Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qafqaz (türk. Kafkasya, alm. Der Kaukasus) — Qafqaz siyasi mühacirlərinin 1951-ci ilin avqustundan 1952-ci ilin dekabrınadək Münhendə türk, ingilis və rus dillərində nəşr etdirdikləri jurnal.
| Qafqaz | |
|---|---|
 | |
| Növ | İctimai jurnal |
| Təsis tarixi | avqust 1951-cı il |
| Qərargah | Münhen |
| Dil | Türk, ingilis, rus |
Tarixi
Vahid konfederatif Qafqaz dövləti yaratmaq ideyasını təbliğ edirdi. Əli xan Qantəmirin redaktorluğu ilə çıxan jurnal 1-ci sayındakı "Dava və qayəmiz" adlı baş məqaləsində yazırdı:
 | Müztərib Vətənimizin qurtuluşu ümidi ilə yaşayan biz qafqazlılar üçün yalnız müstəqil və birləşik Qafqaz fikrinə sədaqətimizi yenidən bəyan etməklə qalmayıb, bu həddə hansı yollarla çatmaq istədiyimizi, hansı millətlərarası qüvvələrə istinad etməyi düşündüyümüzü, Qafqazın öz istiqlalım istirdad etməsi və xüsusilə onu mühafizə edə bilməsi üçün özünə hansı dostları və müttəfiqləri tapa biləcəyini də ortaya qoymaq zamanı gəlmişdir. |  |
Jurnalda Qafqaz birliyi ideyasına, ərazidə yaşayan xalqların tarixi birliyinə, həmçinin çar Rusiyasının, sovet rejiminin Qafqazdakı siyasətinə dair elmi-publisistik materiallar dərc edilirdi. Əli xan Qantəmirin "Qafqaz" (1951, avqust, № l), Əhməd Nəbi Maqomanın "Qafqazın istiqlal mücadiləsi" (1951, avqust, № 1), Mirzə Bala Məmmədzadənin "Azərbaycanda ruslaşdırma siyasəti" (1952, iyun-iyul, № 11–12) və digər çoxsaylı məqalələrdə Qafqazın tarixi coğrafiyası, burada yaşayan xalqların adət-ənənəsi və yadellilərə qarşı birgə mübarizəsindən bəhs olunurdu.
Mövzuları
"Qafqasyanın ən çox müraciət etdiyi mövzu sovet rejimi və ideologiyasının, bolşevizmin xalqlara gətirdiyi bəlaların tənqidi idi: Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Azərbaycanda Aprel inqilabı" (1952, N9İ0), R. Trahonun "Şimali Qafqazda kollektivləşdirmə" (1952, Nell-12), M. H. Türkəqulun "Qızıl Rus imperiyası qan üzərində qurulmuşdur" (1952, N°14) məqalələri və s. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Qafqaz Konfederasiyası hərəkatı" (1951, N°2–3) və "Qafqaz məsələsi" (1952, Ne6–14) məqalələri Qafqaz birliyi ideyasımn proqramı adlandırıla bilər.
Mirzə Bala Məmmədzadənin "Milli istiqlal davamızın bugünkü səhifəsi" adlı yazısında (1952, avqust № 13) bir tərəfdən, rusların nəyin bahasına olursa-olsun, "vahid və bölünməz Rusiya" qurmaq niyyətləri ifşa edilirsə, digər tərəfdən, "milli istiqlal davamızı ruslarla bir bazarlıq mövzusu halına" gətirən qeyri-rus, o cümlədən Azərbaycan mühacirətinin yanlış mövqeləri tənqid olunur.
"Hər şeydən öncə — milli istiqlal" adlı başqa bir məqaləsində (1952, oktyabr, № 15) M. B. Məmmədzadə Amerika Komitəsinin sədri admiral Kerki "Sovetlərdəki millətlərin istiqlal haqqını şübhə altına aldığına" görə qınayaraq yazırdı: "Bizim üçün, hər şeydən öncə, milli istiqlalımız bəhs mövzusu olduğu halda və müqəddəs haqqımızın qeyd və şərtsiz tanınmasını tələb etdiyimiz halda, Amerika Komitəsinin siyasətinə tərcüman olan admiral Kerk bunun tam əksini id-dia edir, hətta daha irəli gedərək, "bir çox millətin qaynayıb-qarışıb tək bir millət" ola biləcəyini mümkün görür". Məqalədə daha sonra deyilirdi: "Hər şeydən öncə, istiqlal haqqının tanınmasını tələb edən millətlər yenidən böyük bir Rusiyanın təşəkkülünü ümumi barış, ümumi güvən, dünya mədəniyyəti və hürriyyət prinsipləri üçün böyük bir təhlükə hesab edirlər". "Qafqasya"nın tutduğu yolun doğru olduğunu tarix 40 il sonra təsdiq etdi: Sovetlər birliyi çökdü və imperiyanın xarabalıqları üzərində müstəqil milli dövlətlər yarandı.
