Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Qəhrəmanmaraş — köhnə və xalq arasındakı adıyla Maraş Türkiyənin bir şəhəri və ən sıxlıq on səkkizinci şəhəri. 2016 etibarilə 1.112.634 əhaliyə malikdir. Qurtuluş savaşında işğala müqaviməti səbəbi ilə TBMM tərəfindən 5 Aprel 1925-ci ildə şəhərə verildi. Onun adı 7 fevral 1973-cü ildə Qəhrəmanmaraşa dəyişdirildi.
Qəhrəmanmaraş | |
---|---|
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Sahəsi |
|
Mərkəzin hündürlüyü | 67 ± 1 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Telefon kodu | +90 344 |
Poçt indeksi | 46000 |
Nəqliyyat kodu | 46 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Osmanlı səyyahı Evliya Çələbi, isə Seyahatnamesinde Maraş xalqı üçün, "Kelimatları lisan-ı Türkiyə və əksərən xalqı Türkməndir" deyər. Maraş və ətraf ərazilər, xüsusilə Oğuz, Avşar, Bayat və Beydili, əksəriyyətində isə 24 Oğuz boynu mövcuddur.
Dondurma dəzgahı ilə məşhurdur. Qəhrəmanmaraşın dondurma dəzgahı dünyanın hər yerində məşhur hala gəldi və yerli firmaların qatqısı və dondurma filiallarının qatqılarıyla dünyanın bir çox şəhərində açıldı. Yaponiyadan ABŞ-yə, Avstraliyadan Dubaya qədər bir çox ölkədə şəhər və dondurma yerli firmalar tərəfindən irəli sürülür.
2012-ci ildə çıxarılan 6360 saylı qanuna görə, bir il şəhəri oldu. Eyni zamanda Qəhrəmanmaraş Türkiyənin elektrik ehtiyacının 14 faizini qarşılamaqdadır.
Etimologiya
Erkən Dəmir Çağ və Geç Hitit dövründə paytaxt olaraq istifadə edilmiş, luvin Kurkuma və Asurlurlar üçünsə markası olaraq bilinən bir antik kent'idi. M.Ö. 711-ci ildə Assuriya tərəfindən fəth edilmiş və adı Markas üçün rəsmi olaraq dəyişdirilmişdir. Qəhrəman Mübarizədən əvvəl Qəhrəmanmaraş adı Maraş idi. İstiqlal müharibəsindən sonra ilə mükafatlandırıldı və daha sonra Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qərarı ilə 7 Fevral 1973də "Qəhrəman" adı verildi. Eyni zamanda, Maraspor adını Kahramanmaraspor olaraq dəyişdirdi.
Tarixçə
Tekir vadisindəki Döngel kəndindəki mağaralarda aparılan araşdırmaların nəticələrinə görə, bölgədəki insan məskəni yuxarı paleolitdə başlamışdır; Neolitik, Kalkolitik və Köhnə Tunc Çağı da davam etdiyini göstərir. 2009-cu ildə Qəhrəmanmaraş mərkəzində aparılan qazıntılar zamanı qədim Almaniyanın Almaniyadakı 300-400-ci illərə qədər olan bəzi mozaika aşkar edilərək işə başlamışdır.
Asur yazıları və ya "Marka" kimi tanınan şəhər, son Hitit dövlətinin, Qurgum Krallığının paytaxtı oldu. 711-ci ildə Gurum Krallığı Assuriya tərəfindən əlavə edildikdə, Markas əyaləti mərkəzi inşa edildi. Daha sonra Fars, Romalılar, Bizanslılar, Ərəblər, Səlcuqlar, Mamluklar, Dulkadiroğulları və Osmanlılar şəhərə üstünlük verdilər.
Maraş, Qurtuluş savaşı əsnasında xalqın müqaviməti səbəbiylə 7 Mart 1973-cü ildə TBMM tərəfindən Qəhrəmanmaraş olaraq dəyişdirildi.
XI əsrin sonunda Anadoluda yerləşən türklərin suverenliyi altında qaldı. 1243-cü ildə Monqol işğalına tuş gələn Maraş, II. Anadolu bəylikləri dövründə Dulkadiroğullarının oldu.12 İyun 1515 tarixində Turnadağ Müharibəsi ilə Osmanlı suverenliyinə keçən Maraş, 1515–1919 illəri arasında Osmanlı suverenliyində qaldı. Sülh dövründə, ilk növbədə ingilislər, sonra isə Fransızlar işğal edildi.
