Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzə Bala Məmmədzadə (13 avqust 1898, Zirə, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası – 8 mart 1959, İstanbul, Türkiyə) ― publisist, tərcüməçi, dramaturq, ictimai xadim. Müsavat Partiyasının ikinci başqanı.
| Mirzə Bala Məmmədzadə | |
|---|---|
| türk. Mirzabala Memmedzadeh | |
 | |
| 7 mart 1955 – 8 mart 1959 | |
| Əvvəlki | Məhəmməd Əmin Rəsulzadə |
| Sonrakı | Kərim Odər |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 13 avqust 1898 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 8 mart 1959 (60 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, jurnalist, siyasətçi, tarixçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mirzə Bala Məmmədzadə 1898-ci il avqustun 13-də Abşeronun Zirə kəndində balıqçı ailəsində anadan olmuşdur. Atası ailəsini dolandırmaq üçün əsrin əvvəllərində Bakıya köçərək, şəhərin Çəmbərəkənd adlanan hissəsində məskunlaşmışdır. Uşaqlığı Bakıda Çəmbərəkənddə keçmişdir. 7-ci "rus-tatar" məktəbini (1914), 3-cü ali ibtidai məktəbi bitirdikdən sonra təhsilini Bakı texniki sənaye məktəbində davam etdirmişdir. Ədəbi yaradıcılığa təhsil illərində başlamış, 1912-ci ildə İsa bəy Aşurbəyovun "Kaspi" mətbəəsində "Nəfi-elm və yaxud elmin sonu" adlı kitabı çap olunmuşdur. "Məhəmmədiyyə" dərnəyində qabaqcıl fikirli ziyalılarla yaxından tanış olması onun dünyagörüşünün formalaşmasına ciddi təsir göstərir. 1915-ci ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin nəşr etdirdiyi "Açıq söz" qəzetinə ara-sıra məqalələr yazan Mirzəbala Məmmədzadə, sonradan həmin qəzetin işində fəal iştirak etmişdir. Eyni zamanda, həftəlik "Bəsirət" jurnalının baş redaktoru olmuşdur.
Fəaliyyəti
1917-ci il fevral inqilabından sonra açıq siyasi fəaliyyətə qoşulmuş, "Müsavat" partiyası sıralarına daxil olmuşdur. Məqalələrinin birində o, gəncliyə müraciətlə yazırdı:
 | Bu gün Kəbeyi-müqəddəsiniz olan vətəninizi azad ediniz... Sizi bir insan olaraq vətən yaşadar. Sizin diliniz, sizin irz və namusunuz yenə vətəniniz içində səlamət qala bilər "Açıq söz", 4 yanvar, 1918. |  |
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan edildikdən dərhal sonra M. B. Məmmədzadə "Müsavat" partiyası nəzdində yaradılmış "Gənclər cəmiyyəti"nin orqanı "Gənclər yurdu" (1918, iyun-noyabr) jurnalının redaktoru (T. F. Hacızadə ilə birgə) olmuşdur. Həmin dövrdə Mirzə Balanın Tiflisdə "İki inqilab arasında" adlı risaləsi də çap edilmişdi. Kitabçada 1905–1917-ci illər arasında Azərbaycanda mətbuat, maarif, ədəbiyyat, teatr, din və qadın məsələləri tarixinə ümumi nəzər salınırdı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentində stenoqrafçı işləyən M. B. Məmmədzadə 1919-cu ilin oktyabrında "Müsavat" partiyası Bakı Komitəsinin üzvü seçilmişdi. Həmin ilin sentyabrında Azərbaycan Dövlət Teatrında onun 1918-ci il mart soyqırımıdan bəhs edən "Bakı uğrunda mübarizə" pyesi tamaşaya qoyulmuşdu.
