Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kocaeli ili — Türkiyədə il. Türkiyənin ən sıx 11-ci ilidir. 2013-cü ilin əhalinin siyahıya alınmasına görə əhalisi 1,676,202 nəfərdir. Kocaeli 12 ilçədən ibarətdir. Adı 1320-ci ildə İzmit şəhərini kəşf edən Akça Kocanın şərəfinə Kocaeli adlandırılıb. 2 Sentyabr 1993-cü il tarixli dövlət qərarı ilə böyük şəhər adlandırıldı. Kocaeli Pişmaniye adlı şirniyyatı ilə dünyada məşhurdur. Bu ilin adı həmçinin 1999-cu ildə baş vermiş Kocaeli zəlzələsi ilə dünyada tanınıb. Bu zəlzələ nəticəsində 17 minə yaxın insan həyatını itirmişdir.
| Kocaeli ili | |
|---|---|
| Kocaeli ili | |
 | |
|
| |
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | İzmit |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | TR-41 |
| Telefon kodu | 262 |
| Poçt indeksi | 41000–41999 |
| Avtomobil nömrəsi | 41 |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Kocaeli, Mərmərə bölgəsinin Çatalca-Kocaeli hissəsində 29° 22'—30° 21' şərq uzunluğu və 40° 31'—41° 13' şimal enliyində yerləşir. Şərq və cənub-şərqində Sakarya, cənubunda Bursa, qərbində Yalova, İzmit körfəzi, Mərmərə dənizi və İstanbul, şimalında isə Qaradəniz ilə həmsərhəddir. İlin mərkəzi İzmitin şərqindən keçən 30° şərq uzunluğu Türkiyənin saat qurşağı olaraq qəbul edilib. Kocaelinin sahəsi 3,623 km²-dir. Avropa ilə Asiyanı birləşdirən yolun üzərində yerləşərək, əlverişli coğrafi mövqeyə malikdir. İstanbul ilə şimal-qərb sərhədləri Gebze ilə İstanbul arasından axan Kemiklidərə çayının şərqindən keçir. Bursa ilə sərhəd isə Samanlı dağları ilə ayrılır. İldə bir çok kiçik dərələr və vadilər mövcuddur. Düzənliklər əsasən çayların gətirmələri ilə formalaşmış allüvial düzənliklər şəklindədir. Kocaeli yarımadasının indiki halı İzmit körfəzi və Sapanca gölü kimi tektonik çöküntülər, regionun relyefini forlaşmasına təsir etmişdir. Belə ki, bu relyef Qaradənizdən, Mərmərə dənizinə doğru terrasvari relyef formalaşdırmışdır. İl torpaqlarında formalaşan suların bir hissəsi Qaradənizə, bir hissəsi isə Mərmərə dənizinə tökülür. Gebzenin Təpəcik kəndi yaxınlarında yaranan 71 km uzunluğundakı Riva dərəsi, İstanbul boğazı yaxınlığında Qaradənizə tökülür. İl daxilində Qaradənizə tökülən ən əsas çay, Kandıra ilçəsindən axan . 1997-ci ildə çayı üzərində tikilmişdir. Gebze ilçəsindəki uzunluğu 12 km-dir. Kocaelinin ən böyük kəndi 2 min nəfər əhalisi ilə Karaağac kəndidir. Kocaelinin ən böyük gölü Sapanca gölüdür. Onun 7 km-lik hissəsi bu ilin daxilində yerləşir və sahəsi 47 km²-dir.
İqlimi
Körfəz və Qaradəniz sahillərində mülayim, dağlıq ərazilərdə isə sərt iqlim hakimdir. Kocaelinin iqlimi Aralıq dənizi iqlim tipi ilə Qaradənizin iqliminin qarışığı hesab etmək olar. İl mərkəzində yay ayları isti və az yağışlı, qış aylarında yağıntılı, bəzən qarla müşahidə olunan soyuq iqlim hakimdir. İl ərzində qarlı günlərin sayı 12 gündür. Kocaelinin Qaradəniz sahili ilə Mərmərə dənizi sahilləri arasında iqlimində fərqliliklər gözə çarpır. Belə ki, yay aylarında körfəz sahilində isti hava müşahidə olunudğu halda Qaradəniz sahilləri nisbətən sərin olur. İl mərkəzində ən yüksək temperatur 44,1 °C (23 İyul 2000) ilə müşahidə olunmuşdur. Ən aşağı temperatur isə -8,3 °C (23 fevral 1985) olmuşdur. Orta illik ampilituda 14,8 °C-dir. Qaradəniz sahilində yağıntıların miqdarı 1,000 mm, cənuba doğru isə yağıntılar azalaraq 800 mm-ə çatır. Samanlı dağlar ətəklərindəki iqlim Qaradəniz sahili iqlimini xatırladır. Qış aylarında küləyin istiqaməti şimal, şimal-şərq olduğu halda, yay aylarında külək şimal-şərqdən əsir.