Müstəqillik uğrunda müharibə dövrü
İstiqlal Müharibəsində Qəhrəmanmaraşın yeri, Türk-Fransız Cəbhəsi və Maraş Müdafiəsi yazısında daha ətraflı izah edilir.
Respublika dövrü
2012-ci ildə çıxarılan 6360 saylı qanun ilə Qəhrəmanmaraşda sərhədləri il mülki sərhədləri olan böyük şəhər bələdiyyəsi quruldu və 2014 Türkiyə yerli seçkilərinin ardından böyük şəhər bələdiyyəsi işlərinə başladı.
Coğrafiya
Qəhrəmanmaraş mərkəzinə Ahir dağının ətəklərində tikilmişdir. Beləliklə, şəhər mərkəzi qabarlıdır. Şəhər mərkəzindən kənar bəzi bölgələr düz, lakin ümumiyyətlə qeyri-bərabərdir. Qəhrəmanmaraşda iqlim quruluşu digər illerden fərqli. Çünki Qəhrəmanmaraş vilayət xəritəsi onu üç bölgəyə yerləşdirdi. Buna görə dəyişən iqlim var, lakin ümumilikdə Aralıq dənizinin iqlimi üstünlük təşkil edir. Qəhrəmanmaraş, Aralıq dənizinin şəhər mərkəzində yerləşir. Digər şəhərlərlə olan yeri yuxarıdakı şəkildəki kimidir.
iqlim
{{{Şəhər_yiyəlik}}} iqlimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Göstərici | Yan | Fev | Mar | Apr | May | İyn | İyl | Avq | Sen | Okt | Noy | Dek |
Əhali
Qəhrəmanmaraşın əhalisi 1.112.634 (2016) . İl 14,520 nəfərdir km²'dir. vilayətdə km km üçün 77 km. (En yüksek yoğunluklu ilçe: 187 kişi ile Dulkadiroğlu ) İlde yıllık nüfus artış hızı% 1,46'dır.
TUİK məlumatlarına görə 2016-cı ildə bu belediyelerde 11 mahal və bələdiyyə və 693 məhəllə var.
Qəhrəmanmaraş il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | <abbr title="<nowiki>Bir önceki nüfus sayımına göre değişim</nowiki>">Fark | <abbr title="<nowiki>İl ve ilçe merkezleri</nowiki>">Şehir - <abbr title="<nowiki>Köy ve belde</nowiki>">Kır |
438.423 | 30 | %24 105.090 333.333 %76 | ||
528.982 | 26 | %21 | %31 165.056 363.926 %69 | |
641.480 | 22 | %21 | %34 220.710 420.770 %66 | |
738.032 | 19 | %15 | %38 281.382 456.650 %62 | |
840.472 | 18 | %14 | %41 342.428 498.044 %59 | |
892.952 | 19 | %6 | %46 407.215 485.737 %54 | |
1.002.384 | 18 | %12 | %53 536.007 466.377 %47 | |
1.004.414 | 18 | %0 | %58 584.726 419.688 %42 | |
1.029.298 | 18 | %2 | %58 598.471 430.827 %42 | |
1.037.491 | 18 | %1 | %58 605.531 431.960 %42 | |
1.044.816 | 18 | %1 | %61 636.828 407.988 %39 | |
1.054.210 | 18 | %1 | %62 656.783 397.427 %38 | |
1.063.174 | 18 | %1 | %64 675.589 387.585 %36 | |
1.075.706 | 18 | %1 | %100 %0 | |
1.089.038 | 18 | %1 | %100 %0 | |
1.096.610 | 18 | %1 | %100 %0 |
Cari Əhali dəyərləri
Qəhrəmanmaraş əhalisi: 1.144.851 (2017 sonu). Vilayətdə 14,520 km 2 sahəsi var. Vilayətdə km 2- də 79 nəfər var. (Ən yüksək sıxlığı olan mahal: Dulkadiroğlu 190 nəfər) İl daxilində illik əhali artım tempi 1,53% təşkil etmişdir.
01 Fevral 2019 TÜİK məlumatlarına görə, 11 belediyenin və belediyenin bu belediyelerde toplam 707 məhəllə var.
Əhali artımı ən yüksək və ən aşağı bölgələrdir: Göksun (8,47%) - Dulkadiroğlu (0,71%).
İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı | ||||||||||
İlçe | Nüfus 2018 | Nüfus Artışı % | Belediye S. | Mah.Say. | Şehir nüfus | Köy Say. | Köy Nüfus | Şehirli % | Alanı km2 | Yoğunluk |
Afşin | 81.423 | 0,39 | 1 | 66 | 81.423 | 0 | 0 | 100,00 | 1.502 | 54 |
Andırın | 33.193 | 0,59 | 1 | 57 | 33.193 | 0 | 0 | 100,00 | 1.202 | 28 |
Çağlayancerit | 23.346 | 1,39 | 1 | 16 | 23.346 | 0 | 0 | 100,00 | 470 | 50 |
Dulkadiroğlu | 222.938 | -0,71 | 1 | 103 | 222.938 | 0 | 0 | 100,00 | 1.176 | 190 |
Ekinözü | 11.839 | 3,09 | 1 | 21 | 11.839 | 0 | 0 | 100,00 | 656 | 18 |
Elbistan | 142.548 | -0,16 | 1 | 93 | 142.548 | 0 | 0 | 100,00 | 2.201 | 65 |
Göksun | 55.985 | 8,47 | 1 | 71 | 55.985 | 0 | 0 | 100,00 | 1.942 | 29 |
Nurhak | 12.592 | 3,86 | 1 | 15 | 12.592 | 0 | 0 | 100,00 | 1.028 | 12 |
Onikişubat | 418.379 | 2,55 | 1 | 137 | 418.379 | 0 | 0 | 100,00 | 2.429 | 172 |
Pazarcık | 68.838 | 1,04 | 1 | 84 | 68.838 | 0 | 0 | 100,00 | 1.253 | 55 |
Türkoğlu | 73.770 | 2,64 | 1 | 44 | 73.770 | 0 | 0 | 100,00 | 660 | 112 |
Qəhrəmanmaraş | 1.144.851 | 1,53 | 11 | 707 | 1.144.851 | 0 | 0 | 100,00 | 14.520 | 79 |
İqtisadiyyat
Qəhrəmanmaraşda iki rəsmi və iki xüsusi OSB var . Xüsusilə tekstil və iplik sənayesində Türkiyə və Yaxın Şərqdə aparıcı bir mərkəz vəziyyətinə gəlmişdir. Şəhərdə beş nəfər. OSB- nin təsis edilməsi qərara alınmış və işlər davam etdirilir. Tomsuklu mövqeyinə ediləcək yeni OSB təxminən 25 min dekar (dönüş) genişliyində ediləcək və bu böyüklüyü ilə Türkiyənin ən böyük sənaye OSB'si olacaq.
anbarlar
- Sir Dam
- Menzelet Barajı
- Kartalkaya Barajı
- Ayvalı Barajı
- Dam Bələdçisi
- Adatepe Barajı
Mədəniyyət
Qəhrəmanmaraş sərhədləri içərisindəki Uludaz Təpəsi Türkiyədə ən çox UĞURBOCEĞİ koloniyasını saxlamaqdadır. 2007-ci ildən Uludaz Uğur Beetles Festivalı, amatör tırmananlar və professional dağcı kulüpler və belediyeciliğin dəstəyi ilə təşkil edilmişdir.
Mətbəx
Ən çox bilinən dondurma. Qəhrəmanmaraşda dondurma, bibər 2016-03-01 at the Wayback Machine, kərə yağı, tarhanası 2016-02-20 at the Wayback Machine, çərəzlər, çəmən 2016-03-02 at the Wayback Machine, çömçə və köpək balığı 2016-03-02 at the Wayback Machine ilə 2016-03-03 at the Wayback Machine yanaşı tez-tez istehlak edilir və vilayətdən hədiyyə olaraq çıxarılır.
Ədəbiyyat
Qəhrəmanmaraş, dünyadakı ən əhəmiyyətli şəhərlərdən biridir və ədəbiyyatımıza ən çox qatqı təmin edən şəhərlərdən biridir və şeir və şairlərin paytaxtı olaraq da bilinir. Son dövrlərdə Qəhrəmanmaraşda başlayan Şiir Festivallerinde şair və yazar şairləri şairlik resitallerini və ölən Qəhrəmanmaraş şairlərini qeyd etdi. Nəhayət TRT-də və Qəhrəmanmaraş millət vəkilləri dəstəyi ilə Qəhrəmanmaraşda TRT-də yayımlanan iki mövsüm "Seven Beautiful Men" seriyası çəkildi. Seriya eyni illərdə Maraşda oxuduğu və türk ədəbiyyatının 1960-80-ci illərini qeyd edən yeddi şair və yazıçıdan ibarət hekayəni izah edir. []
şivə
Türkcənin Qəhrəmanmaraş vilayətində istifadə şivesinin Qərb Anadolu ağızları içindəki mövqeyi Prof. Dr. Leyla Kərahanın Anadolu Lirəsi təsnifatına görə ( Türk Dil Dərnəyi Yayınları: 630, Ankara, 1996);
İdarə
- ilçeler
infrastruktur
nəqliyyat
Qəhrəmanmaraş, Aralıq dənizi bölgəsinin şərqində yerləşir və həm torpaq, həm də dəmiryol nəqliyyatı ilə Cənub və Aralıq dənizindən həm şərqə, həm də şimala olan yolları birləşdirən əhəmiyyətli bir nöqtədir.
