Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turş yağışların ətraf mühitə təsiri
Turşulu yağış atmosferin kükürd və azot turşuları ilə çirklənərək yağıntı (yağış, duman, qar) halında düşməsidir. Belə ki, turşulu yağışlar istilik-enerji komplekslərindən, avtomobil nəqliyyatından, həmçinin kimya və metallurgiya zavodları tərəfindən atmosferə kükürd və azot oksidlərinin atılması nəticəsində əmələ gəlir. Turş yağışların tərkibini müəyyənləşdirdikdə onun turşuluğunu (pH) təyin edən hidrogen kationunun miqdarına əsas diqqət yetirilir. Təmiz su üçün pH=7-dir, bu neytral reaksiyaya uyğun gəlir. pH 7-dən aşağı olan məhlul turş, yuxarı olduqda qələvi hesab edilir. Turşuluq-qələviliyin hüdudu 0-14 arasını əhatə edir. Həmçinin, turşuluğu pH 5,6-dan aşağı olan yağıntıların «Turş yağışlar» adlandırılması qəbul edilmişdir. Turş yağışların təxminən üçdə ikisi kükürd-2-oksid tərəfindən törədilir, qalan üçdə birinə isə azot oksidi səbəb olur. Bu oksidlər parnik effektinə səbəb olur və şəhər «smoqunun» (fotokimyəvi dumanın) tərkibinə daxil olur. Müxtəlif ölkələrin sənayesi tərəfindən hər il atmosferə 120 mln. tondan artıq kükürd 2 oksid atılır, bu, atmosferin nəmliyi ilə reaksiyaya girərək sulfat turşusuna çevrilir. Bu birləşmələr atmosferə düşərkən küləklər vasitəsilə mənbəyindən min kilometrlərlə uzaqlara aparılıb orada yağış, qar və duman şəklində Yerə düşə bilər. Belə yağışlar göl və çayları «ölü» su hövzələrinə çevirərək, praktiki olaraq oradakı bütün canlılara-balıqdan tutmuş bütün mikroorqanizmlərə, , meşələrə ziyan yetirir. Turş yağışların əsas yayıldığı vilayətlər sənaye rayonları sayılır. Şimali Amerika, Yaponiya, Koreya, Çin, Rusiyanın sənaye şəhərlərində də bu yağışlara tez-tez rast gəlinir. İndiyə qədər məlum olan ən turş yağış Kanadada (pH=2,4) və ABŞ-nin Los Anceles şəhərində (pH=2,3) qeydə alınmışdır. Başqa sözlə desək, bu cür yağışlarda tündlüyünə görə turşuluq mətbəx sirkəsi, yaxud limon şirəsi turşuluğuna bərabər olur. Turş yağışlar qlobal iqlim istiləşməsi və ozon qatının nazilməsi kimi dünya miqyaslı problem yaratmasa da, onun çirkləndirici təsiri ölkənin hüdudlarından çox-çox kənarlara çıxır.
Turş yağışlar və su hövzələri.
Əksəriyyət çay və göllərdə suyun turşuluğu (pH) təbii halda 6-8 təşkil edir. Turş yağışların su hövzələrinə çay, göl, su anbarına düşməsi prosesi bir çox mərhələlər dən keçir, onların hər birində pH azala və arta bilər. Bütün canlılar pH-ın dəyişməsinə həssasdır. Odur ki, su hövzələrində turşuluğun artması balıq təsərrüfatına dözülməz ziyan vurur. Turş yağışlardan xüsusilə Kanada, Norveç, İsveç, Finlandiya, ABŞ-nin göllərində bioloji tarazlıq pozulmuşdur. Belə ki, İsveçdə balıq yetişdirilən 15 000 göl turş yağışların mənfi təsirinə məruz qalmışdır, onlardan 4 min göldə canlı həyat əlaməti tamamilə itmişdir. Kanadada 14 000 göldə turşuluq yüksəkdir, onlardan 4 000 «ölüdür». Norveçin cənub hissəsində göllərin 80%-i ya «ölüdür», ya da kritik vəziyyətdədir, burada tədqiq olunan 5 000 göldən 1750-də balıq yoxa çıxmışdır. Kareliyanın göllərində qızılbalıq və alabalığın ehtiyatı kəskin azalmışdır. İtaliya, İsveçrə, Fransa kimi dövlətlərin alp (dağ) göllərinin çoxunda canlı aləm məhv edilmişdir. Göl ekosistemlərində suyun turşuluğunun (pH) yüksəlməsi yalnız balıq populyasiyalarını deyil, həmçinin digər hidrobiontları da deqradasiyaya uğradır. İsveç alimlərinin tədqiqatlarına əsasən pH-ın müxtəlif qiymətlərində canlılar məhv olur.
