Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Geofizika — Yerin qatları və nüvəsində gedən fiziki proseslər və hadisələri öyrənən elm.
Haqqında
Geofiziki (qravi-maqnitometrik) metodla müxtəlif geoloji quruluşlu əyalətləri ayırmaq, onların tektonik rayonlaşdırılması, Yerin forması, qalınlığı, daxili quruluşu, öz oxu ətrafında fırlanması, Ay və Günəşin cazibə təsirindən qabıqda baş verən qabarma-çəkilmə proseslərinin qeyd olunması ilə paralel geomaqnit sahə gərginliyinin və qravitasiya potensialının zaman-məkan dəyişmələri öyrənilir. Geosferlərin strukturu, tərkibi, fiziki xassələri və inkişafı baxımından spesefik xüsusiyyətlərini nəzərə alınmaqla, geofizika atmosferin fizikası, dənizin fizikası və bərk Yerin fizikası kimi elm sahələrinə ayırılır. Geoloji təyinatlı geofizika (kəşfiyyat geofizikası) əsas obyekti bərk Yerin ən üst hissələri olub, yer qabığının öyrənilməsi, faydalı qazıntıların axtarışı və kəşfiyatı, hidrogeoloji və mühəndisi-geoloji məsələlərin öyrənilməsində geologiya elmi ilə qovuşur.
Geofiziki amil
Müəyyən sahənin səthinin və ya Yerin dərinliyinin fiziki xüsusiyyətləri ilə bağlı amil (məs. maqnit sahəsi).
Geofiziki xidmət
Təbii mühit elementlərinin (iqlim, hidrosfer, ionosfer, günəş şüalanması, Yer qabığının dinamikası və s.) vəziyyətinin dəyişməsinə müşahidə və nəzarət sistemi.
Geofiziki müharibə
Düşmənə iqtisadi zərər yetirmək və onun hərbi əməliyyatlarını çətinləşdirmək məqsədilə atmosfer hadisələrinə fəal təsir göstərmək üsullarının məcmusu (yağmurlu rayonların su rejimini dəyişdirmək, daşqınlar, tufan, qasırğa törətmək, yolları keçilməz hala salmaq, azyağmurlu rayonlarda uzun sürən quraqlıq törətmək və s.).
Geofiziki mühit
Bu və ya digər orqanizmlərin yer sahəsinin fiziki prosesləri və xassələrinin məcmusu.
Geomaqnit tədqiqatlar
Geomaqnit tədqiqatlar iki istiqamətdə aparılır:
1.Seysmomaqnit effekti aşkar etmək məqsədilə geomaqnit sahə gərginliyinin fasiləsiz variasiyalarının monitorinqi.
- Güclü zəlzələlər zamanı (ml≥4.5) seysmomaqnit effektin aşkarlanması
- Aşkarlanan seysmomaqnit effektin zəlzələ ocaqlarının mexanizm və parametrlərindən asılılıq kriteriyalarının müəyyən edilməsi
2.Güclü zəlzələ ocaqlarının gərginlik-deformasiya vəziyyətini qiymətləndirmək məqsədilə geodinamik poliqonlarda diskret addımla geomaqnit sahə gərginliyinin məkan-zaman dəyişmələrinin monitorinqi.
Müşahidələr ABŞ istehsalı olan müasir G-856 markalı proton tipli maqnitometrlərlə aparılır.
Tədqiqatlar Azərbaycanın Şəki-Şamaxı-Balakən, Kürətrafı-Talış, Quba-Xəzəryanı və Gəncə-Qazax geodinamik poliqonlarında aparılır. Nəticədə qeyd olunan poliqonlarda geomaqnit sahəsinin gərginlik-deformasiya vəziyyətini əks etdirən 2D formatında sxematik xəritəsi və 3D modeli tərtib olunur.
