Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çarlz Robert Darvin (ing. Charles Robert Darwin; 12 fevral 1809–19 aprel 1882) — ingilis naturalisti və səyyahı, çağdaş təkamül nəzəriyyəsinin təməlini qoymuş ingilis təbiətşünası. 1859-cu ildə özünün məşhur Növlərin mənşəyi kitabını yazmışdır.
| Çarlz Darvin | |
|---|---|
| Çarlz Robert Darvin | |
 Çarlz Darvin (1880) | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şrusberi, İngiltərə |
| Vəfat tarixi | (73 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | geoloq, tədqiqatçı-səyyah[d], yazıçı-səyyah[d], təbiətşünas, filosof, yazıçı, botanik |
| Elmi dərəcələri |
|
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.
Həyatı
Çarlz Darvin 1809-cu il fevral ayının 12-də şəhərində həkim ailəsində anadan olmuşdur. Darvin anasını erkən yaşında itirmişdir. Edinburq Universitetində Tibb üzrə təhsil almışdır, lakin öz istəyi olmadığı üçün yarımçıq qoymuşdur. Daha sonra 1827-ci ildə Kembric Universitetinin İlahiyyat fakultəsinə daxil olmuşdur. Universiteti qurtaran kimi 1831-ci il dekabrın 27-də "Biql" gəmisində təbiətşünas kimi səyahətə çıxmışdır. Səyahət zamanı Qalapaqos adalarında, Tenerife adasında, Kokos adalarında, Braziliya sahillərində, Argentinada, Uruqvayda, Odlu Torpaqda, Tasmaniyada olmuşdur. Darvinin son xarici səyahəti (ondan sonra Darvin heç zaman İngiltərəni tərk etməmişdir) 1836-cı ilin oktyabrında sona yetdi.
O, səyahətinin nəticələrini 1839-ci ildə "The Journal of a Naturalist", 1840-ci ildə "Zoology of the Voyage on the Beagle", 1842-ci ildə "The Structure and Distribution of Coral Reefs" və s. əsərlərində nəşr etdirmişdir.
1838–1841-ci illərdə London Geologiya Cəmiyyətinin katibi olmuşdur. 1839-cu ilin yanvarında Kral Cəmiyyətinin üzvü seçilmişdir. 1842-ci ildə növlərin mənşəyi haqqında ilk oçerkini yazmışdır. Darvin öz əsərlərini yazarkən ingilis təbiətşunası və geoloqu A. Layleylə, amerikan botaniki A. Qreemlə yazışmış, müzakirə aparmışdır. "Növlərin mənşəyi" əsərini yazarkən fikirləri ingilis təbiətşünası A. Vollesin fikirləri ilə çox yaxın olduğundan onların bəzilərindən istifadə etmişdir. A. Volles və Darvin bir-birindən asılı olmadan növlərin müxtəlifliyi haqqında eyni cür fikirləşmişlər.
1858-ci il iyulun 1-də Qrey, Layley və Hukerin dəstəyi ilə Darvin öz "Təbii seçmə yolu ilə növlərin əmələ gəlməsi və ya yaşama uğrunda mübarizədə əlverişli fərdlərin saxlanması" (On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life) əsərini Londonda Linyen cəmiyyətinə təqdim etdi. 1859-cu ilin noyabrında həmin əsəri nəşr etdirdi.
1868-ci ildə ikinci kitab "Mədəni bitkilərin və ev heyvanlarının mənşəyi" (The Variation of Animals and Plant under Domestification) nəşr olundu.
1871-ci ildə Darvinin daha bir kitabı "İnsanın mənşəyi və cinsi seçmə" (The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex) nəşr olundu.
Darvin dəfələrlə Böyük Britaniyanın və digər Avropa ölkələrinin elmi cəmiyyətlərinin mükafatlarına layiq görülmüşdür.
Çarlz Robert Darvin 1882-ci il aprel ayının 19-da uzun sürən xəstəlikdən sonra Daun sindromundan vəfat etmişdir. Vestminster abbatlığında (Westminster Abbey) dəfn olunmuşdur.
Miras
Ölümünə qədər Darvin və həmkarları əksər elm adamlarını təkamülün dəyişmə ilə törəmənin doğru olduğuna inandırmışdılar və o, fikirlərdə inqilab etmiş böyük bir alim kimi qəbul edilirdi. 1909-cu ilin iyununda, o dövrdə onun "təbii seçmənin əsas, lakin müstəsna modifikasiya vasitəsi olduğu" fikri ilə razılaşsa da, dünyanın hər yerindən Kembricdə bir araya gələn 400-dən çox məmur və elm adamı tərəfindən şərəfləndirildi . onun yüz illiyi və Növlərin mənşəyi haqqında kitabının əlli illiyi .
