Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Əsgəran döyüşü (1920) — Azərbaycan ordusu hissələrinin 1920-ci ilin mart-aprelində erməni qoşunlarına qarşı apardığı hərbi əməliyyatın tərkib hissəsi.
| Əsgəran döyüşü | |
|---|---|
| Tarix | 1920 |
| Yeri | |
Hadisələrin gedişatı
Bu məntəqə hər iki tərəf üçün strateji əhəmiyyət kəsb edirdi. Onun nəzarətə alınması Qarabağda hərbi təşəbbüsün əldə saxlanması üçün başlıca amil idi. Buna görə də 1920-ci il martın 21-də, Novruz bayramı gecəsi erməni-daşnak qüvvələri Qarabağın bir sıra məntəqələri ilə bərabər, Əsgərandakı Cümhuriyyət ordusu postlarının üzərinə hücuma keçmiş və bu postlarda dayanan azsaylı qüvvələri məhv etmişdi. Bununla da, Əsgəran keçidi bağlanmış, Xankəndidə və Şuşada yerləşən hərbi qarnizon çətin vəziyyətə düşmüşdü. Qarabağın Azərbaycandan qoparılmasına yol verməmək, bölgədəki erməni-daşnak silahlı qüvvələrinə güclü zərbə endirmək üçün, ilk növbədə, Əsgəran keçidini açmaq lazım idi. Ona görə də Qarabağ əməliyyatına rəhbərlik etmək üçün 1920-ci il martın 26-da Ağdama gəlmiş general-mayor Həbib bəy Səlimov əvvəlcə Əsgəran yolunun kəşfiyyatını apardı. Erməni qüvvələrinin müqavimətini qırmaq üçün H. Səlimov hərbi nazirdən Ağdama bir zirehli avtomobil göndərilməsini xahiş etdi.
Döyüş
Müəyyən hazırlıq işləri görüldükdən sonra martın 29-da Azərbaycan qoşun hissələrinin Əsgəran üzərinə ilk hücumu başlandı. Döyüşdə 5-ci Bakı piyada alayının bölmələri, və partizan dəstələri iştirak edirdilər. Süvari qüvvələrə isə 1-ci Azərbaycan süvari alayının bölmələri cəlb olunmuşdu. Döyüşün gedişində Xramort (indiki Pirlər) kəndi, Daşbaşı yüksəkliyi, Fərrux kəndi ələ keçirildi və qüvvələr Xanabad kəndinə xeyli yaxılaşdılar. Döyüş planına əsasən, qüvvələr bu mövqelərdə dayanıb möhkəmlənməli olduqları halda, daha irəliyə getməyə can atırdılar. Nəticədə, Əsgərandan əlavə kömək alan erməni-daşnak dəstələri Azərbaycan qüvvələrinin qarşısını saxlayıb, hətta geri çəkilməyə məcbur etdilər. Bununla da ilk hücumda Əsgəranı azad etmək mümkün olmadı. Döyüşün aparılmasında partizanlara deyil, nizami hərbi hissələrə daha böyük yer verilməsi üçün , 7-ci Şirvan Alayının, 1-ci Azərbaycan Süvari Alayının, bir Dağ topçu batareyasının Ağdama gətirilməsi qərara alındı. Bu qüvvələrin Ağdama yetişməsi ilə Əsgəran üzərinə növbəti hücum təşkil edildi. Hücum 1920-ci il aprelin 3-də başladı. Dəqiq planlaşdırılan döyüş Azərbaycan ordusu hissələrinin qələbəsi ilə nəticələndi. İlk hücumdakı marşrut üzrə irəliləyən Azərbaycan qüvvələri daşnakların bütün müqavimətini qıraraq, əvvəlcə Əsgəranı, sonra isə Xocalını erməni silahlı dəstələrindən təmizlədi. Azərbaycanın qoşun bölmələri gün ərzində Ağdam-Əsgəran yolunun kənarında yerləşən Kətik, Aranzəmin və Naxçıvanik (indiki Xocalı rayonundan ərazisindəki Naxçıvanlı kəndinin üzərindəki yüksəklik) kimi möhkəmləndirilmiş məntəqələri erməni silahh dəstələrindən azad etdilər.
Əsgəran döyüşünün uğurla başa çatması Azərbaycan ordusu hissələrinin tezliklə Şuşaya daxil olmasına zəmin yaratdı.
