Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnnovasiya (ing. innovation, lat. innovato — yenilənmə, yaxşılaşma deməkdir) — yüksək səmərəlilik və tərəqqi məqsədilə yeniliyin tətbiqi, başqa sözlə insanın intellektual fəaliyyətinin, kəşfinin, ixtirasının son nəticəsinin və ya təkmilləşdirilmiş halının cəmiyyətə təqdim edilməsi.
İnnovasiyanın növləri
Müasir dövrdə innovasiyanın kateqoriyalaşdırılması və onun dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi "İnnovasiya matris"i əsasında həyata keçirilir. Mahiyyət etibarı ilə 4 sektordan (sırası ilə İnqilabi, Dəstəkləyici, Bəsit və Dağıdıcı İnnovasiya) ibarət olan matris innovasiyaya zərurət duyulan sahə ilə bu zərurəti şərtləndirən problem arasındakı əlaqəni tədqiq edir. İnnovasiya kortəbii bir proses olmadığından, onun labüdlüyünün ölçülməsi və mümkün nəticələrinin səmərəlilik baxımından qiymətləndirilməsi nəticə etibarilə müvəffəqiyyət üçün müstəsna əhəmiyyət kəsb edir.
İqtisadiyyatda innovasiya
İqtisadi proseslərə innovasiyanın elmi cəhətdən inteqrasiyası avstriyalı iqtisadçı Yozef Şumpeterin "İqtisadi inkişaf nəzəriyyəsi" (1911) kitabı ilə başlayaraq sonrakı dövrlərdə bir qisim müfəssəl tədqiqatlar əsasında daha da geniş vüsət aldı. Qeyd edilən əsərdə təqdim edilən "Kreativ destruksiya" yaxud "Şumpeter fırtınası" anlayışı, iqtisadi quruluşu fasiləsiz olaraq daxildən dəyişdirən, davamlı olaraq sistemdə mövcud olan köhnə elementi dağıdarkən yenisini formalaşdıran transformasiya prosesini ifadə edir.
Elmdə innovasiya
İlk dəfə innovasiya termini Amerika iqtisadçısı Yozef Şumpeterin (1883–1950) 1912-ci ildə yazdığı "İqtisadi inkişaf nəzəriyyəsi" əsəri ilə dövriyyəyə çıxarılmışdır. İnnovasiya anlayışı ixtira və kəşf terminlərindən fərqlənir. Burada ümumiliklər qədər də yetərli müxtəlifliklər vardır. Kəşf və ixtira əvvəllər mövcud və ictimaiyyət üçün aşkar olmayan, kardinal və inqilabi mexanizmləri ifadə edərək yeni fundamental həqiqətlərin təsdiqinə əsaslanır.
Texnologiyada innovasiya
Geniş mənada innovasiya elmi-texniki, intellektual potensialı səfərbər edərək, səmərəliliyi və digər iqtisadi fərqlənmələrə nail olmanı əhatə edən tədbirlər sistemidir. Texnologiya istehsalı sferasında və idarəetmədə yeniliyi ifadə edən latın mənşəli isim kimi innovasiya yeniləşmə mənasında şərh olunur. Məqsədyönlü, dəqiqləşdirilmiş, kollektiv nəticənin məhsulu olaraq innovasiyanın məramı daha çox praktiki tətbiq səciyyəlidir, iqtisadi inkişafın ölçüsü artdıqca innovasiya anayışı daha məzmunlu əhəmiyyət kəsb edir. İnnovasiya əvvəllər yalnız texnologiya sferası ilə məhdudlaşırdısa, müasir zamanda o, istehsal idarəetməsinin təşkilati metodlarını da əhatə dairəsinə qatmışdır.
İnnovasiya prosesi
Mərhələləri
Müvəffəqiyyətli innovasiyanın 5 əsas mərhələsi aşağıdakılardır:
- İdeyanın formalaşdırılması və mobilizasiyası
- İdeyanın mühakiməsi
- İdeyanın təcrübədən keçirilməsi
- İdeyanın kommersiyalaşdırılması
- İdeyanın tətbiqi
Prosesə təsir edən amillər
| Amillər qrupu | İnnovasiya fəaliyyətinə mane olan amillər | İnnovasiya fəaliyyətinə rəvac verən amillər |
|---|---|---|
| İqtisadi, texnoloji | İnnovasiya layihələrinin m aliyyələşdirilm əsi üçün vəsaitin kifayət etməməsi, maddi və elmi-texniki bazanın zəifliyi, ehtiyat güclərin olmaması, cari istehsal maraqlarının dom inantlığı | Maliyyə və maddi-texniki vasitələr ehtiyatı, mütərəqqi texnologiyalar, vacib təsərrüfat və elmi-texniki infrastrukturun mövcudluğu |
| Siyasi, hüquqi | Antiinhisar, vergi, amortizasiya, patent-lisenziya qanunvericiliyi tərəfindən məhdudiyyətlər | İnnovasiya fəaliyyətini dəstəkləyən qanunvericilik tədbirləri (xüsusən, güzəştlər), innovasiyaya dövlət dəstəyi |
| Sosial psixoloji, mədəni | Əməkdaşların statusunun dəyişilməsi, yeni iş yerlərinin axtarılmasının vacibliyi, işin yenidənqurulması, köhnəlmiş fəaliyyət üsullarının yenidənqurulması, mövcud stereotiplərin dəyişdirilməsi, qeyri-müəyyənlik qorxusu, uğursuzluğa görə cəzadan qorxma kimi dəyişikliklərə müqavimət | İnnovasiya prosesinin iştirakçılarının mənəvi dəstəklənməsi, ictimai məşhurluq, özünü reallaşdırma imkanlarının yaradılması, əmək kollektivində normal psixoloji mühit |
| Təşkilati idarəetmə | Şirkətin köhnə idarəetmə strukturu, həddən artıq mərkəzləşdirmə, avtoritar idarəetmə üsulu, şaquli informasiya axınının üstünlüyü, təşkilati qapalılıq, sahələrarası və təşkilatlararası əlaqələrin çətinliyi, sərt planlaşdırma, mövcud bazarlara istiqamətlənmə, innovasiya prosesi iştirakçılarının maraqlarının əlaqələndirilməsində çətinlik | Təşkilati strukturların çevikliyi, demokratik idarəetmə üsulu, üfüqi informasiya axınının üstünlüyü, özünü idarəetmə, əks mərkəzləşdirmə, muxtariyyət, məqsədli işçi qruplarının yaradılması |
Həmçinin bax
İstinadlar
- . Businessdictionary.com. 2020-08-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-31.
- Nicat Muradzadə. "İnnovasiyanın siyasi iqtisadiyyatı". Fins.az. 2020-11-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-31.
- Alissa Mariello. "The Five Stages of Successful Innovation". Sloanreview.mit.edu.
- Ziyad Əliabbas oğlu Səmədzadə. BÖYÜK İQTİSADİ ENSİKLOPEDİYA (PDF). III İJKQLM. Bakı. 2012. səh. 9-10.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Innovasiya ing innovation lat innovato yenilenme yaxsilasma demekdir yuksek semerelilik ve tereqqi meqsedile yeniliyin tetbiqi basqa sozle insanin intellektual fealiyyetinin kesfinin ixtirasinin son neticesinin ve ya tekmillesdirilmis halinin cemiyyete teqdim edilmesi Innovasiyanin novleriMuasir dovrde innovasiyanin kateqoriyalasdirilmasi ve onun derecelerinin mueyyenlesdirilmesi Innovasiya matris i esasinda heyata kecirilir Mahiyyet etibari ile 4 sektordan sirasi ile Inqilabi Destekleyici Besit ve Dagidici Innovasiya ibaret olan matris innovasiyaya zeruret duyulan sahe ile bu zerureti sertlendiren problem arasindaki elaqeni tedqiq edir Innovasiya kortebii bir proses olmadigindan onun labudluyunun olculmesi ve mumkun neticelerinin semerelilik baximindan qiymetlendirilmesi netice etibarile muveffeqiyyet ucun mustesna ehemiyyet kesb edir Iqtisadiyyatda innovasiyaIqtisadi proseslere innovasiyanin elmi cehetden inteqrasiyasi avstriyali iqtisadci Yozef Sumpeterin Iqtisadi inkisaf nezeriyyesi 1911 kitabi ile baslayaraq sonraki dovrlerde bir qisim mufessel tedqiqatlar esasinda daha da genis vuset aldi Qeyd edilen eserde teqdim edilen Kreativ destruksiya yaxud Sumpeter firtinasi anlayisi