Şəhərin mərkəzində bir çox şəhərdən avtobuslar ilə avtobus terminalı yerləşir. Yeni avtobus terminalı şəhər mərkəzindən 4 km məsafədədir.
Dəmiryolu nəqliyyatı Qəhrəmanmaraş qatar stansiyası tərəfindən təmin edilir.
Türk Hava Yolları həftənin hər günü Qəhrəmanmaraş və İstanbul (Atatürk Havalimanı) arasında gündə bir dəfə 14 gündə birbaşa uçuş təşkil edir. THY ile birlikte PEGASUS havayolları, İstanbul (Sabiha Gökçen Havalimanı) ve Qəhrəmanmaraş arasında haftada 4 gün uçuş yapmaktadır. Bundan başqa, Anadolu Jet və Ankara-Qəhrəmanmaraş hər gün birbaşa və birbaşa uçuşlar təşkil edir.
Yerləşmə
Yer məlumatları cədvəli
Yer məlumatları | |||||
ilçe | Təqdimat ili | Ərazi km² | Altitude mt. | Şəhər Mərkəzi | Yollara çatmaq |
Afşin | 1944 | 1.502 | 1.237 | 143 | -19 => 46-02 |
Andırın | Cumh.önce | 1.202 | 1.047 | 81 | -04 => 46-51, 46-78 |
Çağlayancerit | 1987 | 470 | 1.103 | 64 | -04 (K.maras) => 46-01, -03 => 02-57 |
Zülqədəroğlu | 2012 | 1.176 | 538 | 3 | -K13 => -01 |
Ekinözü | 1990 | 656 | 1.282 | 174 | -19 (Elbistan) => 46-07 |
Elbistan | Cumh.önce | 2.201 | 1,139 | 158 | -19, 46-07 |
Göksun | Cumh.önce | 1.942 | 1.347 | 89 | -03, -19, 46-78 |
Nurhak | 1990 | 1.028 | 1.401 | 201 | -20 => 46-03 |
Onikişubat | 2012 | 2.429 | 558 | 5 | -04 |
Pazarcık | Cumh.önce | 1.253 | 750 | 46 | -02 |
Türkoğlu | 1960 | 660 | 488 | 23 | -04, -01 |
Qəhrəmanmaraş | Cumh.önce | 14.520 | 562 |
İdman
2017-2018 mövsümünün sonunda Qəhrəmanmaraş İdman A.Ş. 2. Liqada 11-ci yeri tutdu. Futbolda liqanın futbolçusu BAL və qadınlar bir komanda komandasına düşdü, voleybol, 1920-ci ildə Maraspor kişilərinin 1.Liq komandasına düşdü. Voleybol liqalarında 2 komanda var.
Qəhrəmanmaraş İdmanları A.Ş. , Ziraat Türkiyə Kuboku 3. turunda Tokatspor'u, 4.turda Çaykur Rizespor A.Ş.'yi elemiştir. Başakşehir A.Ş.'de aradan qaldırıldı.
Əhəmiyyətli idman qurğuları: 12 Fevral Stadionu (14.600), Osman Sayın İdman Salonu (1.000), Westpark Karakucak Güləş sahəsi (2.500), 12 Fevral Yüzme Havuzu (750).
Qardaş şəhərlər
Qalereya
- Domuztepe
- Qəhrəmanmaraş Böyük Məscidi
- Qəhrəmanmaraş şəhər mərkəzi
- Trabzon küçəsi
- Çayı
- Göksun Çayı üzərində bir körpü
- məzarı
- Qəhrəmanmaraş Bağlı Çarşısı
Həmçinin baxın
- Maraş Müdafiəsi
- Maras dövrü dondurma
- Eshab-ı Kehf
- Qəhrəmanmaraş qalası
- Qəhrəmanmaraşda Hadisələr
Mənbə
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2015-02-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- http://www.kanal46.com/haber.php?h=43080 (#bare_url_missing_title).[ölü keçid] (türk.) (28 Mart 2013).