Aprel işğalından sonra fəaliyyəti
Aprel işğalından sonra M. B. Məmmədzadə Bakıda Gizli Müsavatın Mərkəzi Komitəsinin sədri olmuş, 1923-cü ilə qədər onun orqanı "İstiqlal" qəzetini nəşr etdirmişdir. Həmin dövrdə Azərbaycan Ali Xalq Təsərrüfatı Şurasında tərcüməçi və orta məktəbdə müəllim işləyən M. B. Məmmədzadə mətbuatla da əlaqəsini üzməmiş, "Yeni yıldız" jurnalında Azərbaycan tarixinə dair silsilə məqalələr dərc etdirmiş, 1922-ci ildə Bakıda "Azərbaycan türk mətbuatı" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. 1923-cü ilin iyulunda "İstiqlal" qəzeti mətbəəsinin yeri hökumət orqanları tərəfindən aşkar edildikdən sonra gizli Müsavat təşkilatının üzvləri həbs olunduqda M. B. Məmmədzadə həbsdən yayına bilmiş, həbs olunanların bir qrupunun sovet hakimiyyətini müdafiə etmələri barədə verdikləri bəyanatın əleyhinə vərəqələr yaymışdır.
1924-cü il yazın axırına qədər gizli fəaliyyət göstərən M. B. Məmmədzadə mayda İranın Ənzəli şəhərinə gedərək, buradakı mühacirlərin fəaliyyətinə başçılıq etmişdir. Bir müddət Təbrizdə yaşayan, sonra isə Sulduz şəhəri ətrafında şose yolu çəkilişində mühəndis-texnik işləyən M. B. Məmmədzadə İstanbulda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rəhbərliyi ilə nəşr olunan "Yeni Qafqaziya" jurnalma məqalələr göndərmişdir. Bolşevizmin, sovet ideologiyası və rejiminin, partiya-sovet aparatının tərkib hissəsi kimi bolşevik mətbuatının ifşası M. B. Məmmədzadənin bu dövr publisistikasının əsas mövzularından idi. M. B. Məmmədzadə 1927-ci ildə İstanbula köçmüş, elə həmin il İstanbulda onun "Azərbaycan misaqi-millisi: 28 Mayıs İstiqlal Bəyannaməsinin təhlili", "Ermənilər və İran" kitabları çap olunmuşdur. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin redaktorluğu ilə çıxan "Azəri türk" (1928–31) və "Odlu yurd" (1929–31) jurnalları, habelə "Azərbaycan yurd bilgisi" jurnalı ilə də yaxından əməkdaşlıq etmişdir. "Azəri türk" və "Odlu yurd" jurnallarının əsas yazarlarından olan Mirzə Balanın "Fətəli xan Xoyski", "Doktor Həsən bəy" adlı məqalələri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət xadimlərini səciyyələndirmək baxımından çox qiymətlidir. "Solovkidən gələn səslər" məqaləsində Rusiyanın 9 ayı qış olan Solovki adalarına — "təbiətin bu qorxunc sekasına", "kommunizm zindanlarına sürülmüş Azərbaycan istiqlal mücahidlərinin dəhşətli işgəncələrə məruz qalmalarına baxmayaraq, yenilmədiklərindən, amansız şəraitdə belə "İstiqlal" marşını oxumalarından bəhs edilir. M. Məmmədzadənin "Bolşevizm və türkçülük", "Azərbaycan və bolşeviklər", "Mədəniləşdirmə ünvanı altında ruslaşdırma", "Kommunistlər və istila", "On illik istismar", "Rusiya əsarətində türk Bakı", "Sovet Azerbaycanında―Hürriyyəti-mətbuat", "Yeni türk əlifbası və bolşevik mətbuatı" və s. məqalələrində bolşevizmin iç üzü açılır, sovet hakimiyyətinin antimilli siyasəti ifşa olunur. M. B. Məmmədzadə mühacirət illərində İstanbul Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir.
