Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gələcək üçün tədqiqatlar, futurizm və ya futurologiya sosial-texnoloji tərəqqinin və digər ekoloji tendensiyaların sistemli, fənlərarası və vahid tədqiqidir; insanların gələcəkdə necə yaşayacaqlarını və işləyəcəklərini araşdırmaq məqsədi ilə bu sahənin araşdırmalarından istifadə olunur. Proqnozlaşdırma kimi üsullar tətbiq oluna bilər, lakin müasir gələcək tədqiqatlar üzrə alimlər alternativlərin sistematik şəkildə araşdırılmasının vacibliyini vurğulayırlar. Ümumiyyətlə, onu ictimai elmlərin, o sıradan tarix sahəsinin bir qolu hesab etmək olar. Bu sahə bir hissəsi keçmişin və indinin sistematik və nümunə əsasında dərk edilməsinə və gələcək hadisələrin və tendensiyaların mümkünlüyünü araşdırmaq üçün çalışır.
Dəqiq fiziki elmlərdən fərqli olaraq, futurologiya daha böyük və daha mürəkkəb sistemə, lakin metodologiya və təbiət elmləri, sosiologiya və iqtisadiyyat kimi sosial elmlərə nisbətən daha az sübutlara malikdir. Bəzən yalançı elm kimi də təsvir edilir. Buna baxmayaraq, 2002-ci ildə Peşəkar Futuristlər Assosiasiyası yaradılıb, və indi onu akademik olaraq, məsələn, Azad Berlin Universitetində magistr kursu olaraq öyrənmək mümkündür. Gələcək tədqiqatlar ilə bağlı inklüziv müzakirələri təşviq etmək üçün UNESCO dekabrın 2-ni Ümumdünya Gələcək Günü elan etdi.
Ümumi baxış
Futurologiya, mümkün gələcəkləri tərtib etmək üçün həm sadə, həm də peşəkar metodlarla tendensiyaları birləşdirən və təhlil edən fənlərarası bir sahədir . Bu, uzaqgörənliyi inkişaf etdirmək cəhdində dəyişikliklərin və sabitliyin mənbələrini, nümunələrini və səbəblərini təhlil etməyi əhatə edir. Dünyada bu sahəyə müxtəlif adlarla gələcəyin tədqiqatları, strateji uzaqgörənlik, futuristika, gələcək düşüncəsi, fyuturinq və futurologiya deyilir.
Uzaqgörənlik ilkin termin idi və ilk dəfə 1932-ci ildə HG Wells tərəfindən istifadə edilmişdir. "Futurologiya" ensiklopediyalarda geniş yayılmış bir termindir. “Futurologiya” “gələcəyin tədqiqi” kimi müəyyən edilir. Termini 1940-cı illərin ortalarında alman professoru Ossip K. Flechtheim irəli sürdü və o, onu yeni ehtimal elmini əhatə edəcək yeni bilik sahəsi kimi təklif etdi.
Tarix
17-ci əsrdə riyaziyyatda irəliləyişlər statistik və ehtimal anlayışlarını hesablamaq cəhdlərinə təkan verdi. Obyektivlik ədədi məlumatlarla ifadə oluna bilən biliklərlə əlaqələndirildi. 18-ci əsrdə Britaniyada investorlar aktivin gələcək dəyərini qiymətləndirmək üçün riyazi düsturlar yaratdılar. 1758-ci ildə fransız iqtisadçısı Fransua Kene gələcək istehsalın planlaşdırılması üçün Tableau Economique kimi tanınan bütün iqtisadiyyatın kəmiyyət modelini yaratmağa başladı. Bu arada, Ann Rober Jak Türgo ilk olaraq azalan gəlir qanununu ifadə etdi. 1793-cü ildə Çin bürokratı Hong Liangji gələcək əhalinin artımını proqnozlaşdırdı.
Sənaye inqilabı bütün Avropa qitəsinə yayılmaq ərəfəsində idi, 1798-ci ildə Tomas Maltus “Cəmiyyətin Gələcək Təkmilləşdirməsinə təsir edən Əhali prinsipi” mövzusunda esse nəşr etdirdi. Maltus nikbin utopiyaları və tərəqqi nəzəriyyələrini şübhə altına alırdı. Maltusun bəşər övladının sağ qalması qorxusu erkən Avropa distopiyası kimi qəbul edilir. 1830-cu illərdən başlayaraq, Ogüst Kont sosial təkamül nəzəriyyələrini inkişaf etdirdi. 1870-ci illərdə Herbert Spenser Kontenin nəzəriyyələrini Çarlz Darvinin bioloji təkamül nəzəriyyəsi ilə birləşdirməyə çalışdı. Sosial darvinizm Avropa və ABŞ-da populyarlaşdı. 19-cu əsrin sonlarında bəşəriyyətin tərəqqisinə və elmi ixtiranın zəfərinə inam üstünlük təşkil etdi və elmi fantastika gələcək məşhur mövzuya çevrildi. 1888-ci ildə Uilyam Morris “Heç yerdən xəbərlər” kitabını nəşr etdi və burada iş vaxtının necə azaldılması barədə nəzəriyyə irəli sürdü.
20-ci əsrin əvvəlləri
İngilis HG Wells əsrin əvvəllərində "əsl elmi fantastika" janrını yaratdı. Onun əsərləri ehtimal olunur ki, sağlam elmi biliklərə əsaslanırdı. Uells sosial və texnoloji proqnozlaşdırmanın öncülü oldu. 1890-1914-cü illər arasında ABŞ və Avropada bir sıra texno-optimist qəzet məqalələri və kitabları nəşr olundu.
Birinci Dünya Müharibəsindən sonra Filippo Tommaso Marinettinin rəhbərlik etdiyi İtalyan Futurizm hərəkatı müasirliyi tərənnüm etdi. Vladimir Mayakovski, David Burlyuk və Vasili Kamenski kimi sovet futuristləri 20-ci əsr boyu rəsmi kommunist mədəniyyət siyasətinə qarşı mübarizə apardılar. Yaponiyada futuroloqlar Birinci Dünya Müharibəsindən sonra Meydzi dövrünü pisləyərək, sürəti və texnoloji tərəqqini tərifləyərək rəğbət qazandılar.
Birinci Dünya Müharibəsinin başa çatması ilə statistik proqnozlaşdırmaya maraq gücləndi. Statistikada proqnoz gələcək hadisənin miqyasının və ya ehtimalının hesablanmasıdır. Proqnozlaşdırma gələcəyi hesablayır, təxmin isə mövcud kəmiyyətin dəyərini təyin etməyə çalışır. ABŞ-da Prezident Huver 1929-cu ildə Uilyam F. Oqburnun rəhbərlik etdiyi Sosial Trendlər üzrə Tədqiqat Komitəsi yaratdı. Keçmiş statistik məlumatlar tendensiyaların qrafikini tərtib etmək və bu tendensiyaları gələcəyə proqnozlaşdırmaq üçün istifadə edilmişdir. Planlaşdırma İkinci Dünya Müharibəsindən sonra bütün dünyada kapitalist və kommunist hökumətləri proqnozlar hazırladıqları üçün siyasi qərarların qəbulu prosesinin bir hissəsi oldu.
1960-cı illərin futurist tədqiqatları
1954-cü ildə Robert Jungk ABŞ-ın tənqidini dərc etdi və gələcəyin güman edilən müstəmləkəçiliyi barədə yazdı. Fred L. Polak 1961-ci ildə "Gələcəyin Şəkilləri"ni nəşr etdi, o, alternativ gələcəkləri təsəvvür edən klassik mətnə çevrildi. 1960-cı illərdə Avropada Bertrand de Jouvenel və Johan Galtung tərəfindən gələcək tədqiqatların insan mərkəzli üsulları hazırlanmışdır. Vahid gələcək haqqında pozitivist ideyaya Tomas Kun, Karl Popper və Yürgen Habermas kimi alimlər etiraz edirdilər.Sosial elm adamları pozitivizmi inandırıcı bir bilik nəzəriyyəsi kimi şübhə altına almağa başlayanda və bunun əvəzinə plüralizmə üz tutduqda gələcək tədqiqatlar akademik sahə kimi özünü büruzə verdi. 1967-ci ildə Osloda keçirilən Birinci Beynəlxalq Gələcək Tədqiqat Konfransında şəhərlərin genişlənməsi, aclıq və təhsillə bağlı araşdırmalar təqdim edildi. 1968-ci ildə RAND Korporasiyasından Olaf Helmer etiraf etdi: "İnsan mümkün gələcəklərin zəngin olduğunu və bu imkanların müxtəlif yollarla formalaşa biləcəyini dərk etməyə başlayır". Gələcək tədqiqatlar çoxlu mümkün gələcəklərin təxmin edilə, proqnozlaşdırıla və manipulyasiya edilə biləcəyi əsasında işlənməyə başladı.