- Bryce, Trevor (2012). Neo-Xet Krallığı Dünyası OUP Oxford. ISBN 978-0-19-921872-1, s. 125-128.
- Arxivlənmiş surət. 2014-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- Bryce 2012, s. 128.
- "Arxivlənmiş surət". 2017-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- (#empty_citation)
- Payne, Annick (2012). Iron Age Hieroglyphic Luwian Inscriptions. Society of Biblical Lit. ISBN , s. 7.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- . Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- "2015 genel nüfus sayımı verileri" 2016-02-04 at the Wayback Machine (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- . 2016-03-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-03-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-13.
- Daxili İşlər Nazirliyi - İl İdarəsi Ümumi Müdirliyi
- Karayolları Ümumi Müdirliyi
- "Qəhrəmanmaraş Siliana ilə qardaş şəhər olur". 2015-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-13.
Xarici keçidlər
- Qəhrəmanmaraş Böyükşəhər Bələdiyyəsi
- TC Qəhrəmanmaraş Valiliği
- Qəhrəmanmaraş İl Mədəniyyət və Turizm Müdirliyi
- yerli iller
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin metnini Azerbaycan diline uygunlasdirmaq lazimdir Meqalede cumle quruluslarindaki yanlisliqlari ve orfoqrafik sehvleri duzeltdikden sonra Azerbaycanca deyil sablonunu silmeyi unutmayin Qehremanmaras kohne ve xalq arasindaki adiyla Maras Turkiyenin bir seheri ve en sixliq on sekkizinci seheri 2016 etibarile 1 112 634 ehaliye malikdir Qurtulus savasinda isgala muqavimeti sebebi ile TBMM terefinden 5 Aprel 1925 ci ilde sehere Istiqlal Medali verildi Onun adi 7 fevral 1973 cu ilde Qehremanmarasa deyisdirildi Qehremanmaras37 35 15 sm e 36 56 43 s u Olke TurkiyeTarixi ve cografiyasiSahesi 3 017 km Merkezin hundurluyu 67 1 mSaat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 443 575 nef 2012 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 90 344Poct indeksi 46000Neqliyyat kodu 46Qehremanmaras Vikianbarda elaqeli mediafayllar Osmanli seyyahi Evliya Celebi ise Seyahatnamesinde Maras xalqi ucun Kelimatlari lisan i Turkiye ve ekseren xalqi Turkmendir deyer Maras ve etraf eraziler xususile Oguz Avsar Bayat ve Beydili ekseriyyetinde ise 24 Oguz boynu movcuddur Dondurma dezgahi ile meshurdur Qehremanmarasin dondurma dezgahi dunyanin her yerinde meshur hala geldi ve yerli firmalarin qatqisi ve dondurma filiallarinin qatqilariyla dunyanin bir cox seherinde acildi Yaponiyadan ABS ye Avstraliyadan Dubaya qeder bir cox olkede seher ve dondurma yerli firmalar terefinden ireli surulur 2012 ci ilde cixarilan 6360 sayli qanuna gore bir il seheri oldu Eyni zamanda Qehremanmaras Turkiyenin elektrik ehtiyacinin 14 faizini qarsilamaqdadir EtimologiyaErken Demir Cag ve Gec Hitit dovrunde paytaxt olaraq istifade edilmis luvin Kurkuma ve Asurlurlar ucunse markasi olaraq bilinen bir antik kent idi M O 711 ci ilde Assuriya terefinden feth edilmis ve adi Markas ucun resmi olaraq deyisdirilmisdir Qehreman Mubarizeden evvel Qehremanmaras adi Maras idi Istiqlal muharibesinden sonra Musteqillik Medali ile mukafatlandirildi ve daha sonra Turkiye Boyuk Millet Meclisinin qerari ile 7 Fevral 1973de Qehreman adi verildi Eyni zamanda Maraspor adini Kahramanmaraspor olaraq deyisdirdi TarixceTekir vadisindeki Dongel kendindeki magaralarda aparilan arasdirmalarin neticelerine gore bolgedeki insan meskeni yuxari paleolitde