1931-ci ildə Sovet İttifaqının tələbi ilə Türkiyə hökuməti Müsavatın xarici bürosunun Türkiyədə fəaliyyətini qadağan etdikdən sonra, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və onun digər silahdaşları ilə birlikdə M. B. Məmmədzadə də İstanbulu tərk edərək Varşavaya köçdü. Bu dövrdə onun Berlində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin redaktorluğu ilə nəşr olunan "İstiqlal" (1932–34) qəzetində və "Qurtuluş" (1934–38) jurnalında Azərbaycanın istiqlalı probleminə aid xeyli məqaləsi çap olunmuşdur. M. B. Məmmədzadə "Milli Azərbaycan "Müsavat" xalq firqəsi"nin 1936-cı ildə Varşavada keçirilmiş konfransında yaxından iştirak etmişdir. "Müsavat" partiyasının nəşr etdiyi bülletenlərdə rus müstəmləkə üsuli-idarəsini ifşa edən xeyli məqaləsi dərc olunmuş, Polşada keçirilən bir neçə elmi konfransda məruzə ilə çıxış etmişdir. 1938-ci ildə Berlində "Qurtuluş" jurnalı mətbəəsində Mirzə Bala Məmmədzadənin "Milli Azərbaycan hərəkatı", "Müsavat" xalq firqəsinin tarixi" adlı kitabı çapdan çıxmışdır.
İkinci Dünya müharibəsinin başlanması və Polşanın Almaniya tərəfindən işğalı ilə əlaqədar yenidən İstanbula köçən M. B. Məmmədzadənin "Milliyyət" və "Cümhuriyyət" qəzetlərində, "Türk ensiklopediyası"nda, "İslam ensiklopediyası"nda və digər nəşrlərdə Azərbaycan tarixinə dair çoxlu məqaləsi dərc edilmişdir. 1949-cu ildə M. B. Məmmədzadənin yaxından iştirakı ilə Ankarada "Azərbaycan Kültür Dərnəyi"nin əsası qoyulmuş, 1951-ci ildə "Azərbaycan tarixində türk Albaniya" adlı əsəri həmin dərnək tərəfindən çap olunmuşdur. 1952-ci ildən Ankarada onun "Azərbaycan Kültür Dərnəyi"nin "Azərbaycan" jurnalında da Azərbaycan tarixi ilə bağlı çox saylı məqaləsi dərc edilmişdir. O, 1954-cü ildən Münhendəki SSRİ-ni öyrənən institutda çalışmış, burada iki il elmi şuranın sədri, iki il isə sədr müavini vəzifəsini icra etmişdi. Türkiyənin bir çox qəzet və jurnallarında da onun SSRİ-dəki totalitar rejimi kəskin tənqid edən məqalələri dərc olunmuşdur. Onun "Proletar ədəbiyyatı milliyyətçi ədəbiyyatın vahid cəbhəsi qarşısında", "Ədəbi hakimiyyət qovğası", "Azəri türk ədəbiyyatının dünəni və bu günü", "Müasir Azərbaycan şairləri", "Romantik və realist cərəyanlarını mücadiləsi", "Milli dil və milli kültür", "Cəfər Cabbarlı", "Mirzə Ələkbər Sabir", "Sovet dil siyasətinin bugünkü səhifəsi", "Dədə Qorqud", "Milli dastanlarımıza dair" və s. məqalələrində ədəbiyyatımızın dünəni və bu günü ilə bağlı mülahizələr irəli sürülür, Azərbaycanda yeridilən ruslaşdırma siyasətinin (dil, mədəniyyət, ədəbiyyat və s. sahələrdə) mahiyyəti aşkarlanmır. M. B. Məmmədzadənin "Mirzə Bala", "Nuhoğlu", "A. Kut", "M. M. Məmmədzadə", "M. B. Daşdəmir" və "Əli Kutluk" imzaları ilə 2000-dən çox məqaləsi vardır. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin vəfatından (1955) sonra "Müsavat" partiyasına və Azərbaycan Milli Mərkəzinə M. B. Məmmədzadə rəhbərlik etmişdir.
