Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məmməd Qazax və ya Gülməmməd Gülməmmədov(1899, Qazax rayonu – 1970, Amasya) — Azərbaycan Cümhuriyyətinin zabiti, Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin polkovniki.
| Gülməmməd Gülməmmədov | |
|---|---|
| Gülməmməd Məmmədağa oğlu Gülməmmədov | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Digər adı | Məmməd Qazax |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Yuxarı Salahlı, Qazax |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Amasya, Türkiyə |
| Vətəndaşlığı | |
| Həyat yoldaşı | Semiha xanım |
| Uşaqları | Əyyub, Qiymət, Zəkiyyə |
| Atası | Məmməd ağa |
| Anası | Qiymət xanım |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti |  Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918-1920)  Türkiyə |
| Qoşun növü |  Azərbaycan Cümhuriyyəti Quru Qoşunları  Türkiyə Quru Qoşunları |
| Xidmət illəri | 1918 |
| Rütbəsi |  Albay |
| Döyüşlər | Qarabağ və Zəngəzur döyüşləri (1918-1920) Əsgəran döyüşü Tərtər üsyanı (1920) Qarabağ üsyanı (1920) Türkiyə İstiqlaliyyət Müharibəsi (1920-1923) Şeyx Səid üsyanı (1925) |
| Təltifləri | |
Qarabağ və Zəngəzur döyüşlərində, Əsgəran döyüşündə, Aprel işğalından sonra işğala qarşı baş tutmuş Tərtər üsyanı və Qarabağ üsyanlarında iştirak edib.
Türkiyə İstiqlaliyyət Müharibəsində iştirak edib. İllərlə Türkiyə Silahlı Qüvvələrində xidmət edib.
Həyatı və təhsili
Gülməmməd Gülməmmədov 1899-cu ildə Qazax mahalının Salahlı kəndində anadan olub. Salahlıda ibtidai məktəbi yaxşı qiymətlərlə başa vurduqdan sonra təhsilini Qoridəki Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasında davam etdirib. 1917-ci ildə təhsilini bitirib vətənə qayıdıb. 1918-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyəti elan olunduqdan sonra Azərbaycan ordusuna qoşulan ilk könüllülərdən olub. Hərbi xidmətə Gəncədə polkovnik Süleyman bəy Əfəndiyevin komandanlıq etdiyi hərbi hissədə başlayıb.
Hərbi xidməti
Şamxor döyüşü
Fevral İnqilabından sonra Zaqafqaziya Komissarlığının tələbi ilə Cənubi Qafqazı tərk edən rus hərbi hissələri silahlarını təhvil verməli idilər, lakin bir çox hallarda rus qoşun hissələri silahları təhvil vermək istəmirdilər. 1918-ci ilin yanvar ayının 9-da Gürcüstandan Azərbaycana keçən rus ordusuna aid hərbi eşelonların silahları təhvil verməməsi Şamxor hadisəsinə səbəb oldu. Döyüşdə konüllü dəstələrlə birgə Gülməmməd Gülməmmədovun da xidmət keçdiyi V Yelizavetpol nişançı alayı da iştirak edib Tərksilah edilmiş rus ordusundan 20 ədəd top, 70 ədəd pulemyot, 15000 ədəd tüfəng ələ keçirilərək Müsəlman Korpusunun tabeliyinə verildi.
Azərbaycan Cümhuriyyətində
Azərbaycanın istiqlaliyyəti elan olunduqdan sonra Gülməmməd Gülməmmədov 1918-ci ilin iyun ayının 1-də Gəncə şəhərində açılmış Gəncə Podpraporşiklər Məktəbinə daxil olub. Burada təhsilini tamamladıqdan sonra mülazimi sani rütbəsi ilə Azərbaycan Cümhuriyəti Ordusunun Tatar Atlı Alayında hərbi xidmətə başlayıb.
1918-ci il sentyabrın 15-də Bakı işğaldan azad olunduqdan sonra 1918-ci il sentyabrın 23-də Qarabağ hərəkatı başlayıb. Qarabağ hərəkatına qatılan qüvvələrə 9-cu və 106-cı türk alayları, milli könüllü birliklər və I Azərbaycan diviziyası daxil idi. Gülməmməd bəy bu döyüşlərə öz əmisi, Tatar Atlı Alayının zabiti olan Osman ağa Gülməmmədovun komandiri olduğu atlı bölüyün tərkibinə qatılıb. Qafqaz İslam Ordusu oktyabr ayının 4-də Ağdamdan başlayaraq Şuşa istiqamətində hücuma keçmiş, 8 oktyabr 1918-ci ildə Şuşa şəhəri bütünlüklə erməni–daşnak qüvvələrindən təmizlənmişdir.