baslamisdir Neolitik Kalkolitik ve Kohne Tunc Cagi da davam etdiyini gosterir 2009 cu ilde Qehremanmaras merkezinde aparilan qazintilar zamani qedim Almaniyanin Almaniyadaki 300 400 ci illere qeder olan bezi mozaika askar edilerek ise baslamisdir Asur yazilari ve ya Marka kimi taninan seher son Hitit dovletinin Qurgum Kralliginin paytaxti oldu 711 ci ilde Gurum Kralligi Assuriya terefinden elave edildikde Markas eyaleti merkezi insa edildi Daha sonra Fars Romalilar Bizanslilar Erebler Selcuqlar Mamluklar Dulkadirogullari ve Osmanlilar sehere ustunluk verdiler Maras Qurtulus savasi esnasinda xalqin muqavimeti sebebiyle 7 Mart 1973 cu ilde TBMM terefinden Qehremanmaras olaraq deyisdirildi XI esrin sonunda Anadoluda yerlesen turklerin suverenliyi altinda qaldi 1243 cu ilde Monqol isgalina tus gelen Maras II Anadolu beylikleri dovrunde Dulkadirogullarinin oldu 12 Iyun 1515 tarixinde Turnadag Muharibesi ile Osmanli suverenliyine kecen Maras 1515 1919 illeri arasinda Osmanli suverenliyinde qaldi Sulh dovrunde ilk novbede ingilisler sonra ise Fransizlar isgal edildi Musteqillik ugrunda muharibe dovru Istiqlal Muharibesinde Qehremanmarasin yeri Turk Fransiz Cebhesi ve Maras Mudafiesi yazisinda daha etrafli izah edilir Respublika dovru 2012 ci ilde cixarilan 6360 sayli qanun ile Qehremanmarasda serhedleri il mulki serhedleri olan boyuk seher belediyyesi quruldu ve 2014 Turkiye yerli seckilerinin ardindan boyuk seher belediyyesi islerine basladi CografiyaQehremanmaras merkezine Ahir daginin eteklerinde tikilmisdir Belelikle seher merkezi qabarlidir Seher merkezinden kenar bezi bolgeler duz lakin umumiyyetle qeyri beraberdir Qehremanmarasda iqlim qurulusu diger illerden ferqli Cunki Qehremanmaras vilayet xeritesi onu uc bolgeye yerlesdirdi Buna gore deyisen iqlim var lakin umumilikde Araliq denizinin iqlimi ustunluk teskil edir Qehremanmaras Araliq denizinin seher merkezinde yerlesir Diger seherlerle olan yeri yuxaridaki sekildeki kimidir iqlim Seher yiyelik iqlimiGosterici Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy DekEhaliQehremanmarasin ehalisi 1 112 634 2016 Il 14 520 neferdir km dir vilayetde km km ucun 77 km En yuksek yogunluklu ilce 187 kisi ile Dulkadiroglu Ilde yillik nufus artis hizi 1 46 dir TUIK melumatlarina gore 2016 ci ilde bu belediyelerde 11 mahal ve belediyye ve 693 mehelle var Qehremanmaras il nufus bilgileriYil Toplam Sira lt abbr title lt nowiki gt Bir onceki nufus sayimina gore degisim lt nowiki gt gt Fark lt abbr title lt nowiki gt Il ve ilce merkezleri lt nowiki gt gt Sehir lt abbr title lt nowiki gt Koy ve belde lt nowiki gt gt Kir438 423 30 24 105 090333 333 76 528 982 26 21 31 165 056363 926 69 641 480 22 21 34 220 710420 770 66 738 032 19 15 38 281 382456 650 62 840 472 18 14 41 342 428498 044 59 892 952 19 6 46 407 215485 737 54 1 002 384 18 12 53 536 007466 377 47 1 004 414 18 0 58 584 726419 688 42 1 029 298 18 2 58 598 471430 827 42 1 037 491 18 1 58 605 531431 960 42 1 044 816 18 1 61 636 828407 988 39 1 054 210 18 1 62 656 783397 427 38 1 063 174 18 1 64 675 589387 585 36 1 075 706 18 1 100 0 1 089 038 18 1 100 0 1 096 610 18 1 100 0 Cari Ehali deyerleri Qehremanmaras ehalisi 1 144 851 2017 sonu Vilayetde 14 520 km 2 sahesi var Vilayetde km 2 de 79 nefer var En yuksek sixligi olan mahal Dulkadiroglu 190 nefer Il daxilinde illik ehali artim tempi 1 53 teskil etmisdir 01 Fevral 2019 TUIK melumatlarina