iqtisadi qurulusu fasilesiz olaraq daxilden deyisdiren davamli olaraq sistemde movcud olan kohne elementi dagidarken yenisini formalasdiran transformasiya prosesini ifade edir Elmde innovasiyaIlk defe innovasiya termini Amerika iqtisadcisi Yozef Sumpeterin 1883 1950 1912 ci ilde yazdigi Iqtisadi inkisaf nezeriyyesi eseri ile dovriyyeye cixarilmisdir Innovasiya anlayisi ixtira ve kesf terminlerinden ferqlenir Burada umumilikler qeder de yeterli muxteliflikler vardir Kesf ve ixtira evveller movcud ve ictimaiyyet ucun askar olmayan kardinal ve inqilabi mexanizmleri ifade ederek yeni fundamental heqiqetlerin tesdiqine esaslanir Texnologiyada innovasiyaGenis menada innovasiya elmi texniki intellektual potensiali seferber ederek semereliliyi ve diger iqtisadi ferqlenmelere nail olmani ehate eden tedbirler sistemidir Texnologiya istehsali sferasinda ve idareetmede yeniliyi ifade eden latin menseli isim kimi innovasiya yenilesme menasinda serh olunur Meqsedyonlu deqiqlesdirilmis kollektiv neticenin mehsulu olaraq innovasiyanin merami daha cox praktiki tetbiq seciyyelidir iqtisadi inkisafin olcusu artdiqca innovasiya anayisi daha mezmunlu ehemiyyet kesb edir Innovasiya evveller yalniz texnologiya sferasi ile mehdudlasirdisa muasir zamanda o istehsal idareetmesinin teskilati metodlarini da ehate dairesine qatmisdir Innovasiya prosesiMerheleleri Muveffeqiyyetli innovasiyanin 5 esas merhelesi asagidakilardir Ideyanin formalasdirilmasi ve mobilizasiyasi Ideyanin muhakimesi Ideyanin tecrubeden kecirilmesi Ideyanin kommersiyalasdirilmasi Ideyanin tetbiqiProsese tesir eden amiller Amiller qrupu Innovasiya fealiyyetine mane olan amiller Innovasiya fealiyyetine revac veren amillerIqtisadi texnoloji Innovasiya layihelerinin m aliyyelesdirilm esi ucun vesaitin kifayet etmemesi maddi ve elmi texniki bazanin zeifliyi ehtiyat guclerin olmamasi cari istehsal maraqlarinin dom inantligi Maliyye ve maddi texniki vasiteler ehtiyati mutereqqi texnologiyalar vacib teserrufat ve elmi texniki infrastrukturun movcudluguSiyasi huquqi Antiinhisar vergi amortizasiya patent lisenziya qanunvericiliyi terefinden mehdudiyyetler Innovasiya fealiyyetini destekleyen qanunvericilik tedbirleri xususen guzestler innovasiyaya dovlet desteyiSosial psixoloji medeni Emekdaslarin statusunun deyisilmesi yeni is yerlerinin axtarilmasinin vacibliyi isin yenidenqurulmasi kohnelmis fealiyyet usullarinin yenidenqurulmasi movcud stereotiplerin deyisdirilmesi qeyri mueyyenlik qorxusu ugursuzluga gore cezadan qorxma kimi deyisikliklere muqavimet Innovasiya prosesinin istirakcilarinin menevi desteklenmesi ictimai meshurluq ozunu reallasdirma imkanlarinin yaradilmasi emek kollektivinde normal psixoloji muhitTeskilati idareetme Sirketin kohne idareetme strukturu hedden artiq merkezlesdirme avtoritar idareetme usulu saquli informasiya axininin ustunluyu teskilati qapaliliq sahelerarasi ve teskilatlararasi elaqelerin cetinliyi sert planlasdirma movcud bazarlara istiqametlenme innovasiya prosesi istirakcilarinin maraqlarinin elaqelendirilmesinde cetinlik Teskilati strukturlarin cevikliyi demokratik idareetme usulu ufuqi informasiya axininin ustunluyu ozunu idareetme eks merkezlesdirme muxtariyyet meqsedli isci qruplarinin yaradilmasiHemcinin baxElm Iqtisadiyyat Texnologiya Kasib innovasiyasiIstinadlar Businessdictionary com 2020 08 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 07 31 Nicat Muradzade Innovasiyanin siyasi iqtisadiyyati Fins az 2020 11 18 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 31 Alissa Mariello The Five Stages of Successful Innovation Sloanreview mit edu Ziyad Eliabbas oglu Semedzade BOYUK IQTISADI ENSIKLOPEDIYA PDF III IJKQLM Baki 2012 seh 9 10 Xarici kecidler