Təxminən 20-ci əsrin əvvəllərində, yəni " darvinizmin tutulması " olaraq adlandırılan bir dövrdə elm adamları müxtəlif alternativ təkamül mexanizmləri irəli sürdülər və nəticədə bu mexanizmlər əsassız oldu. İngilis statistik 1918-ci ildən 1930-cu ildə yazdığı "Təbii Seleksiyanın Genetik Nəzəriyyəsi" kitabında nəhayət, Mendel genetikasını təbii seçmə ilə birləşdirdi . O, nəzəriyyəyə riyazi əsas verdi və təbii seçmənin təkamülün əsas mexanizmi olduğuna dair geniş elmi konsensus gətirdi və bununla da populyasiya genetikası və müasir təkamül sintezinin əsasını qoydu.
Xatirə
Darvinin yaşadığı dövrdə bir çox coğrafi xüsusiyyətlərə onun adı verilmişdir. Darvinin iki və ya üç adamı ilə birlikdə dağılan buzlaq böyük bir dalğanın süpürülməsinə səbəb olduğu zaman onları yaxınlıqdakı sahilə yıxılmaqdan xilas etdikdən sonra Beagle Kanalına bitişik su genişliyinə Robert FitzRoy Darvin Səsi adını verdi . Qayıqlarından uzaqlaşdılar və And dağlarında yaxınlıqdakı Darvin dağı Darvinin 25-ci doğum gününü qeyd etmək üçün adlandırıldı. 1839-cu ildə Beagle Avstraliyada tədqiqat apararkən, Darvinin dostu Con Lort Stokes gəminin kapitanı olan təbii limanı gördü.Wickham Port Darvin adını verdi : yaxınlıqdakı qəsəbə 1911-ci ildə Darvin adlandırıldı və Avstraliyanın Şimal Ərazisinin paytaxtı oldu .
Darvin İngiltərədə anıldı, onun portreti İngiltərə Bankı tərəfindən buraxılan kolibri və HMS Beagle ilə birlikdə çap edilmiş 10 funt sterlinqlik əskinasın arxa tərəfində çap olundu .
Londondakı Təbiət Tarixi Muzeyinin əsas zalında Darvinin oturmuş heykəlini görmək olar .
1897-ci ildə açılmış Darvinin oturmuş heykəli Darvinin uşaq ikən iştirak etdiyi Şrewsberi Məktəbinin yerləşdiyi bina olan Şrewsberi Kitabxanasının qarşısında dayanır. Darvinin başqa bir gənclik heykəli Kembricdəki Christ's College -in ərazisində yerləşir .
Kembric Universitetində aspirantura olan Darvin Kolleci Darvin ailəsinin adını daşıyır.
2008-09-cu illərdə İsveçin The Knife qrupu Danimarkanın Hotel Pro Forma ifaçı qrupu və Danimarka, İsveç və ABŞ-dən olan digər musiqiçilər ilə birlikdə Darvinin həyatı və Növlərin Mənşəyi haqqında " Sabah " adlı opera yaratdı. bir il . Tamaşa 2010-cu ildə Avropa teatrlarını gəzdi.
Əsərləri
- Ətraflı bax: Çarlz Darvin biblioqrafiyası
- İnsan və heyvanlarda emosional ifadə (The Expression of the Emotions in Man and Animals)
- Bığayaqlı Molyuskalar (Monograph on the Cirripedia)
- Bitki aləmində çarpaz və öz-özünə tozlanmanın təsiri (The Effects of Cross- and Self-Fertilization in the Vegetable Kingdom)
- Eyni növə məxsus bitkilərin müxtəlif çiçək formaları (Different Forms of Flowers in Plants of the Same Species)
- Qurdların fəaliyyəti nəticəsində bitki formalarının tam formalaşması (The Formations of Vegetable Mould through the Action of Worms).
Həmçinin bax
Mənbə
- Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh. 33. (az.)
Xarici keçidlər
- Darvin haqqında (eng) 2007-08-29 at the Wayback Machine
- Çarlz Darvin (rus)
- Darvinin əsərləri (eng) 2015-06-08 at the Wayback Machine
- Cambridge Alumni Database (ing.). University of Cambridge.
- https://search.amphilsoc.org/memhist/search?creator=darwin;smode=advanced;f1-date=1869.
- https://www.amacad.org/sites/default/files/academy/multimedia/pdfs/publications/bookofmembers/electionIndex1850-1899.pdf.
- http://www.ras.ru/news/shownews.aspx?id=6904027a-321e-40ae-9387-6a5cfa28bf4c#content.
