Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Yurd Bilgisi (türk. Azerbaycan Yurt Bilgisi) Türkiyə Respublikasında qurulmuş olan jurnal. İlk sayı 1932-ci ilin yanvarında işıq üzü görən "Azərbaycan Yurd Bilgisi"nin məqsədi bu ilk nömrədə vurğulanır. "Bir neçə söz" başlıqlı bu bölmədə bildirilir ki, jurnalın məqsədi təkcə Azərbaycanı yaxından tanıyanlarla araşdırma qrupu yaratmaq və mədəniyyətşünaslıq aparmaq deyil, həm də onu həmvətənlərinə, dostlarına tanıtmaqdır. Bunun da kifayət etməyəcəyi, ortaq türk mədəniyyətinin öyrənilməmiş tərəflərini işıqlandırmaq məqsədinin güdüldüyü də əlavə edilir.
| Azərbaycan Yurd Bilgisi | |
|---|---|
| Təsisçi | Əhməd Cəfəroğlu |
| Təsis tarixi | yanvar 1932 |
| Qərargah | İstanbul Burhaneddin Matbaası |
| Dil | türk |
| Səhifə | I cild 456 səhifə, II cild 472 səhifə, III cild 416 səhifə |
| Qiymət | 20 quruş |
"Azərbaycan Yurd Bilgisi" jurnalının Mühacirət mətbuatı tariximizdə başlıca əhəmiyyəti türk mədəniyyəti tarixini və dəyərlərini elmi əsaslarla oxuculara çatdırmasında olmuşdur.
Tarixi
İlk nömrəsi 1932-ci ilin yanvarında çıxan jurnalın bütün nömrələri İstanbuldakı Bürhanəddin mətbəəsində çap olunurdu. Son çıxan nömrələr 35–36-cı nömrələrdir. Anlaşıldığı kimi, 1932-ci ilin ilk ayında nəşrə başlayan jurnal 1934-cü ilin noyabr-dekabr aylarında nəşrini dayandırdı. Üç il ərzində 12 sayı çıxan jurnalın ümumi səhifəsi 1344 (I cild üçün 456 səhifə, II cild üçün 472 səhifə, III cild üçün 416 səhifə) təşkil edirdi. İllik qiyməti 240 quruş, satışı 20 quruş olan bu aylıq, elmi jurnal azərbaycanlı mühacirlərin maddi və mənəvi yardımı ilə Bəyazid Universitetinin Türkiyət İnstitutunda nəşr edilirdi.
Jurnalın redaktoru Əhməd Cəfəroğlunun II. Türk Dili Qurultayında etdiyi çıxış Mustafa Kamal Paşanın zalı tərk etməsinə səbəb olmuş və Cəfəroğlu tezliklə universitetdəki vəzifəsindən uzaqlaşdırılmışdı. Bu hadisədən sonra jurnalın 31–32-ci nömrələrinin üz qabığında "Müdir Dr Cəfəroğlu Əhməd" adının altında yerləşən "Universitet Türk Dili Tarixi Dosenti" ifadəsi götürülmüşdü. Jurnal rəhbərliyi ehtimal ki, Mustafa Kamal Paşa ilə münasibətlərini düzəltmək məqsədilə jurnalın 31–32-ci nömrələrinin üz qabığında "II Türk Dili Qurultayına təqdim olunmuşdur" ifadəsinə yer vermiş, daha sonradan 33–34-cü nömrələrin ilk səhifəsində isə Mustafa Kamalın portretini yayımlamışdılar. Şəklin altında yazılırdı:" Əsir bir torpaqda əsir bir millətdən hür vətən və məsud millət çıxaran böyük Qazi! Keçmişə enən qara pərdələr heç bir şəraitdə qarşımızda olmayacaq, heç bir maneə yolumuzu kəsməyəcək, heç bir səbəb bizi geri çevirə bilməyəcək, biz hər zaman və hər zaman gələcəyə doğru sənin ardınca gedəcəyik."
Lakin bu səylər tərəflər arasında baş verən gərginliyi mülayimləşdirməmişdi. Nəticədə bağlanılacağına dair heç bir açıqlama vermədən jurnal 1934-cü ildə 36-cı nömrə ilə son nəşrini yayımladı.
Jurnalın məqsədi
"Azərbaycan Yurd Bilgisi" jurnalının hansı şərtlər daxilində hansı səbəb və məqsədlə nəşr edildiyi, jurnal proqramının tərkibi kimi mövzular jurnalın ilk nömrəsinin ilk səhifəsində "Bir neçə söz" başlığı altında aşağıdakılar yazılmışdır:
 | Bir neçə imperatorluğun tarixə qarışmasına səbəb olan cahan müharibəsi nəticəsində həyat səhnəsinə yeni hökumətlərin çıxması tarixin yaxın səhifələrində həkk olunmuşdur. Bu minvalla bugünkü Cənub Qafqazın şərqini təşkil edən Azərbaycanda Demokratik bir Cumhuriyyət meydana atılmış və əvvəlkinə nisbətən daha çox kültür tədqiqatına önəm vermişdir ki, bu da çox təbiidir. Elmi münasibətin millətlər arasında gündən günə daha da sıxlaşması və bu vəsilə ilə bir-birini daha yaxından tanımaq zərurət olaraq əvvəllər böyük xalqların mövzusu olan ölkəmizin fərdi şəkildə araşdırılmasını tələb edir. Özünü öyrənməyən xalqlar başqa xalqların etnoqrafik tədqiqatının predmetindən başqa bir şeyə çevrilmirlər. Lakin Azərbaycan artıq bu ibtidai dövrü dəf edib və öz qapılarını elmi kapitulyasiyalara qapatmışdır. Son on il ərzində müxtəlif yerlərdə Azərbaycanı öyrənmək üçün edilən ciddi cəhdlər müəyyən yaxşı nəticələr versə də, mədəniyyətimizin bir çox aspektləri hələ də əvvəlki məhculluğuna davam edir. Yəni ucaldılacaq böyük binanın bünövrəsi hələ də boşluqlarla doludur. Ona görə də o böyük binanın bünövrəsindəki böyük boşluqlar Azərbaycan Yurd Bilgisinin tez bir zamanda ortaya çıxmasına səbəb oldu. Azərbaycan Yurd Bilgisinin tədqiqat dairəsi artıq dar bir çevrədən çıxaraq beynəlxalq aləmi əhatə edir... Azərbaycan Yurd Bilgisinin məqsəd və qayəsi sadəcə Azərbaycanı çox yaxşı bilən və tanıyan insanlardan ibarət tədqiqat qrupu hazırlamaq və mədəni ekspertiza ilə məşğul olmaq deyil, həm də onu bu ölkə ilə maraqlanan irqdaş və dostlara tanıtmaqdır. Lakin jurnalımız bununla kifayətlənməyəcək və ortaq türk mədəniyyətinin hələ də işıqlandırılmamış məqamlarını işıqlandırmağa çalışacaqdır. |  |
Daha çox filiologiya, ədəbiyyat, tarix, tarixi coğrafiya və xalq ədəbiyyatı sahələrində dəyərli tədqiqatların yayımlandığı jurnalda Azərbaycan sərhədlərini aşaraq Anadolu tarix və ədəbiyyatı ilə yanaşı musiqi, folklor, sənət tarixi kimi mövzularda məqalələrə də yer verilmişdir. Jurnal siyasətdən həmişə kənar qalmış və məqsədini nəşr həyatının sonuna qədər qoruyub saxlamışdır.
Yazarları
O dövrdə İstanbul Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsində "Dr" rütbəsi ilə çalışan Əhməd Cəfəroğlu müdir olduğu jurnalın ilk sayısında redaksiya heyətinə "Prof. Dr. Köprülüzadə M. Fuad, Prof. A. Z. Validi, Dr. Hacızadə Mirzə, Dr. Ağaoğlu Mehmet, Asis. Əbdülqadir bəyin iştirakı" ilə sözləri ilə yer verilmişdir. Bu yazı heyətinə sonrakı saylarda prof. M. Şərəfəddin və Həsən Abdullahoğlu da qatıldı. Cəfəroğlunun direktorluğu son sayına qədər davam etdi.
"Azərbaycan Yurt Bilgisi"ndə aşağıdakı müəlliflərin yazılarına rast gəlmək mümkündür: A. N. Həkimbəy, Abdullah oğlu Həsən, Abdullah Battal, Əbdülqadir, Abdullahoğlu Həsən, Əbdülqadir Süleyman, Adnan Cahit, Əhməd Tələt, Prof. Əhməd Zəki Vəlidi, Dos. Akdəs Nemət, Əli Dəhri, Əli Nəzərli, Əli oğlu, M. Əli, Əlizadə Məmməd, Aşiq Məmməd, Ayaz İshaki, Əziz Özər, Vahabzadə Sadıq, Bədriyə Sabit, Bəsim Atalay, Cifçi oğlu H. Nihal, G. Yaesshke, Habib Sahir, Hacı Mahmud, Əfəndizadə İbrahim, Hacı Şeyxoğlu Həsən, Dr. Hakim bəy, A. N., Prof. Xəlil Nemətullah, Xəlil Xasməmmədli, Xeyrəddin İlhami, Fəvziyə Abdullah, Dr. Yanos Esktann, Kırımlı Cəfər Seyid Əhməd, Qivaməddin, Prof. Körpülüzadə M. Fuad, Qazimilhal Mahmud Rəqib, Dr. M. Əhməd, M. Həqqi Türkəqul, M. B. Məmmədzadə, M. Şakir, Prof. M. Şərafəddin, Maraşlı Əsat, Mak Meipeske, Məbrurə Rahim, Məmməd Xalid, Maral Okay, Mirzadə M., Fəxrəddin, Dr. Məhərrəm Ergin, Mustafa Vəkilli, , Nağı Şeyxzamanlı, Rəsulzadə Məmməd Əmin, Rəsulğoğlu Məmməd Əli, Sadıx Sənan, Sadəddin Nüzhəm, Seyidli Mir Əziz, Səlim Rəfiq, Süleyman Təkinər, Şəfi Rüstəmbəyli, Şərafəddin Ərəl, Rien Charles, Talıbxanbəyli Sürəyya, Təkin, Zahir Sidqi, Zeynal Ağqoç, Zeynal A. Saray, Ziyaəddin Fəxri.
Jurnalın əhatə etdiyi mövzular
Azərbaycan Yurd Bilgisi jurnalı başlıq etibarilə Azərbaycana yönəlmiş bir münasibəti ağıla gətirsə də jurnal başqa coğrafiyalardakı türklərə- Türkiyə, Krım, İdil-Ural və Türkistan türklərinə də maraq duymuş hətta onlarla yanaşı Gürcüstan, Polşa, Ukrayna məsələlərinə də biganə qalmamışdır. Jurnalın ilk nömrəsində o zamanlar Darülfünun Türkiyət İnstitutunun tələbəsi olan Əbdülqədir İnan Rusiya hakimiyyəti altında olan türklər tərəfindən necə qəbul edildiyinə dair məqalə dərc etmişdi.
Jurnalın məqsədinə uyğun olaraq, təbii ki, jurnalda Azərbaycanın tarixi, dili və mədəniyyəti ilə bağlı çoxsaylı məqalələr yer alır. Bu məqalələr aşağıdakılardır: "Azərbaycan tarixinə ümumi baxış", "Böyük azəri alimi Mirzə Kazım bəy", "XVI əsr Azəri saz şairlərindən Tufarqanlı Abbas", "XIX əsrin azəri şairi Siraci", "Azərbaycan ləhcəsində bəzi monqol elementləri", "Azərbaycan ədəbiyyatında istiqlal mübarizəsi", "XVII əsr Azərbaycan şairi Məlik Bəy Ovçu", "Azərbaycan xalq ədəbiyyatında sayaçı sözləri" (Ə. Cəfəroğlu); "Son dövr Azərbaycan ədəbiyyatı", "Azərbaycan xalq ədəbiyyatında Dəli Alı dastanı" (Səlim Rəfiq), "Azərbaycan saz şairləri", "İran Azərbaycanında türk şairləri"(M. Sadiq Sənan), "Azərbaycan tarixi coğrafiyası", "Azərbaycan etnoqrafiyasına dair" (Zəki Vəlidi Toqan), "Azərbaycanın son musiqi hərakatları", "Azərbaycan musiqisi" (M. Rəqib Qazimihal), "Azərbaycanın istisadi vəziyyətinə baxış, Azərbaycanda ipək sənayesi" (M. Əli Əlizadə), "Qarabağlı iki alim", "Azəri böyükləri" (M. Şərəfəddin), "Azərbaycan sənət məktəbləri" (), "Azərbaycan şairi Füzuli haqqında bəzi yeni məlumatlar", "Azəri şairi "Nəsimi" adına çap olunmamış parçalar", "Azərbaycan şairlərinə aid Anadoluda bir neçə qeyd" (M. Şakir), "Azərbaycanın coğrafi mədən sahəsi" (A. Xəzərli); "Övliya Çələbiyə görə Azərbaycan şəhərləri" (M. Halit); "Azəri türklərinin həyat və ədəbiyyatında sevinc" (M. Ə. Rəsulzadə), "Azərbaycan şairlərindən Rəncur Xanım", "Azərbaycanın ürəfa və üdəbası haqqında qeydlər" (M. F. Mirzadə), "Azərbaycan haqqında Alman dilli nəşriyyatdan" (G. Yaeschke); "Azəri şairi Həbibinin bir qəzəli","XIX əsrin azəri şairlərindən Sədi haqqında bir neçə qeyd" (Fəvziye Abdullah), "İran Azərbaycanının təbii coğrafiyası" (H. Sair), "Dövlətlər arasında münasibətlərə dair: Azərbaycan sənədlərdə" (M. Məmmədzadə), "Azərbaycan təsviri sənəti haqqında".
Bunlardan başqa bütün türk dünyası, o cümlədən Türkiyə ilə bağlı yazılan məqalələr də var idi: "Kazan və Türkistanda son musiqi hərəkatları" (M. Rəqib Qazimihal), "Krım tarixinə dair qeydlər", "Qaqauzlar" (Abdullahoğlu Həsən), Türküstanın Milli Qəhrəmanları", "Cənubi Türküstanın işğalı ərəfəsində", "Başqırd türkləri ilə rus mübarizəsi tarixindən", "Qırğız dilinin yadigarlarından Manas dastanı" (Əbdülqədir İnan), "Qarabağ-İstanbul ləhcələrinin müqayisəsi" (Talıbxanbəyli Sürəyya), "Pir Sultanın nəşr olunmamış üç nəfəsi" (M. Şakir Ülkütaşır), "İstanbul kitabxanaları" (Adnan Cahid Ötüken), "Peçeneqlər və İzmir türkləri" (Akdes Neməti), "Sinopda Candar Oğulları Dövründən Tarixi Əsərlər (M. Şakir Ülkütaşır), "Krımın Osmanlı İmperatorluğuna qatılması" (Bədriye Sabit).
Bu kimi məqalələrdən başqa 6-cı nömrədən etibarən jurnalda "Təhlil və tənqid" başlığı ilə "cənubda Türkmən oymaqları" (Əli Rza Yalman), "Kazak yaylaqlarında yarım köçəri türklərin çadırları" (M. V. Quliyev), "Fərqanə, Buxara və Xivə türküləri" (N. Mironov), "Türk dünyası" (Hüseyn Namiq Orxun) kimi əsərlərin qiymətləndirilmələrinə də yer verilmişdir.
13-cü nömrədən etibarən "Təhlillər və tənqidlər" bölməsində bundan sonra Avropa və Rusiya mətbuatının xülasələrinin də tənqid və təhlililinə çalışacağıq sözləri ilə "Journal de Geneve", "Pravd, Le Temps", "Berliner Tageblatt"," Posledniya Novosti"," İstiklâl" (Berlin), "Emel" (Ruminya) kimi nəşrlərdə yayımlanan türk dünyası ilə bağlı yazılara və onların təhlilinə yer verilməyə başlanmışdı.
14-cü nömrə ilə jurnalda "Xəbərlər" bölməsi fəaliyyət başlayır. Bu bölmədə İstanbul "Azərbaycan Tələbə Birliyi"nin Tokatlıyan hotelində verdiyi çay dəvətindən tutmuş Mehmed Fuad Körpülünün türk xalq ədəbiyyatı və etnoqrafiyasına dair ensiklopediyanın hazırlanmasına qədər daha çox hadisə və türk dünyası üçün yeni əsərlərdən bəhs edilir.
Jurnalın 15-ci sayında "Dil guşəsi" açılır. "Hörmətli "Türk Dili Araşdırma Cəmiyyəti" türk dilinin saflaşması və bütünləşməsi üçün hər yerdə nəşr olunan bütün türk qəzet və jurnallarında türkcə rubrika açmaq qərarına gəldikdən sonra dərgimiz də eyni şəkildə kömək etməyi şərəfli bir vəzifə hesab edir" müqəddiməsi ilə başlayan ilk məqalədə Türk dünyasının dil və mədəniyyət birliyinin qarşısını almaq üçün Çar Rusiyası və Bolşevik Rusiyasında görülən işlərdən bəhs edilir. Bu birinci sütun imzasız dərc olunur. Bu guşə sonrakı saylarda yer almayıb. Bununla belə, Türk Dil Qurumu və türkcənin sıxlaşması ilə bağlı yazılar çıxmağa davam etmişdir. Bu yazılardan diqqət çəkənlərdən biri Qazanlı Abdullah Battal (Taymas) 21–22-ci nömrələrdə yayımlanan "Türk Dəngbəyliliyinin 10. İli" başlıqlı məqaləsidir. "Saf türkcə cəhdi" xəbərdarlığı ilə başlayan yazıda demək olar ki, heç bir xarici sözdən istifadə olunmadığı görünür. Mətnin sonunda məqalədə istifadə olunan xalis türkcə sözlər mənaları ilə birlikdə lüğət şəklində verilmişdir. Bunlar arasında türk ləhcələrindəki acun (dünya), alpaqut (qəhrəman), enyen (idarə, rejim), tokuş (müharibə), yazı (meydan), budun (millət) kimi tarixi mətnlərdə və ləhcələrdə istifadə edilən sözlərlə yanaşı, özditrəmə (Həyəcan), benbeylik (səltənət), elyurd (dövlət), bitrim (qərar), carlamaq (elan etmək), onarım (islahat), işıqlılar (ziyalılar), yazqıç (qələm) kimi törəmə qarşılıqları da varidi. Əhməd Cəfəroğlu həmin nömrənin başqa bir məqaləsində "Türk Dili Araşdırmalar Cəmiyyəti"nin "Osmanlıcadan Türkcəyə Yazışmalar Kılavuzu"nun hazırlanmasına töhfə vermək məqsədilə Azərbaycanın Gəncə ləhcəsində olan türkcə sözləri bəzi osmanlı sözlərə qarşılığını lüğət şəklində dərc edir.
Türkiyə Cumhurəytinin qurulmasının 10-cu ili münasibətilə buraxılan bu nömrə "Atatürkün Gəncliyə Xitabəsi" ilə başlayır. Sonra isə Əhməd Cəfəroğlunun dəyərləndirmə yazısına yer verilmişdir.
30-cu nömrədə sonrakı 31–32-ci nömrələrin "Türk Dili Qurultayına" həsr olunacağının xəbəri verilmişdi. 31–32-ci nömrələr birlikdə nəşr olunmuş və ilk səhifədə qurultayın Türk dünyası üçün əhəmiyyətindən bəhs edilmişdi.
1934-cü ildə buraxılan 36-cı nömrədən sonra jurnal 1954-cü ildə bir nömrə yayımlayaraq yayım həyatını sonlandırmışdır.
İstinadlar
- . Azərbaycan Mühacirət Mətbuatı (PDF). Bakı: Qapp poliqraf. 2002. səh. 106. 2021-04-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-04.
- Ələkbərli, 2021. səh. 58
- Yaqublu, 2014. səh. 20
- Yaqublu, 2014. səh. 19
- Önən, 2005. səh. 264
- Gönlübol, 1996. səh. 18
- Gönlübol, 1996. səh. 20
- AYB, 1932. səh. 3-4
- Terzi, 2008. səh. 115
- "Arxivlənmiş surət". 2014-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-17.