gore 11 belediyenin ve belediyenin bu belediyelerde toplam 707 mehelle var Ehali artimi en yuksek ve en asagi bolgelerdir Goksun 8 47 Dulkadiroglu 0 71 Ilcelerin Nufusu ve Artis Oranlari Belediye Mahalle Koy Sayilari Sehir ve Koy Nufuslari ve Oranlari Km2 ye Dusen Kisi SayisiIlce Nufus 2018 Nufus Artisi Belediye S Mah Say Sehir nufus Koy Say Koy Nufus Sehirli Alani km2 YogunlukAfsin 81 423 0 39 1 66 81 423 0 0 100 00 1 502 54Andirin 33 193 0 59 1 57 33 193 0 0 100 00 1 202 28Caglayancerit 23 346 1 39 1 16 23 346 0 0 100 00 470 50Dulkadiroglu 222 938 0 71 1 103 222 938 0 0 100 00 1 176 190Ekinozu 11 839 3 09 1 21 11 839 0 0 100 00 656 18Elbistan 142 548 0 16 1 93 142 548 0 0 100 00 2 201 65Goksun 55 985 8 47 1 71 55 985 0 0 100 00 1 942 29Nurhak 12 592 3 86 1 15 12 592 0 0 100 00 1 028 12Onikisubat 418 379 2 55 1 137 418 379 0 0 100 00 2 429 172Pazarcik 68 838 1 04 1 84 68 838 0 0 100 00 1 253 55Turkoglu 73 770 2 64 1 44 73 770 0 0 100 00 660 112Qehremanmaras 1 144 851 1 53 11 707 1 144 851 0 0 100 00 14 520 79IqtisadiyyatQehremanmarasda iki resmi ve iki xususi OSB var Xususile tekstil ve iplik senayesinde Turkiye ve Yaxin Serqde aparici bir merkez veziyyetine gelmisdir Seherde bes nefer OSB nin tesis edilmesi qerara alinmis ve isler davam etdirilir Tomsuklu movqeyine edilecek yeni OSB texminen 25 min dekar donus genisliyinde edilecek ve bu boyukluyu ile Turkiyenin en boyuk senaye OSB si olacaq anbarlar Sir Dam Menzelet Baraji Kartalkaya Baraji Ayvali Baraji Dam Beledcisi Adatepe BarajiMedeniyyetQehremanmaras serhedleri icerisindeki Uludaz Tepesi Turkiyede en cox UGURBOCEGI koloniyasini saxlamaqdadir 2007 ci ilden Uludaz Ugur Beetles Festivali amator tirmananlar ve professional dagci kulupler ve belediyeciligin desteyi ile teskil edilmisdir Metbex En cox bilinen dondurma Qehremanmarasda dondurma biber 2016 03 01 at the Wayback Machine kere yagi tarhanasi 2016 02 20 at the Wayback Machine cerezler cemen 2016 03 02 at the Wayback Machine comce ve kopek baligi 2016 03 02 at the Wayback Machine ile 2016 03 03 at the Wayback Machine yanasi tez tez istehlak edilir ve vilayetden hediyye olaraq cixarilir Edebiyyat Qehremanmaras dunyadaki en ehemiyyetli seherlerden biridir ve edebiyyatimiza en cox qatqi temin eden seherlerden biridir ve seir ve sairlerin paytaxti olaraq da bilinir Son dovrlerde Qehremanmarasda baslayan Siir Festivallerinde sair ve yazar sairleri sairlik resitallerini ve olen Qehremanmaras sairlerini qeyd etdi Nehayet TRT de ve Qehremanmaras millet vekilleri desteyi ile Qehremanmarasda TRT de yayimlanan iki movsum Seven Beautiful Men seriyasi cekildi Seriya eyni illerde Marasda oxudugu ve turk edebiyyatinin 1960 80 ci illerini qeyd eden yeddi sair ve yazicidan ibaret hekayeni izah edir menbe gosterin sive Turkcenin Qehremanmaras vilayetinde istifade sivesinin Qerb Anadolu agizlari icindeki movqeyi Prof Dr Leyla Kerahanin Anadolu Liresi tesnifatina gore Turk Dil Derneyi Yayinlari 630 Ankara 1996 IdareEsas meqale ilcelerAfsin Elbistaninfrastrukturneqliyyat Qehremanmaras seher merkezi Qehremanmaras Araliq denizi bolgesinin serqinde yerlesir ve hem torpaq hem de demiryol neqliyyati ile Cenub ve Araliq denizinden hem serqe hem de simala olan yollari birlesdiren ehemiyyetli bir noqtedir Seherin merkezinde bir cox seherden avtobuslar ile avtobus terminali yerlesir Yeni avtobus terminali seher merkezinden 4 km mesafededir Demiryolu