Visbaden konfransına münasibəti
"Azərbaycan Kültür Dərnəyi"nin "Azərbaycan" jurnalında Mirzə Bala Məmmədzadənin "Qafqaz ölkələri istiqlal elanın 40-cı ildönümü münasibətilə" adlı iri həcmli məqaləsi Qafqaz problemini, bu regionun beynəlxalq aləmdə yerini və rolunu düzgün dəyərləndirmək baxımından əhəmiyyətlidir. (1951) siyasi mühacirətin görkəmli nümayəndələri Ceyhun bəy Hacıbəyli, Əkbər ağa Şeyxülislamov və "Vahid antibolşevik cəbhə" yaradılması haqqında Rusiya mühacirət təşkilatları ilə müştərək bəyannamə imzalamaları Azərbaycan mühacirət təşkilatlarının ciddi narazılığına səbəb oldu. M. B. Məmmədzadənin "Qafqasya" jurnalında çıxan (1952, avqust, № 13,) "Milli İstiqlal davamızın bugünkü səhifəsi" adlı yazısı bir tərəfdən, məqsədi "vahid və bölünməz Rusiya qurmaqdan" ibarət olan rus siyasi mühacirlərinin niyyətlərinin iç üzünü ifşa edirsə, digər tərəfdən, Visbaden konfransına qatılan qeyri-rus, o cümlədən Azərbaycan mühacirlərinin yanlış mövqelərini tənqid edirdi. Mirzə Bala bu qənaətdə idi ki, "Milli İstiqlal davamızı ruslarla bir bazarlıq mövzusu halına gətirmək rus imperialistlərinin qayə və əməllərini asanlaşdırmağa yarayır". Məmmədzadə "Hər şeydən öncə milli istiqlal" məqaləsində Rusiya mühacir təşkilatlarının fəaliyyətini əlaqələndirən və maliyyələşdirən, Visbaden konfransını təşkil edən Amerika Komitəsini "Sovetlərdəki millətlərin istiqlal haqqını şübhə altına aldığına" görə ciddi tənqid edirdi. Qafqaz İstiqlal Komitəsinin orqanı olan "Birləşik Qafqasya" jurnalında dərc etdirdiyi məqaləsində Qafqaz xalqlarının istiqlal mübarizəsi tarixini və yolunu işıqlandıran M. B. Məmmədzadə SSRİ-dəki qeyri-rusların istiqlal haqqını tanımaq istəməyən rus mühacirlərini, habelə, sovet rejimini, kommunist ideologiyasını tənqid edir, ədəbi, mədəni həyatla bağlı məsələlərə toxunurdu.
Ölümü
8 mart 1959-cu ildə İstanbulda ürək xəstəliyindən vəfat etmişdir. Qaracaəhməd məzarlığında dəfn edilmişdir.
İstinadlar
- Mirzəbala Məhəmmədzadə. Azərbaycan türk mətbuatı. Bakı: Çapar yayınları. 2022. səh. 3.
- "MİRZƏBALA MƏMMƏDZADƏ - Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi". diaspor.gov.az. 2018-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-18.