Fəaliyyəti
"Qafqasya" 1953-cü ilin yanvarından həmin ilin mayınadək "Birləşik Qafqasya" adı ilə nəşr olunmuşdur. Proqram, məram, mövzu, problem və yazarlar baxımından "Birləşik Qafqasya" öz sələfindən fərqlənmirdi.
Qafqaz konfederasiyası ideyasına yarandığı vaxtdan tərəfdar olmayan erməni mühacirətinin təmsilçiləri, əvvəlki nəşrlər kimi, "Birləşik Qafqasya"nın da fəaliyyətində iştirak etmirdilər. Əsasən, Azərbaycan, Gürcüstan və Şimali Qafqaz nümayəndələrinin tribunasına çevrilən "Birləşik Qafqasya" Qafqaz konfederasiyası uğrunda ardıcıl mübarizə aparırdı. Jurnal, eyni zamanda, milli istiqlal mübarizəsi önünə kötük kimi atılan "vahid və bölünməz Rusiya" prinsipinin tərəfdarlarına sərt cavablar verməyi də unutmurdu.
Azərbaycan mühacirətinin liderlərindən biri, görkəmli ideoloq M. B. Məmmədzadə belələrinin tezislərini tutarlı tarixi faktlarla alt-üst edərək yazırdı: "Tarixən qılınc, qan və atəş gücü ilə, vəhşət və barbarlıqla təşəkkül etmiş Rusiya varsa, o millətlər zindanında… milli mövcudiyyətlərini qoruya biləcək qədər mədəni və insani qüdrət göstərmiş olan millətlər də vardır…".
Mürəkkəb və dəyişən tarixi şərait, ictimai-siyasi mühit mühacir istiqlalçıların mübarizə üsulu və taktikasında müəyyən dəyişikliklər etsə də, onlan əsas prinsip, amal və proqramlarından döndərə bilməmişdi. Azərbaycan istiqlalçılarının "Birləşik Qafqasya"da dərc edilmiş bu qəbildən olan yazıları göstərir ki, sovet rejiminin "şiddət və təzyiq politikasına baxmayaraq, ruslar Azərbaycanı yalnız maddətən istila etməyə müvəffəq olmuş, Vətən mənən fəth edilməmişdir" (M. H. Türkəqul, "Azərbaycan türklərinin istiqlal günü", 1953, may, № 5).
"Birləşik Qafqasya" Azərbaycan istiqlalçılarının həyatında və mətbuat tarixində parlaq iz qoymuş, "rədd olsun bölünməz və bütöv Rusiya, yaşasın Qafqaz Konfederasiyası, yaşasın millətlərin istiqlal haqqı!" — deyərək, SSRİ-dəki məhkum millətlərin istiqlalının bolşevizmə qarşı mübarizə proqramının tərkib hissəsinə çevrilməsində böyük rol oynamışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. səh. 97-98. ISBN .
Mənbə
- Tahirli A., Azərbaycan mühacirəti, B., 2001; yenə onun, Azərbaycan mühacirət mətbuatı, II hissə, B., 2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qafqaz turk Kafkasya alm Der Kaukasus Qafqaz siyasi muhacirlerinin 1951 ci ilin avqustundan 1952 ci ilin dekabrinadek Munhende turk ingilis ve rus dillerinde nesr etdirdikleri jurnal QafqazNov Ictimai jurnalTesis tarixi avqust 1951 ci ilQerargah MunhenDil Turk ingilis rusTarixiVahid konfederatif Qafqaz dovleti yaratmaq ideyasini teblig edirdi Eli xan Qantemirin redaktorlugu ile cixan jurnal 1 ci sayindaki Dava ve qayemiz adli bas meqalesinde yazirdi Muzterib Vetenimizin qurtulusu umidi ile yasayan biz qafqazlilar ucun yalniz musteqil ve birlesik Qafqaz fikrine sedaqetimizi yeniden beyan etmekle qalmayib bu hedde hansi yollarla catmaq istediyimizi hansi milletlerarasi quvvelere istinad etmeyi dusunduyumuzu Qafqazin oz istiqlalim istirdad etmesi ve xususile onu muhafize ede bilmesi ucun ozune hansi dostlari ve muttefiqleri tapa bileceyini de ortaya qoymaq zamani gelmisdir Jurnalda Qafqaz birliyi ideyasina erazide yasayan xalqlarin tarixi birliyine hemcinin car Rusiyasinin sovet rejiminin Qafqazdaki siyasetine dair elmi publisistik materiallar derc edilirdi Eli xan Qantemirin Qafqaz 1951 avqust l Ehmed Nebi Maqomanin Qafqazin istiqlal mucadilesi 1951 avqust 1 Mirze Bala Memmedzadenin Azerbaycanda ruslasdirma siyaseti 1952 iyun iyul 11 12 ve diger coxsayli meqalelerde Qafqazin tarixi cografiyasi burada yasayan xalqlarin adet enenesi ve yadellilere qarsi birge mubarizesinden behs olunurdu Movzulari Qafqasyanin en cox muraciet etdiyi movzu sovet rejimi ve ideologiyasinin bolsevizmin xalqlara getirdiyi belalarin tenqidi idi Mehemmed Emin Resulzadenin Azerbaycanda