Gələcək tədqiqatlar üzrə beynəlxalq akademik dialoq 1967-ci ildə əsası qoyulmuş Ümumdünya Futures Studies Federation (WFSF) adı altında institusionallaşdı. Gələcəyin öyrənilməsi üzrə ilk doktorantura 1969-cu ildə Massaçusets Universitetində Kristofer Dede və Billi Rojas tərəfindən yaradılmışdır. Dede 1975-ci ildə Hyuston-Clear Lake Universitetində bu sahə üçün magistr dərəcəsini təsis etdi. 1976-cı ildə Manoadakı Havay Universitetində Alternativ Gələcəkdə Dövlət Siyasəti üzrə Magistratura Proqramı yaradılmışdır.
1972-ci il hesabatı "İnkişafın sərhədləri" iqlim dəyişikliyini siyasi gündəmdə möhkəm şəkildə müəyyənləşdirdi. Ətraf mühit hərəkatı sənayedən və siyasətçilərdən elektrik stansiyaları və infrastrukturu planlaşdırma və investisiya qoyarkən uzunmüddətli nəticələri nəzərə almağı tələb etdi.
1990-cı illərdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2000-ci ildə 2015-ci il üçün beynəlxalq inkişaf hədəfləri kimi qəbul edilmiş Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinə hazırlıq məqsədilə gələcək tədqiqatlara ehtiyacın çoxalması müşahidə olundu. 1990-cı illər boyu elm, texnologiya və innovasiya üzrə milli və regional strategiyaları məlumatlandıran böyük texnoloji proqnoz proqramları işə salındı.
Yalançı elm kimi tənqidi
Futurologiya bəzən elm adamları tərəfindən yalançı elm kimi təsvir edilir. Futurologiyanın tənqidçiləri hesab edirlər ki, bu elm proqnozları saxtalaşdırmağa cəhd etməklə bilik qurur.
Dövlət qurumları
Bir sıra hökumətlər uzunmüddətli strateji sosial planlaşdırmanı təşviq etmək üçün strateji proqnoz agentliklərini rəsmiləşdirmişlər, ən çox diqqət çəkən Sinqapur, Finlandiya və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri hökumətləridir. Strateji uzaqgörənlik agentlikləri olan digər hökumətlərə Kanadanın Policy Horizons Canada və Malayziyanın Malayziya Foresight İnstitutu daxildir.
Sinqapur hökumətinin (CSF) Baş Nazirin Ofisi daxilində Strateji Qrupun bir hissəsidir. Onların missiyası Sinqapur hökumətini ortaya çıxan strateji çağırışları idarə etmək və potensial imkanlardan istifadə etmək üçün mövqeləndirməkdir. Sinqapurun strateji uzaqgörənlik sahəsində ilk rəsmi səyləri 1991-ci ildə Müdafiə Nazirliyində Riskin Aşkarlanması və Ssenari Planlaşdırma Ofisinin yaradılması ilə başladı. CSF-ə əlavə olaraq, Sinqapur hökuməti Sinqapur üçün təsir göstərə biləcək inkişaf etməkdə olan tendensiyaları müzakirə etmək üçün dövlət səviyyəsində katib səviyyəli məmurları və proqnoz bölmələrini bir araya gətirən Strateji Gələcək Şəbəkəsini yaratmışdır.
Finlandiyada Gələcək Tədqiqatlar Cəmiyyəti (1980-ci ildə yaradılmışdır), Finlandiya Gələcək Araşdırma Mərkəzi (1992-ci ildə yaradılmış) və Finlandiya Gələcək Akademiyası (1998-ci ildə yaradılmışdır) müxtəlif dövlət qurumlarının proqnoz bölmələri ilə əlaqələndirilməklə dəstəklənir.
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində Nazirlər Kabinetinin İşləri və Gələcək Nazirliyi (MOCAF) BƏƏ-nin Gələcək Strategiyasını hazırlamaq səlahiyyətinə malikdir.
2018-ci ildə Birləşmiş Ştatların Baş Hesabatlılıq İdarəsi (GAO) "siyasətçilərin üzləşdiyi yaranan problemlərin müəyyən edilməsi, monitorinqi və təhlili üçün agentliyin əsas mərkəzi kimi xidmət etmək" qabiliyyətini artırmaq üçün Strateji Proqnozlaşdırma Mərkəzini yaratdı. Mərkəz uzaqgörənlik, planlaşdırma və gələcək düşüncə sahəsində aparıcı ekspert hesab edilən qeyri-rezident təqaüdçülərdən ibarətdir. 2019-cu ilin sentyabrında onlar onlayn və real dünyadakı qarşılıqlı əlaqəni manipulyasiya etmək üçün kosmik siyasət və "dərin saxta" sintetik media mövzusunda konfrans keçirdilər.
Təşkilatlar
- Dünya Gələcək Cəmiyyəti
- Dünya Gələcək Araşdırmalar Federasiyası
- Dünya Gələcək Şurası
- Peşəkar Futuristlər Assosiasiyası
- Minilliyin Layihəsi ( 2006-cı ildə Azərbaycan Futuroloqlar Cəmiyyəti (AFC) və Minilliyin layihəsi arasında əməkdaşlıq və AFC-nin Minilliyin layihəsinin Azərbaycan bölməsi statusunun əldə edilməsi barədə Memorandum imzalanmışdır. Bununla, Azərbaycan bu beynəlxalq təsisatın bölməsinin açıldığı sayca 29-cu ölkə olmuşdur. )
Dövlət sektorunun proqnoz təşkilatları
- Milli Kəşfiyyat Şurası
- NASA Qabaqcıl Konseptlər İnstitutu
- Elm üzrə Hökumət İdarəsi (Birləşmiş Krallıq)
- MiGHT - Yüksək Texnologiyalar üzrə Malayziya Sənaye Hökumət Qrupu
İstinadlar
- James Joseph O'Toole. "Futurology | social science". Encyclopedia Britannica (ingilis). 2017. 27 November 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 11 May 2020.
- . Lexico Dictionaries | English (ingilis). March 25, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 May 2020.
- Voros, Joseph. "The Futures Cone, use and history". The Voroscope (ingilis). 2017-02-24. 2021-12-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-13.
- "Futurology". Wordnet Search 3.1. Princeton University. 3 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 16 March 2013.
- "Zukunftsforschung". www.ewi-psy.fu-berlin.de (alman). 2 December 2013. 20 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 30 October 2021.
- "World Futures Day | UNESCO". www.unesco.org (ingilis). 2022-12-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-12.
- Sardar, Z. (2010) The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic; Foresight -- What’s in a name? Futures, 42 (3), pp. 177–184.
- Wells, H.G. (1932) 1987. Wanted: Professors of Foresight! Futures Research Quarterly V3N1 (Spring): p. 89-91.
- . tripod.com. 2007-05-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-06-05.
- Bishop, Peter; Hines, Andy. Teaching about the Future. Houndsmill, UK: Palgrave Macmillan. 2012. ISBN .
- Paul, Heike, redaktorCritical Terms in Futures Studies. Springer International Publishing. 2019. səh. 128. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 37. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 38. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. 38–39. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 40. ISBN .
- Paul, Heike, redaktorCritical Terms in Futures Studies. Springer International Publishing. 2019. səh. 133. ISBN .
- Paul, Heike, redaktorCritical Terms in Futures Studies. Springer International Publishing. 2019. səh. 127. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 42. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 51. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 52. ISBN .
- Gidley, Jennifer. The Future: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2017. səh. 54. ISBN .
- Hester, Ryan. Historical Research: Theory and Methods. EDTECH. 2018. 115–116. ISBN .
- Miles, Ian; Saritas, Ozcan; Sokolov, Alexander, redaktorlar Foresight for Science, Technology and Innovation. Springer International Publishing. 2016. 1–2. ISBN .
- Miles, Ian; Saritas, Ozcan; Sokolov, Alexander, redaktorlar Foresight for Science, Technology and Innovation. Springer International Publishing. 2016. səh. 2. ISBN .
- Hines, Andy; Bishop, Peter J. Thinking about the future : guidelines for strategic foresight. Washington, DC: Social Technologies. 2006. ISBN . OCLC 133467057.
- "Singapore Centre for Strategic Futures Mission". Centre for Strategic Futures, Singapore. 3 July 2015. 10 December 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 February 2017.
- Kuosa, Tuoma. Practising Strategic Foresight in Government: The Case of Finland, Singapore, and the European Union (PDF) (2011). Singapore: S. Rajaratnam School of International Studies. 2011. səh. 47. ISBN . 22 February 2018 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 22 February 2018.
- Boston, Jonathan. Governing for the Future: Designing Democratic Institutions for a Better Tomorrow (2017). Bradford, UK: Emerald Group Publishing Limited. 2017. 403–420. ISBN .
- (PDF). United Arab Emirates Ministry of Cabinet Affairs & The Future. 25 February 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 February 2017.
- "Center for Strategic Foresight". 2023-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-20.
- . September 10, 2019. 2020-02-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Azərbaycan Futuroloqlar Cəmiyyətinin 5 illik yubileyi qeyd edilmişdir". Xalq Qəzeti (ingilis). 2023-08-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-20.
Xarici keçidlər
- DMOZ-da Future
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gelecek ucun tedqiqatlar futurizm ve ya futurologiya sosial texnoloji tereqqinin ve diger ekoloji tendensiyalarin sistemli fenlerarasi ve vahid tedqiqidir insanlarin gelecekde nece yasayacaqlarini ve isleyeceklerini arasdirmaq meqsedi ile bu sahenin arasdirmalarindan istifade olunur Proqnozlasdirma kimi usullar tetbiq oluna biler lakin muasir gelecek tedqiqatlar uzre alimler alternativlerin sistematik sekilde arasdirilmasinin vacibliyini vurgulayirlar Umumiyyetle onu ictimai elmlerin o siradan tarix sahesinin bir qolu hesab etmek olar Bu sahe bir hissesi kecmisin ve indinin sistematik ve numune esasinda derk edilmesine ve gelecek hadiselerin ve tendensiyalarin mumkunluyunu arasdirmaq ucun calisir Deqiq fiziki elmlerden ferqli olaraq futurologiya daha boyuk ve daha murekkeb sisteme lakin metodologiya ve tebiet elmleri sosiologiya ve iqtisadiyyat kimi sosial elmlere nisbeten daha az subutlara malikdir Bezen yalanci elm kimi de tesvir edilir Buna baxmayaraq 2002 ci ilde Pesekar Futuristler Assosiasiyasi yaradilib ve indi onu akademik olaraq meselen Azad Berlin Universitetinde magistr kursu olaraq oyrenmek mumkundur Gelecek tedqiqatlar ile bagli inkluziv muzakireleri tesviq etmek ucun UNESCO dekabrin 2 ni Umumdunya Gelecek Gunu elan etdi Umumi baxisMur qanunu futurologiyanin numunesidir gelecek tendensiyalari deqiq sekilde ekstrapolyasiya etmek meqsedi ile kecmis ve indiki tendensiyalarin statistik toplusudur Futurologiya mumkun gelecekleri tertib etmek ucun hem sade hem de pesekar metodlarla tendensiyalari birlesdiren ve tehlil eden fenlerarasi bir sahedir Bu uzaqgorenliyi inkisaf etdirmek cehdinde deyisikliklerin ve sabitliyin menbelerini numunelerini ve sebeblerini tehlil etmeyi ehate edir Dunyada bu saheye muxtelif adlarla geleceyin tedqiqatlari strateji uzaqgorenlik futuristika gelecek dusuncesi fyuturinq ve futurologiya deyilir Uzaqgorenlik ilkin termin idi ve ilk defe 1932 ci ilde HG Wells terefinden istifade edilmisdir Futurologiya ensiklopediyalarda genis yayilmis bir termindir Futurologiya geleceyin tedqiqi kimi mueyyen edilir Termini 1940 ci illerin ortalarinda alman professoru Ossip K Flechtheim ireli surdu ve o onu yeni ehtimal elmini ehate edecek yeni bilik sahesi kimi teklif etdi TarixKene terefinden Tableau Economique nin orijinal vizuallasdirilmasi 1759 17 ci esrde riyaziyyatda irelileyisler statistik ve ehtimal anlayislarini hesablamaq cehdlerine tekan verdi Obyektivlik ededi melumatlarla ifade oluna bilen biliklerle elaqelendirildi 18 ci esrde Britaniyada investorlar aktivin gelecek deyerini qiymetlendirmek ucun riyazi dusturlar yaratdilar 1758 ci ilde fransiz iqtisadcisi Fransua Kene gelecek istehsalin planlasdirilmasi ucun Tableau Economique kimi taninan butun iqtisadiyyatin kemiyyet modelini yaratmaga basladi Bu arada Ann Rober Jak Turgo ilk olaraq azalan gelir qanununu ifade etdi 1793 cu ilde Cin burokrati Hong Liangji gelecek ehalinin artimini proqnozlasdirdi Senaye inqilabi butun Avropa qitesine yayilmaq erefesinde idi 1798 ci ilde Tomas Maltus Cemiyyetin Gelecek Tekmillesdirmesine tesir eden Ehali prinsipi movzusunda esse nesr etdirdi Maltus nikbin utopiyalari ve tereqqi nezeriyyelerini subhe altina alirdi Maltusun beser ovladinin sag qalmasi qorxusu erken Avropa distopiyasi kimi qebul edilir 1830 cu illerden baslayaraq Ogust Kont sosial tekamul nezeriyyelerini inkisaf etdirdi 1870 ci illerde Herbert Spenser Kontenin nezeriyyelerini Carlz Darvinin bioloji tekamul nezeriyyesi ile birlesdirmeye calisdi Sosial darvinizm Avropa ve ABS da populyarlasdi 19 cu esrin sonlarinda beseriyyetin tereqqisine ve elmi ixtiranin zeferine inam ustunluk teskil etdi ve elmi fantastika gelecek meshur movzuya cevrildi 1888 ci ilde Uilyam Morris Hec yerden xeberler kitabini nesr etdi ve burada is vaxtinin nece azaldilmasi barede nezeriyye ireli surdu 20 ci esrin evvelleri Uellsin Muharibeye son qoyacaq muharibe eserinin bas sehifesi 1914 Ingilis HG Wells esrin evvellerinde esl elmi fantastika janrini yaratdi Onun eserleri ehtimal olunur ki saglam elmi biliklere esaslanirdi Uells sosial ve texnoloji proqnozlasdirmanin onculu oldu 1890 1914 cu iller arasinda ABS ve Avropada bir sira texno optimist qezet meqaleleri ve kitablari nesr olundu Birinci Dunya Muharibesinden sonra Filippo Tommaso Marinettinin rehberlik etdiyi Italyan Futurizm herekati muasirliyi terennum etdi Vladimir Mayakovski David Burlyuk ve Vasili Kamenski kimi sovet futuristleri 20 ci esr boyu resmi kommunist medeniyyet siyasetine qarsi mubarize apardilar Yaponiyada futuroloqlar Birinci Dunya Muharibesinden sonra Meydzi dovrunu pisleyerek sureti ve texnoloji tereqqini terifleyerek regbet qazandilar Birinci Dunya Muharibesinin basa catmasi ile statistik proqnozlasdirmaya maraq guclendi Statistikada proqnoz gelecek hadisenin miqyasinin ve ya ehtimalinin hesablanmasidir Proqnozlasdirma geleceyi hesablayir texmin ise movcud kemiyyetin deyerini teyin etmeye calisir ABS da Prezident Huver 1929 cu ilde Uilyam F Oqburnun rehberlik etdiyi Sosial Trendler uzre Tedqiqat Komitesi yaratdi Kecmis statistik melumatlar tendensiyalarin qrafikini tertib etmek ve bu tendensiyalari geleceye proqnozlasdirmaq ucun istifade edilmisdir Planlasdirma Ikinci Dunya Muharibesinden sonra butun dunyada kapitalist ve kommunist hokumetleri proqnozlar hazirladiqlari ucun siyasi qerarlarin qebulu prosesinin bir hissesi oldu 1960 ci illerin futurist tedqiqatlari 1954 cu ilde Robert Jungk ABS in tenqidini derc etdi ve geleceyin guman edilen mustemlekeciliyi barede yazdi Fred L Polak 1961 ci ilde Geleceyin Sekilleri ni nesr etdi o alternativ gelecekleri tesevvur eden klassik metne cevrildi 1960 ci illerde Avropada Bertrand de Jouvenel ve Johan Galtung terefinden gelecek tedqiqatlarin insan merkezli usullari hazirlanmisdir Vahid gelecek haqqinda pozitivist ideyaya Tomas Kun Karl Popper ve Yurgen Habermas kimi alimler etiraz edirdiler Sosial elm adamlari pozitivizmi inandirici bir bilik nezeriyyesi kimi subhe altina almaga baslayanda ve bunun evezine pluralizme uz tutduqda gelecek tedqiqatlar akademik sahe kimi ozunu buruze verdi 1967 ci ilde Osloda kecirilen Birinci Beynelxalq Gelecek Tedqiqat Konfransinda seherlerin genislenmesi acliq ve tehsille bagli arasdirmalar teqdim edildi 1968 ci ilde RAND Korporasiyasindan Olaf Helmer etiraf etdi Insan mumkun geleceklerin zengin oldugunu ve bu imkanlarin muxtelif yollarla formalasa bileceyini derk etmeye baslayir Gelecek tedqiqatlar coxlu mumkun geleceklerin texmin edile proqnozlasdirila ve manipulyasiya edile bileceyi esasinda islenmeye basladi Gelecek tedqiqatlar uzre beynelxalq akademik dialoq 1967 ci ilde esasi qoyulmus Umumdunya Futures Studies Federation WFSF adi altinda institusionallasdi Geleceyin oyrenilmesi uzre ilk doktorantura 1969 cu ilde Massacusets Universitetinde Kristofer Dede ve Billi Rojas terefinden yaradilmisdir Dede 1975 ci ilde Hyuston Clear Lake Universitetinde bu sahe ucun magistr derecesini tesis etdi 1976 ci ilde Manoadaki Havay Universitetinde Alternativ Gelecekde Dovlet Siyaseti uzre Magistratura Proqrami yaradilmisdir 1972 ci il hesabati Inkisafin serhedleri iqlim deyisikliyini siyasi gundemde mohkem sekilde mueyyenlesdirdi Etraf muhit herekati senayeden ve siyasetcilerden elektrik stansiyalari ve infrastrukturu planlasdirma ve investisiya qoyarken uzunmuddetli neticeleri nezere almagi teleb etdi 1990 ci illerde Birlesmis Milletler Teskilatinin 2000 ci ilde 2015 ci il ucun beynelxalq inkisaf hedefleri kimi qebul edilmis Minilliyin Inkisaf Meqsedlerine hazirliq meqsedile gelecek tedqiqatlara ehtiyacin coxalmasi musahide olundu 1990 ci iller boyu elm texnologiya ve innovasiya uzre milli ve regional strategiyalari melumatlandiran boyuk texnoloji proqnoz proqramlari ise salindi Yalanci elm kimi tenqidiFuturologiya bezen elm adamlari terefinden yalanci elm kimi tesvir edilir Futurologiyanin tenqidcileri hesab edirler ki bu elm proqnozlari saxtalasdirmaga cehd etmekle bilik qurur Dovlet qurumlari Bir sira hokumetler uzunmuddetli strateji sosial planlasdirmani tesviq etmek ucun strateji proqnoz agentliklerini resmilesdirmisler en cox diqqet ceken Sinqapur Finlandiya ve Birlesmis Ereb Emirlikleri hokumetleridir Strateji uzaqgorenlik agentlikleri olan diger hokumetlere Kanadanin Policy Horizons Canada ve Malayziyanin Malayziya Foresight Institutu daxildir Sinqapur hokumetinin CSF Bas Nazirin Ofisi daxilinde Strateji Qrupun bir hissesidir Onlarin missiyasi Sinqapur hokumetini ortaya cixan strateji cagirislari idare etmek ve potensial imkanlardan istifade etmek ucun movqelendirmekdir Sinqapurun strateji uzaqgorenlik sahesinde ilk resmi seyleri 1991 ci ilde Mudafie Nazirliyinde Riskin Askarlanmasi ve Ssenari Planlasdirma Ofisinin yaradilmasi ile basladi CSF e elave olaraq Sinqapur hokumeti Sinqapur ucun tesir gostere bilecek inkisaf etmekde olan tendensiyalari muzakire etmek ucun dovlet seviyyesinde katib seviyyeli memurlari ve proqnoz bolmelerini bir araya getiren Strateji Gelecek Sebekesini yaratmisdir Finlandiyada Gelecek Tedqiqatlar Cemiyyeti 1980 ci ilde yaradilmisdir Finlandiya Gelecek Arasdirma Merkezi 1992 ci ilde yaradilmis ve Finlandiya Gelecek Akademiyasi 1998 ci ilde yaradilmisdir muxtelif dovlet qurumlarinin proqnoz bolmeleri ile elaqelendirilmekle desteklenir Birlesmis Ereb Emirliklerinde Nazirler Kabinetinin Isleri ve Gelecek Nazirliyi MOCAF BEE nin Gelecek Strategiyasini hazirlamaq selahiyyetine malikdir 2018 ci ilde Birlesmis Statlarin Bas Hesabatliliq Idaresi GAO siyasetcilerin uzlesdiyi yaranan problemlerin mueyyen edilmesi monitorinqi ve tehlili ucun agentliyin esas merkezi kimi xidmet etmek qabiliyyetini artirmaq ucun Strateji Proqnozlasdirma Merkezini yaratdi Merkez uzaqgorenlik planlasdirma ve gelecek dusunce sahesinde aparici ekspert hesab edilen qeyri rezident teqaudculerden ibaretdir 2019 cu ilin sentyabrinda onlar onlayn ve real dunyadaki qarsiliqli elaqeni manipulyasiya etmek ucun kosmik siyaset ve derin saxta sintetik media movzusunda konfrans kecirdiler TeskilatlarDunya Gelecek Cemiyyeti Dunya Gelecek Arasdirmalar Federasiyasi Dunya Gelecek Surasi Pesekar Futuristler Assosiasiyasi Minilliyin Layihesi 2006 ci ilde Azerbaycan Futuroloqlar Cemiyyeti AFC ve Minilliyin layihesi arasinda emekdasliq ve AFC nin Minilliyin layihesinin Azerbaycan bolmesi statusunun elde edilmesi barede Memorandum imzalanmisdir Bununla Azerbaycan bu beynelxalq tesisatin bolmesinin acildigi sayca 29 cu olke olmusdur Dovlet sektorunun proqnoz teskilatlari Milli Kesfiyyat Surasi NASA Qabaqcil Konseptler Institutu Elm uzre Hokumet Idaresi Birlesmis Kralliq MiGHT Yuksek Texnologiyalar uzre Malayziya Senaye Hokumet Qrupu IstinadlarJames Joseph O Toole Futurology social science Encyclopedia Britannica ingilis 2017 27 November 2021 tarixinde Istifade tarixi 11 May 2020 Lexico Dictionaries English ingilis March 25 2020 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 May 2020 Voros Joseph The Futures Cone use and history The Voroscope ingilis 2017 02 24 2021 12 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 13 Futurology Wordnet Search 3 1 Princeton University 3 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 16 March 2013 Zukunftsforschung www ewi psy fu berlin de alman 2 December 2013 20 September 2021 tarixinde Istifade tarixi 30 October 2021 World Futures Day UNESCO www unesco org ingilis 2022 12 06 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 12 Sardar Z 2010 The Namesake Futures futures studies futurology futuristic Foresight What s in a name Futures 42 3 pp 177 184 Wells H G 1932 1987 Wanted Professors of Foresight Futures Research Quarterly V3N1 Spring p 89 91 tripod com 2007 05 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 06 05 Bishop Peter Hines Andy Teaching about the Future Houndsmill UK Palgrave Macmillan 2012 ISBN 978 0230363496 Paul Heike redaktorCritical Terms in Futures Studies Springer International Publishing 2019 seh 128 ISBN 9783030289874 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 37 ISBN 9780198735281 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 38 ISBN 9780198735281 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 38 39 ISBN 9780198735281 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 40 ISBN 9780198735281 Paul Heike redaktorCritical Terms in Futures Studies Springer International Publishing 2019 seh 133 ISBN 9783030289874 Paul Heike redaktorCritical Terms in Futures Studies Springer International Publishing 2019 seh 127 ISBN 9783030289874 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 42 ISBN 9780198735281 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 51 ISBN 9780198735281 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 52 ISBN 9780198735281 Gidley Jennifer The Future A Very Short Introduction Oxford University Press 2017 seh 54 ISBN 9780198735281 Hester Ryan Historical Research Theory and Methods EDTECH 2018 115 116 ISBN 9781839474187 Miles Ian Saritas Ozcan Sokolov Alexander redaktorlar Foresight for Science Technology and Innovation Springer International Publishing 2016 1 2 ISBN 9783319325743 Miles Ian Saritas Ozcan Sokolov Alexander redaktorlar Foresight for Science Technology and Innovation Springer International Publishing 2016 seh 2 ISBN 9783319325743 Hines Andy Bishop Peter J Thinking about the future guidelines for strategic foresight Washington DC Social Technologies 2006 ISBN 978 0 9789317 0 4 OCLC 133467057 Singapore Centre for Strategic Futures Mission Centre for Strategic Futures Singapore 3 July 2015 10 December 2016 tarixinde Istifade tarixi 24 February 2017 Kuosa Tuoma Practising Strategic Foresight in Government The Case of Finland Singapore and the European Union PDF 2011 Singapore S Rajaratnam School of International Studies 2011 seh 47 ISBN 978 981 08 8860 2 22 February 2018 tarixinde PDF Istifade tarixi 22 February 2018 Boston Jonathan Governing for the Future Designing Democratic Institutions for a Better Tomorrow 2017 Bradford UK Emerald Group Publishing Limited 2017 403 420 ISBN 978 1 78635 056 5 PDF United Arab Emirates Ministry of Cabinet Affairs amp The Future 25 February 2017 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 February 2017 Center for Strategic Foresight 2023 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 20 September 10 2019 2020 02 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Azerbaycan Futuroloqlar Cemiyyetinin 5 illik yubileyi qeyd edilmisdir Xalq Qezeti ingilis 2023 08 20 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 20 Xarici kecidlerDMOZ da Future