Yerinə yetirilmiş tədqiqatlar nəticəsində AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində məlumatların elektron informasiya bankı yaradılmışdır.Geofizika
Qravimetrik tədqiqatlar
Qravimetrik tədqiqatlarla Yerin daxili quruluşunda və onun səthində ağırlıq qüvvəsinin dəyişmə xüsusiyyətləri öyrənilir. Bu metodla Yerin daxilində müxtəlif sıxlıqlı kütlələrin paylanması, geodinamik poliqonların dərinlik tektonik quruluşunun öyrənilməsi, seysmoaktiv zonaların tektonik rayonlaşdırılması, regional və lokal anomaliyaların aşkarlanması işləri yerinə yetirilir. Aşkarlanan anomaliyaların baş verən güclü zəlzələlərlə və dərinlik qırılmalarla əlaqəsi araşdırılır.
Stasionar qravimetrik rejim müşahidə işləri
Stasionar tədqiqatlar Şəki, Qazax, Lənkəran və Bakı şəhərində 4 ədəd son modifikasiyalı Kanada istehsalı olan CG-5 AutoGrav tipli qravimetrlərlə fasiləsiz aparılır. Məqsəd seysmoaktiv zonalarda Ay və Günəşin cazibə təsirindən ağırlıq qüvvəsinin zaman-məkandan asılı Yer qabığında baş verən qabarma-çəkilmə variasiyalarının dəyişmə qanunauyğunluğunun öyrənilməsidir.
Geodinamik poliqonlarda aparılan diskret qravimetrik tədqiqatlar
Yüksəkdəqiqlikli diskret qravimetrik müşahidələr Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin yaratdığı geodinamik poliqonlarda il ərzində mütəmadi yerinə yetirilir. Nəticədə yuxarıda qeyd olunan geodinamik poliqonlar üçün hər ay qravimetrik sahə gərginliyini əks etdirən 2D formatında sxematik xəritəsi və 3D modeli qurulur. Tərtib olunmuş xəritələr ərazinin geodinamikası ilə, həm də, geomaqnit sahə gərginliyinin dəyişmə xəritə və sxemlərlə kompleks interpretasiya olunaraq il ərzində seysmoaktiv zonalar aşkarlanır. Nəticədə belə zonalar üçün qravitasiya potensialının 2-ci tərtib törəmə metodu tətbiq olunaraq ərazinin dərinlik-tektonik quruluşu və gərginlik- deformasiya vəziyyəti yenidən dəqiqləşdirilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.
Xarici keçidlər
- GEOFİZİKA -1
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Geofizika Yerin qatlari ve nuvesinde geden fiziki prosesler ve hadiseleri oyrenen elm HaqqindaGeofiziki qravi maqnitometrik metodla muxtelif geoloji quruluslu eyaletleri ayirmaq onlarin tektonik rayonlasdirilmasi Yerin formasi qalinligi daxili qurulusu oz oxu etrafinda firlanmasi Ay ve Gunesin cazibe tesirinden qabiqda bas veren qabarma cekilme proseslerinin qeyd olunmasi ile paralel geomaqnit sahe gerginliyinin ve qravitasiya potensialinin zaman mekan deyismeleri oyrenilir Geosferlerin strukturu terkibi fiziki xasseleri ve inkisafi baximindan spesefik xususiyyetlerini nezere alinmaqla geofizika atmosferin fizikasi denizin fizikasi ve berk Yerin fizikasi kimi elm sahelerine ayirilir Geoloji teyinatli geofizika kesfiyyat geofizikasi esas obyekti berk Yerin en ust hisseleri olub yer qabiginin oyrenilmesi faydali qazintilarin axtarisi ve kesfiyati hidrogeoloji ve muhendisi geoloji meselelerin oyrenilmesinde geologiya elmi ile qovusur Geofiziki amil Mueyyen sahenin sethinin ve ya Yerin derinliyinin fiziki xususiyyetleri ile bagli amil mes maqnit sahesi Geofiziki xidmet Tebii muhit elementlerinin iqlim hidrosfer ionosfer gunes sualanmasi Yer qabiginin dinamikasi ve s veziyyetinin deyismesine musahide ve nezaret sistemi Geofiziki muharibe Dusmene iqtisadi zerer yetirmek