- pH=6 olduqda xərçəngkimilər, ilbizlər, molyusklar;
- pH=5,9 olduqda qızılbalıq, çömçəbalığı, alabalıq;
- pH=5,8-də turşuluq çirklənməsinə həssas həşəratlar, fito və zooplanktonlar;
- pH=5,6 olduqda–xarius (balıq) və alabalıq;
- pH=5,1 olduqda durna balığı və xanıbaluq;
- pH=4,5-də şimal qızılbalığı və angvil məhv olur.
pH-ın sonrakı azalması turşuluq çirklənməsinə rezistent (davamlı) həşəratlar və bəzi nadir fito və zooplanktonlar qalır. Turş göllərdə ağ mamırın güclü inkişafı müşahidə olunur, bu isə həmin su hövzəsinin bioloji ölü olmasını göstərir. Beləliklə, pH<6,5 olduqda neqativ nəticə özünü göstərir, pH<5 olduqda isə «normal» həyat formaları dayanır.
Turş yağışlar və meşə.
Turş yağışlar meşə, bağ, parklara böyük ziyan yetirir. Turş mühitə malik olan meşə torpağı və bataqlıqlara düşən turş yağışlar turşuluq dərəcəsini bir qədər də yüksəldir və canlı aləmi pozur. Qeyd edək ki, iynəyarpaqlı ağac cinsləri turş yağışlara daha çox həssasdır. Bu səbəbdən dünyanın müxtəlif regionlarında 31 mln. ha meşə məhv olur. Belə ki, Almaniyanın ərazisində turşulu yağışların təsirindən küknar meşələrinin demək olar ki, üçdə biri zədələnmişdir. Almaniya ilə Çexiyanın sərhəd hissəsində bu səbəbdən xeyli meşə sahəsi sıradan çıxmışdır. Almaniyanın meşəli Bavariya və Baden vilayətlərində meşə ərazilərinin yarıya qədəri turş yağışlardan ziyan çəkmişlər. 1980-ci ildə ağ şam meşələrinin 60%-i sağlam idi. İki ildən sonra onların 98%-i məhv olmuş və ya məhv olmaq təhlükəsi altında qalmışdır. Kanadada 300 yaşlı balzam küknarı ağacları turşulu yağışların təsirindən məhv olmuşdur. Turş yağışlar Şimali Appalaçda (Şimali Amerikada dağ silsiləsi) qırmızı küknardan ibarət dağ meşələrinin vəziyyətinin pisləşməsinə və məhvinə səbəb olmuşdur. Avropanın şimalında turşulu yağışların təsirindən meşələrin 50%-i ziyan çəkmişdir. Turş yağışların təsirindən torpaqda alüminiumun hərəkəti sürətlənir, bu isə bitkini qidalandıran xırda köklər üçün zəhərli sayılır və onların 50%-ə qədəri məhv olur, ağacların yarpaqları və iynələri quruyub tökülür, cavan tumurcuqlar şüşə kimi kövrək olub qırılır. Ağaclar xəstəlik və zərərvericilərin təsirinə qarşı davamsız olur. Turş yağışlar nəticəsində meşələr deqradasiyaya uğradıqda və ya quruduqda oradakı vəhşi heyvanlar da didərgin düşür və ya məhv olurlar. Meşə ekosistemi dağıldıqda eroziya prosesi baş verir, su hövzələri zibillənir, su ehtiyatı tükənir. Ən azı onu da gözləmək olar ki, məhv olmuş ağaclar asidofil növlərlə (yəni turşuluq sevən) əvəz oluna bilər. Belə növlərin tərkibi məhdud olub, əksəriyyəti–mamırlar, qıjılar və digər alçaqboylu bitkilərdən ibarətdir, belə sahələr iqtisadi baxımdan, hətta mal-qara otarılması üçün də az qiymətli hesab olunur.
Turş yağışlar və kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığı.