- Bədirxan Əhmədli. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2017. səh. 258. 2023-10-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-03.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı 2004. s. 195
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı 2004. s. 196
- Nikpur Cabbarlı. Azərbaycan mühacirət nəsri (PDF). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2011. səh. 16. ISBN . 2021-04-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-05-08.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı 2004. s. 197
Ədəbiyyat
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (ədəbiyyat, dil, mədəniyyət quruculuğu), Bakı: 1998;
- Vaqif Sultanlı. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı, Bakı: Şirvannəşr, 1998;
- Abid Tahirli. Azərbaycan mühacirət mətbuatı, 2 cilldə, II c., Bakı: 2003;
- Afgan Veliyev. Azerbaycan siyasi dÜşünce tarihi ve Mirza Bala Mehmetzade, İstanbul: Doğu kütüphanesi, 2006;
- Vaqif Sultanlı. Azerbaycan Mühaceret Edebiyatı, İstanbul: Avrupa Yakası Yayınları, 2007
- Asif Rüstəmli. Zirədən başlanan yol, Bakı: "Gənclik" nəşriyyatı, 2018
- Vaqif Sultanlı. Azərbaycan ədəbi tənqidi, Bakı: "Nurlar" nəşriyyatı, 2019
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirze Bala Memmedzade 13 avqust 1898 Zire Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasi 8 mart 1959 Istanbul Turkiye publisist tercumeci dramaturq ictimai xadim Musavat Partiyasinin ikinci basqani Mirze Bala Memmedzadeturk Mirzabala MemmedzadehMusavat Partiyasinin basqani7 mart 1955 8 mart 1959EvvelkiMehemmed Emin ResulzadeSonrakiKerim OderSexsi melumatlarDogum tarixi 13 avqust 1898 1898 08 13 Dogum yeri Zire Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 8 mart 1959 1959 03 08 60 yasinda Vefat yeri Istanbul TurkiyeDefn yeri Zencirliquyu qebiristanligiPartiya Musavat Partiyasi 1917 1959 Fealiyyeti yazici jurnalist siyasetci tarixci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMirze Bala Memmedzade 1898 ci il avqustun 13 de Abseronun Zire kendinde baliqci ailesinde anadan olmusdur Atasi ailesini dolandirmaq ucun esrin evvellerinde Bakiya kocerek seherin Cemberekend adlanan hissesinde meskunlasmisdir Usaqligi Bakida Cemberekendde kecmisdir 7 ci rus tatar mektebini 1914 3 cu ali ibtidai mektebi bitirdikden sonra tehsilini Baki texniki senaye mektebinde davam etdirmisdir Edebi yaradiciliga tehsil illerinde baslamis 1912 ci ilde Isa bey Asurbeyovun Kaspi metbeesinde Nefi elm ve yaxud elmin sonu adli kitabi cap olunmusdur Mehemmediyye derneyinde qabaqcil fikirli ziyalilarla yaxindan tanis olmasi onun dunyagorusunun formalasmasina ciddi tesir gosterir 1915 ci ilde Mehemmed Emin Resulzadenin nesr etdirdiyi Aciq soz qezetine ara sira meqaleler yazan Mirzebala Memmedzade sonradan hemin qezetin isinde feal istirak etmisdir Eyni zamanda heftelik Besiret jurnalinin bas redaktoru olmusdur Fealiyyeti1917 ci il fevral inqilabindan sonra aciq siyasi fealiyyete qosulmus Musavat partiyasi siralarina daxil olmusdur Meqalelerinin birinde o gencliye muracietle yazirdi Bu gun Kebeyi muqeddesiniz olan veteninizi azad ediniz Sizi bir insan olaraq veten yasadar Sizin diliniz sizin irz ve namusunuz yene veteniniz icinde selamet qala biler Aciq soz 4 yanvar 