Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (UNESCO) 1972-ci ildə yaradılmış UNESCO-nun Ümumdünya İrs Konvensiyasını imzalayan ölkələr tərəfindən irəli sürülmüş mədəni və ya təbii irs üçün müstəsna universal dəyərə malik Ümumdünya irslərini müəyyən edir. Mədəni irs abidələrdən (memarlıq əsərləri, monumental heykəllər və yaxud yazılı abidələr), bina qruplarından və ərazilərdən (arxeoloji yerlər daxil) ibarətdir. Təbii xüsusiyyətlər (fiziki və bioloji formasiyalardan ibarət), geoloji və fizioqrafik birləşmələr (o cümlədən nəsli kəsilməkdə olan heyvan və bitki növlərinin məskunlaşdığı yerlər) və elm, mühafizə və ya təbii gözəllik baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edən təbiət əraziləri təbii irs kimi müəyyən edilir.Azərbaycan Respublikası konvensiyanı 16 dekabr 1993-cü ildə ratifikasiya etmişdir.
Siyahıda Azərbaycanın beş irsi obyekti var. Siyahıya ilk əlavə edilən yer 2000-ci ildə Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası da daxil olmaqla İçərişəhər olmuşdur. 2000-ci ildə Bakı zəlzələsində dəymiş ziyana görə bu ərazi 2003-cü ildən 2009-cu ilə qədər təhlükədə olanlar siyahısına salınmışdır.Qobustan Dövlət Tarix-Bədii Qoruğu 2007-ci ildə siyahıya alınmışdır. 2013-cü ildə bu iki irsi obyektə silahlı münaqişə zamanı Mədəni Əmlakın Mühafizəsi Komitəsi tərəfindən gücləndirilmiş mühafizə statusu verilmişdir. Siyahıya ən son əlavə edilən 2023-cü ildə Hirkan meşələri və Xınalığın mədəni mənzərəsi olmuşdur. Hirkan meşələri ölkənin yeganə təbii irsi obyektidir və İranla həmsərhəddir. Bundan əlavə, müvəqqəti siyahıda Azərbaycanın on irsi obyekti yer alır.
Ümumdünya irsi obyektləri
UNESCO irsi obyektləri on meyar əsasında siyahıya alır. Hər bir giriş meyarlardan ən azı birinə cavab verməlidir. i-dən vi-yə qədər olan meyarlar mədəni, vii-dən x-ə qədər olan meyarlar isə təbiidir.
| Adı | Şəkil | Yer | Tarix | UNESCO məlumatı | Təsvir |
|---|---|---|---|---|---|
| Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası ilə əhatə olunmuş İçərişəhər |  | Bakı | 2000 | 958; iv (mədəni) | İçərişəhərin şəhər ansamblı tarix boyu ərazidə mövcud olmuş zərdüşti, sasani, ərəb, fars, şirvani, osmanlı və rus kimi bir neçə mədəniyyətin təsirini nümayiş etdirir. Müdafiə divarları e.ə. VII–VI əsrlərə aid daha qədim tikililər üzərində tikilmiş Qız qalası kimi XII əsrə aiddir. Şirvanşahlar sarayı XV əsrdə tikilmişdir. 2003-cü ildə ərazi 2000-ci il Bakı zəlzələsində dəymiş ziyan, eləcə də konservasiya siyasətinin olmaması, şübhəli bərpa səyləri və şəhər inkişafının təzyiqləri səbəbindən təhlükədə olan ərazilər siyahısına daxil edilmişdir. İdarəetmə və qorunma sahəsində təkmilləşdirmələrdən sonra 2009-cu ildə təhlükədə olanlar siyahısından çıxarılmışdır. |
| Qobustan Dövlət Tarix-Bədii Qoruğu |  | Qaradağ rayonu və Abşeron rayonu | 2007 | 1076rev; iii (mədəni) | Qobustan qayalarının üzərindəki petroqliflər ərazidə 40.000 il əvvəl insanların yaşadığını təsdiqləyir. Burada insan fiqurlarını, bitkiləri, heyvanları, həmçinin ov və balıqçılıq səhnələrini əks etdirən 6000-dən çox qayaüstü təsvir var. sonrakı dövrdə ərazinin iqlimi və bitki örtüyü indikindən daha isti və rütubətli olmuşdur. Ərazidə qayaüstü təsvirlərlə yanaşı, yaşayış məskənlərinin qalıqları və dəfnlər də aşkar edilmişdir. |
| Şəki xan sarayı ilə Şəkinin tarixi mərkəzi |  | Şəki | 2019 | 1549rev; ii, v (mədəni) | Şəki şəhəri Böyük Qafqaz dağlarının altında yerləşir və Qafqazdan keçən ticarət yolları üzərində mühüm şəhər olub. Əvvəlki şəhərin sel nəticəsində dağıdılmasından sonra tikilmiş tarixi mərkəz XVIII əsrə aiddir. Ənənəvi evlərin hündür beşik damları var. Şəhər XVIII əsrin sonu—XIX əsrdə ipəkqurdu saxlanılması və baramalarının ticarəti hesabına zənginləşib. Zənginlik Şəki xan sarayında və tacir evlərində əks olunub. |
