Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dubay (ərəb. دبيّ, ing. Dubai) — Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ən böyük şəhəri, Dubay əmirliyinin inzibati mərkəzi.
| Dubay | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| دبيّ | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Başçı | Məhəmməd ibn Rəşid əl-Məktum | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 9 iyun 1833 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 0 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dili | |||||
| Digər | |||||
| dm.gov.ae | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Dubayın adı tarixi mənbələrdə ilk dəfə 1095-ci ildə əndəlus-ərəb coğrafiyaşünası Əbu Abdulla Əl-Bəkrinin "Coğrafiya kitabı"nda çəkilib. Venesiyalı mirvari ticarətçisi Qespero Belbi isə bu vilayətə 1580-ci ildə gəlmiş və Dubayın mirvari sənayesi haqqında ilk dəfə məlumat vermişdir.
Şəhər haqqında rəsmi qeydiyyatlar 1799-cu ildən başlanmışdır. Məhz XIX əsrdə Dubay iki ağır təbii fəlakətə məruz qalmışdır. Birincidə, 1841-ci ildə şəhərdə çiçək xəstəliyi tüğyan edərək əhalini şərqə — Deyraya doğru çəkilməyə məcbur etmişdir. İkincidə, 1894-cü ildə isə Deyradan başlayan yanğın şəhəri cənginə alaraq evlərin böyük əksəriyyətini külə döndərmişdir, lakin bütün bunlara baxmayaraq, körfəz sahilində yerləşən şəhərin coğrafi mövqeyi ətraf vilayət və ölkələrin tacirlərini özünə cəlb edirdi. Dubay əmiri xarici ticarət adamlarını cəlb etməkdə çox maraqlı idi və ona görə də vergilərin aşağı həddə salınması onun istəklərini gerçəyə çevirirdi.
Tarixi mənbələrdə qeyd olunur ki, 1940-cı ilə qədər Dubay çox da böyük olmayan bir yaşayış məntəqəsi olub. Bu şəhərin sakinləri mirvari istehsalı ilə məşğul olur və onu ərzağa dəyişirdilər, lakin elə ki, Yaponiya süni yolla mirvari istehsalına nail oldu, təbii mirvariyə tələbat əhəmiyyətli dərəcədə azaldı. Bundan sonra uzunmüddətli iqtisadi böhran başladı.
Bütün bu illər ərzində əmirliklər arasında sərhəd mübahisələri davam edirdi. Hətta Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri yaranandan sonra belə, bu mübahisələr qalmaqda idi.
Dubayda elektrik, telefon rabitəsi və aeroport 1950-ci ildə quraşdırılmışdır. 1971-ci il dekabrın 2-də Dubay Əbu-Dabi və digər 5 əmirliklə birlikdə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini yaratdılar. Elə həmin ildə Böyük Britaniya Fars körfəzi regionunu tərk etdi. Bu illərdə artıq Dubayda və digər əmirliklərdə neft bumu start götürürdü. Beynəlxalq neft şirkətlərinin neftə marağı regionu yaxın xarici ölkələrin işçi qüvvəsi üçün də maraqlı edirdi. Nəticədə 1968–73-cü illərdə Dubayda əhalinin sayı bəzi məlumatlara görə 300 faiz artmışdır.
1970-ci illərdə Dubay neftdən və ticarətdən gələn gəlirlər hesabına tədricən inkişaf etməyə başlayırdı. 1979-cu ildə Dubayda Cəbəl Əli limanı tikildi. Onun ətrafında isə 1985-ci ildə Cafaz azad iqtisadi ticarət zonası salındı.
1990-cı ildə Fars körfəzində başlayan müharibə şəhərə müsbət mənada çox böyük təsir göstərdi. XX əsrin 90-cı illərində xarici ticarət qurumlarının böyük əksəriyyəti Fars körfəzindəki müharibə zamanı əvvəlcə Küveytdən, sonra isə Bəhreyndən (Şiə dalğasının qızışdığı illərdə) öz ofislərini Dubaya köçürtdülər. Beləcə, Dubay öz tərəqqisinin ən parlaq dövrünə qədəm qoydu.
Coğrafiya
Fars körfəzi sahillərində yerləşir.
İqlim
Dubay Yaxın-Şərqin ən isti şəhərlərindən biridir. Bu şəhərə nadir hallarda yağış və ya qar yağır. Bu şəhərdə demək olar ki, həmişə temperatur +20 dərəcədən çox olur.
Şəhər rayonları
Şəhərin əsas rayonları
- — tarix mərkəzi;
- — yataq sahəsi;
- — inşa olunan biznes rayonu;
- — dənizkənarı yaşayış sahəsi;
- — şəhərin qərbində süni Körfəz ətrafında perspektivli yeni yaşayış sahəsi.