- Yaqublu, 2014. səh. 21
- Terzi, 2008. səh. 116
- Terzi, 2008. səh. 117
- Terzi, 2008. səh. 118
Mənbə
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Mühacirət Mətbuatı (PDF). Bakı: «Elm və təhsil». 2014. səh. 152.
- İbrahimli, H. Azərbaycan Siyasi Mühacirəti. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1996.
- Mehmet Gönlübol. Olaylarla Türk Dış Politikası (1919–1973). Ankara: AÜSBF yay. 1996. 18–27, 80–85, 96-103.
- Nizam Önen. İki Turan,Macaristan ve Türkiye’de Turancılık. İstanbul: İletişim yay. 2005. 264.
- Nalcıoğlu, B. U. Azerbaycan Siyasi Muhaceretinin İstanbul’daki Basın Etkinliklerinin (1923–1931) Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü”,. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi yayınları. 2004.
- Adem Terzi. Azerbaycan Yurt Bilgisi (1-36. Sayılar, Birleştirilmiş Tıpkıbasım) (PDF). 944. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2008.
- Əhməd Cəfəroğlu. Azerbaycan Yurt Bilgisi. İstanbul: Burhanettin Matbaası. 1933.
- Faiq Ələkbərli. Azerbaycan Türk Felsefi ve İçtimai Fikir Tarihi XIX-XX yüzyıllar. Ankara: Astana yayınları. 2021. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Yurd Bilgisi turk Azerbaycan Yurt Bilgisi Turkiye Respublikasinda qurulmus olan jurnal Ilk sayi 1932 ci ilin yanvarinda isiq uzu goren Azerbaycan Yurd Bilgisi nin meqsedi bu ilk nomrede vurgulanir Bir nece soz basliqli bu bolmede bildirilir ki jurnalin meqsedi tekce Azerbaycani yaxindan taniyanlarla arasdirma qrupu yaratmaq ve medeniyyetsunasliq aparmaq deyil hem de onu hemvetenlerine dostlarina tanitmaqdir Bunun da kifayet etmeyeceyi ortaq turk medeniyyetinin oyrenilmemis tereflerini isiqlandirmaq meqsedinin gudulduyu de elave edilir Azerbaycan Yurd BilgisiTesisci Ehmed CeferogluTesis tarixi yanvar 1932Qerargah Istanbul Burhaneddin MatbaasiDil turkSehife I cild 456 sehife II cild 472 sehife III cild 416 sehifeQiymet 20 qurus Azerbaycan Yurd Bilgisi jurnalinin Muhaciret metbuati tariximizde baslica ehemiyyeti turk medeniyyeti tarixini ve deyerlerini elmi esaslarla oxuculara catdirmasinda olmusdur TarixiIlk nomresi 1932 ci ilin yanvarinda cixan jurnalin butun nomreleri Istanbuldaki Burhaneddin metbeesinde cap olunurdu Son cixan nomreler 35 36 ci nomrelerdir Anlasildigi kimi 1932 ci ilin ilk ayinda nesre baslayan jurnal 1934 cu ilin noyabr dekabr aylarinda nesrini dayandirdi Uc il erzinde 12 sayi cixan jurnalin umumi sehifesi 1344 I cild ucun 456 sehife II cild ucun 472 sehife III cild ucun 416 sehife teskil edirdi Illik qiymeti 240 qurus satisi 20 qurus olan bu ayliq elmi jurnal azerbaycanli muhacirlerin maddi ve menevi yardimi ile Beyazid Universitetinin Turkiyet Institutunda nesr edilirdi Jurnalin redaktoru Ehmed Ceferoglunun II Turk Dili Qurultayinda etdiyi cixis Mustafa Kamal Pasanin zali terk etmesine sebeb olmus ve Ceferoglu tezlikle universitetdeki vezifesinden uzaqlasdirilmisdi Bu hadiseden sonra jurnalin 31 32 ci nomrelerinin uz qabiginda Mudir Dr Ceferoglu Ehmed adinin altinda yerlesen Universitet Turk Dili Tarixi Dosenti ifadesi goturulmusdu Jurnal rehberliyi ehtimal ki Mustafa Kamal Pasa ile munasibetlerini duzeltmek meqsedile jurnalin 31 32 ci nomrelerinin uz qabiginda II Turk Dili Qurultayina teqdim olunmusdur ifadesine yer vermis daha sonradan 33 34 cu nomrelerin ilk sehifesinde ise Mustafa Kamalin portretini yayimlamisdilar Seklin altinda yazilirdi Esir bir torpaqda esir bir milletden hur veten ve mesud millet cixaran boyuk Qazi Kecmise enen qara perdeler hec bir seraitde qarsimizda olmayacaq hec bir manee yolumuzu kesmeyecek hec bir sebeb bizi geri cevire bilmeyecek biz her zaman ve her zaman geleceye dogru senin ardinca gedeceyik Lakin bu seyler terefler arasinda bas veren gerginliyi mulayimlesdirmemisdi Neticede baglanilacagina dair hec bir aciqlama vermeden