine IDAM koyarsaniz Millette gonul hoslugu ile evet der Osmanli Partisi olarak biz EKSIK ama sartli olarak Turk milleti ile evet diyecegiz ancak sartimiz Tecavuzculere ve Vatan Hainlerine Idami getirmek ve Ayasofya Camiini Ibadete acmakti Bu sartlarimizi da kabul ederlerse bizde Evet deriz Biz Hayir A Haziriz Ya Siz Tsip1974 com 12 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 YETER TKP org tr 23 January 2017 2 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 March 2017 ODP Hayir da umut var Evrensel net 19 January 2017 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 EMEP baskanlik dayatmasini protesto etti Evrensel net 14 January 2017 2 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 DSIP HAYIR Baskanlik degil demokrasi Tweet 31 January 2017 TURKIYE CUMHURIYET ININ BOLUNMEZ Ayyildiz Partisi Genel Merkezi Facebook 25 January 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Gencligi Demokrasi Laiklik ve Gelecegimiz Icin Tek adamliga Baskanliga Hayir EHP 12 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Referandumda HAYIR Ya sonra Isci Kardesligi Gazetesi Iscikardesligi org 5 March 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 HDP ve DBP hayir kampanyasi CNN TURK tarafsiz guvenilir haberler Cnnturk com 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Tantan Surec parti kavgasina donustu Yenicaggazetesi com tr 7 February 2017 11 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 ESP Tek adam diktatorlugune birlikte hayir diyoruz Evrensel net 25 January 2017 11 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Bir parti daha hayir dedi Odatv com 21 February 2017 23 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Bir sol parti daha karar verdi Odatv com 24 January 2017 2 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Meclis baskanlik dayatmasini kabul etti tkp org 23 January 2017 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2017 Yesil Sol Parti den Bir Hayir Yeter kampanyasi Evrensel net 4 February 2017 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 TEK ADAM ANAYASASINA HAYIR Turkiye Issizler Ve Emekciler Partisi Facebook 11 February 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Fasizme ve tek adam diktatorlugune hayir Sosyalist Yeniden Kurulus Partisi SYKP 12 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Kadin Partisi KadinPartisi Beyaz Bir Gelecek Icin Oyunuz HAYIR Olsun Sayin Milletvekili Mecliste yapilacak Anayasa oylamasi oncesinde Tweet 10 January 2017 Istifade tarixi 28 February 2017 YUCE TURK SOYU Elbette HAYIR TURAN Hareketi Partisi Facebook 3 February 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Gursel YILDIZ Anayasa degisikligine kesinlikle kendim ve partim adina HAYIR Hak ve Huzur Partisi Hakli ve Huzurlu bir gelecek Hak ve Huzur Partisi 11 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Turkiye Komunist Partisi siyasete sokaklara mucadeleye geri dondu htkp org tr 25 dekabr 2016 14 sentyabr 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 fevral 2017 Cihan Partisi Cihan Partisi shared Kursad Emre Facebook 31 January 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Security Check Required Facebook 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Oku dusun TurkiyeHalkPart Hayir da hayir vardir hayirlariniz hayir olsun Tweet 24 January 2017 Istifade tarixi 28 February 2017 Kaya Ahmet KADINLARIMIZI CANLA BASLA GOREVE DAVET EDIYORUZ Facebook 19 January 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2017 As Parti Genel Baskan Aciklamalari As Parti Yeni Yil Mesaji Ckayikci blogspot com 16 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Isci dusmani ve baskici tek adam duzenine HAYIR Isci Cephesi Iscicephesi net 4 February 2017 11 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Baskanliga Hayir Komiteleri icin goreve tkh org tr 10 January 2017 7 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2017 HAYIR cephesinde birleselim Devrimci Parti 11 February 2017 Archived from the original on 11 February 2017 Istifade tarixi 16 April 2017 Adalet Partisi referandum oyunu acikladi Ulusal Kanal 3 February 2017 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 February 2017 TC ANAYASASINA GORE YENI YASANIN ANAYASA MAHKEMESINDEN GECMEMESI GEREKIYOR Turkiye Birlik Partisi 1 February 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 February 2017 SEP TEK ADAM ISRARI ULKEYI BATIRIYOR Baskanliga HAYIR Sosyalist Emekciler Partisi Girisimi Sosyalizm Kazanacak Bolsevik org 7 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 EVRENSEL YOL PARTISI GENEL MERKEZIMIZDE HEP BIRLIKTE HAYIR DEDIK Evrensel Yol Partisi 5 February 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 February 2017 Aziz secmenler Buyuk Turkiye Partisi 10 February 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 February 2017 Demokratik Genc Parti Added A New Photo Demokratik Genc Parti Facebook 29 January 2017 5 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 February 2017 Xarici kecidlerYuksek Secim Kurulu resmi sitesiArxivlesdirilib 2011 06 23 at the Wayback Machine Canli Referandum SonuclariArxivlesdirilib 2017 04 09 at the Wayback MachineVikianbarda Turkiye Konstitusiya deyisikliyi referendumu ile elaqeli mediafayllar var Turkiye portali

Nəşr tarixi: Mart 16, 2025, 02:41 am
Ən çox oxunan
  • Mart 14, 2025

    Wightia

  • Fevral 07, 2025

    Rəşidə Səadətül Bolkiah

  • Fevral 02, 2025

    Rəqəmsal kriminalistika

  • Yanvar 31, 2025

    Rınok meydanı

  • Mart 15, 2025

    Rüqə xətti

Gündəlik

  • Xəlil Rza Ulutürk

  • Azərbaycan

  • Potomak çayı

  • Vaşinqtonda CRJ700 qəzası

  • Yuli Sezar

  • 1938

  • Neft

  • Elizabet Teylor

  • 1994

  • İlin günləri

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı