Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | qurğuşun, Pb, 82 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 14, 6, p | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 207.2 q/mol | |||||
| Elektron formulu | 4f14 5d10 6s2 6p2 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 327.46 °C (600.61 K, 621.43 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 1749 °C (2022 K, 3180 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Qurğuşun (Pb) (lat. Plumbum) – D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 82-ci element. Adətən bitkilərdə qurğuşunun miqdarı az olur: külün çəkisinin təxminən 1–2 mində bir faizi qədər. Qurğuşunun miqdarının son həddi müəyyənləşdirilməmişdir. Bitki məhsulları heyvan məhsullarına nəzərən daha çox qurğuşuna malik olurlar. Səbəbi yay yarpaq tökülməsi və havada qurğuşunun yüksək miqdarda olmasıdır. Amma, qurğuşunu toplayaraq bitkilər havanı təmizləyirlər.
Qurğuşunun miqdarı çox olduqda yonca və yulafın böyüməsi ləngiyir.
Çəkisi 70 kq olan yaşlı adamın orqanizmində 120 mq qurğuşun olur. Insan sutkada orta hesabla 26–42 mkq qurğuşun qəbul edir. Normada sümükdə qurğuşunun miqdarı 20 mq/kq, qara ciyərdə 1 mq/kq, böyrəklərdə 0,8 mq/kq, baş beyində 0,1 mq/kq olur. Sümüklərdə bioloji yarımparçalanma dövrü 10 ildir. Yaşlandıqca insanın sümüyündə toplanan qurğuşunun miqdarı artır və 30–40 yaşında olan və məşğuliyyəti qurğuşun ilə çirklənmə ilə əlaqədar olmayan adamların sümüyündə 80–200 mq olur.
Qurğuşun zülal sintezinə, hüceyrələrin enerji balansına və genetik aparata aktiv təsir edir, sümük toxumalarının mübadilə prosesində iştirak edir. Qurğuşun bir sıra fermentləri məhv edərək porfinlərin və qemmin sintezini pozur. Qurğuşun ateroskleroza meyilliliyi artır. Uşaqlar böyüklərə nisbətən qurğuşuna daha həssasdırlar.
Böyük qatılıqda qurğuşun zəhərdir, bütün canlılara təsir edir, dəyişikliklər yaradır, xüsusən də əsəb sistemində, qanda və damarlarda. Insan üçün qurğuşunun zəhərlilik dozası 1 mq, öldürücü dozası 10000 mq-dır.
Qurğuşun insan orqanizminə hava və qurğuşuna malik qida ilə daxil olur.
Qurğuşunun daha geniş məlum olan və insan tərəfindən daha geniş istifadə olunan birləşmələri aşağıdakılardır:
PbO2 – qurğuşun (IV) oksid.
Pb(CH3COO)2 – qurğuşun asetat
Pb3O4 – surik.
Qurğuşun çox-çox qədimlərdən insanlara məlum olan qızıl, gümüş, mis, qalay, dəmir və civə kimi çoxdan məlumdur.
Insan orqanizmində qurğuşun atomlarının sayı 2,3·1020, bir insan hüceyrəsində 2,3·106 ədəddir.
Qida məhsulları ilə qurğuşunun sutka ərzində orqanizmə daxil olan miqdarı 0,44 mq, su ilə daxil olan miqdarı 0,1 mq-a qədərdir.
Qurğuşun suriki boyağı metal səthlərini dekorativ işləmək və korroziyadan qorumaq üçün istifadə edilir.
Qurğuşun oksid doymuş qırmızı-narıncı rəngə malik olur.
Qurğuşun çox qədim zamanlardan insanlara məlumdur. Bu metalın yumşaq və tez əriyən olması onun emalını kifayət qədər asan edir. Havada qurğuşunun üzərində nazik ağ karbon qatı əmələ gəlir. Bu korroziya kimi proseslərin qarşısını alaraq, qurğuşunu damların, sarkofaqların, su navalçalarının hazırlanması üçün ideal materiala çevirir.
Qurğuşun tərkibli qara, ağ, qırmızı rəngli filizlər kosmetikada istifadə olunur. Elementin latın adı – plumbum –Pb — plomblamaq sözünü ifadə edir. Elementin yüksək sıxlığa malik olması onun geniş spektrdə tətbiqini təmin edir: tilov üçün ağırlıq, oyun zərləri və s. Qədim Romada qurğuşun asetatı duzunun çaxırların şirinləşdirilməsi üçün istifadə edilməsi məlumdur. Hal-hazırda bu element çap maşınlarının lentlərində, güllələrin hazırlanmasında və s. istifadə olunur.
Qurğuşunun zəhərli təbiətli olması qədim zamanlardan məlum olsa da, yalnız XX-ci əsrdə onun bir sıra tətbiq sahələri məhdudlaşdırılmışdır, bunlara santexnika təmiri, boyalara, şüşələrə, qalaylara əlavələr kimi istifadəsi aiddir.
Bunlardan əlavə qurğuşun avtomobil akkumulyatorlarında istifadə olunur. 1859-cu ildə, mühərriklərin işə salınması üçün kifayət qədər gərginlik yarada bilən və ucuz olan qurğuşunlu-turşulu batareyalar kəşf edilmişlər. Batareya boşaldıqda, sulfat turşusuna yerləşdirilmiş elektrodlar qurğuşun sulfata çevrilirlər. Batareyanın doldurulması bu prosesi geriyə qaytarır.