jurnal 1934 cu ilde 36 ci nomre ile son nesrini yayimladi Jurnalin meqsedi Azerbaycan Yurd Bilgisi jurnalinin hansi sertler daxilinde hansi sebeb ve meqsedle nesr edildiyi jurnal proqraminin terkibi kimi movzular jurnalin ilk nomresinin ilk sehifesinde Bir nece soz basligi altinda asagidakilar yazilmisdir Bir nece imperatorlugun tarixe qarismasina sebeb olan cahan muharibesi neticesinde heyat sehnesine yeni hokumetlerin cixmasi tarixin yaxin sehifelerinde hekk olunmusdur Bu minvalla bugunku Cenub Qafqazin serqini teskil eden Azerbaycanda Demokratik bir Cumhuriyyet meydana atilmis ve evvelkine nisbeten daha cox kultur tedqiqatina onem vermisdir ki bu da cox tebiidir Elmi munasibetin milletler arasinda gunden gune daha da sixlasmasi ve bu vesile ile bir birini daha yaxindan tanimaq zeruret olaraq evveller boyuk xalqlarin movzusu olan olkemizin ferdi sekilde arasdirilmasini teleb edir Ozunu oyrenmeyen xalqlar basqa xalqlarin etnoqrafik tedqiqatinin predmetinden basqa bir seye cevrilmirler Lakin Azerbaycan artiq bu ibtidai dovru def edib ve oz qapilarini elmi kapitulyasiyalara qapatmisdir Son on il erzinde muxtelif yerlerde Azerbaycani oyrenmek ucun edilen ciddi cehdler mueyyen yaxsi neticeler verse de medeniyyetimizin bir cox aspektleri hele de evvelki mehculluguna davam edir Yeni ucaldilacaq boyuk binanin bunovresi hele de bosluqlarla doludur Ona gore de o boyuk binanin bunovresindeki boyuk bosluqlar Azerbaycan Yurd Bilgisinin tez bir zamanda ortaya cixmasina sebeb oldu Azerbaycan Yurd Bilgisinin tedqiqat dairesi artiq dar bir cevreden cixaraq beynelxalq alemi ehate edir Azerbaycan Yurd Bilgisinin meqsed ve qayesi sadece Azerbaycani cox yaxsi bilen ve taniyan insanlardan ibaret tedqiqat qrupu hazirlamaq ve medeni ekspertiza ile mesgul olmaq deyil hem de onu bu olke ile maraqlanan irqdas ve dostlara tanitmaqdir Lakin jurnalimiz bununla kifayetlenmeyecek ve ortaq turk medeniyyetinin hele de isiqlandirilmamis meqamlarini isiqlandirmaga calisacaqdir Daha cox filiologiya edebiyyat tarix tarixi cografiya ve xalq edebiyyati sahelerinde deyerli tedqiqatlarin yayimlandigi jurnalda Azerbaycan serhedlerini asaraq Anadolu tarix ve edebiyyati ile yanasi musiqi folklor senet tarixi kimi movzularda meqalelere de yer verilmisdir Jurnal siyasetden hemise kenar qalmis ve meqsedini nesr heyatinin sonuna qeder qoruyub saxlamisdir YazarlariO dovrde Istanbul Universitetinin Edebiyyat fakultesinde Dr rutbesi ile calisan Ehmed Ceferoglu mudir oldugu jurnalin ilk sayisinda redaksiya heyetine Prof Dr Kopruluzade M Fuad Prof A Z Validi Dr Hacizade Mirze Dr Agaoglu Mehmet Asis Ebdulqadir beyin istiraki ile sozleri ile yer verilmisdir Bu yazi heyetine sonraki saylarda prof M Serefeddin ve Hesen Abdullahoglu da qatildi Ceferoglunun direktorlugu son sayina qeder davam etdi Azerbaycan Yurt Bilgisi nde asagidaki muelliflerin yazilarina rast gelmek mumkundur A N Hekimbey Abdullah oglu Hesen Abdullah Battal Ebdulqadir Abdullahoglu Hesen Ebdulqadir Suleyman Adnan Cahit Ehmed Telet Prof Ehmed Zeki Velidi Dos Akdes Nemet Eli Dehri Eli Nezerli Eli oglu M Eli Elizade Memmed Asiq Memmed Ayaz Ishaki Eziz Ozer Vahabzade Sadiq Bedriye Sabit Besim Atalay Cifci oglu H Nihal G Yaesshke Habib Sahir Haci Mahmud Efendizade Ibrahim Haci Seyxoglu Hesen Dr Hakim bey A N Prof Xelil Nemetullah Xelil Xasmemmedli Xeyreddin Ilhami Fevziye Abdullah Dr Yanos Esktann Kirimli Cefer Seyid Ehmed Qivameddin Prof Korpuluzade M Fuad Qazimilhal Mahmud Reqib Dr M Ehmed M Heqqi Turkequl M B Memmedzade M Sakir Prof M Serafeddin Marasli Esat Mak Meipeske Mebrure Rahim Memmed Xalid Maral Okay Mirzade M Fexreddin Dr Meherrem Ergin Mustafa Vekilli Nagi Seyxzamanli Resulzade Memmed Emin Resulgoglu Memmed Eli Sadix Senan Sadeddin Nuzhem Seyidli Mir Eziz Selim Refiq Suleyman Tekiner