- https://www.francetvinfo.fr/monde/royaume-uni/stephen-hawking-sera-enterre-au-cote-de-newton-et-darwin-a-l-abbaye-de-westminster_2666542.html.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Carlz Robert Darvin ing Charles Robert Darwin 12 fevral 1809 19 aprel 1882 ingilis naturalisti ve seyyahi cagdas tekamul nezeriyyesinin temelini qoymus ingilis tebietsunasi 1859 cu ilde ozunun meshur Novlerin menseyi kitabini yazmisdir Carlz DarvinCarlz Robert DarvinCarlz Darvin 1880 Dogum tarixi 12 fevral 1809Dogum yeri Srusberi IngiltereVefat tarixi 19 aprel 1882 73 yasinda Defn yeri Vestminster abbatligiTehsili Kembric Universiteti 1828 Edinburq Universiteti 1825 Fealiyyeti geoloq tedqiqatci seyyah d yazici seyyah d tebietsunas filosof yazici botanikElmi dereceleri bakalavr d 1832 Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1839 Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi 1857 Isvec Kral Elmler Akademiyasi Amerika Felsefe Cemiyyeti d 1869 Macaristan Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi 1874 Dei Lincei Akademiyasi Fransa Elmler Akademiyasi Rusiya Elmler Akademiyasi Prussiya Elmler Akademiyasi d Bavariya Elmler Akademiyasi d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Adi tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib HeyatiCarlz Darvin 1809 cu il fevral ayinin 12 de seherinde hekim ailesinde anadan olmusdur Darvin anasini erken yasinda itirmisdir Edinburq Universitetinde Tibb uzre tehsil almisdir lakin oz isteyi olmadigi ucun yarimciq qoymusdur Daha sonra 1827 ci ilde Kembric Universitetinin Ilahiyyat fakultesine daxil olmusdur Universiteti qurtaran kimi 1831 ci il dekabrin 27 de Biql gemisinde tebietsunas kimi seyahete cixmisdir Seyahet zamani Qalapaqos adalarinda Tenerife adasinda Kokos adalarinda Braziliya sahillerinde Argentinada Uruqvayda Odlu Torpaqda Tasmaniyada olmusdur Darvinin son xarici seyaheti ondan sonra Darvin hec zaman Ingiltereni terk etmemisdir 1836 ci ilin oktyabrinda sona yetdi O seyahetinin neticelerini 1839 ci ilde The Journal of a Naturalist 1840 ci ilde Zoology of the Voyage on the Beagle 1842 ci ilde The Structure and Distribution of Coral Reefs ve s eserlerinde nesr etdirmisdir 1838 1841 ci illerde London Geologiya Cemiyyetinin katibi olmusdur 1839 cu ilin yanvarinda Kral Cemiyyetinin uzvu secilmisdir 1842 ci ilde novlerin menseyi haqqinda ilk ocerkini yazmisdir Darvin oz eserlerini yazarken ingilis tebietsunasi ve geoloqu A Layleyle amerikan botaniki A Qreemle yazismis muzakire aparmisdir Novlerin menseyi eserini yazarken fikirleri ingilis tebietsunasi A Vollesin fikirleri ile cox yaxin oldugundan onlarin bezilerinden istifade etmisdir A Volles ve Darvin bir birinden asili olmadan novlerin muxtelifliyi haqqinda eyni cur fikirlesmisler 1858 ci il iyulun 1 de Qrey Layley ve Hukerin desteyi ile Darvin oz Tebii secme yolu ile novlerin emele gelmesi ve ya yasama ugrunda mubarizede elverisli ferdlerin saxlanmasi On the Origin of Species by Means of Natural Selection or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life eserini Londonda Linyen cemiyyetine teqdim etdi 1859 cu ilin noyabrinda hemin eseri nesr etdirdi 1868 ci ilde ikinci kitab Medeni bitkilerin ve ev heyvanlarinin menseyi The Variation of Animals and Plant under Domestification nesr olundu Darvin hele genc iken elmi elitaya qosuldu George Richmond terefinden portret 1871 ci ilde Darvinin daha bir kitabi Insanin menseyi ve cinsi secme The Descent of Man and Selection in Relation to Sex nesr olundu Darvin defelerle Boyuk Britaniyanin ve diger Avropa olkelerinin elmi cemiyyetlerinin mukafatlarina layiq gorulmusdur Carlz Robert Darvin 1882 ci il aprel ayinin 19 da uzun suren xestelikden sonra Daun sindromundan vefat etmisdir Vestminster abbatliginda Westminster Abbey defn olunmusdur MirasOlumune qeder Darvin ve hemkarlari ekser elm adamlarini tekamulun deyisme ile toremenin dogru