neqliyyati Qehremanmaras qatar stansiyasi terefinden temin edilir Turk Hava Yollari heftenin her gunu Qehremanmaras ve Istanbul Ataturk Havalimani arasinda gunde bir defe 14 gunde birbasa ucus teskil edir THY ile birlikte PEGASUS havayollari Istanbul Sabiha Gokcen Havalimani ve Qehremanmaras arasinda haftada 4 gun ucus yapmaktadir Bundan basqa Anadolu Jet ve Ankara Qehremanmaras her gun birbasa ve birbasa ucuslar teskil edir YerlesmeYer melumatlari cedveli Yer melumatlariilce Teqdimat ili Erazi km Altitude mt Seher Merkezi Yollara catmaqAfsin 1944 1 502 1 237 143 19 gt 46 02Andirin Cumh once 1 202 1 047 81 04 gt 46 51 46 78Caglayancerit 1987 470 1 103 64 04 K maras gt 46 01 03 gt 02 57Zulqederoglu 2012 1 176 538 3 K13 gt 01Ekinozu 1990 656 1 282 174 19 Elbistan gt 46 07Elbistan Cumh once 2 201 1 139 158 19 46 07Goksun Cumh once 1 942 1 347 89 03 19 46 78Nurhak 1990 1 028 1 401 201 20 gt 46 03Onikisubat 2012 2 429 558 5 04Pazarcik Cumh once 1 253 750 46 02Turkoglu 1960 660 488 23 04 01Qehremanmaras Cumh once 14 520 562IdmanEsas meqale 2017 2018 movsumunun sonunda Qehremanmaras Idman A S 2 Liqada 11 ci yeri tutdu Futbolda liqanin futbolcusu BAL ve qadinlar bir komanda komandasina dusdu voleybol 1920 ci ilde Maraspor kisilerinin 1 Liq komandasina dusdu Voleybol liqalarinda 2 komanda var Qehremanmaras Idmanlari A S Ziraat Turkiye Kuboku 3 turunda Tokatspor u 4 turda Caykur Rizespor A S yi elemistir Basaksehir A S de aradan qaldirildi Ehemiyyetli idman qurgulari 12 Fevral Stadionu 14 600 Osman Sayin Idman Salonu 1 000 Westpark Karakucak Gules sahesi 2 500 12 Fevral Yuzme Havuzu 750 Qardas seherlerHatay Turkiye Trabzon Turkiye Nigde Turkiye Noyan Basqan Mogolistan Silyana TunisQalereyaDomuztepe Qehremanmaras Boyuk Mescidi Qehremanmaras seher merkezi Trabzon kucesi Cayi Goksun Cayi uzerinde bir korpu mezari Qehremanmaras Bagli CarsisiHemcinin baxinMaras Mudafiesi Maras dovru dondurma Eshab i Kehf Qehremanmaras qalasi Qehremanmarasda HadiselerMenbe Arxivlenmis suret PDF 2015 02 16 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 04 13 http www kanal46 com haber php h 43080 bare url missing title olu kecid turk 28 Mart 2013 Bryce Trevor 2012 Neo Xet Kralligi Dunyasi OUP Oxford ISBN 978 0 19 921872 1 s 125 128 Arxivlenmis suret 2014 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 13 Bryce 2012 s 128 Arxivlenmis suret 2017 12 22 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 13 empty citation Payne Annick 2012 Iron Age Hieroglyphic Luwian Inscriptions Society of Biblical Lit ISBN 978 1 58983 658 7 s 7 Arxivlenmis suret 2015 06 15 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 13 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 2015 genel nufus sayimi verileri 2016 02 04 at the Wayback Machine html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Arxivlenmis suret 2016 01 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 13 2016 03 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 04 13 Arxivlenmis suret 2016 03 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 13 Daxili Isler Nazirliyi Il Idaresi Umumi Mudirliyi Karayollari Umumi Mudirliyi Qehremanmaras Siliana ile qardas seher olur 2015 04 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 13 Xarici kecidler Turkiye portaliQehremanmaras Boyukseher Belediyyesi TC Qehremanmaras Valiligi Qehremanmaras Il Medeniyyet ve Turizm Mudirliyi yerli iller