Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Geologiya (Yunanca geo - Yer, logiya - təlim, elm) — yaşadığımız planet (səyyarə) - Yer kürəsi haqqında elm.
Müasir geologiya hidrologiya da daxil olmaqla Yer haqqında elmlər ilə əhəmiyyətli dərəcədə üst-üstə düşür. Yer sistemi elmi və planet elmi ilə inteqrasiya olunur. Geologiya Yerin quruluşu və bu quruluşu formalaşdıran prosesləri təsvir edir. Geofizika Yerin qatları və nüvəsində gedən fiziki proseslər və hadisələri öyrənir. Geoloqlar süxurların əmələ gəlmə tarixini öyrənmək üçün onların mineraloji tərkibini öyrənirlər. Geologiyanın bir qolu olan geoxronologiya müəyyən bir yerdə tapılan süxurların nisbi yaşlarını müəyyən edir; geokimya onların mütləq yaşlarını müəyyən edir. Müxtəlif petroloji, kristalloqrafik və paleontoloji alətləri birləşdirərək geoloqlar bütövlükdə Yerin geoloji tarixini sala bilirlər. Bir aspekt Yerin yaşını nümayiş etdirməkdir. Geologiya plitələrin tektonikası, həyatın təkamül tarixi və Yerin keçmiş iqlimləri üçün dəlillər təqdim edir. Geoloqlar Yerin və digər yerüstü planetlərin xassələrini və proseslərini geniş şəkildə öyrənirlər. Geoloqlar Yerin quruluşunu və Yerin tarixini başa düşmək üçün çöl işləri, qaya təsviri, geofiziki üsullar, kimyəvi analizlər, fiziki təcrübələr və ədədi modelləşdirmə daxil olmaqla, müxtəlif üsullardan istifadə edirlər. Praktiki baxımdan geologiya mineral və karbohidrogenlərin kəşfiyyatı və istismarı, su ehtiyatı qiymətləndirilməsi, təbii təhlükələrin başa düşülməsi, ekoloji problemlərin aradan qaldırılması (ekogeologiya) və iqlim dəyişkənliyinə dair fikirlərin təmin edilməsi üçün vacibdir. Geologiya əsas akademik intizamdır və o, geologiya mühəndisliyinin mərkəzidir və geotexniki mühəndislikdə mühüm rol oynayır.
Yer kürəsini başqa elmlər də öyrənir. Məsələn, coğrafiya, geodeziya, astronomiya, torpaqşünaslıq, iqlimşünaslıq və s. Geologiya yerin qabığı adlanan üst bərk qatı və daha dərin qatları (sferləri) haqqında elmlər kompleksidir. Sözün əsl mənasında geologiya - Yerin əmələgəlməsi, tərkibi, quruluşu, hərəkətləri, onun inkişaf tarixi, faydalı qazıntıların mənşəyi, onların yerləşməsi qanunauyğunlaqları və kəşfiyyat üsulları haqqında elmdir. Geologiya elmi bu məsələlərin hər birini müfəssəl öyrənən ayrı-ayrı sahələrə ayrılır. Belə ki, Yerin inkişaf tarixini - tarixi geologiya, onun quruluşunu - geotektonika, tərkibini - mineralogiya, petroqrafiya, litologiya və başqa sahələr öyrənir.