İqtisadiyyat
Dubay — Yaxın Şərqin ən böyük ticarət, maliyyə və turizm mərkəzidir. Şəhərin inkişaf tempi Şanxayla müqayisə edilir.
Nəqliyyat
Şəhərdə iki dəniz limanı, bir neçə avtobus terminalları, iki böyük beynəlxalq hava limanı və geniş avtobus şəbəkəsi var. 2009-cu ilin Sentyabrın 9 Dubay Metropoliteni açıldıb. 2012-ci ildən su tramvayı faliyyət göstərir.
Görməli yerləri
- Bürc Xəlifə — stalaqmitə bənzər göydələn. 2008-ci ildən dünyada mövcud olan ən yüksək bina. Göydələn rəsmi olaraq 4 yanvar 2010-cu il tarixində açılıb. Onun hündürlüyü 828 metr, 163 mərtəbədir.
- Bürc Əl Ərəb — yelkənlər formasında, dünyanın ən lüks mehmanxanalarından biri .
- (en) — Bürc Xəlifə yanında yerləşən musiqili fəvvarə. Dünyanın ən böyük və ən yüksək fəvvarələrindən biri. Hündürlüyü 150 metrə qədər çatır.
- Dünya adaları — Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri sahillərində tikilən Yer kürəsi qitələri şəklində arxipelaq.
- (en) — Dünyanın ən böyük panorama çarxı.
Qardaş şəhərlər
Dubayla qardaşlaşan şəhərlər bunlardır:
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- "Dubai's sister cities". dubaicityguide. 2013-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-14.
- "Twinning Cities Agreements". UAE Official Website. 2013-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-14.
- "Twinning agreement brings a taste of Spain to Dubai UAE – The Official Web Site – News". Uaeinteract.com. 2013-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-14.
- "Dubai, Detroit ink sister-city accord UAE – The Official Web Site – News". Uaeinteract.com. 2013-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-14.
- "Dubai, Granada discuss cooperation UAE – The Official Web Site – News". Uaeinteract.com. 2013-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-14.
- "Los Angeles cultural body takes Dubai as sister city UAE – The Official Web Site – News". Uaeinteract.com. 2013-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-14.
- "Dubai sister/twin cities list". Dubaicityguide.com. 2013-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-20.
- "Dubai partners with the U.S. city of Phoenix UAE – The Official Web Site – News". Uaeinteract.com. 2013-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-14.
- {{cite web | url = http://english.busan.go.kr/02_government/07_17.jsp | title = Dynamic Busan – City Government – Sister Cities – Dubai | publisher = English.busan.go.kr | accessdate = 14 July 2009 }}
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dubay ereb دبي ing Dubai Birlesmis Ereb Emirlikleri en boyuk seheri Dubay emirliyinin inzibati merkezi Dubayدبي Bayraq Gerb25 16 11 sm e 55 18 34 s u Olke BEEBasci Mehemmed ibn Resid el MektumTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 9 iyun 1833Sahesi 35 km Merkezin hundurluyu 0 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 3 564 931 nef 2023 Resmi dili ereb diliDigerdm gov aeDubay Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiDubayin adi tarixi menbelerde ilk defe 1095 ci ilde endelus ereb cografiyasunasi Ebu Abdulla El Bekrinin Cografiya kitabi nda cekilib Venesiyali mirvari ticaretcisi Qespero Belbi ise bu vilayete 1580 ci ilde gelmis ve Dubayin mirvari senayesi haqqinda ilk defe melumat vermisdir Seher haqqinda resmi qeydiyyatlar 1799 cu ilden baslanmisdir Mehz XIX esrde Dubay iki agir tebii felakete meruz qalmisdir Birincide 1841 ci ilde seherde cicek xesteliyi tugyan ederek ehalini serqe Deyraya dogru cekilmeye mecbur etmisdir Ikincide 1894 cu ilde ise Deyradan baslayan yangin seheri cengine alaraq evlerin boyuk ekseriyyetini kule dondermisdir lakin butun bunlara baxmayaraq korfez sahilinde yerlesen seherin cografi movqeyi etraf vilayet ve olkelerin tacirlerini ozune celb edirdi Dubay emiri xarici ticaret adamlarini celb etmekde cox maraqli idi ve ona gore de vergilerin asagi hedde salinmasi onun isteklerini gerceye cevirirdi Tarixi menbelerde qeyd olunur ki 1940 ci ile qeder Dubay cox da boyuk olmayan bir yasayis menteqesi olub Bu seherin sakinleri mirvari istehsali ile mesgul olur ve onu erzaga deyisirdiler lakin ele ki Yaponiya suni yolla mirvari istehsalina nail oldu tebii mirvariye telebat ehemiyyetli derecede azaldi Bundan sonra uzunmuddetli iqtisadi bohran basladi Butun bu iller erzinde emirlikler