Təhsil
Kocaelidə ən yüksək təhsil müəssisəsi Kocaeli Universitetidir. Bundan başqa müxtəlif texnikom və insitutlar da fəaliyyət göstərir.
Demoqrafiya
Əhalinin illər üzrə demoqrafiyası
| İl | Ümumi | Dəyişiklik | Sıra | Faiz |
|---|---|---|---|---|
| 1965 | 335,518 | - | 40. | 1,07% |
| 1970 | 385,408 | 15%  | 39. | 1,08% |
| 1975 | 477,736 | 24% | 34. | 1,18% |
| 1980 | 596,899 | 25% | 29. | 1,33% |
| 1985 | 742,245 | 24% | 24. | 1,47% |
| 1990 | 936,163 | 26% | 18. | 1,66% |
| 2000 | 1,206,085 | 29% | 15. | 1,78% |
| 2007 | 1,437,926 | 19% | 12. | 2,04% |
| 2008 | 1,490,358 | 4% | 12. | 2,08% |
| 2009 | 1,522,408 | 2% | 11. | 2,1% |
| 2010 | 1,560,138 | 2% | 11. | 2,12% |
| 2011 | 1,601,720 | 3% | 11. | 2,14% |
| 2012 | 1,634,691 | 2% | 11. | 2,16% |
| 2013 | 1,676,202 | 3% | 11. | 2,19 |
İlçələri
Kocaelidə 12 ilçə və 243 kənd vardır. İzmitdən 15 km məsafədə hərbi və ölkədaxili sərnişin nəqliyyatı üçün Cengiz Topel adına aeroport yerləşir.
| Sıra | İlçə | Əhali |
|---|---|---|
| 1. | İzmit | 313,964 |
| 2. | 297,029 | |
| 3. | Darıca | 140,302 |
| 4. | 136,035 | |
| 5. | 130,730 | |
| 6. | 123,136 | |
| 7. | 90,407 | |
| 8. | 82,494 | |
| 9. | 66,183 | |
| 10. | 50,886 | |
| 11. | 44,258 | |
| 12. | 46,984 |
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf.
- Turkish Statistical Institute. 1926.
Həmçinin bax
 | Türkiyə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kocaeli ili Turkiyede il Turkiyenin en six 11 ci ilidir 2013 cu ilin ehalinin siyahiya alinmasina gore ehalisi 1 676 202 neferdir Kocaeli 12 ilceden ibaretdir Adi 1320 ci ilde Izmit seherini kesf eden Akca Kocanin serefine Kocaeli adlandirilib 2 Sentyabr 1993 cu il tarixli dovlet qerari ile boyuk seher adlandirildi Kocaeli Pismaniye adli sirniyyati ile dunyada meshurdur Bu ilin adi hemcinin 1999 cu ilde bas vermis Kocaeli zelzelesi ile dunyada taninib Bu zelzele neticesinde 17 mine yaxin insan heyatini itirmisdir Kocaeli iliKocaeli ili40 45 52 sm e 29 56 41 s u Olke TurkiyeInzibati merkez IzmitTarixi ve cografiyasiSahesi 3 397 km EhalisiEhalisi 1 851 790 nef 2021 Reqemsal identifikatorlarISO kodu TR 41Telefon kodu 262Poct indeksi 41000 41999Avtomobil nomresi 41Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarIzmitde olan 3 piyada ustkecidinden biri Adnan Menderes korpusuCografiyasiKocaeli Mermere bolgesinin Catalca Kocaeli hissesinde 29 22 30 21 serq uzunlugu ve 40 31 41 13 simal enliyinde yerlesir Serq ve cenub serqinde Sakarya cenubunda Bursa qerbinde Yalova Izmit korfezi Mermere denizi ve Istanbul simalinda ise Qaradeniz ile hemserheddir Ilin merkezi Izmitin serqinden kecen 30 serq uzunlugu Turkiyenin saat qursagi olaraq qebul edilib Kocaelinin sahesi 3 623 km dir Avropa ile Asiyani birlesdiren yolun uzerinde yerleserek elverisli cografi movqeye malikdir Istanbul ile simal qerb serhedleri Gebze ile Istanbul arasindan axan Kemiklidere cayinin serqinden kecir Bursa ile serhed ise Samanli daglari ile ayrilir Ilde bir cok kicik dereler ve vadiler