Dəniz geologiyası
Dəniz geologiyası Dünya okeanı suları altında qalan Yerin böyük bir hissəsinin tərkibini, quruluşunu və geoloji tarixini öyrənən elmdir. Dənizdibi səthi və təkini təşkil edən çöküntü və süxurların əmələgəlmə proseslərini və eləcə də bunlarla bağlı olan faydalı qazıntıları tədqiq edir. Dəniz geologiyası, geoloji elmlərin əsas bölmələrini əhatə edir (dinamiki geologiya, litologiya, mineralogiya, stratiqrafiya, paleontologiya, tarixi geologiya, geomorfologiya, tektonika, vulkanologiya, petrologiya, mühəndisi geologiya, faydalı qazıntılar geologiyası və b.). Beləliklə Dəniz geologiyası - geologiyanın geniş bir sahəsi olub quru sahələrdə aparılan geoloji tədqiqat üsullarından istifadə etsə də, çöl işlərinin xarakterinə görə fərqlənir. Dəniz geologiyası bilavasitə geoloji müşahidələr (dayazlıqda dalğıc sualtı geoloji tədqiqatlar istisna olmaqla) aparmaq, demək olar ki qeyri-mümkündür. Çöl işlərinin əsas hissəsi (o cümlədən çöküntü və süxur nümunələrinin götürülməsi) elmi-tədqiqat gəmilərində müxtəlif cihaz və alətlərin köməyilə (qruntgötürən, geofiziki cihazlar, dəniz və okean qazma üsulları və b.) aparılır. Dəniz və okeanlarda baş verən geoloji proseslərin öyrənilməsi okeanologiyanın vəzifələrindən biridir. Lakin okean və dənizlərin altındakı litosferin geoloji quruluşu və inkişaf tarixi məsələlərinin öyrənilməsi isə okeanologiyadan kənara çıxır. Ona görə də dəniz geologiyasını okeanologiyanın bir hissəsi hesab etmək olmaz. Dəniz geologiyası əsas praktiki məsələləri – qitə yamacında faydalı qazıntıların (neft, qaz, daş kömür, dəmir filizi, kükürd və b.) aşkar edilməsi, onların tərkibi, yayılması və əmələgələmə şəraiti, habelə müasir, qədim və dənizdibi çöküntülərlə (səpintilər, fosforitlər, qlaukonitli qumlar, dəmir - manqan konkresiyaları) bağlı olan məsələlərin öyrənilməsidir. Bundan başqa, dəniz geologiyası dənizdə hidrotexniki qurğuların mühəndis – geoloji əsaslarının hazırlanması, sualtı zəlzələlərin qeydə alınması və proqnozlaşdırılması və onlarla əlaqədar sunami dalğaları və başqa məsələlərlə də məşğul olur.
Həmçinin bax
Mənbə
- Azərbaycan Sovet Ensiklodepiyası. On cilddə. C.6. – B., 1982. – 608 s.
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Geologiya Yunanca geo Yer logiya telim elm yasadigimiz planet seyyare Yer kuresi haqqinda elm Muasir geologiya hidrologiya da daxil olmaqla Yer haqqinda elmler ile ehemiyyetli derecede ust uste dusur Yer sistemi elmi ve planet elmi ile inteqrasiya olunur Geologiya Yerin qurulusu ve bu qurulusu formalasdiran prosesleri tesvir edir Geofizika Yerin qatlari ve nuvesinde geden fiziki prosesler ve hadiseleri oyrenir Geoloqlar suxurlarin emele gelme tarixini oyrenmek ucun onlarin mineraloji terkibini oyrenirler Geologiyanin bir qolu olan geoxronologiya mueyyen bir yerde tapilan suxurlarin nisbi yaslarini mueyyen edir geokimya onlarin mutleq yaslarini mueyyen edir Muxtelif petroloji kristalloqrafik ve paleontoloji aletleri birlesdirerek geoloqlar butovlukde Yerin geoloji tarixini sala bilirler Bir aspekt Yerin yasini numayis etdirmekdir Geologiya plitelerin tektonikasi heyatin tekamul tarixi ve Yerin kecmis iqlimleri ucun deliller teqdim edir Geoloqlar Yerin ve diger yerustu planetlerin xasselerini ve proseslerini genis sekilde oyrenirler Geoloqlar Yerin qurulusunu ve Yerin tarixini basa dusmek ucun col isleri qaya tesviri geofiziki usullar kimyevi analizler fiziki