| Hirkan meşələri |  | Lənkəran rayonu və Astara rayonu | 2023 | 1584bis; ix, x (təbii) | Bu enliyarpaqlı meşələr Xəzər dənizinin sahilləri ilə quraq daxili ərazilər arasındadır. Meşələrin təkamülü ilə heç vaxt kəsilmədi, bu da heyvan və bitki növlərinin təkamülünə və spesifikasiyasına imkan verdi. Meşələrdə nəsli kəsilməkdə olan və endemik ağac növləri dəmirağac, göyrüşyarpaqlı yalanqoz və vələsyarpaq azat yaşayır. İrandakı meşələr müstəqil şəkildə 2019-cu ildə, Azərbaycandakı Hirkan Milli Parkının iki meşə sahəsi isə 2023-cü ildə əlavə edilib. |
| Xınalıqlıların mədəni mühiti və köç yolu |  | Quba rayonu | 2020 | 1696; iii, v (mədəni) | Xınalıq Böyük Qafqaz dağlarında, 2300 metr (7500 fut) yüksəklikdə yerləşən kənddir. İlk insanlar Tunc dövründə burada məskunlaşmışdır. Ərazidə yaşayan insanlar öz dillərində danışır və özünəməxsus mədəni ənənələrə malikdir. Onlar hər il mal-qaranı qış və yay otlaqları arasında gətirmək üçün Köç yolundan istifadə edirlər. Bu yolda çoxlu düşərgələr, məscidlər və məqbərələr var. |
Müvəqqəti siyahı
Ümumdünya irs siyahısındakı obyektlərə əlavə olaraq, üzv dövlətlər namizədliyini nəzərdən keçirə biləcəkləri müvəqqəti obyektlərin siyahısını saxlaya bilərlər. Ümumdünya irs siyahısına namizədliklər yalnız o halda qəbul edilir ki, ərazi əvvəllər müvəqqəti siyahıya salınıb. Azərbaycanın müvəqqəti siyahısında on irsi obyekt var.
| Adı | Şəkil | Yer | Tarix | UNESCO meyarı | Təsvir |
|---|---|---|---|---|---|
| Atəşgah |  | Bakı | 1998 | i, iii (mədəni) | Suraxanıdakı alov məbədi tarixdə zərdüştilik dininin əsas mərkəzlərindən biri olmuşdur. Hazırkı tikililər XVII əsrdə tikilmiş və 1883-cü ilə qədər aktiv ibadət yeri olmuşdur. Kompleksin açıq həyəti və ortasında dördbucaqlı qurbangahı olan beşbucaqlı planı var. |
| Naxçıvan türbələri |  | Naxçıvan MR | 1998 | i, iv (mədəni) | Bu nominasiyaya Naxçıvandakı bir neçə məqbərələr, o cümlədən Qarabağlar türbəsi (şəkildə), Möminə Xatun türbəsi, Yusif ibn Küseyir türbəsi və Gülüstan türbəsi daxildir. Bu türbələr XII əsrdə yerli zadəganlar üçün tikilmişdir. Bəzi türbələr memar Əcəmi Naxçıvani tərəfindən hazırlanmışdır. Türbələr səkkizguşəli plana malikdir və naxışlı kərpiclərlə bəzədilmişdir. |
| Binəqədi IV dövr flora və fauna qəbirstanlığı |  | Bakı | 1998 | viii, ix (təbii) | Bu nominasiya Bakı ərazisindəki asfalt çuxurlarını əhatə edir. Pliosen dövrünə aid fosillərlə zəngindir. Ərazidə 40 növ məməli və 120 növ quş, o cümlədən 100-dən çox həşərat növü və bir neçə bitki qalığı da daxil olmaqla 50 minə yaxın sümük aşkar edilib. Şəkildə aşkar edilmiş kərgədan skeleti yer alır. |
| Lökbatan palçıq vulkanı |  | Bakı | 1998 | vii, viii, ix (təbii) | Lökbatan palçıq vulkanı Bakı ərazisində yerləşən palçıq vulkanıdır. İlk sənədləşdirilmiş püskürmə 1864-cü ildə baş verdi, ardınca isə təxminən 20 dəfə püskürmə müşahidə edilmişdir. Vulkanın ətrafındakı yataqlar Pliosen dövrünə aiddir. |
| Bakı dağ mərhələsi |  | Bakı | 1998 | viii, ix (təbii) | Bakı dağ mərhələsi Bakı ərazisində yerləşən hündürlüyü 70 metr (230 fut) olan stratiqrafik sütundur. Geoloji yataqlar və paleontoloji qalıqlar baxımından diqqətəlayiqdir. |
| Xəzər dənizinin sahilində müdafiə qurğuları |  | bir neçə obyekt | 2001 | (mədəni) | Azərbaycanın şimal sərhəddi Qafqaz dağları tərəfindən qorunduğu halda, Xəzər dənizinin sahili işğal üçün mümkün yol təqdim edirdi. Müdafiə xətti Dərbənddən (indiki Rusiya ərazisində) Abşeron yarımadasına qədər uzanırdı. Qafqaz silsiləsinin sonu olan Beşbarmaq dağı ilə sahil arasındakı ən dar keçid 11,75 kilometrdir (7,30 mil). XII–XIII əsrlərə aid müdafiə tikililərinin bəzilərinə Qız qalası, hazırda su altında olan Bayıl qalası, Dördkünc Mərdəkan qalası (şəkildə), Dairəvi Mərdəkan qalası, Beşbarmaq səddi, Gilgilçay səddi, Çıraqqala, Nardaran qalası və Ramana qalası daxildir. |
| Şuşa tarixi şəhəri |  | Şuşa rayonu | 2001 | i, iv, v, vi (mədəni) | Suşa XVIII əsrdə Cənubi Qafqazda yaranmış bir neçə müstəqil xanlıqdan biri olan Qarabağ xanlığının paytaxtı olmuşdur. Dağın zirvəsindəki (ən yüksək nöqtəsi 1600 metr (5200 fut) yüksəklikdədir) müdafiə mövqeyinə əlavə olaraq, divarlar və qüllələrlə möhkəmləndirilmişdir. Şəhər Böyük ipək yolu üzərində mühüm dayanacaq idi. |