movcuddur Duzenlikler esasen caylarin getirmeleri ile formalasmis alluvial duzenlikler seklindedir Kocaeli yarimadasinin indiki hali Izmit korfezi ve Sapanca golu kimi tektonik cokuntuler regionun relyefini forlasmasina tesir etmisdir Bele ki bu relyef Qaradenizden Mermere denizine dogru terrasvari relyef formalasdirmisdir Il torpaqlarinda formalasan sularin bir hissesi Qaradenize bir hissesi ise Mermere denizine tokulur Gebzenin Tepecik kendi yaxinlarinda yaranan 71 km uzunlugundaki Riva deresi Istanbul bogazi yaxinliginda Qaradenize tokulur Il daxilinde Qaradenize tokulen en esas cay Kandira ilcesinden axan 1997 ci ilde cayi uzerinde tikilmisdir Gebze ilcesindeki uzunlugu 12 km dir Kocaelinin en boyuk kendi 2 min nefer ehalisi ile Karaagac kendidir Kocaelinin en boyuk golu Sapanca goludur Onun 7 km lik hissesi bu ilin daxilinde yerlesir ve sahesi 47 km dir IqlimiKorfez ve Qaradeniz sahillerinde mulayim dagliq erazilerde ise sert iqlim hakimdir Kocaelinin iqlimi Araliq denizi iqlim tipi ile Qaradenizin iqliminin qarisigi hesab etmek olar Il merkezinde yay aylari isti ve az yagisli qis aylarinda yagintili bezen qarla musahide olunan soyuq iqlim hakimdir Il erzinde qarli gunlerin sayi 12 gundur Kocaelinin Qaradeniz sahili ile Mermere denizi sahilleri arasinda iqliminde ferqlilikler goze carpir Bele ki yay aylarinda korfez sahilinde isti hava musahide olunudgu halda Qaradeniz sahilleri nisbeten serin olur Il merkezinde en yuksek temperatur 44 1 C 23 Iyul 2000 ile musahide olunmusdur En asagi temperatur ise 8 3 C 23 fevral 1985 olmusdur Orta illik ampilituda 14 8 C dir Qaradeniz sahilinde yagintilarin miqdari 1 000 mm cenuba dogru ise yagintilar azalaraq 800 mm e catir Samanli daglar eteklerindeki iqlim Qaradeniz sahili iqlimini xatirladir Qis aylarinda kuleyin istiqameti simal simal serq oldugu halda yay aylarinda kulek simal serqden esir TehsilKocaelide en yuksek tehsil muessisesi Kocaeli Universitetidir Bundan basqa muxtelif texnikom ve insitutlar da fealiyyet gosterir DemoqrafiyaEhalinin iller uzre demoqrafiyasi Il Umumi Deyisiklik Sira Faiz1965 335 518 40 1 07 1970 385 408 15 39 1 08 1975 477 736 24 34 1 18 1980 596 899 25 29 1 33 1985 742 245 24 24 1 47 1990 936 163 26 18 1 66 2000 1 206 085 29 15 1 78 2007 1 437 926 19 12 2 04 2008 1 490 358 4 12 2 08 2009 1 522 408 2 11 2 1 2010 1 560 138 2 11 2 12 2011 1 601 720 3 11 2 14 2012 1 634 691 2 11 2 16 2013 1 676 202 3 11 2 19IlceleriKocaelinin ilceleri Kocaelide 12 ilce ve 243 kend vardir Izmitden 15 km mesafede herbi ve olkedaxili sernisin neqliyyati ucun Cengiz Topel adina aeroport yerlesir Sira Ilce Ehali1 Izmit 313 9642 297 0293 Darica 140 3024 136 0355 130 7306 123 1367 90 4078 82 4949 66 18310 50 88611 44 25812 46 984Istinadlar archINFORM alm 1994 https www harita gov tr images urun il ilce alanlari pdf Turkish Statistical Institute 1926 Hemcinin bax Alparslan Turkes Stadionu 1999 Kocaeli zelzelesi Pismaniye Turkiye ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin