Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gümrü döyüşü — 7 noyabr 1920-ci ildə Türk ordusu ilə Ermənistan Demokratik Respublikası arasında baş vermiş döyüşdür. Döyüş Türk ordusunun Gümrünü azad etməsi ilə nəticələnmişdir. Ancaq daha sonra SSRİ ilə Türkiyə arasında bağlanan Qars müqaviləsinə əsasən Ermənistana geri qaytarılmışdır.
| Gümrü döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi | |||
| Tarix | 7 noyabr 1920 | ||
| Yeri | Gümrü, Ermənistan | ||
| Nəticəsi | Türkiyənin qələbəsi, Gümrü müqaviləsi bağlanması | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
Döyüş
24 oktyabr tarixində Kazım Qarabəkir paşa Qars üzərinə hücuma keçdi. Ermənilər mühasirəyə çox davam gətirə bilmədilər və 30 oktyabr tarixində şəhəri boşaltdılar. 31 oktyabr tarixində Türk ordusu Qarsa daxil oldu və birbaşa Qars-Gümrü istiqamətində hərəkətə başladı. Türk ordusu 4 noyabrda bölgəsində Erməni birliklərini məğlub etdi. Şahnalar tutulduqdan sonra 5 noyabr tarixində Arpaçaya qədər ermənilər geri çəkildilər. Türk ordusunun Ermənistan torpaqlarının içlərinə doğru irəliləməsindən narahat olan Ermənistan tərəfi 6 noyabr tarixində sülh danışıqlarına başlamaq istədi. Şərq Cəbhəsi komandanı Kazım Qarabəkir paşa buna razı olmadı və 7 noyabrda Gümrünü ələ keçirdi.
Gümrü müqaviləsi
22 noyabr tarixində sülh danışıqları başlanıldı. Kazım Qarabəkir paşa istəklərinin qeyd-şərtsiz qəbul olunacağı təqdirdə sülh danışıqlarının davam etdiriləcəyini bildirdi. Türk ordusu Gümrünün şərqində yerləşən Sarıyer--Çıraqlı- və cənubunda yer alan Erməni birliklərini məğlub etdi. Türk ordusu 28 noyabr tarixində Arpaçayın qərbindəki atəşkəs xəttinə geri çəkildi. 3 dekabr tarixində Ermənistan Demokratik Respublikası ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisi arasında sülh müqaviləsi bağlanıldı. Gümrü müqaviləsində Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfini Şərq Cəbhəsi komandanı general-leytenant Kazım Qarabəkir Paşa, Ərzurum valisi Həmid bəy, Ərzurum millət vəkili Süleyman Nəcati bəy təmsil edirdi. Ermənistan tərəfini isə Ermənistan Demokratik Respublikası Baş naziri , keçmiş Maliyyə naziri , Daxili İşlər Nazirinin müavini təmsil edirdi. Müqaviləyə görə:
- Qars, Sarıqamış, Kağızman, , Iğdır bölgələri Türkiyəyə verildi;
- Ermənistan Demokratik Respublikası Türkiyə əleyhinə üçüncü ölkələrdə razılaşdığı bütün müqavilələrdən imtina edəcək;
- Türkiyə əleyhinə olan Sevr müqaviləsini Ermənistan qəbul etməyəcək;
- Türkiyə və Ermənistan sərhəd bölgələrində yaşayan vətəndaşlar bərabər haqqlara sahib olacaq;
- İki dövlət arasında ən qısa zamanda diplomatik əlaqələr qurulacaq;
- Türkiyə mühafizəsində olan Naxçıvan və İtur bölgələri öz müqəddaratlarını özləri həll edəcək;
- Ermənistanın silah idxal etməsi qadağan edilir;
- Ermənistana hücum olunduğu təqdirdə Türkiyə hərbi yardım göstərəcək;
- Heç bir ölkə təzminat ödəməyəcək;
Müqaviləyə əsasən Türkiyənin şərq sərhədləri Araz çayından Çıldır gölünə qədər uzanırdı. Ermənistan ordusu müqavilədə nəzərdə tutulmuş sayda olduqdan sonra Türk ordusu Ermənistan torpaqlarını tərk etdi. Bu sırada Türkiyə hökuməti Gürcüstan hökumətinə nota göndərərək, Ərdəhan, Artvin, Batumi bölgələrinin Türkiyəyə buraxılmasına nail oldu. Bu müqavilənin təsdiqlənməsi ilə Türkiyə Şərq Cəbhəsindən qalib ayrılmış oldu və bu cəbhədə olan əsgər və silah-sursat Qərb cəbhəsinə göndərildi.
Müqavilənən taleyi
Müqavilədən sonra Ermənistan Demokratik Respublikası Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası quruldu. Yeni hökumət müqaviləni təsdiqləmədi. 6 mart 1921-ci ildə Sovet Rusiyası ilə Moskva müqaviləsi, 13 oktyabr 1921-ci ildə isə Ermənistan hökuməti ilə Qars müqaviləsi bağlandı. Türkiyə və Ermənistan sərhədləri müəyyən edildi. Bununla da Şərq cəbhəsində müharibə qurtarmış oldu
İstinadlar
- "NKFO.COM - Gümrü döyüşü və müqaviləsi haqqında məlumat". 2019-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-09-09.
- "Kurtuluş Savaşı - Gümrü Antlaşması". 2021-09-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-09-09.
- . 2015-04-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-09.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gumru doyusu 7 noyabr 1920 ci ilde Turk ordusu ile Ermenistan Demokratik Respublikasi arasinda bas vermis doyusdur Doyus Turk ordusunun Gumrunu azad etmesi ile neticelenmisdir Ancaq daha sonra SSRI ile Turkiye arasinda baglanan Qars muqavilesine esasen Ermenistana geri qaytarilmisdir Gumru doyusuTurkiye Istiqlaliyyet muharibesiTarix 7 noyabr 1920Yeri Gumru ErmenistanNeticesi Turkiyenin qelebesi Gumru muqavilesi baglanmasiMunaqise terefleriErmenistan Ankara HokumetiKomandan lar Drastamat Kanayan Kazim QarabekirDoyus24 oktyabr tarixinde Kazim Qarabekir pasa Qars uzerine hucuma kecdi Ermeniler muhasireye cox davam getire bilmediler ve 30 oktyabr tarixinde seheri bosaltdilar 31 oktyabr tarixinde Turk ordusu Qarsa daxil oldu ve birbasa Qars Gumru istiqametinde herekete basladi Turk ordusu 4 noyabrda bolgesinde Ermeni birliklerini meglub etdi Sahnalar tutulduqdan sonra 5 noyabr tarixinde Arpacaya qeder ermeniler geri cekildiler Turk ordusunun Ermenistan torpaqlarinin iclerine dogru irelilemesinden narahat olan Ermenistan terefi 6 noyabr tarixinde sulh danisiqlarina baslamaq istedi Serq Cebhesi komandani Kazim Qarabekir pasa buna razi olmadi ve 7 noyabrda Gumrunu ele kecirdi Gumru muqavilesi22 noyabr tarixinde sulh danisiqlari baslanildi Kazim Qarabekir pasa isteklerinin qeyd sertsiz qebul olunacagi teqdirde sulh danisiqlarinin davam etdirileceyini bildirdi Turk ordusu Gumrunun serqinde yerlesen Sariyer Ciraqli ve cenubunda yer alan Ermeni birliklerini meglub etdi Turk ordusu 28 noyabr tarixinde Arpacayin qerbindeki ateskes xettine geri cekildi 3 dekabr tarixinde Ermenistan Demokratik Respublikasi ile Turkiye Boyuk Millet Meclisi arasinda sulh muqavilesi baglanildi Gumru muqavilesinde Turkiye Boyuk Millet Meclisi terefini Serq Cebhesi komandani general leytenant Kazim Qarabekir Pasa Erzurum valisi Hemid bey Erzurum millet vekili Suleyman Necati bey temsil edirdi Ermenistan terefini ise Ermenistan Demokratik Respublikasi Bas naziri kecmis Maliyye naziri Daxili Isler Nazirinin muavini temsil edirdi Muqavileye gore Qars Sariqamis Kagizman Igdir bolgeleri Turkiyeye verildi Ermenistan Demokratik Respublikasi Turkiye eleyhine ucuncu olkelerde razilasdigi butun muqavilelerden imtina edecek Turkiye eleyhine olan Sevr muqavilesini Ermenistan qebul etmeyecek Turkiye ve Ermenistan serhed bolgelerinde yasayan vetendaslar beraber haqqlara sahib olacaq Iki dovlet arasinda en qisa zamanda diplomatik elaqeler qurulacaq Turkiye muhafizesinde olan Naxcivan ve Itur bolgeleri oz muqeddaratlarini ozleri hell edecek Ermenistanin silah idxal etmesi qadagan edilir Ermenistana hucum olundugu teqdirde Turkiye herbi yardim gosterecek Hec bir olke tezminat odemeyecek Muqavileye esasen Turkiyenin serq serhedleri Araz cayindan Cildir golune qeder uzanirdi Ermenistan ordusu muqavilede nezerde tutulmus sayda olduqdan sonra Turk ordusu Ermenistan torpaqlarini terk etdi Bu sirada Turkiye hokumeti Gurcustan hokumetine nota gondererek Erdehan Artvin Batumi bolgelerinin Turkiyeye buraxilmasina nail oldu Bu muqavilenin tesdiqlenmesi ile Turkiye Serq Cebhesinden qalib ayrilmis oldu ve bu cebhede olan esger ve silah sursat Qerb cebhesine gonderildi Muqavilenen taleyiMuqavileden sonra Ermenistan Demokratik Respublikasi Ermenistan Sovet Sosialist Respublikasi quruldu Yeni hokumet muqavileni tesdiqlemedi 6 mart 1921 ci ilde Sovet Rusiyasi ile Moskva muqavilesi 13 oktyabr 1921 ci ilde ise Ermenistan hokumeti ile Qars muqavilesi baglandi Turkiye ve Ermenistan serhedleri mueyyen edildi Bununla da Serq cebhesinde muharibe qurtarmis olduIstinadlar NKFO COM Gumru doyusu ve muqavilesi haqqinda melumat 2019 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2015 09 09 Kurtulus Savasi Gumru Antlasmasi 2021 09 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 09 09 2015 04 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 09 09 Hemcinin baxTurkiye Qurtulus Savasi Sariqamis doyusu 1920 Qars doyusu 1920 Gumru muqavilesi Moskva muqavilesi 1921 Qars muqavilesi