Müəyyən edilmişdir ki, kənd təsərrüfatı bitkilərinin böyümə və yetişməsinin yağıntıların turşuluğundan asılılığını bitkilərin fiziologiyası, mikroorqanizmlərin inkişafı və bir sıra faktorların qarşılıqlı əlaqələri təsdiq edir. Odur ki, turş yağışların kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığına və məhsulun keyfiyyətinə təsirini göstərən bütün kəmiyyət uçotu aparılmalıdır. Turş yağışlar torpağın fiziki-kimyəvi xassələrini dəyişir, münbitliyini azaldır, canlı aləmin fizioloji inkişafını pozur, deqradasiyaya uğradır, kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını aşağı salır. Torpağın turşuluğu (pH) 3-ə endikdə praktiki olaraq bəhrəsiz olur. Ən çox tayqa zonasının torpaqları turşulaşmağa məruz qalır. Bir çox heyvan və bitkilər yüksək turş torpaqlarda məskunlaşa bilmir. Turşulu yağışlar səth sularını və torpağın üst horizontlarını turşulaşdırmaqla yanaşı, həm də aşağı enən su axını ilə bütün torpaq profili boyu yayılır və qrunt sularının da xeyli turşulaşmasına səbəb olur.
Turş yağışlar və materiallar (əşyalar).
Turş yağışların nəticələrindən biri də arxitektur binaların və incəsənət əsərlərinin dağılmasıdır. Turşu ilə əhəng daşı arasında qarşılıqlı əlaqə olduqca tez aşınmağa və eroziyaya səbəb olduğundan, əhəng daşından və ya mərmərdən hazırlanmış tarixi qiymətə malik olan emallar, məmulatlar dağılmağa məruz qalır. Qeyd etmək lazımdır ki, yüz və hətta min illərdən bəri cüzi dəyişilmiş abidələr və binalar indi turş yağışların təsirindən ovulub dağılır. Yunanıstan və İtaliyada antik abidələrin saxlanması ciddi problemə çevrilmişdir. Mütəxəssislər alüminiumun və digər zəhərli maddələrin, o cümlədən qurğuşunun turşulu yağışlarla həll olmasından da son dərəcə narahatlıq keçirirlər, belə ki, turş yağışlar səth və qrunt sularının çirklənməsinə gətirib çıxara bilər. Turş yağışların bir sıra konstruktiv materiallara təsiri ilbəil daha aydın görünür. Amerika mətbuatının məlumatına görə turşulu yağışların təsirindən metallar sürətlə korroziyaya uğrayır. Belə ki, ABŞ-da təyyarələrin və körpülərin dağılmasına belə səbəb olur. Əsas zədələyici inqrediyentlər hidrogen kationu, kükürd-2 oksid, azot oksidləri, həmçinin ozon, formaldehid və hidrogen peroksidi sayılır. Materialların dağılma intensivliyi onun məsaməliyindən asılıdır. Belə ki, xüsusi səth yüksək olduqca onun sorbsiya qabiliyyəti də artıq olur. Tikintinin konstruktiv xüsusiyyətindən asılı olaraq səthində müxtəlif oyuqlar olduqda onlar turşulu yağışların toplayıcısı vəzifəsini görür, istismar şəraitindən, küləyin sürəti, temperatur, rütubətlik və s. asılı olaraq həyatda üç qrup materiala daha çox diqqət yetirilir.
- Metallardan–paslanmayan polad və sinklənmiş dəmirlərə;
- Tikinti materiallarından–binaların xarici konstruksiyası materialına;
- Qoruyucu materiallara – boya, lak və səth örtüyü polimerlərə.
və qazların təsiri zamanı onların zədələyici təsiri metalların iştirakı ilə katalitik reaksiyanın intensivliyi, həmçinin sinergizmdən, yəni bir maddənin digərinə təsirini gücləndirmə qabiliyyətindən asılıdır. Bu zaman çox vaxt bərabər korroziya müşahidə olunur. Avropa parlamentinin məlumatına görə turş yağıntıların törətdiyi iqtisadi ziyan ümumi milli məhsulun 4%-ni təşkil edir. Turşulu yağışlarla uzunmüddətli pesrpektivdə mübarizə strategiyasını seçdikdə bunu nəzərə almaq lazımdır. Turş yağışların ekoloji problemini həll etmək üçün aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi vacibdir. Belə ki, kükürd və azot oksidlərin tullantıları, ilk növbədə kükürd qazının buraxılması kəskin azaldılmalıdır, belə ki, sulfat turşusu və onun duzları turşulu yağışın yaranmasının 70-80%-ni təşkil edir.
Məlumdur ki, yeni texnologiya tətbiq edərək:
a) yanacağa qənaət etmək;
b) yanacaqdan kükürdü kənarlaşdırmaq;
v) tüstü bacasından çıxan kükürd və azot oksidini tutmaq üzrə tədbirlər həyata keçirilməlidir.
Xarici keçidlər
- [1]Turşu yağışları
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turs yagislarin etraf muhite tesiriTursulu yagis atmosferin kukurd ve azot tursulari ile cirklenerek yaginti yagis duman qar halinda dusmesidir Bele ki tursulu yagislar istilik enerji komplekslerinden avtomobil neqliyyatindan hemcinin kimya ve metallurgiya zavodlari terefinden atmosfere kukurd ve azot oksidlerinin atilmasi neticesinde emele gelir Turs yagislarin terkibini mueyyenlesdirdikde onun tursulugunu pH teyin eden hidrogen kationunun miqdarina esas diqqet yetirilir Temiz su ucun pH 7 dir bu neytral reaksiyaya uygun gelir pH 7 den asagi olan mehlul turs yuxari olduqda qelevi hesab edilir Tursuluq qeleviliyin hududu 0 14 arasini ehate edir Hemcinin tursulugu pH 5 6 dan asagi olan yagintilarin Turs yagislar adlandirilmasi qebul edilmisdir Turs yagislarin texminen ucde ikisi kukurd 2 oksid terefinden toredilir qalan ucde birine ise azot oksidi sebeb olur Bu oksidler parnik effektine sebeb olur ve seher smoqunun fotokimyevi dumanin terkibine daxil olur Muxtelif olkelerin senayesi terefinden her il atmosfere 120 mln tondan artiq kukurd 2 oksid atilir bu atmosferin nemliyi ile reaksiyaya girerek sulfat tursusuna cevrilir Bu birlesmeler atmosfere duserken kulekler vasitesile menbeyinden min kilometrlerle uzaqlara aparilib orada yagis qar ve duman seklinde Yere duse biler Bele yagislar gol ve caylari olu su hovzelerine cevirerek praktiki olaraq oradaki butun canlilara baliqdan tutmus butun mikroorqanizmlere meselere ziyan yetirir Turs yagislarin esas yayildigi vilayetler senaye rayonlari sayilir Simali Amerika Yaponiya Koreya Cin Rusiyanin senaye seherlerinde de bu yagislara tez tez rast gelinir Indiye qeder melum olan en turs yagis Kanadada pH 2 4 ve ABS nin Los Anceles seherinde pH 2 3 qeyde alinmisdir Basqa sozle desek bu cur yagislarda tundluyune gore tursuluq metbex sirkesi yaxud limon siresi tursuluguna beraber olur Turs yagislar qlobal iqlim istilesmesi ve ozon qatinin nazilmesi kimi dunya miqyasli problem yaratmasa da onun cirklendirici tesiri olkenin hududlarindan cox cox kenarlara cixir Turs yagislar ve su hovzeleri Ekseriyyet cay ve gollerde suyun tursulugu pH tebii halda 6 8 teskil edir Turs yagislarin su hovzelerine cay gol su anbarina dusmesi prosesi bir cox merheleler den kecir onlarin her birinde pH azala ve arta biler Butun canlilar pH in deyismesine hessasdir Odur ki su hovzelerinde tursulugun artmasi baliq teserrufatina dozulmez ziyan vurur Turs yagislardan xususile Kanada Norvec Isvec Finlandiya ABS nin gollerinde bioloji tarazliq pozulmusdur Bele ki Isvecde baliq yetisdirilen 15 000 gol turs yagislarin menfi tesirine meruz qalmisdir onlardan 4 min golde canli heyat elameti tamamile itmisdir Kanadada 14 000 golde tursuluq yuksekdir onlardan 4 000 oludur Norvecin cenub hissesinde gollerin 80 i ya oludur ya da kritik veziyyetdedir burada tedqiq olunan 5 000 golden 1750 de baliq yoxa cixmisdir Kareliyanin gollerinde qizilbaliq ve alabaligin ehtiyati keskin azalmisdir Italiya Isvecre Fransa kimi dovletlerin alp dag gollerinin coxunda canli alem mehv edilmisdir Gol ekosistemlerinde suyun tursulugunun pH yukselmesi yalniz baliq populyasiyalarini deyil hemcinin diger hidrobiontlari da deqradasiyaya ugradir Isvec alimlerinin tedqiqatlarina esasen pH in muxtelif qiymetlerinde canlilar mehv olur pH 6 olduqda xercengkimiler ilbizler molyusklar pH 5 9 olduqda qizilbaliq comcebaligi alabaliq pH 5 8 de tursuluq cirklenmesine hessas heseratlar fito ve zooplanktonlar pH 5 6 olduqda xarius baliq ve alabaliq pH 5 1 olduqda durna baligi ve xanibaluq pH 4 5 de simal qizilbaligi ve angvil mehv olur pH in sonraki azalmasi tursuluq cirklenmesine rezistent davamli heseratlar ve bezi nadir fito ve zooplanktonlar qalir Turs gollerde ag mamirin guclu inkisafi musahide olunur bu ise hemin su hovzesinin bioloji olu olmasini gosterir Belelikle pH lt 6 5 olduqda neqativ netice ozunu gosterir pH lt 5 olduqda ise normal heyat formalari dayanir Turs yagislar ve mese Turs yagislar mese bag parklara boyuk ziyan yetirir Turs muhite malik olan mese torpagi ve bataqliqlara dusen turs yagislar tursuluq derecesini bir qeder de yukseldir ve canli alemi pozur Qeyd edek ki iyneyarpaqli agac cinsleri turs yagislara daha cox hessasdir Bu sebebden dunyanin muxtelif regionlarinda 31 mln ha mese mehv olur Bele ki Almaniyanin erazisinde tursulu yagislarin tesirinden kuknar meselerinin demek olar ki ucde biri zedelenmisdir Almaniya ile Cexiyanin serhed hissesinde bu sebebden xeyli mese sahesi siradan cixmisdir Almaniyanin meseli Bavariya ve Baden vilayetlerinde mese erazilerinin yariya qederi turs yagislardan ziyan cekmisler 1980 ci ilde ag sam meselerinin 60 i saglam idi Iki ilden sonra onlarin 98 i mehv olmus ve ya mehv olmaq tehlukesi altinda qalmisdir Kanadada 300 yasli balzam kuknari agaclari tursulu yagislarin tesirinden mehv olmusdur Turs yagislar Simali Appalacda Simali Amerikada dag silsilesi qirmizi kuknardan ibaret dag meselerinin veziyyetinin pislesmesine ve mehvine sebeb olmusdur Avropanin simalinda tursulu yagislarin tesirinden meselerin 50 i ziyan cekmisdir Turs yagislarin tesirinden torpaqda aluminiumun hereketi suretlenir bu ise bitkini qidalandiran xirda kokler ucun zeherli sayilir ve onlarin 50 e qederi mehv olur agaclarin yarpaqlari ve iyneleri quruyub tokulur cavan tumurcuqlar suse kimi kovrek olub qirilir Agaclar xestelik ve zerervericilerin tesirine qarsi davamsiz olur Turs yagislar neticesinde meseler deqradasiyaya ugradiqda ve ya quruduqda oradaki vehsi heyvanlar da didergin dusur ve ya mehv olurlar Mese ekosistemi dagildiqda eroziya prosesi bas verir su hovzeleri zibillenir su ehtiyati tukenir En azi onu da gozlemek olar ki mehv olmus agaclar asidofil novlerle yeni tursuluq seven evez oluna biler Bele novlerin terkibi mehdud olub ekseriyyeti mamirlar qijilar ve diger alcaqboylu bitkilerden ibaretdir bele saheler iqtisadi baximdan hetta mal qara otarilmasi ucun de az qiymetli hesab olunur Turs yagislar ve kend teserrufati bitkilerinin mehsuldarligi Mueyyen edilmisdir ki kend teserrufati bitkilerinin boyume ve yetismesinin yagintilarin tursulugundan asililigini bitkilerin fiziologiyasi mikroorqanizmlerin inkisafi ve bir sira faktorlarin qarsiliqli elaqeleri tesdiq edir Odur ki turs yagislarin kend teserrufati bitkilerinin mehsuldarligina ve mehsulun keyfiyyetine tesirini gosteren butun kemiyyet ucotu aparilmalidir Turs yagislar torpagin fiziki kimyevi xasselerini deyisir munbitliyini