Mənbə
- Erik Sserri. 30 saniyə kimya haqqında. Moskva: "Ripol klassik", 2014, 155 s.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
82 tallium qurgusun bismutSn Pb Uuq dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre qurgusun Pb 82Qrup Dovr Blok 14 6 pXarici gorunusuAtom kutlesi 207 2 q molElektron formulu 4f14 5d10 6s2 6p2Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 327 46 C 600 61 K 621 43 F Qaynama temperaturu 1749 C 2022 K 3180 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Qurgusun Pb lat Plumbum D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 82 ci element Adeten bitkilerde qurgusunun miqdari az olur kulun cekisinin texminen 1 2 minde bir faizi qeder Qurgusunun miqdarinin son heddi mueyyenlesdirilmemisdir Bitki mehsullari heyvan mehsullarina nezeren daha cox qurgusuna malik olurlar Sebebi yay yarpaq tokulmesi ve havada qurgusunun yuksek miqdarda olmasidir Amma qurgusunu toplayaraq bitkiler havani temizleyirler Qurgusun Qurgusunun miqdari cox olduqda yonca ve yulafin boyumesi lengiyir Cekisi 70 kq olan yasli adamin orqanizminde 120 mq qurgusun olur Insan sutkada orta hesabla 26 42 mkq qurgusun qebul edir Normada sumukde qurgusunun miqdari 20 mq kq qara ciyerde 1 mq kq boyreklerde 0 8 mq kq bas beyinde 0 1 mq kq olur Sumuklerde bioloji yarimparcalanma dovru 10 ildir Yaslandiqca insanin sumuyunde toplanan qurgusunun miqdari artir ve 30 40 yasinda olan ve mesguliyyeti qurgusun ile cirklenme ile elaqedar olmayan adamlarin sumuyunde 80 200 mq olur Qurgusun zulal sintezine huceyrelerin enerji balansina ve genetik aparata aktiv tesir edir sumuk toxumalarinin mubadile prosesinde istirak edir Qurgusun bir sira fermentleri mehv ederek porfinlerin ve qemmin sintezini pozur Qurgusun ateroskleroza meyilliliyi artir Usaqlar boyuklere nisbeten qurgusuna daha hessasdirlar Boyuk qatiliqda qurgusun zeherdir butun canlilara tesir edir deyisiklikler yaradir xususen de eseb sisteminde qanda ve damarlarda Insan ucun qurgusunun zeherlilik dozasi 1 mq oldurucu dozasi 10000 mq dir Qurgusun insan orqanizmine hava ve qurgusuna malik qida ile daxil olur Qurgusunun daha genis melum olan ve insan terefinden daha genis istifade olunan birlesmeleri asagidakilardir PbO2 qurgusun IV oksid Pb CH3COO 2 qurgusun asetat Pb3O4 surik Qurgusun cox cox qedimlerden insanlara melum olan qizil gumus mis qalay demir ve cive kimi coxdan melumdur Insan orqanizminde qurgusun atomlarinin sayi 2 3 1020 bir insan huceyresinde 2 3 106 ededdir Qida mehsullari ile qurgusunun sutka erzinde orqanizme daxil olan miqdari 0 44 mq su ile daxil olan miqdari 0 1 mq a qederdir Qurgusun suriki boyagi metal sethlerini dekorativ islemek ve korroziyadan qorumaq ucun istifade edilir Qurgusun oksid doymus qirmizi narinci renge malik olur Qurgusun cox qedim zamanlardan insanlara melumdur Bu metalin yumsaq ve tez eriyen olmasi onun emalini kifayet qeder asan edir Havada qurgusunun uzerinde nazik ag karbon qati emele gelir Bu korroziya kimi proseslerin qarsisini alaraq qurgusunu damlarin sarkofaqlarin su navalcalarinin hazirlanmasi ucun ideal materiala cevirir Qurgusun terkibli qara ag qirmizi rengli filizler kosmetikada istifade olunur Elementin latin adi plumbum Pb plomblamaq sozunu ifade edir Elementin yuksek sixliga malik olmasi onun genis spektrde tetbiqini temin edir tilov ucun agirliq oyun zerleri ve s Qedim Romada qurgusun asetati duzunun caxirlarin sirinlesdirilmesi ucun istifade edilmesi melumdur Hal hazirda bu element cap masinlarinin lentlerinde gullelerin hazirlanmasinda ve s istifade olunur Qurgusunun zeherli tebietli olmasi qedim zamanlardan melum olsa da yalniz XX ci esrde onun bir sira tetbiq saheleri mehdudlasdirilmisdir bunlara santexnika temiri boyalara suselere qalaylara elaveler kimi istifadesi aiddir Bunlardan elave qurgusun avtomobil akkumulyatorlarinda istifade olunur 1859 cu ilde muherriklerin ise salinmasi ucun kifayet qeder gerginlik yarada bilen ve ucuz olan qurgusunlu tursulu batareyalar kesf edilmisler Batareya bosaldiqda sulfat tursusuna yerlesdirilmis elektrodlar qurgusun sulfata cevrilirler Batareyanin doldurulmasi bu prosesi geriye qaytarir MenbeErik Sserri 30 saniye kimya haqqinda Moskva Ripol klassik 2014 155 s Hemcinin baxQurgusun II sulfidIstinadlarXarici kecidler