Sefi Rustembeyli Serafeddin Erel Rien Charles Talibxanbeyli Sureyya Tekin Zahir Sidqi Zeynal Agqoc Zeynal A Saray Ziyaeddin Fexri Jurnalin ehate etdiyi movzularAzerbaycan Yurd Bilgisi jurnali basliq etibarile Azerbaycana yonelmis bir munasibeti agila getirse de jurnal basqa cografiyalardaki turklere Turkiye Krim Idil Ural ve Turkistan turklerine de maraq duymus hetta onlarla yanasi Gurcustan Polsa Ukrayna meselelerine de bigane qalmamisdir Jurnalin ilk nomresinde o zamanlar Darulfunun Turkiyet Institutunun telebesi olan Ebdulqedir Inan Rusiya hakimiyyeti altinda olan turkler terefinden nece qebul edildiyine dair meqale derc etmisdi Jurnalin meqsedine uygun olaraq tebii ki jurnalda Azerbaycanin tarixi dili ve medeniyyeti ile bagli coxsayli meqaleler yer alir Bu meqaleler asagidakilardir Azerbaycan tarixine umumi baxis Boyuk azeri alimi Mirze Kazim bey XVI esr Azeri saz sairlerinden Tufarqanli Abbas XIX esrin azeri sairi Siraci Azerbaycan lehcesinde bezi monqol elementleri Azerbaycan edebiyyatinda istiqlal mubarizesi XVII esr Azerbaycan sairi Melik Bey Ovcu Azerbaycan xalq edebiyyatinda sayaci sozleri E Ceferoglu Son dovr Azerbaycan edebiyyati Azerbaycan xalq edebiyyatinda Deli Ali dastani Selim Refiq Azerbaycan saz sairleri Iran Azerbaycaninda turk sairleri M Sadiq Senan Azerbaycan tarixi cografiyasi Azerbaycan etnoqrafiyasina dair Zeki Velidi Toqan Azerbaycanin son musiqi herakatlari Azerbaycan musiqisi M Reqib Qazimihal Azerbaycanin istisadi veziyyetine baxis Azerbaycanda ipek senayesi M Eli Elizade Qarabagli iki alim Azeri boyukleri M Serefeddin Azerbaycan senet mektebleri Azerbaycan sairi Fuzuli haqqinda bezi yeni melumatlar Azeri sairi Nesimi adina cap olunmamis parcalar Azerbaycan sairlerine aid Anadoluda bir nece qeyd M Sakir Azerbaycanin cografi meden sahesi A Xezerli Ovliya Celebiye gore Azerbaycan seherleri M Halit Azeri turklerinin heyat ve edebiyyatinda sevinc M E Resulzade Azerbaycan sairlerinden Rencur Xanim Azerbaycanin urefa ve udebasi haqqinda qeydler M F Mirzade Azerbaycan haqqinda Alman dilli nesriyyatdan G Yaeschke Azeri sairi Hebibinin bir qezeli XIX esrin azeri sairlerinden Sedi haqqinda bir nece qeyd Fevziye Abdullah Iran Azerbaycaninin tebii cografiyasi H Sair Dovletler arasinda munasibetlere dair Azerbaycan senedlerde M Memmedzade Azerbaycan tesviri seneti haqqinda Bunlardan basqa butun turk dunyasi o cumleden Turkiye ile bagli yazilan meqaleler de var idi Kazan ve Turkistanda son musiqi herekatlari M Reqib Qazimihal Krim tarixine dair qeydler Qaqauzlar Abdullahoglu Hesen Turkustanin Milli Qehremanlari Cenubi Turkustanin isgali erefesinde Basqird turkleri ile rus mubarizesi tarixinden Qirgiz dilinin yadigarlarindan Manas dastani Ebdulqedir Inan Qarabag Istanbul lehcelerinin muqayisesi Talibxanbeyli Sureyya Pir Sultanin nesr olunmamis uc nefesi M Sakir Ulkutasir Istanbul kitabxanalari Adnan Cahid Otuken Peceneqler ve Izmir turkleri Akdes Nemeti Sinopda Candar Ogullari Dovrunden Tarixi Eserler M Sakir Ulkutasir Krimin Osmanli Imperatorluguna qatilmasi Bedriye Sabit Bu kimi meqalelerden basqa 6 ci nomreden etibaren jurnalda Tehlil ve tenqid basligi ile cenubda Turkmen oymaqlari Eli Rza Yalman Kazak yaylaqlarinda yarim koceri turklerin cadirlari M V Quliyev Ferqane Buxara ve Xive turkuleri N Mironov Turk dunyasi Huseyn Namiq Orxun kimi eserlerin qiymetlendirilmelerine de yer verilmisdir 13 cu nomreden etibaren Tehliller ve tenqidler bolmesinde bundan sonra Avropa ve Rusiya metbuatinin xulaselerinin de tenqid ve tehlililine calisacagiq sozleri ile Journal de Geneve Pravd Le Temps Berliner Tageblatt Posledniya Novosti Istiklal Berlin Emel Ruminya kimi nesrlerde yayimlanan turk dunyasi ile bagli yazilara ve onlarin tehliline yer verilmeye baslanmisdi 14 cu nomre ile jurnalda Xeberler bolmesi