tecrubeler ve ededi modellesdirme daxil olmaqla muxtelif usullardan istifade edirler Praktiki baximdan geologiya mineral ve karbohidrogenlerin kesfiyyati ve istismari su ehtiyati qiymetlendirilmesi tebii tehlukelerin basa dusulmesi ekoloji problemlerin aradan qaldirilmasi ekogeologiya ve iqlim deyiskenliyine dair fikirlerin temin edilmesi ucun vacibdir Geologiya esas akademik intizamdir ve o geologiya muhendisliyinin merkezidir ve geotexniki muhendislikde muhum rol oynayir Yer kuresini basqa elmler de oyrenir Meselen cografiya geodeziya astronomiya torpaqsunasliq iqlimsunasliq ve s Geologiya yerin qabigi adlanan ust berk qati ve daha derin qatlari sferleri haqqinda elmler kompleksidir Sozun esl menasinda geologiya Yerin emelegelmesi terkibi qurulusu hereketleri onun inkisaf tarixi faydali qazintilarin menseyi onlarin yerlesmesi qanunauygunlaqlari ve kesfiyyat usullari haqqinda elmdir Geologiya elmi bu meselelerin her birini mufessel oyrenen ayri ayri sahelere ayrilir Bele ki Yerin inkisaf tarixini tarixi geologiya onun qurulusunu geotektonika terkibini mineralogiya petroqrafiya litologiya ve basqa saheler oyrenir Deniz geologiyasiEsas meqale Deniz geologiyasi Deniz geologiyasi Dunya okeani sulari altinda qalan Yerin boyuk bir hissesinin terkibini qurulusunu ve geoloji tarixini oyrenen elmdir Denizdibi sethi ve tekini teskil eden cokuntu ve suxurlarin emelegelme proseslerini ve elece de bunlarla bagli olan faydali qazintilari tedqiq edir Deniz geologiyasi geoloji elmlerin esas bolmelerini ehate edir dinamiki geologiya litologiya mineralogiya stratiqrafiya paleontologiya tarixi geologi ya geomorfologiya tektonika vulkanologiya petrologiya muhendisi geologi ya faydali qazintilar geologiyasi ve b Belelikle Deniz geologiyasi geologiyanin genis bir sahesi olub quru sahelerde aparilan geoloji tedqiqat usullarindan istifade etse de col islerinin xarakterine gore ferqlenir Deniz geologiyasi bilavasite geoloji musahideler dayazliqda dalgic sualti geoloji tedqiqatlar istisna olmaqla aparmaq demek olar ki qeyri mum kundur Col islerinin esas hissesi o cumleden cokuntu ve suxur numunelerinin goturul mesi elmi tedqiqat gemilerinde muxtelif cihaz ve aletlerin komeyile qruntgoturen geofiziki cihazlar deniz ve okean qazma usullari ve b aparilir Deniz ve okeanlarda bas veren geoloji proseslerin oyrenilmesi okeanologiyanin vezifelerinden biridir Lakin okean ve de nizlerin altindaki litosferin geoloji qurulusu ve inkisaf tarixi meselelerinin oyrenilmesi ise okeanologiyadan kenara cixir Ona gore de deniz geologiyasini okeanologiyanin bir hissesi hesab etmek olmaz Deniz geologiyasi esas praktiki meseleleri qite yamacinda faydali qazintilarin neft qaz das ko mur demir filizi kukurd ve b askar edilmesi onlarin terkibi yayil masi ve emelegeleme seraiti habele muasir qe dim ve denizdibi cokuntulerle sepintiler fosforitler qlaukonitli qumlar demir manqan konkresiyalari bagli olan meselelerin oyrenil mesidir Bundan basqa deniz geologiyasi denizde hidrotexniki qurgularin muhendis geoloji esaslarinin hazirlanmasi sualti zelzelelerin qeyde alinmasi ve proqnozlasdirilmasi ve onlarla elaqedar sunami dalgalari ve basqa meselelerle de mesgul olur Hemcinin baxCografiya Geodeziya TorpaqsunasliqMenbeAzerbaycan Sovet Ensiklodepiyasi On cildde C 6 B 1982 608 s Geologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 Vikianbarda Geologiya ile elaqeli mediafayllar var