Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəniz geologiyası — və ya geoloji okeanoqrafiya okean dibinin tarixini və quruluşunu öyrənir. Okeanın dibinin və sahil zonasının geofiziki, geokimyəvi, sedimentoloji və paleontoloji tədqiqatlarını əhatə edir. Dəniz geologiyasının geofizika və fiziki okeanoqrafiya ilə güclü əlaqələri var.
Dəniz geoloji tədqiqatları İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı illərdə dəniz dibinin yayılması və plitələrin tektonikası üçün kritik sübutların təmin edilməsində son dərəcə vacib idi. Dərin okean dibi, mahiyyətcə öyrənilməmiş sonuncu sərhəddir və həm hərbi (sualtı) məqsədləri, həm də iqtisadi (neft və metal hasilatı) məqsədləri dəstəkləyən təfərrüatlı xəritəçəkmə tədqiqatı aparır.
Ümumi
Sakit Okean ətrafındakı Atəş Halqası intensiv vulkanizmi və seysmik fəaliyyəti ilə birlikdə fəlakətli zəlzələlər, sunamilər və vulkan püskürmələri üçün böyük təhlükə yaradır. Bu fəlakətli hadisələr üçün hər hansı erkən xəbərdarlıq sistemi sahil və ada qövs mühitinin dəniz geologiyasının daha ətraflı başa düşülməsini tələb edəcəkdir.
Sahil və dərin dəniz çöküntülərinin və müxtəlif dəniz mühitlərində kalsium karbonatın yağıntı və həll olunma dərəcələrinin öyrənilməsi qlobal iqlim dəyişikliyi üçün mühüm təsirlərə malikdir.
Əvvəlcə Qırmızı dənizdə, daha sonra Şərqi Sakit Okeanın yüksəlişi və Orta Atlantik silsiləsi sistemləri boyunca orta okean rift zonası vulkanizminin və hidrotermal çuxurların kəşfi və davamlı tədqiqi dəniz geoloji tədqiqatlarının mühüm sahələri idi. Həmin hidrotermal sistemlərin daxilində və onlara bitişik yaşayan aşkar edilmiş ekstremofil orqanizmlər yerdəki həyatı və belə bir mühitdə potensial həyatın mənşəyi haqqında anlayışımıza açıq şəkildə təsir göstərmişdir.
Marian çökəkliyi
Marian çökəkliyi dünyada bu günə kimi məlum olan ən dərin yerdir. Marian adalarının ən böyüyü olan Quam adasından 340 km cənub şərqdə yerləşən çökəklik aypara şəklində bir çapıqdır. Adından məlum olduğu kimi məhz Marian adalarının yaxınlığında yerləşdiyi üçün belə adlandırılıb. Marian çökəkliyinin ən dərin nöqtəsi "Çallencer uçurumu" (ing. Challenger Deep) adlanır. O, çökəkliyinin cənub-qərb hissəsində, ən son məlumatlara görə, dəniz səviyyəsindən 10,994 metr aşağıda yerləşir. Çökəklikdə ilk ölçmələr buranı tapan Challenger (meydan oxuyan) adlı Britaniya tədqiqat gəmisi tərəfindən 1875-ci ildə həyata keçirilmişdir. Dünyanın ən dərin nöqtəsinin adı da elə buradan qaynaqlanır. Maraqlıdır ki, Sovet elmi-tədqiqat gəmisi "Vityaz"-ın tədqiqatçıları 1957-ci ildə həyata keçirdikləri ölçmələr zamanı ən dərin nöqtəni 11,022 metr olaraq təyin etmişdirlər. Bu rəqəm Sovet elmi ədəbiyyatına daxil olmuş, hətta bu gün də bir çox rus dilli yeni elmi ədəbiyyatda yalnız bu rəqəmə rast gəlmək olar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "What is the Ring of Fire? : Ocean Exploration Facts: NOAA Office of Ocean Exploration and Research". oceanexplorer.noaa.gov (ingilis). 2014-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-10.
- Atwood, Trisha B.; Witt, Andrew; Mayorga, Juan; Hammill, Edd; Sala, Enric. "Global Patterns in Marine Sediment Carbon Stocks". Frontiers in Marine Science. 7. 2020. doi:10.3389/fmars.2020.00165/full. ISSN 2296-7745. 2023-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-24.
- Merino, Nancy; Aronson, Heidi S.; Bojanova, Diana P.; Feyhl-Buska, Jayme; Wong, Michael L.; Zhang, Shu; Giovannelli, Donato. "Living at the Extremes: Extremophiles and the Limits of Life in a Planetary Context". Frontiers in Microbiology. 10. 2019. doi:10.3389/fmicb.2019.00780/full. ISSN 1664-302X. 2023-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-24.