arasinda serhed mubahiseleri davam edirdi Hetta Birlesmis Ereb Emirlikleri yaranandan sonra bele bu mubahiseler qalmaqda idi Dubayda elektrik telefon rabitesi ve aeroport 1950 ci ilde qurasdirilmisdir 1971 ci il dekabrin 2 de Dubay Ebu Dabi ve diger 5 emirlikle birlikde Birlesmis Ereb Emirliklerini yaratdilar Ele hemin ilde Boyuk Britaniya Fars korfezi regionunu terk etdi Bu illerde artiq Dubayda ve diger emirliklerde neft bumu start gotururdu Beynelxalq neft sirketlerinin nefte maragi regionu yaxin xarici olkelerin isci quvvesi ucun de maraqli edirdi Neticede 1968 73 cu illerde Dubayda ehalinin sayi bezi melumatlara gore 300 faiz artmisdir 1970 ci illerde Dubay neftden ve ticaretden gelen gelirler hesabina tedricen inkisaf etmeye baslayirdi 1979 cu ilde Dubayda Cebel Eli limani tikildi Onun etrafinda ise 1985 ci ilde Cafaz azad iqtisadi ticaret zonasi salindi 1990 ci ilde Fars korfezinde baslayan muharibe sehere musbet menada cox boyuk tesir gosterdi XX esrin 90 ci illerinde xarici ticaret qurumlarinin boyuk ekseriyyeti Fars korfezindeki muharibe zamani evvelce Kuveytden sonra ise Behreynden Sie dalgasinin qizisdigi illerde oz ofislerini Dubaya kocurtduler Belece Dubay oz tereqqisinin en parlaq dovrune qedem qoydu CografiyaFars korfezi sahillerinde yerlesir IqlimDubay Yaxin Serqin en isti seherlerinden biridir Bu sehere nadir hallarda yagis ve ya qar yagir Bu seherde demek olar ki hemise temperatur 20 dereceden cox olur Seher rayonlariSeherin esas rayonlari tarix merkezi yataq sahesi insa olunan biznes rayonu denizkenari yasayis sahesi seherin qerbinde suni Korfez etrafinda perspektivli yeni yasayis sahesi IqtisadiyyatDubay Yaxin Serqin en boyuk ticaret maliyye ve turizm merkezidir Seherin inkisaf tempi Sanxayla muqayise edilir Burc Xelife goydelninden gorunutuNeqliyyatSeherde iki deniz limani bir nece avtobus terminallari iki boyuk beynelxalq hava limani ve genis avtobus sebekesi var 2009 cu ilin Sentyabrin 9 Dubay Metropoliteni acildib 2012 ci ilden su tramvayi faliyyet gosterir Gormeli yerleriDubayin panoramasi Burc Xelife stalaqmite benzer goydelen 2008 ci ilden dunyada movcud olan en yuksek bina Goydelen resmi olaraq 4 yanvar 2010 cu il tarixinde acilib Onun hundurluyu 828 metr 163 mertebedir Burc El Ereb yelkenler formasinda dunyanin en luks mehmanxanalarindan biri en Burc Xelife yaninda yerlesen musiqili fevvare Dunyanin en boyuk ve en yuksek fevvarelerinden biri Hundurluyu 150 metre qeder catir Dunya adalari Birlesmis Ereb Emirlikleri sahillerinde tikilen Yer kuresi qiteleri seklinde arxipelaq en Dunyanin en boyuk panorama carxi Qardas seherlerDubayla qardaslasan seherler bunlardir Amman Bagdad Barselona Beyrut Brisben Karakas Detroyt Dandi Cenevre Santo Dominqo Milan Qranada Quancjou Istanbul Cidde Kabul Keraci Xartum Kuveyt Los Anceles Lion Moskva Medellin Osaka Rio de Janeyro Heyderabad Finiks San Xuan Puerto Riko Harbin Sankt Peterburq Tehran Tripoli Nove Mesto nad Vahom Boqota BusanIstinadlararchINFORM alm 1994 Dubai s sister cities dubaicityguide 2013 05 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 14 Twinning Cities Agreements UAE Official Website 2013 05 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 14 Twinning agreement brings a taste of Spain to Dubai UAE The Official Web Site News Uaeinteract com 2013 05 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 14 Dubai Detroit ink sister city accord UAE The Official Web Site News Uaeinteract com 2013 05 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 14 Dubai Granada discuss cooperation UAE The Official Web Site News Uaeinteract com 2013 05 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 14 Los Angeles cultural body takes Dubai as sister city UAE The Official Web Site News Uaeinteract com 2013 05 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 14 Dubai sister twin cities list Dubaicityguide com 2013 05 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 20 Dubai partners with the U S city of Phoenix UAE The Official Web Site News Uaeinteract com 2013 05 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 14 cite web url http english busan go kr 02 government 07 17 jsp title Dynamic Busan City Government Sister Cities Dubai publisher English busan go kr accessdate 14 July 2009 Xarici kecidler