fealiyyet baslayir Bu bolmede Istanbul Azerbaycan Telebe Birliyi nin Tokatliyan hotelinde verdiyi cay devetinden tutmus Mehmed Fuad Korpulunun turk xalq edebiyyati ve etnoqrafiyasina dair ensiklopediyanin hazirlanmasina qeder daha cox hadise ve turk dunyasi ucun yeni eserlerden behs edilir Jurnalin 15 ci sayinda Dil gusesi acilir Hormetli Turk Dili Arasdirma Cemiyyeti turk dilinin saflasmasi ve butunlesmesi ucun her yerde nesr olunan butun turk qezet ve jurnallarinda turkce rubrika acmaq qerarina geldikden sonra dergimiz de eyni sekilde komek etmeyi serefli bir vezife hesab edir muqeddimesi ile baslayan ilk meqalede Turk dunyasinin dil ve medeniyyet birliyinin qarsisini almaq ucun Car Rusiyasi ve Bolsevik Rusiyasinda gorulen islerden behs edilir Bu birinci sutun imzasiz derc olunur Bu guse sonraki saylarda yer almayib Bununla bele Turk Dil Qurumu ve turkcenin sixlasmasi ile bagli yazilar cixmaga davam etmisdir Bu yazilardan diqqet cekenlerden biri Qazanli Abdullah Battal Taymas 21 22 ci nomrelerde yayimlanan Turk Dengbeyliliyinin 10 Ili basliqli meqalesidir Saf turkce cehdi xeberdarligi ile baslayan yazida demek olar ki hec bir xarici sozden istifade olunmadigi gorunur Metnin sonunda meqalede istifade olunan xalis turkce sozler menalari ile birlikde luget seklinde verilmisdir Bunlar arasinda turk lehcelerindeki acun dunya alpaqut qehreman enyen idare rejim tokus muharibe yazi meydan budun millet kimi tarixi metnlerde ve lehcelerde istifade edilen sozlerle yanasi ozditreme Heyecan benbeylik seltenet elyurd dovlet bitrim qerar carlamaq elan etmek onarim islahat isiqlilar ziyalilar yazqic qelem kimi toreme qarsiliqlari da varidi Ehmed Ceferoglu hemin nomrenin basqa bir meqalesinde Turk Dili Arasdirmalar Cemiyyeti nin Osmanlicadan Turkceye Yazismalar Kilavuzu nun hazirlanmasina tohfe vermek meqsedile Azerbaycanin Gence lehcesinde olan turkce sozleri bezi osmanli sozlere qarsiligini luget seklinde derc edir Turkiye Cumhureytinin qurulmasinin 10 cu ili munasibetile buraxilan bu nomre Ataturkun Gencliye Xitabesi ile baslayir Sonra ise Ehmed Ceferoglunun deyerlendirme yazisina yer verilmisdir 30 cu nomrede sonraki 31 32 ci nomrelerin Turk Dili Qurultayina hesr olunacaginin xeberi verilmisdi 31 32 ci nomreler birlikde nesr olunmus ve ilk sehifede qurultayin Turk dunyasi ucun ehemiyyetinden behs edilmisdi 1934 cu ilde buraxilan 36 ci nomreden sonra jurnal 1954 cu ilde bir nomre yayimlayaraq yayim heyatini sonlandirmisdir Istinadlar Azerbaycan Muhaciret Metbuati PDF Baki Qapp poliqraf 2002 seh 106 2021 04 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 04 04 Elekberli 2021 seh 58 Yaqublu 2014 seh 20 Yaqublu 2014 seh 19 Onen 2005 seh 264 Gonlubol 1996 seh 18 Gonlubol 1996 seh 20 AYB 1932 seh 3 4 Terzi 2008 seh 115 Arxivlenmis suret 2014 06 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 17 Yaqublu 2014 seh 21 Terzi 2008 seh 116 Terzi 2008 seh 117 Terzi 2008 seh 118MenbeNesiman Yaqublu Azerbaycan Muhaciret Metbuati PDF Baki Elm ve tehsil 2014 seh 152 Ibrahimli H Azerbaycan Siyasi Muhacireti Baki Elm nesriyyati 1996 Mehmet Gonlubol Olaylarla Turk Dis Politikasi 1919 1973 Ankara AUSBF yay 1996 18 27 80 85 96 103 Nizam Onen Iki Turan Macaristan ve Turkiye de Turancilik Istanbul Iletisim yay 2005 264 Nalcioglu B U Azerbaycan Siyasi Muhaceretinin Istanbul daki Basin Etkinliklerinin 1923 1931 Kamuoyu Olusturmadaki Rolu Istanbul Istanbul Universitesi Iletisim Fakultesi yayinlari 2004 Adem Terzi Azerbaycan Yurt Bilgisi 1 36 Sayilar Birlestirilmis Tipkibasim PDF 944 Ankara Turk Dil Kurumu Yayinlari 2008 Ehmed Ceferoglu Azerbaycan Yurt Bilgisi Istanbul Burhanettin Matbaasi 1933 Faiq Elekberli Azerbaycan Turk Felsefi ve Ictimai Fikir Tarihi XIX XX yuzyillar Ankara Astana yayinlari 2021 ISBN 978 625 7890 96 0 Hemcinin bax