1918-ci ilin noyabr ayından etibarən Azərbaycan Cümhuriyyəti Ordusunda yeni hərbi birliklərin yaradılmağına başlandı. Belə hərbi birliklərdən biri də I Atlı Diviziyası idi. Tatar Atlı Alayının əsasında yaradılan diviziyaya I Tatar Atlı Alayı, II Qarabağ Atlı Alayı, III Şəki Atlı Alayı daxil idi. 1918-ci il noyabrın 18-də I piyada diviziyasının I Cavanşir piyada alayı komandirinin sərancamına həqiqi hərbi xidmətini davam etdirmək üçün göndərilib. I piyada diviziyasının baş adyutantı kapitan Baqirağa Bexterevin 1919-cu il martın 1-də imzaladığı xidmət xidmət dəftərçəsinə əsasən Gülməmməd Gülməmmədov 1918-ci il noyabrın 22-də I piyada diviziyasının rabitə rəisi vəzifəsini icra etmək üçün diviziya qərargahına ezam edilir. Hərbi nazirin 1919-cu il martın 22-də verdiyi 139 №-li əmrə əsasən növbəti “praporşik (piyada üzrə)” hərbi rütbəsi alır. 09 iyul 1919-cu il iyulun 9-da hərbi nazirin 320 №-li əmri ilə xidmət yeri süvari diviziyasının I Tatar süvari alayına dəyişdirlir. Sonradan 1919-cu ildən yeni formalaşdırılmış III Şəki Atlı Alayında xidmət etməyə başlayıb.
1920-ci ilin martın 21-də erməni-daşnak qüvvələri Əsgəranda yerləşən Cavanşir Piyada Alayının mövqelərinə qəfil hücum edərək, Əsgəran keçidini ələ keçirib üsyana başladılar. Hücumun ilk günündə milli ordunun zabiti Gülməmməd Gülmməmmədovun da sıralarında olduğu III Şəki Atlı Alayı Tərtər istiqamətində hücuma keçərək Çaylı və Bürcü kəndlərini tutdular. Aprelin 2–də Talış kəndi istiqamətində hücuma keçdilər. İlk hücum uğursuzluqla nəticələnsə də ikinci hücumda Talış, daha sonra isə Göyarx kəndləri də tutulur. Əsgəranda başlayan şiddətli döyüşlər Azərbaycan ordusunun qələbəsi ilə yekunlaşır. Aprel ayının ortalarına qədər davam edən döyüşlərdə düşmən qüvvələri bütünlüklə məhv edilir.
32-lər
1920-ci il martın 21-də Tərtərdə yerləşən 32-ci piyada diviziyasının 282-ci alayı yerini yeni gələn qızıl ordu hissələrinə verən zaman özləri ilə bərabər III Şəki Atlı Alayının atlarını da aparmağa cəhd etdikdə, alayın əsgərləri buna silahlı müqavimət göstərirlər. Öz növbəsində 282-ci alay buna top atəşləri ilə cavab verdikdən sonra III Şəki Atlı Alayı hücuma keçib və 282-ci alayın əsgərlərini demək olar ki tamamilə qırıb. 1920-ci il may ayının 24–dən 25–nə keçən gecə Gəncədə sovet işğalına qarşı üsyan başlayır. Xəbəri dəqiqləşdirmək və Gəncə üsyanına kömək məqsədilə Yevlaxa yola düşən III Şəki Atlı Alayının komandiri Ehsan xan Naxçıvanski və onu müşayiət edən bir neçə hərbçi həbs edilirlər. Onları XI Qırmızı Ordunun Yevlaxda yerləşən qərargahına gətirərək orada öldürürlər. Alay komandirlərinin də güllələnməsindən sonra III Şəki Atlı Alayı parçalanır. Gülməmməd Gülməmmədov alayın 4 nəfər zabit və 27 nəfər əsgərdən ibarət olan 32 nəfərlik kiçik birliyi ilə Qarabağa doğru hərəkət edir. Bərdənin sağ sahilinə keçdikdən sonra burada 1200–1500 nəfərlik yerli üsyançılarla birləşirlər. Burada üsyançılara rəhbərlik edərək Bərdənin sağ sahilindəki bolşevik qüvvələrini şəhərin kənarına sıxışdırıb Qarabağa hərəkət üçün ciddi strateji əhəmiyyət kəsb edən bu mövqeyi bir həftəyə qədər nəzarətdə saxlaya bilirlər.