Aprel inqilabi 1952 N9I0 R Trahonun Simali Qafqazda kollektivlesdirme 1952 Nell 12 M H Turkequlun Qizil Rus imperiyasi qan uzerinde qurulmusdur 1952 N 14 meqaleleri ve s Mehemmed Emin Resulzadenin Qafqaz Konfederasiyasi herekati 1951 N 2 3 ve Qafqaz meselesi 1952 Ne6 14 meqaleleri Qafqaz birliyi ideyasimn proqrami adlandirila biler Mirze Bala Memmedzadenin Milli istiqlal davamizin bugunku sehifesi adli yazisinda 1952 avqust 13 bir terefden ruslarin neyin bahasina olursa olsun vahid ve bolunmez Rusiya qurmaq niyyetleri ifsa edilirse diger terefden milli istiqlal davamizi ruslarla bir bazarliq movzusu halina getiren qeyri rus o cumleden Azerbaycan muhaciretinin yanlis movqeleri tenqid olunur Her seyden once milli istiqlal adli basqa bir meqalesinde 1952 oktyabr 15 M B Memmedzade Amerika Komitesinin sedri admiral Kerki Sovetlerdeki milletlerin istiqlal haqqini subhe altina aldigina gore qinayaraq yazirdi Bizim ucun her seyden once milli istiqlalimiz behs movzusu oldugu halda ve muqeddes haqqimizin qeyd ve sertsiz taninmasini teleb etdiyimiz halda Amerika Komitesinin siyasetine tercuman olan admiral Kerk bunun tam eksini id dia edir hetta daha ireli gederek bir cox milletin qaynayib qarisib tek bir millet ola bileceyini mumkun gorur Meqalede daha sonra deyilirdi Her seyden once istiqlal haqqinin taninmasini teleb eden milletler yeniden boyuk bir Rusiyanin tesekkulunu umumi baris umumi guven dunya medeniyyeti ve hurriyyet prinsipleri ucun boyuk bir tehluke hesab edirler Qafqasya nin tutdugu yolun dogru oldugunu tarix 40 il sonra tesdiq etdi Sovetler birliyi cokdu ve imperiyanin xarabaliqlari uzerinde musteqil milli dovletler yarandi Fealiyyeti Qafqasya 1953 cu ilin yanvarindan hemin ilin mayinadek Birlesik Qafqasya adi ile nesr olunmusdur Proqram meram movzu problem ve yazarlar baximindan Birlesik Qafqasya oz selefinden ferqlenmirdi Qafqaz konfederasiyasi ideyasina yarandigi vaxtdan terefdar olmayan ermeni muhaciretinin temsilcileri evvelki nesrler kimi Birlesik Qafqasya nin da fealiyyetinde istirak etmirdiler Esasen Azerbaycan Gurcustan ve Simali Qafqaz numayendelerinin tribunasina cevrilen Birlesik Qafqasya Qafqaz konfederasiyasi ugrunda ardicil mubarize aparirdi Jurnal eyni zamanda milli istiqlal mubarizesi onune kotuk kimi atilan vahid ve bolunmez Rusiya prinsipinin terefdarlarina sert cavablar vermeyi de unutmurdu Azerbaycan muhaciretinin liderlerinden biri gorkemli ideoloq M B Memmedzade belelerinin tezislerini tutarli tarixi faktlarla alt ust ederek yazirdi Tarixen qilinc qan ve ates gucu ile vehset ve barbarliqla tesekkul etmis Rusiya varsa o milletler zindaninda milli movcudiyyetlerini qoruya bilecek qeder medeni ve insani qudret gostermis olan milletler de vardir Murekkeb ve deyisen tarixi serait ictimai siyasi muhit muhacir istiqlalcilarin mubarize usulu ve taktikasinda mueyyen deyisiklikler etse de onlan esas prinsip amal ve proqramlarindan dondere bilmemisdi Azerbaycan istiqlalcilarinin Birlesik Qafqasya da derc edilmis bu qebilden olan yazilari gosterir ki sovet rejiminin siddet ve tezyiq politikasina baxmayaraq ruslar Azerbaycani yalniz maddeten istila etmeye muveffeq olmus Veten menen feth edilmemisdir M H Turkequl Azerbaycan turklerinin istiqlal gunu 1953 may 5 Birlesik Qafqasya Azerbaycan istiqlalcilarinin heyatinda ve metbuat tarixinde parlaq iz qoymus redd olsun bolunmez ve butov Rusiya yasasin Qafqaz Konfederasiyasi yasasin milletlerin istiqlal haqqi deyerek SSRI deki mehkum milletlerin istiqlalinin bolsevizme qarsi mubarize proqraminin terkib hissesine cevrilmesinde boyuk rol oynamisdir Hemcinin baxAzerbaycan metbuatiIstinadlarAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 seh 97 98 ISBN 9952 417 44 4 MenbeTahirli A Azerbaycan muhacireti B 2001 yene onun Azerbaycan muhaciret metbuati II hisse B 2003