azaldir canli alemin fizioloji inkisafini pozur deqradasiyaya ugradir kend teserrufati bitkilerinin mehsuldarligini asagi salir Torpagin tursulugu pH 3 e endikde praktiki olaraq behresiz olur En cox tayqa zonasinin torpaqlari tursulasmaga meruz qalir Bir cox heyvan ve bitkiler yuksek turs torpaqlarda meskunlasa bilmir Tursulu yagislar seth sularini ve torpagin ust horizontlarini tursulasdirmaqla yanasi hem de asagi enen su axini ile butun torpaq profili boyu yayilir ve qrunt sularinin da xeyli tursulasmasina sebeb olur Turs yagislar ve materiallar esyalar Turs yagislarin neticelerinden biri de arxitektur binalarin ve incesenet eserlerinin dagilmasidir Tursu ile eheng dasi arasinda qarsiliqli elaqe olduqca tez asinmaga ve eroziyaya sebeb oldugundan eheng dasindan ve ya mermerden hazirlanmis tarixi qiymete malik olan emallar memulatlar dagilmaga meruz qalir Qeyd etmek lazimdir ki yuz ve hetta min illerden beri cuzi deyisilmis abideler ve binalar indi turs yagislarin tesirinden ovulub dagilir Yunanistan ve Italiyada antik abidelerin saxlanmasi ciddi probleme cevrilmisdir Mutexessisler aluminiumun ve diger zeherli maddelerin o cumleden qurgusunun tursulu yagislarla hell olmasindan da son derece narahatliq kecirirler bele ki turs yagislar seth ve qrunt sularinin cirklenmesine getirib cixara biler Turs yagislarin bir sira konstruktiv materiallara tesiri ilbeil daha aydin gorunur Amerika metbuatinin melumatina gore tursulu yagislarin tesirinden metallar suretle korroziyaya ugrayir Bele ki ABS da teyyarelerin ve korpulerin dagilmasina bele sebeb olur Esas zedeleyici inqrediyentler hidrogen kationu kukurd 2 oksid azot oksidleri hemcinin ozon formaldehid ve hidrogen peroksidi sayilir Materiallarin dagilma intensivliyi onun mesameliyinden asilidir Bele ki xususi seth yuksek olduqca onun sorbsiya qabiliyyeti de artiq olur Tikintinin konstruktiv xususiyyetinden asili olaraq sethinde muxtelif oyuqlar olduqda onlar tursulu yagislarin toplayicisi vezifesini gorur istismar seraitinden kuleyin sureti temperatur rutubetlik ve s asili olaraq heyatda uc qrup materiala daha cox diqqet yetirilir Metallardan paslanmayan polad ve sinklenmis demirlere Tikinti materiallarindan binalarin xarici konstruksiyasi materialina Qoruyucu materiallara boya lak ve seth ortuyu polimerlere ve qazlarin tesiri zamani onlarin zedeleyici tesiri metallarin istiraki ile katalitik reaksiyanin intensivliyi hemcinin sinergizmden yeni bir maddenin digerine tesirini guclendirme qabiliyyetinden asilidir Bu zaman cox vaxt beraber korroziya musahide olunur Avropa parlamentinin melumatina gore turs yagintilarin toretdiyi iqtisadi ziyan umumi milli mehsulun 4 ni teskil edir Tursulu yagislarla uzunmuddetli pesrpektivde mubarize strategiyasini secdikde bunu nezere almaq lazimdir Turs yagislarin ekoloji problemini hell etmek ucun asagidaki tedbirlerin heyata kecirilmesi vacibdir Bele ki kukurd ve azot oksidlerin tullantilari ilk novbede kukurd qazinin buraxilmasi keskin azaldilmalidir bele ki sulfat tursusu ve onun duzlari tursulu yagisin yaranmasinin 70 80 ni teskil edir Melumdur ki yeni texnologiya tetbiq ederek a yanacaga qenaet etmek b yanacaqdan kukurdu kenarlasdirmaq v tustu bacasindan cixan kukurd ve azot oksidini tutmaq uzre tedbirler heyata kecirilmelidir Xarici kecidler 1 Tursu yagislariHemcinin baxTursulu yagislarIstinadlar