Qarabağ üsyanı
Bərdədən sonra üsyançılar Şuşa istiqamətində geri çəkilməyə məcbur olurlar. Gülməmməd bəyin əmisi Osman ağa I Tatar Atlı Alayının zabiti idi. Gülməmməd bəy silahdaşları ilə geri çəkilərək I Tatar Atlı Alayı ilə, daha sonra Cavanşir Piyada Alayı və digər hərbi birliklərlə birləşərək Nuru Paşanın komandanlığı altında Qarabağ üsyanına qatılıb. İyun ayının 3-dən 4-ə keçən gecə Şuşaya girərək inqilabi komitənin üzvlərini və fəal kommunistləri həbs ediblər. İyun ayının 15-ə qədər davam edən üsyan əlavə güclərin gətirilməsi və düşmən təyyarələrinin bombardmanı ilə məğlubiyyətə uğrayır. Bundan sonra Gülməmməd Gülməmmədov Cümhuriyyət ordusunun atlı və piyada alaylarının sağ qalan əsgərləri ilə bərabər döyüşlərdə iştirak edərək Qaryagin və Cəbrayıl istiqamətində geri çəkilib, Araz çayından keçərək İrana daxil olublar.
Türkiyədə
Sovet işğalına qarşı baş qaldırmış üsyanlar məğlub olduqdan sonra Azərbaycan Cümhuriyyətinin Ordusunun qalan hərbçilərinin bir qismi Zəngəzuru keçərək Naxçıvana, bir qismi isə Xudafərin istiqamətindən İrana keçərək Türkiyəyə getdilər. Türkiyə sərhədlərinə yaxınlaşanda Azərbaycan hərbçilərinə rəhbərlik edən Nuh bəy Sofiyev komandanlığı Səməd bəy Rəfibəyliyə təhvil verir. Səməd bəyin rəhbərliyi ilə onlar əvvəlcə Şərqi Bəyazidə, daha sonra isə iyun-iyul aylarında Həsənqala və Ərzuruma çatdılar. Topçu batareya və piyadalardan ibarət dəstələr də digər tümənlərin tərkibinə qatıldı. Bir müddət Ərzurumda qaldıqdan sonra Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qərarı ilə bir atlı, bir piyada alayı və topçu batareyasından ibarət 1200 nəfərlik Azərbaycan birliyi Kazım Qarabəkir paşanın komandanlıq etdiyi Şərq ordusunun (XV kolordu) sıralarına qəbul olunur. Məmməd Qazax 1200 nəfərlik Azərbaycan birliyinin tərkibində 56 nəfər zabitdən biri olub
Gülməmməd bəy 1920-ci ilin payızından başlayaraq, 1921-ci ilin əvvəllərinə qədər Şərqi Anadolunun ermənilərdən təmizlənməsi ilə sona çatan Şərq hərəkatında iştirak etmiş, Sarıqamışın, Qarsın, İğdırın, Kağızmanın, Gümrünün geri alınması uğrunda döyüşlərə qatılıb .
Qurtuluş Savaşından sonra 1925-ci ildə Şeyx Səid üsyanının, 1926-cı ildə I Ağrı, 1927-ci ildə II Ağrı üsyanlarının yatırılmasında iştirak edib.
1928-ci ildə İstanbulda hərbi məktəbə daxil olub. 1929-cu ildə hərbi məktəbdən məzun olduqdan sonra üst teğmən rütbəsi ilə Türkiyə Silahlı Qüvvələrində xidmətini davam etdirib.
1934-cü il iyunun 21-də Türkiyədə qəbul edilmiş Soyad qanunundan sonra Gülməmməd Gülməmmədov özünə Məmməd Qazax ad soyadını götürüb.
Uzun illər orduda xidmət etdikdən sonra albay rütbəsində olarkən təqaüdə çıxıb.
Məmməd Qazax 1970-ci ildə Amasya şəhərində dünyasını dəyişib və orada dəfn edilib.
Ailəsi
Gülməmməd Gülməmmədov 5 yaşında olarkən atası Məmməd ağa, bir müddət sonra isə anası Qiymət xanım vəfat edib. Anası Qiymət xanım Vəkilovlar nəslindən olub. Hər iki valideynini itirdikdən sonra əmisi himayəsində böyüyüb.
Məmməd Qazax Amasya şəhərində xidmətdə olduğu zaman orada əslən Qazaxın Aslanbəyli kəndindən olan din xadimi Hacı Mahmud Əfəndinin nəvəsi Veyis Əfəndinin oğlu İbrahim Karanın qızı Semiha xanım ilə ailə qurub. Semiha xanımın anası əslən Daş Salahlıdan olan Gülsəba xanım Mustafa ağa qızı Miralayevadır, 1920-ci ildə qardaşları Yasin bəy və Nəsib bəylə birlikdə Türkiyəyə mühacirətə getmişdir. Polkovnik Məmməd Qazaxın Semiha xanımla evliliyindən Əyyub, Qiymət və Zəkiyyə adlı övladları olub. Həyat yoldaşı Semiha xanım isə 1996-cı ildə Amasyada vəfat edib və yoldaşı Məmməd bəyin yanında dəfn edilib.