ve onun herbi emeliyyatlarini cetinlesdirmek meqsedile atmosfer hadiselerine feal tesir gostermek usullarinin mecmusu yagmurlu rayonlarin su rejimini deyisdirmek dasqinlar tufan qasirga toretmek yollari kecilmez hala salmaq azyagmurlu rayonlarda uzun suren quraqliq toretmek ve s Geofiziki muhit Bu ve ya diger orqanizmlerin yer sahesinin fiziki prosesleri ve xasselerinin mecmusu Geomaqnit tedqiqatlarGeomaqnit tedqiqatlar iki istiqametde aparilir 1 Seysmomaqnit effekti askar etmek meqsedile geomaqnit sahe gerginliyinin fasilesiz variasiyalarinin monitorinqi Guclu zelzeleler zamani ml 4 5 seysmomaqnit effektin askarlanmasiAskarlanan seysmomaqnit effektin zelzele ocaqlarinin mexanizm ve parametrlerinden asililiq kriteriyalarinin mueyyen edilmesi 2 Guclu zelzele ocaqlarinin gerginlik deformasiya veziyyetini qiymetlendirmek meqsedile geodinamik poliqonlarda diskret addimla geomaqnit sahe gerginliyinin mekan zaman deyismelerinin monitorinqi Musahideler ABS istehsali olan muasir G 856 markali proton tipli maqnitometrlerle aparilir Tedqiqatlar Azerbaycanin Seki Samaxi Balaken Kuretrafi Talis Quba Xezeryani ve Gence Qazax geodinamik poliqonlarinda aparilir Neticede qeyd olunan poliqonlarda geomaqnit sahesinin gerginlik deformasiya veziyyetini eks etdiren 2D formatinda sxematik xeritesi ve 3D modeli tertib olunur Yerine yetirilmis tedqiqatlar neticesinde AMEA nezdinde Respublika Seysmoloji Xidmet Merkezinde melumatlarin elektron informasiya banki yaradilmisdir GeofizikaQravimetrik tedqiqatlarQravimetrik tedqiqatlarla Yerin daxili qurulusunda ve onun sethinde agirliq quvvesinin deyisme xususiyyetleri oyrenilir Bu metodla Yerin daxilinde muxtelif sixliqli kutlelerin paylanmasi geodinamik poliqonlarin derinlik tektonik qurulusunun oyrenilmesi seysmoaktiv zonalarin tektonik rayonlasdirilmasi regional ve lokal anomaliyalarin askarlanmasi isleri yerine yetirilir Askarlanan anomaliyalarin bas veren guclu zelzelelerle ve derinlik qirilmalarla elaqesi arasdirilir Stasionar qravimetrik rejim musahide isleri Stasionar tedqiqatlar Seki Qazax Lenkeran ve Baki seherinde 4 eded son modifikasiyali Kanada istehsali olan CG 5 AutoGrav tipli qravimetrlerle fasilesiz aparilir Meqsed seysmoaktiv zonalarda Ay ve Gunesin cazibe tesirinden agirliq quvvesinin zaman mekandan asili Yer qabiginda bas veren qabarma cekilme variasiyalarinin deyisme qanunauygunlugunun oyrenilmesidir Geodinamik poliqonlarda aparilan diskret qravimetrik tedqiqatlar Yuksekdeqiqlikli diskret qravimetrik musahideler Respublika Seysmoloji Xidmet Merkezinin yaratdigi geodinamik poliqonlarda il erzinde mutemadi yerine yetirilir Neticede yuxarida qeyd olunan geodinamik poliqonlar ucun her ay qravimetrik sahe gerginliyini eks etdiren 2D formatinda sxematik xeritesi ve 3D modeli qurulur Tertib olunmus xeriteler erazinin geodinamikasi ile hem de geomaqnit sahe gerginliyinin deyisme xerite ve sxemlerle kompleks interpretasiya olunaraq il erzinde seysmoaktiv zonalar askarlanir Neticede bele zonalar ucun qravitasiya potensialinin 2 ci tertib toreme metodu tetbiq olunaraq erazinin derinlik tektonik qurulusu ve gerginlik deformasiya veziyyeti yeniden deqiqlesdirilir Hemcinin baxAzerbaycanin seysmik stansiyalariIstinadlarGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 Xarici kecidlerGEOFIZIKA 1