1918 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti elan edildikden derhal sonra M B Memmedzade Musavat partiyasi nezdinde yaradilmis Gencler cemiyyeti nin orqani Gencler yurdu 1918 iyun noyabr jurnalinin redaktoru T F Hacizade ile birge olmusdur Hemin dovrde Mirze Balanin Tiflisde Iki inqilab arasinda adli risalesi de cap edilmisdi Kitabcada 1905 1917 ci iller arasinda Azerbaycanda metbuat maarif edebiyyat teatr din ve qadin meseleleri tarixine umumi nezer salinirdi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamentinde stenoqrafci isleyen M B Memmedzade 1919 cu ilin oktyabrinda Musavat partiyasi Baki Komitesinin uzvu secilmisdi Hemin ilin sentyabrinda Azerbaycan Dovlet Teatrinda onun 1918 ci il mart soyqirimidan behs eden Baki ugrunda mubarize pyesi tamasaya qoyulmusdu Aprel isgalindan sonra fealiyyetiAprel isgalindan sonra M B Memmedzade Bakida Gizli Musavatin Merkezi Komitesinin sedri olmus 1923 cu ile qeder onun orqani Istiqlal qezetini nesr etdirmisdir Hemin dovrde Azerbaycan Ali Xalq Teserrufati Surasinda tercumeci ve orta mektebde muellim isleyen M B Memmedzade metbuatla da elaqesini uzmemis Yeni yildiz jurnalinda Azerbaycan tarixine dair silsile meqaleler derc etdirmis 1922 ci ilde Bakida Azerbaycan turk metbuati adli kitabi nesr olunmusdur 1923 cu ilin iyulunda Istiqlal qezeti metbeesinin yeri hokumet orqanlari terefinden askar edildikden sonra gizli Musavat teskilatinin uzvleri hebs olunduqda M B Memmedzade hebsden yayina bilmis hebs olunanlarin bir qrupunun sovet hakimiyyetini mudafie etmeleri barede verdikleri beyanatin eleyhine vereqeler yaymisdir 1924 cu il yazin axirina qeder gizli fealiyyet gosteren M B Memmedzade mayda Iranin Enzeli seherine gederek buradaki muhacirlerin fealiyyetine basciliq etmisdir Bir muddet Tebrizde yasayan sonra ise Sulduz seheri etrafinda sose yolu cekilisinde muhendis texnik isleyen M B Memmedzade Istanbulda Mehemmed Emin Resulzadenin rehberliyi ile nesr olunan Yeni Qafqaziya jurnalma meqaleler gondermisdir Bolsevizmin sovet ideologiyasi ve rejiminin partiya sovet aparatinin terkib hissesi kimi bolsevik metbuatinin ifsasi M B Memmedzadenin bu dovr publisistikasinin esas movzularindan idi M B Memmedzade 1927 ci ilde Istanbula kocmus ele hemin il Istanbulda onun Azerbaycan misaqi millisi 28 Mayis Istiqlal Beyannamesinin tehlili Ermeniler ve Iran kitablari cap olunmusdur Mehemmed Emin Resulzadenin redaktorlugu ile cixan Azeri turk 1928 31 ve Odlu yurd 1929 31 jurnallari habele Azerbaycan yurd bilgisi jurnali ile de yaxindan emekdasliq etmisdir Azeri turk ve Odlu yurd jurnallarinin esas yazarlarindan olan Mirze Balanin Feteli xan Xoyski Doktor Hesen bey adli meqaleleri Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin dovlet xadimlerini seciyyelendirmek baximindan cox qiymetlidir Solovkiden gelen sesler meqalesinde Rusiyanin 9 ayi qis olan Solovki adalarina tebietin bu qorxunc sekasina kommunizm zindanlarina surulmus Azerbaycan istiqlal mucahidlerinin dehsetli isgencelere meruz qalmalarina baxmayaraq yenilmediklerinden amansiz seraitde bele Istiqlal marsini oxumalarindan behs edilir M Memmedzadenin Bolsevizm ve turkculuk Azerbaycan ve bolsevikler Medenilesdirme unvani altinda ruslasdirma Kommunistler ve