Mənbə
- Süleymanov M., Azərbaycan ordusu (1918–1920), B., 1998.
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı: "Lider". 2004. səh. 400. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Esgeran doyusu 1920 Azerbaycan ordusu hisselerinin 1920 ci ilin mart aprelinde ermeni qosunlarina qarsi apardigi herbi emeliyyatin terkib hissesi Esgeran doyusuTarix 1920Yeri QarabagHadiselerin gedisatiBu menteqe her iki teref ucun strateji ehemiyyet kesb edirdi Onun nezarete alinmasi Qarabagda herbi tesebbusun elde saxlanmasi ucun baslica amil idi Buna gore de 1920 ci il martin 21 de Novruz bayrami gecesi ermeni dasnak quvveleri Qarabagin bir sira menteqeleri ile beraber Esgerandaki Cumhuriyyet ordusu postlarinin uzerine hucuma kecmis ve bu postlarda dayanan azsayli quvveleri mehv etmisdi Bununla da Esgeran kecidi baglanmis Xankendide ve Susada yerlesen herbi qarnizon cetin veziyyete dusmusdu Qarabagin Azerbaycandan qoparilmasina yol vermemek bolgedeki ermeni dasnak silahli quvvelerine guclu zerbe endirmek ucun ilk novbede Esgeran kecidini acmaq lazim idi Ona gore de Qarabag emeliyyatina rehberlik etmek ucun 1920 ci il martin 26 da Agdama gelmis general mayor Hebib bey Selimov evvelce Esgeran yolunun kesfiyyatini apardi Ermeni quvvelerinin muqavimetini qirmaq ucun H Selimov herbi nazirden Agdama bir zirehli avtomobil gonderilmesini xahis etdi DoyusMueyyen hazirliq isleri goruldukden sonra martin 29 da Azerbaycan qosun hisselerinin Esgeran uzerine ilk hucumu baslandi Doyusde 5 ci Baki piyada alayinin bolmeleri ve partizan desteleri istirak edirdiler Suvari quvvelere ise 1 ci Azerbaycan suvari alayinin bolmeleri celb olunmusdu Doyusun gedisinde Xramort indiki Pirler kendi Dasbasi yuksekliyi Ferrux kendi ele kecirildi ve quvveler Xanabad kendine xeyli yaxilasdilar Doyus planina esasen quvveler bu movqelerde dayanib mohkemlenmeli olduqlari halda daha ireliye getmeye can atirdilar Neticede Esgerandan elave komek alan ermeni dasnak desteleri Azerbaycan quvvelerinin qarsisini saxlayib hetta geri cekilmeye mecbur etdiler Bununla da ilk hucumda Esgerani azad etmek mumkun olmadi Doyusun aparilmasinda partizanlara deyil nizami herbi hisselere daha boyuk yer verilmesi ucun 7 ci Sirvan Alayinin 1 ci Azerbaycan Suvari Alayinin bir Dag topcu batareyasinin Agdama getirilmesi qerara alindi Bu quvvelerin Agdama yetismesi ile Esgeran uzerine novbeti hucum teskil edildi Hucum 1920 ci il aprelin 3 de basladi Deqiq planlasdirilan doyus Azerbaycan ordusu hisselerinin qelebesi ile neticelendi Ilk hucumdaki marsrut uzre irelileyen Azerbaycan quvveleri dasnaklarin butun muqavimetini qiraraq evvelce Esgerani sonra ise Xocalini ermeni silahli destelerinden temizledi Azerbaycanin qosun bolmeleri gun erzinde Agdam Esgeran yolunun kenarinda yerlesen Ketik Aranzemin ve Naxcivanik indiki Xocali rayonundan erazisindeki Naxcivanli kendinin uzerindeki yukseklik kimi mohkemlendirilmis menteqeleri ermeni silahh destelerinden azad etdiler Esgeran doyusunun ugurla basa catmasi Azerbaycan ordusu hisselerinin tezlikle Susaya daxil olmasina zemin yaratdi MenbeSuleymanov M Azerbaycan ordusu 1918 1920 B 1998 Istinadlar Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Baki Lider 2004 seh 400 ISBN 9952 417 14 2 Hemcinin baxBaki doyusu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin kecirdiyi doyus emeliyyatlari