Mükafatları
![image]()
— 1923-cü ildə Türkiyə İstiqlaliyyət Savaşında göstərdiyi xidmətlərə görə ilə təltif edilib.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 114. ISBN .
- . 2018-09-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-22.
- Mehman Süleymanov. Azərbaycan Ordusunun tarixi: I cild: 1917-1918. Bakı: Maarif. 2018. səh. 172. 2021-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-17.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). II. Bakı: Lider nəşriyyat. 2005. səh. 371. ISBN . 2015-10-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
- Şahbazov, Atamalı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunun zabit və hərbi məmurları (az.). Bakı: Maarif nəşriyyatı. 2020. 182. ISBN . 2023-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-14.
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 116. ISBN .
- Nəsiman Yaqublu. Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycanda (PDF). Bakı: Ol. 2013. səh. 32. ISBN . 2023-02-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-02-24.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). II. Bakı: Lider nəşriyyat. 2005. səh. 106. ISBN . 2015-10-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
- Mehmet Rıhtım, Mehman Süleymanov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Qafqaz İslam Ordusu. Bakı: Qafqaz Araşdırmaları İnstitutu. 2008. səh. 214. ISBN . 2023-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-24.
- Mehman Süleymanov. Nuru paşa və silahdaşları. Bakı. 2014. səh. 137. 2020-11-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-17.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. səh. 192. ISBN . 2022-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 117. ISBN .
- Şəmistan Nəzirli. "İyirminci ildə Qarabağ döyüşləri" (az.). anl.az. 2017-08-08. 2022-12-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-15.
- Mehman Süleymanov. Azərbaycan Ordusunun tarixi: noyabr 1918-aprel 1920. II. Bakı: Maarif. 2018. səh. 620. ISBN . 2023-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-17.
- . VIII. Bakı: . 2018. Archived from the original on 2020-04-07. İstifadə tarixi: 2023-02-15.
- Vilayət Quliyev. Из наследия политической эмиграции Азербайджана в Польше: 30-ые годы XX века. Torun: Изд-во Адама Маршалека. 2010. səh. 285. ISBN . 2023-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-23.
- Xanlar Bayramov. Gəncə Üsyanı – 1920 (az.). Bakı: «Ləman» nəşriyyat-poliqrafiya. 2010. səh. 54. 2023-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-24.
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 118. ISBN .
- Mehman Süleymanov. Azərbaycan Ordusunun tarixi:1920-1922. III. Bakı: Maarif. 2018. səh. 82-83. ISBN . 2023-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-24.
- Vilayət Quliyev. Из наследия политической эмиграции Азербайджана в Польше: 30-ые годы XX века. Torun: Изд-во Адама Маршалека. 2010. səh. 289. ISBN . 2023-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-23.
- Xaləddin İbrahimli. Azərbaycan mühacirəti tarixi. Bakı: Elm və təhsil. 2012. səh. 50. 2023-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-17.
- Çingiz Salahlı. "Он освобождал Баку" (rus). zerbaijan.com. 2003-09-13. 2008-05-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-24.
- Vilayət Quliyev. Из наследия политической эмиграции Азербайджана в Польше: 30-ые годы XX века. Torun: Изд-во Адама Маршалека. 2010. səh. 295. ISBN . 2023-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-23.
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 119. ISBN .
- Orxan Cəbrayıl. "Gəncədə başlayıb Ankarada bitən bir ömrün hekayəsi – polkovnik Məmməd Ağpolad" (az.). interposta.info. 2017-12-10. 2023-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-15.
- Mehman Ağayev. Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türkiye Azerbaycan İlişkileri (PDF). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. 2008. səh. 196. ISBN . 2023-01-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-03-28.
- Abdulhamit Avşar. Türkiyənin İstiqlal müharibəsində Azərbaycan türkləri: Türkiyə arxiv sənədləri və mətbuatında: 1919-1922. Bakı: AzAtaM. 2007. səh. 45. 2022-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-24.
- Mehman Ağayev. Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türkiye Azerbaycan İlişkileri (PDF). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. 2008. səh. 197. ISBN . 2023-01-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-03-28.
- Orxan Cəbrayıl. "Gəncədə başlayıb Ankarada bitən bir ömrün hekayəsi – polkovnik Məmməd Ağpolad" (az.). interposta.info. 2017-12-10. 2023-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-17.
- Vasif Qafarov. "Azərbaycanlıların Türkiyəyə etdiyi yardımı Osmanlı arxivlərindən öyrənmək olar" (az.). Azərbaycan qəzeti. 2015-04-25. 2018-02-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-17.
- "Soy adı kanunu" (PDF), T.C. Resmî Gazete, Ankara, 1, 1934-07-02, 2022-03-03 tarixində (PDF)
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 121. ISBN .
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. səh. 120. ISBN .
Ədəbiyyat
- Ədalət Tahirzadə, Orxan Cəbrayıl. Qurtuluş Savaşının azərbaycanlı zabitləri. Bakı: Çapar nəşriyyatı. 2022. ISBN .
- Mehman Ağayev. Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türkiye Azerbaycan İlişkileri (PDF). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. 2008. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Memmed Qazax ve ya Gulmemmed Gulmemmedov 1899 Qazax rayonu 1970 Amasya Azerbaycan Cumhuriyyetinin zabiti Turkiye Silahli Quvvelerinin polkovniki Gulmemmed GulmemmedovGulmemmed Memmedaga oglu GulmemmedovSexsi melumatlarDiger adi Memmed QazaxDogum tarixi 1899Dogum yeri Yuxari Salahli QazaxVefat tarixi 1970Vefat yeri Amasya TurkiyeVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC TurkiyeHeyat yoldasi Semiha xanimUsaqlari Eyyub Qiymet ZekiyyeAtasi Memmed agaAnasi Qiymet xanimHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Azerbaycan Cumhuriyyeti 1918 1920 TurkiyeQosun novu Azerbaycan Cumhuriyyeti Quru Qosunlari Turkiye Quru QosunlariXidmet illeri 1918Rutbesi AlbayDoyusler Qarabag ve Zengezur doyusleri 1918 1920 Esgeran doyusu Terter usyani 1920 Qarabag usyani 1920 Turkiye Istiqlaliyyet Muharibesi 1920 1923 Seyx Seid usyani 1925 Teltifleri Qarabag ve Zengezur doyuslerinde Esgeran doyusunde Aprel isgalindan sonra isgala qarsi bas tutmus Terter usyani ve Qarabag usyanlarinda istirak edib Turkiye Istiqlaliyyet Muharibesinde istirak edib Illerle Turkiye Silahli Quvvelerinde xidmet edib Heyati ve tehsiliGulmemmed Gulmemmedov 1899 cu ilde Qazax mahalinin Salahli kendinde anadan olub Salahlida ibtidai mektebi yaxsi qiymetlerle basa vurduqdan sonra tehsilini Qorideki Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasinda davam etdirib 1917 ci ilde tehsilini bitirib vetene qayidib 1918 ci ilde Azerbaycan Cumhuriyyeti elan olunduqdan sonra Azerbaycan ordusuna qosulan ilk konullulerden olub Herbi xidmete Gencede polkovnik Suleyman bey Efendiyevin komandanliq etdiyi herbi hissede baslayib Herbi xidmetiSamxor doyusu Fevral Inqilabindan sonra Zaqafqaziya Komissarliginin telebi ile Cenubi Qafqazi terk eden rus herbi hisseleri silahlarini tehvil vermeli idiler lakin bir cox hallarda rus qosun hisseleri silahlari tehvil vermek istemirdiler 1918 ci ilin yanvar ayinin 9 da Gurcustandan Azerbaycana kecen rus ordusuna aid herbi eselonlarin silahlari tehvil vermemesi Samxor hadisesine sebeb oldu Doyusde konullu destelerle birge Gulmemmed Gulmemmedovun da xidmet kecdiyi V Yelizavetpol nisanci alayi da istirak edib Terksilah edilmis rus ordusundan 20 eded top 70 eded pulemyot 15000 eded tufeng ele kecirilerek Muselman Korpusunun tabeliyine verildi Azerbaycan Cumhuriyyetinde Azerbaycanin istiqlaliyyeti elan olunduqdan sonra Gulmemmed Gulmemmedov 1918 ci ilin iyun ayinin 1 de Gence seherinde acilmis Gence Podpraporsikler Mektebine daxil olub Burada tehsilini tamamladiqdan sonra mulazimi sani rutbesi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Ordusunun Tatar Atli Alayinda herbi xidmete baslayib 1918 ci il sentyabrin 15 de Baki isgaldan azad olunduqdan sonra 1918 ci il sentyabrin 23 de Qarabag herekati baslayib Qarabag herekatina qatilan quvvelere 9 cu ve 106 ci turk alaylari milli konullu birlikler ve I Azerbaycan diviziyasi daxil idi Gulmemmed bey bu doyuslere oz emisi Tatar Atli Alayinin zabiti olan Osman aga Gulmemmedovun komandiri oldugu atli boluyun terkibine qatilib Qafqaz Islam Ordusu oktyabr ayinin 4 de Agdamdan baslayaraq Susa istiqametinde hucuma kecmis 8 oktyabr 1918 ci ilde Susa seheri butunlukle ermeni dasnak quvvelerinden temizlenmisdir 1918 ci ilin noyabr ayindan etibaren Azerbaycan Cumhuriyyeti Ordusunda yeni herbi birliklerin yaradilmagina baslandi Bele herbi birliklerden biri de I Atli Diviziyasi idi Tatar Atli Alayinin esasinda yaradilan diviziyaya I Tatar Atli Alayi II Qarabag Atli Alayi III Seki Atli Alayi daxil idi 1918 ci il noyabrin 18 de I piyada diviziyasinin I Cavansir piyada alayi komandirinin serancamina heqiqi herbi xidmetini davam