istila On illik istismar Rusiya esaretinde turk Baki Sovet Azerbaycaninda Hurriyyeti metbuat Yeni turk elifbasi ve bolsevik metbuati ve s meqalelerinde bolsevizmin ic uzu acilir sovet hakimiyyetinin antimilli siyaseti ifsa olunur M B Memmedzade muhaciret illerinde Istanbul Universitetinin huquq fakultesini bitirmisdir Azerbaycan siyasi muhacirleri Istanbul 1930 cu iller Ayaq uste soldan saga Mirze Bala Memmedzade Kerim Oder Eli Azertekin Hilal Munsi Oturanlar Abbasqulu Kazimzade Mehemmed Emin Resulzade Xosrov Sultanzade 1931 ci ilde Sovet Ittifaqinin telebi ile Turkiye hokumeti Musavatin xarici burosunun Turkiyede fealiyyetini qadagan etdikden sonra Mehemmed Emin Resulzade ve onun diger silahdaslari ile birlikde M B Memmedzade de Istanbulu terk ederek Varsavaya kocdu Bu dovrde onun Berlinde Mehemmed Emin Resulzadenin redaktorlugu ile nesr olunan Istiqlal 1932 34 qezetinde ve Qurtulus 1934 38 jurnalinda Azerbaycanin istiqlali problemine aid xeyli meqalesi cap olunmusdur M B Memmedzade Milli Azerbaycan Musavat xalq firqesi nin 1936 ci ilde Varsavada kecirilmis konfransinda yaxindan istirak etmisdir Musavat partiyasinin nesr etdiyi bulletenlerde rus mustemleke usuli idaresini ifsa eden xeyli meqalesi derc olunmus Polsada kecirilen bir nece elmi konfransda meruze ile cixis etmisdir 1938 ci ilde Berlinde Qurtulus jurnali metbeesinde Mirze Bala Memmedzadenin Milli Azerbaycan herekati Musavat xalq firqesinin tarixi adli kitabi capdan cixmisdir Ikinci Dunya muharibesinin baslanmasi ve Polsanin Almaniya terefinden isgali ile elaqedar yeniden Istanbula kocen M B Memmedzadenin Milliyyet ve Cumhuriyyet qezetlerinde Turk ensiklopediyasi nda Islam ensiklopediyasi nda ve diger nesrlerde Azerbaycan tarixine dair coxlu meqalesi derc edilmisdir 1949 cu ilde M B Memmedzadenin yaxindan istiraki ile Ankarada Azerbaycan Kultur Derneyi nin esasi qoyulmus 1951 ci ilde Azerbaycan tarixinde turk Albaniya adli eseri hemin dernek terefinden cap olunmusdur 1952 ci ilden Ankarada onun Azerbaycan Kultur Derneyi nin Azerbaycan jurnalinda da Azerbaycan tarixi ile bagli cox sayli meqalesi derc edilmisdir O 1954 cu ilden Munhendeki SSRI ni oyrenen institutda calismis burada iki il elmi suranin sedri iki il ise sedr muavini vezifesini icra etmisdi Turkiyenin bir cox qezet ve jurnallarinda da onun SSRI deki totalitar rejimi keskin tenqid eden meqaleleri derc olunmusdur Onun Proletar edebiyyati milliyyetci edebiyyatin vahid cebhesi qarsisinda Edebi hakimiyyet qovgasi Azeri turk edebiyyatinin duneni ve bu gunu Muasir Azerbaycan sairleri Romantik ve realist cereyanlarini mucadilesi Milli dil ve milli kultur Cefer Cabbarli Mirze Elekber Sabir Sovet dil siyasetinin bugunku sehifesi Dede Qorqud Milli dastanlarimiza dair ve s meqalelerinde edebiyyatimizin duneni ve bu gunu ile bagli mulahizeler ireli surulur Azerbaycanda yeridilen ruslasdirma siyasetinin dil medeniyyet edebiyyat ve s sahelerde mahiyyeti askarlanmir M B Memmedzadenin Mirze Bala Nuhoglu A Kut M M Memmedzade M B Dasdemir ve Eli Kutluk imzalari ile 2000 den cox meqalesi vardir Mehemmed Emin Resulzadenin vefatindan 1955 sonra Musavat partiyasina ve Azerbaycan Milli Merkezine M B Memmedzade rehberlik etmisdir Visbaden konfransina munasibeti Azerbaycan