olduguna inandirmisdilar ve o fikirlerde inqilab etmis boyuk bir alim kimi qebul edilirdi 1909 cu ilin iyununda o dovrde onun tebii secmenin esas lakin mustesna modifikasiya vasitesi oldugu fikri ile razilassa da dunyanin her yerinden Kembricde bir araya gelen 400 den cox memur ve elm adami terefinden sereflendirildi onun yuz illiyi ve Novlerin menseyi haqqinda kitabinin elli illiyi Texminen 20 ci esrin evvellerinde yeni darvinizmin tutulmasi olaraq adlandirilan bir dovrde elm adamlari muxtelif alternativ tekamul mexanizmleri ireli surduler ve neticede bu mexanizmler esassiz oldu Ingilis statistik 1918 ci ilden 1930 cu ilde yazdigi Tebii Seleksiyanin Genetik Nezeriyyesi kitabinda nehayet Mendel genetikasini tebii secme ile birlesdirdi O nezeriyyeye riyazi esas verdi ve tebii secmenin tekamulun esas mexanizmi olduguna dair genis elmi konsensus getirdi ve bununla da populyasiya genetikasi ve muasir tekamul sintezinin esasini qoydu Xatire Darvinin yasadigi dovrde bir cox cografi xususiyyetlere onun adi verilmisdir Darvinin iki ve ya uc adami ile birlikde dagilan buzlaq boyuk bir dalganin supurulmesine sebeb oldugu zaman onlari yaxinliqdaki sahile yixilmaqdan xilas etdikden sonra Beagle Kanalina bitisik su genisliyine Robert FitzRoy Darvin Sesi adini verdi Qayiqlarindan uzaqlasdilar ve And daglarinda yaxinliqdaki Darvin dagi Darvinin 25 ci dogum gununu qeyd etmek ucun adlandirildi 1839 cu ilde Beagle Avstraliyada tedqiqat apararken Darvinin dostu Con Lort Stokes geminin kapitani olan tebii limani gordu Wickham Port Darvin adini verdi yaxinliqdaki qesebe 1911 ci ilde Darvin adlandirildi ve Avstraliyanin Simal Erazisinin paytaxti oldu Darvin Ingilterede anildi onun portreti Ingiltere Banki terefinden buraxilan kolibri ve HMS Beagle ile birlikde cap edilmis 10 funt sterlinqlik eskinasin arxa terefinde cap olundu Londondaki Tebiet Tarixi Muzeyinin esas zalinda Darvinin oturmus heykelini gormek olar 1897 ci ilde acilmis Darvinin oturmus heykeli Darvinin usaq iken istirak etdiyi Srewsberi Mektebinin yerlesdiyi bina olan Srewsberi Kitabxanasinin qarsisinda dayanir Darvinin basqa bir genclik heykeli Kembricdeki Christ s College in erazisinde yerlesir Kembric Universitetinde aspirantura olan Darvin Kolleci Darvin ailesinin adini dasiyir 2008 09 cu illerde Isvecin The Knife qrupu Danimarkanin Hotel Pro Forma ifaci qrupu ve Danimarka Isvec ve ABS den olan diger musiqiciler ile birlikde Darvinin heyati ve Novlerin Menseyi haqqinda Sabah adli opera yaratdi bir il Tamasa 2010 cu ilde Avropa teatrlarini gezdi EserleriEtrafli bax Carlz Darvin biblioqrafiyasiInsan ve heyvanlarda emosional ifade The Expression of the Emotions in Man and Animals Bigayaqli Molyuskalar Monograph on the Cirripedia Bitki aleminde carpaz ve oz ozune tozlanmanin tesiri The Effects of Cross and Self Fertilization in the Vegetable Kingdom Eyni nove mexsus bitkilerin muxtelif cicek formalari Different Forms of Flowers in Plants of the Same Species Qurdlarin fealiyyeti neticesinde bitki formalarinin tam formalasmasi The Formations of Vegetable Mould through the Action of Worms Hemcinin baxDarvinizmMenbeEli Huseynov Mecnun Babayev Meshur biologiya alimleri Baki Maarif 2002 seh 33 az Xarici kecidlerDarvin haqqinda eng 2007 08 29 at the Wayback Machine Carlz Darvin rus Darvinin eserleri eng 2015 06 08 at the Wayback MachineDiger layihelerdeVikisitatda elaqeli sitatlarVikianbarda elaqeli media fayllar Cambridge Alumni Database ing University of Cambridge https search amphilsoc org memhist search creator darwin smode advanced f1 date 1869 https www amacad org sites default files academy multimedia pdfs publications bookofmembers electionIndex1850 1899 pdf http www ras ru news shownews aspx id 6904027a 321e 40ae 9387 6a5cfa28bf4c content https www francetvinfo fr monde royaume uni stephen hawking sera enterre au cote de newton et darwin a l abbaye de westminster 2666542 html