etdirmek ucun gonderilib I piyada diviziyasinin bas adyutanti kapitan Baqiraga Bexterevin 1919 cu il martin 1 de imzaladigi xidmet xidmet deftercesine esasen Gulmemmed Gulmemmedov 1918 ci il noyabrin 22 de I piyada diviziyasinin rabite reisi vezifesini icra etmek ucun diviziya qerargahina ezam edilir Herbi nazirin 1919 cu il martin 22 de verdiyi 139 li emre esasen novbeti praporsik piyada uzre herbi rutbesi alir 09 iyul 1919 cu il iyulun 9 da herbi nazirin 320 li emri ile xidmet yeri suvari diviziyasinin I Tatar suvari alayina deyisdirlir Sonradan 1919 cu ilden yeni formalasdirilmis III Seki Atli Alayinda xidmet etmeye baslayib 1920 ci ilin martin 21 de ermeni dasnak quvveleri Esgeranda yerlesen Cavansir Piyada Alayinin movqelerine qefil hucum ederek Esgeran kecidini ele kecirib usyana basladilar Hucumun ilk gununde milli ordunun zabiti Gulmemmed Gulmmemmedovun da siralarinda oldugu III Seki Atli Alayi Terter istiqametinde hucuma kecerek Cayli ve Burcu kendlerini tutdular Aprelin 2 de Talis kendi istiqametinde hucuma kecdiler Ilk hucum ugursuzluqla neticelense de ikinci hucumda Talis daha sonra ise Goyarx kendleri de tutulur Esgeranda baslayan siddetli doyusler Azerbaycan ordusunun qelebesi ile yekunlasir Aprel ayinin ortalarina qeder davam eden doyuslerde dusmen quvveleri butunlukle mehv edilir 32 ler Soldan Memmed Agpolad Baba bey Behbud Memmed Qazax Oturanlar sagdan Osman Qazax Eyyub Sayqin 1920 ci il martin 21 de Terterde yerlesen 32 ci piyada diviziyasinin 282 ci alayi yerini yeni gelen qizil ordu hisselerine veren zaman ozleri ile beraber III Seki Atli Alayinin atlarini da aparmaga cehd etdikde alayin esgerleri buna silahli muqavimet gosterirler Oz novbesinde 282 ci alay buna top atesleri ile cavab verdikden sonra III Seki Atli Alayi hucuma kecib ve 282 ci alayin esgerlerini demek olar ki tamamile qirib 1920 ci il may ayinin 24 den 25 ne kecen gece Gencede sovet isgalina qarsi usyan baslayir Xeberi deqiqlesdirmek ve Gence usyanina komek meqsedile Yevlaxa yola dusen III Seki Atli Alayinin komandiri Ehsan xan Naxcivanski ve onu musayiet eden bir nece herbci hebs edilirler Onlari XI Qirmizi Ordunun Yevlaxda yerlesen qerargahina getirerek orada oldururler Alay komandirlerinin de gullelenmesinden sonra III Seki Atli Alayi parcalanir Gulmemmed Gulmemmedov alayin 4 nefer zabit ve 27 nefer esgerden ibaret olan 32 neferlik kicik birliyi ile Qarabaga dogru hereket edir Berdenin sag sahiline kecdikden sonra burada 1200 1500 neferlik yerli usyancilarla birlesirler Burada usyancilara rehberlik ederek Berdenin sag sahilindeki bolsevik quvvelerini seherin kenarina sixisdirib Qarabaga hereket ucun ciddi strateji ehemiyyet kesb eden bu movqeyi bir hefteye qeder nezaretde saxlaya bilirler Qarabag usyani Berdeden sonra usyancilar Susa istiqametinde geri cekilmeye mecbur olurlar Gulmemmed beyin emisi Osman aga I Tatar Atli Alayinin zabiti idi Gulmemmed bey silahdaslari ile geri cekilerek I Tatar Atli Alayi ile daha sonra Cavansir Piyada Alayi ve diger herbi birliklerle birleserek Nuru Pasanin komandanligi altinda Qarabag usyanina qatilib Iyun ayinin 3 den 4 e kecen gece Susaya girerek inqilabi komitenin uzvlerini ve feal kommunistleri hebs edibler Iyun ayinin 15 e qeder davam eden usyan elave guclerin getirilmesi ve dusmen teyyarelerinin bombardmani ile meglubiyyete ugrayir Bundan sonra Gulmemmed Gulmemmedov Cumhuriyyet ordusunun atli ve piyada alaylarinin sag qalan esgerleri ile beraber doyuslerde istirak ederek Qaryagin ve Cebrayil istiqametinde geri cekilib Araz cayindan kecerek Irana daxil olublar Turkiyede Ayaq uste duranlar soldan saga Baba bey Behbud Gulmemmed bey Qazax Firudin Daryal Demir bey Sovet isgalina qarsi bas qaldirmis usyanlar meglub olduqdan sonra Azerbaycan Cumhuriyyetinin Ordusunun qalan herbcilerinin bir qismi Zengezuru kecerek Naxcivana bir qismi ise Xudaferin istiqametinden Irana kecerek Turkiyeye getdiler Turkiye serhedlerine yaxinlasanda Azerbaycan herbcilerine rehberlik eden Nuh bey Sofiyev komandanligi Semed bey Refibeyliye tehvil verir Semed beyin rehberliyi ile onlar evvelce Serqi Beyazide daha sonra ise iyun iyul aylarinda Hesenqala ve Erzuruma catdilar Topcu batareya ve piyadalardan ibaret desteler de diger tumenlerin terkibine qatildi Bir muddet Erzurumda qaldiqdan sonra Turkiye Boyuk Millet Meclisinin qerari ile bir atli bir piyada alayi ve topcu batareyasindan ibaret 1200 neferlik Azerbaycan birliyi Kazim Qarabekir pasanin komandanliq etdiyi Serq ordusunun XV kolordu siralarina qebul olunur Memmed Qazax 1200 neferlik Azerbaycan birliyinin terkibinde 56 nefer zabitden biri olub Gulmemmed bey 1920 ci ilin payizindan baslayaraq 1921 ci ilin evvellerine qeder Serqi Anadolunun ermenilerden temizlenmesi ile sona catan Serq herekatinda istirak etmis Sariqamisin Qarsin Igdirin Kagizmanin Gumrunun geri alinmasi ugrunda doyuslere qatilib Qurtulus Savasindan sonra 1925 ci ilde Seyx Seid usyaninin 1926 ci ilde I Agri 1927 ci ilde II Agri usyanlarinin yatirilmasinda istirak edib 1928 ci ilde Istanbulda herbi mektebe daxil olub 1929 cu ilde herbi mektebden mezun olduqdan sonra ust tegmen rutbesi ile Turkiye Silahli Quvvelerinde xidmetini davam etdirib 1934 cu il iyunun 21 de Turkiyede qebul edilmis Soyad qanunundan sonra Gulmemmed Gulmemmedov ozune Memmed Qazax ad soyadini goturub Uzun iller orduda xidmet etdikden sonra albay rutbesinde olarken teqaude cixib Memmed Qazax 1970 ci ilde Amasya seherinde dunyasini deyisib ve orada defn edilib AilesiMemmed Qazaxin toy merasiminden bir fotosekil Gulmemmed Gulmemmedov 5 yasinda olarken atasi Memmed aga bir muddet sonra ise anasi Qiymet xanim vefat edib Anasi Qiymet xanim Vekilovlar neslinden olub Her iki valideynini itirdikden sonra emisi himayesinde boyuyub Memmed Qazax Amasya seherinde xidmetde oldugu zaman orada eslen Qazaxin Aslanbeyli kendinden olan din xadimi Haci Mahmud Efendinin nevesi Veyis Efendinin oglu Ibrahim Karanin qizi Semiha xanim ile aile qurub Semiha xanimin anasi eslen Das Salahlidan olan Gulseba xanim Mustafa aga qizi Miralayevadir 1920 ci ilde qardaslari Yasin bey ve Nesib beyle birlikde Turkiyeye muhacirete getmisdir Polkovnik Memmed Qazaxin Semiha xanimla evliliyinden Eyyub Qiymet ve Zekiyye adli ovladlari olub Heyat yoldasi Semiha xanim ise 1996 ci ilde Amasyada vefat edib ve yoldasi Memmed beyin yaninda defn edilib Mukafatlari 1923 cu ilde Turkiye Istiqlaliyyet Savasinda gosterdiyi xidmetlere gore Istiqlal medali ile teltif edilib Hemcinin baxMemmed Agpolad Yunis Sekerov Cahangir bey NovruzovIstinadlarEdalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 114 ISBN 978 9952 5513 4 1 2018 09 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 22 Mehman Suleymanov Azerbaycan Ordusunun tarixi I cild 1917 1918 Baki Maarif 2018 seh 172 2021 05 11 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 17 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF II Baki Lider nesriyyat 2005 seh 371 ISBN 9952 417 44 4 2015 10 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 05 Sahbazov Atamali Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ordusunun zabit ve herbi memurlari az Baki Maarif nesriyyati 2020 182 ISBN 978 9952 37 141 3 2023 11 14 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 14 Edalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 116 ISBN 978 9952 5513 4 1 Nesiman Yaqublu Qafqaz Islam Ordusu Azerbaycanda PDF Baki Ol 2013 seh 32 ISBN 978 9952 484 53 3 2023 02 24 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 02 24 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF II Baki Lider nesriyyat 2005 seh 106 ISBN 9952 417 44 4 2015 10 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 05 Mehmet Rihtim Mehman Suleymanov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ve Qafqaz Islam Ordusu Baki Qafqaz Arasdirmalari Institutu 2008 seh 214 ISBN 9952 426 23 2 2023 02 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 24 Mehman Suleymanov Nuru pasa ve silahdaslari Baki 2014 seh 137 2020 11 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 17 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF I Baki Lider nesriyyat 2004 seh 192 ISBN 9952 417 14 2 2022 03 06 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 05 Edalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 117 ISBN 978 9952 5513 4 1 Semistan Nezirli Iyirminci ilde Qarabag doyusleri az anl az 2017 08 08 2022 12 07 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 15 Mehman Suleymanov Azerbaycan Ordusunun tarixi noyabr 1918 aprel 1920 II Baki Maarif 2018 seh 620 ISBN 978 9952 37 139 0 2023 02 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 17 VIII Baki AMEA Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2018 Archived from the original on 2020 04 07 Istifade tarixi 2023 02 15 Vilayet Quliyev Iz naslediya politicheskoj emigracii Azerbajdzhana v Polshe 30 ye gody XX veka Torun Izd vo Adama Marshaleka 2010 seh 285 ISBN 978 83 7611 754 6 2023 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 23 Xanlar Bayramov Gence Usyani 1920 az Baki Leman nesriyyat poliqrafiya 2010 seh 54 2023 02 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 24 Edalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 118 ISBN 978 9952 5513 4 1 Mehman Suleymanov Azerbaycan Ordusunun tarixi 1920 1922 III Baki Maarif 2018 seh 82 83 ISBN 978 9952 37 140 6 2023 02 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 24 Vilayet Quliyev Iz naslediya politicheskoj emigracii Azerbajdzhana v Polshe 30 ye gody XX veka Torun Izd vo Adama Marshaleka 2010 seh 289 ISBN 978 83 7611 754 6 2023 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 23 Xaleddin Ibrahimli Azerbaycan muhacireti tarixi Baki Elm ve tehsil 2012 seh 50 2023 02 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 17 Cingiz Salahli On osvobozhdal Baku rus zerbaijan com 2003 09 13 2008 05 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 24 Vilayet Quliyev Iz naslediya politicheskoj emigracii Azerbajdzhana v Polshe 30 ye gody XX veka Torun Izd vo Adama Marshaleka 2010 seh 295 ISBN 978 83 7611 754 6 2023 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 23 Edalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 119 ISBN 978 9952 5513 4 1 Orxan Cebrayil Gencede baslayib Ankarada biten bir omrun hekayesi polkovnik Memmed Agpolad az interposta info 2017 12 10 2023 02 15 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 15 Mehman Agayev Kurtulus Savasi Yillarinda Turkiye Azerbaycan Iliskileri PDF Istanbul IQ Kultur Sanat Yayincilik 2008 seh 196 ISBN 9789752552364 2023 01 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 03 28 Abdulhamit Avsar Turkiyenin Istiqlal muharibesinde Azerbaycan turkleri Turkiye arxiv senedleri ve metbuatinda 1919 1922 Baki AzAtaM 2007 seh 45 2022 06 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 24 Mehman Agayev Kurtulus Savasi Yillarinda Turkiye Azerbaycan Iliskileri PDF Istanbul IQ Kultur Sanat Yayincilik 2008 seh 197 ISBN 9789752552364 2023 01 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 03 28 Orxan Cebrayil Gencede baslayib Ankarada biten bir omrun hekayesi polkovnik Memmed Agpolad az interposta info 2017 12 10 2023 02 15 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 17 Vasif Qafarov Azerbaycanlilarin Turkiyeye etdiyi yardimi Osmanli arxivlerinden oyrenmek olar az Azerbaycan qezeti 2015 04 25 2018 02 11 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 17 Soy adi kanunu PDF T C Resmi Gazete Ankara 1 1934 07 02 2022 03 03 tarixinde PDF Edalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 121 ISBN 978 9952 5513 4 1 Edalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 seh 120 ISBN 978 9952 5513 4 1 EdebiyyatEdalet Tahirzade Orxan Cebrayil Qurtulus Savasinin azerbaycanli zabitleri Baki Capar nesriyyati 2022 ISBN 978 9952 5513 4 1 Mehman Agayev Kurtulus Savasi Yillarinda Turkiye Azerbaycan Iliskileri PDF Istanbul IQ Kultur Sanat Yayincilik 2008 ISBN 9789752552364