Xarici keçidlər
- Marian
- Ocean
- Geology
- Marine geology
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deniz geologiyasi ve ya geoloji okeanoqrafiya okean dibinin tarixini ve qurulusunu oyrenir Okeanin dibinin ve sahil zonasinin geofiziki geokimyevi sedimentoloji ve paleontoloji tedqiqatlarini ehate edir Deniz geologiyasinin geofizika ve fiziki okeanoqrafiya ile guclu elaqeleri var Okean qabigi okean silsilesinde emele gelir litosfer ise xendeklerde yeniden astenosfere batirilir Deniz geoloji tedqiqatlari Ikinci Dunya Muharibesinden sonraki illerde deniz dibinin yayilmasi ve plitelerin tektonikasi ucun kritik subutlarin temin edilmesinde son derece vacib idi Derin okean dibi mahiyyetce oyrenilmemis sonuncu serheddir ve hem herbi sualti meqsedleri hem de iqtisadi neft ve metal hasilati meqsedleri destekleyen teferruatli xeritecekme tedqiqati aparir UmumiIki tektonik plitenin qovusdugu serhedde cokeklik emele gelir Sakit Okean etrafindaki Ates Halqasi intensiv vulkanizmi ve seysmik fealiyyeti ile birlikde felaketli zelzeleler sunamiler ve vulkan puskurmeleri ucun boyuk tehluke yaradir Bu felaketli hadiseler ucun her hansi erken xeberdarliq sistemi sahil ve ada qovs muhitinin deniz geologiyasinin daha etrafli basa dusulmesini teleb edecekdir Sahil ve derin deniz cokuntulerinin ve muxtelif deniz muhitlerinde kalsium karbonatin yaginti ve hell olunma derecelerinin oyrenilmesi qlobal iqlim deyisikliyi ucun muhum tesirlere malikdir Evvelce Qirmizi denizde daha sonra Serqi Sakit Okeanin yukselisi ve Orta Atlantik silsilesi sistemleri boyunca orta okean rift zonasi vulkanizminin ve hidrotermal cuxurlarin kesfi ve davamli tedqiqi deniz geoloji tedqiqatlarinin muhum saheleri idi Hemin hidrotermal sistemlerin daxilinde ve onlara bitisik yasayan askar edilmis ekstremofil orqanizmler yerdeki heyati ve bele bir muhitde potensial heyatin menseyi haqqinda anlayisimiza aciq sekilde tesir gostermisdir Marian cokekliyiMarian cokekliyi dunyada bu gune kimi melum olan en derin yerdir Marian adalarinin en boyuyu olan Quam adasindan 340 km cenub serqde yerlesen cokeklik aypara seklinde bir capiqdir Adindan melum oldugu kimi mehz Marian adalarinin yaxinliginda yerlesdiyi ucun bele adlandirilib Marian cokekliyinin en derin noqtesi Callencer ucurumu ing Challenger Deep adlanir O cokekliyinin cenub qerb hissesinde en son melumatlara gore deniz seviyyesinden 10 994 metr asagida yerlesir Cokeklikde ilk olcmeler burani tapan Challenger meydan oxuyan adli Britaniya tedqiqat gemisi terefinden 1875 ci ilde heyata kecirilmisdir Dunyanin en derin noqtesinin adi da ele buradan qaynaqlanir Maraqlidir ki Sovet elmi tedqiqat gemisi Vityaz in tedqiqatcilari 1957 ci ilde heyata kecirdikleri olcmeler zamani en derin noqteni 11 022 metr olaraq teyin etmisdirler Bu reqem Sovet elmi edebiyyatina daxil olmus hetta bu gun de bir cox rus dilli yeni elmi edebiyyatda yalniz bu reqeme rast gelmek olar Hemcinin baxSakit okean Sakit okean plitesi Marian adalari Marian cokekliyi Atlantik okeanIstinadlar What is the Ring of Fire Ocean Exploration Facts NOAA Office of Ocean Exploration and Research oceanexplorer noaa gov ingilis 2014 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 10 Atwood Trisha B Witt Andrew Mayorga Juan Hammill Edd Sala Enric Global Patterns in Marine Sediment Carbon Stocks Frontiers in Marine Science 7 2020 doi 10 3389 fmars 2020 00165 full ISSN 2296 7745 2023 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 24 Merino Nancy Aronson Heidi S Bojanova Diana P Feyhl Buska Jayme Wong Michael L Zhang Shu Giovannelli Donato Living at the Extremes Extremophiles and the Limits of Life in a Planetary Context Frontiers in Microbiology 10 2019 doi 10 3389 fmicb 2019 00780 full ISSN 1664 302X 2023 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 24 Xarici kecidlerMarian Ocean Geology Marine geology