Kultur Derneyi nin Azerbaycan jurnalinda Mirze Bala Memmedzadenin Qafqaz olkeleri istiqlal elanin 40 ci ildonumu munasibetile adli iri hecmli meqalesi Qafqaz problemini bu regionun beynelxalq alemde yerini ve rolunu duzgun deyerlendirmek baximindan ehemiyyetlidir 1951 siyasi muhaciretin gorkemli numayendeleri Ceyhun bey Hacibeyli Ekber aga Seyxulislamov ve Vahid antibolsevik cebhe yaradilmasi haqqinda Rusiya muhaciret teskilatlari ile musterek beyanname imzalamalari Azerbaycan muhaciret teskilatlarinin ciddi naraziligina sebeb oldu M B Memmedzadenin Qafqasya jurnalinda cixan 1952 avqust 13 Milli Istiqlal davamizin bugunku sehifesi adli yazisi bir terefden meqsedi vahid ve bolunmez Rusiya qurmaqdan ibaret olan rus siyasi muhacirlerinin niyyetlerinin ic uzunu ifsa edirse diger terefden Visbaden konfransina qatilan qeyri rus o cumleden Azerbaycan muhacirlerinin yanlis movqelerini tenqid edirdi Mirze Bala bu qenaetde idi ki Milli Istiqlal davamizi ruslarla bir bazarliq movzusu halina getirmek rus imperialistlerinin qaye ve emellerini asanlasdirmaga yarayir Memmedzade Her seyden once milli istiqlal meqalesinde Rusiya muhacir teskilatlarinin fealiyyetini elaqelendiren ve maliyyelesdiren Visbaden konfransini teskil eden Amerika Komitesini Sovetlerdeki milletlerin istiqlal haqqini subhe altina aldigina gore ciddi tenqid edirdi Qafqaz Istiqlal Komitesinin orqani olan Birlesik Qafqasya jurnalinda derc etdirdiyi meqalesinde Qafqaz xalqlarinin istiqlal mubarizesi tarixini ve yolunu isiqlandiran M B Memmedzade SSRI deki qeyri ruslarin istiqlal haqqini tanimaq istemeyen rus muhacirlerini habele sovet rejimini kommunist ideologiyasini tenqid edir edebi medeni heyatla bagli meselelere toxunurdu Olumu8 mart 1959 cu ilde Istanbulda urek xesteliyinden vefat etmisdir Qaracaehmed mezarliginda defn edilmisdir IstinadlarMirzebala Mehemmedzade Azerbaycan turk metbuati Baki Capar yayinlari 2022 seh 3 MIRZEBALA MEMMEDZADE Azerbaycan Respublikasinin Diasporla Is uzre Dovlet Komitesi diaspor gov az 2018 04 18 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 18 Bedirxan Ehmedli Azerbaycan muhaciret edebiyyati Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2017 seh 258 2023 10 30 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 03 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki 2004 s 195 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki 2004 s 196 Nikpur Cabbarli Azerbaycan muhaciret nesri PDF Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2011 seh 16 ISBN 978 9952 8142 4 8 2021 04 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 05 08 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki 2004 s 197EdebiyyatAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti edebiyyat dil medeniyyet quruculugu Baki 1998 Vaqif Sultanli Azerbaycan muhaciret edebiyyati Baki Sirvannesr 1998 Abid Tahirli Azerbaycan muhaciret metbuati 2 cillde II c Baki 2003 Afgan Veliyev Azerbaycan siyasi dUsunce tarihi ve Mirza Bala Mehmetzade Istanbul Dogu kutuphanesi 2006 Vaqif Sultanli Azerbaycan Muhaceret Edebiyati Istanbul Avrupa Yakasi Yayinlari 2007 Asif Rustemli Zireden baslanan yol Baki Genclik nesriyyati 2018 Vaqif Sultanli Azerbaycan edebi tenqidi Baki Nurlar nesriyyati 2019