| Ordubad tarixi şəhəri |  | Naxçıvan MR | 2001 | i, iv, v (mədəni) | Ordubad Zəngəzur dağlarının altında yerləşir. Şəhər Böyük ipək yolunun mühüm dayanacağı idi. İlk şəhər Qala XV əsrdə Ordubadçayın sahilində salınmışdır. XVII–XVIII əsrlərdə ticarət fəaliyyəti çayın o biri tərəfinə keçdi. Dövrün memarlığına məscidlər, bazar meydanları, hamamlar və karvan talvarları daxildir. |
| Azıx və Tağlar mağaralarının ibtidai dövrə aid məntəqələri |  | Xocavənd rayonu | 2021 | i, iii (mədəni) | Bu iki mağara arxeoloji əhəmiyyətinə görə namizəd göstərilib. Azıx mağarasında bir milyon ildən əvvəl burada məskunlaşmış erektusunyaratdığı ibtidai daş alətlər və kaminlər tapılıb. Sonrakı təbəqələrdə homo heidelbergensis və neandertallara aid qalıqlar, həmçinin heyvan qalıqları ortaya çıxarıldı. Tağlar mağarası Mustye mədəniyyətinə mənsub insanlar tərəfindən zəbt edilmişdir (şəkildə çaxmaqdaşı alətlər). |
| Xudafərin körpüləri və əlaqəli obyektlər |  | Cəbrayıl rayonu | 2021 | ii, iv (mədəni) | Bu iki körpü Araz çayından keçir. Onbeşaşırımlı körpü (şəkildə) XI–XII əsrlərə aiddir və çox güman ki, əvvəlki bünövrələr üzərində inşa edilmişdir. Bir neçə dəfə dağıdılıb və yenidən tikilib. Onbiraşırımlı körpü XIII əsrdə tikilmişdir. 1930-cu illərdə dağıdıldığına görə yalnız üç tağı qaldı. Tarixən bu iki körpü Böyük ipək yolu karvanları tərəfindən istifadə edilib və müxtəlif dövrlərdə imperiyaları birləşdirib. |
Həmçinin bax
İstinadlar
- "The World Heritage Convention". UNESCO World Heritage Centre. 27 August 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 21 September 2010.
- "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO World Heritage Centre. 1 February 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 3 February 2021.
- "Azerbaijan". UNESCO World Heritage Centre. 26 February 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "World Heritage Committee removes Baku from Danger List welcoming improvements in the ancient city´s preservation". UNESCO World Heritage Centre. 20 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 28 March 2021.
- "Five World Heritage sites in Azerbaijan and Belgium granted "enhanced protection" in the event of armed conflict". UNESCO World Heritage Centre. 3 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 28 March 2021.
- "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO World Heritage Centre. 12 iyun 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 17 avqust 2018.
- "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 28 March 2021.
- "Gobustan Rock Art Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 28 March 2021.
- "Historic Centre of Sheki with the Khan's Palace". UNESCO World Heritage Centre. 8 July 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 28 March 2021.
- "Hyrcanian Forests". UNESCO World Heritage Centre. 8 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 17 September 2023.
- "Khinalig – medieval mountainous village". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "Cultural Landscape of Khinalig People and "Köç Yolu" Transhumance Route". UNESCO World Heritage Centre. 19 September 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 20 September 2023.
- "Tentative Lists". UNESCO World Heritage Centre. 1 April 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "Surakhany, Atashgyakh (Fire – worshippers, temple – museum at Surakhany)". UNESCO World Heritage Centre. 12 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "The mausoleum of Nakhichevan". UNESCO World Heritage Centre. 1 April 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- ""Binegadi" 4th Period Fauna and Flora Deposit". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- ""Lok-Batan" Mud Cone". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- ""Baku Stage" Mountain". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "The Caspian Shore Defensive Constructions". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "Susha historical and architectural reserve". UNESCO World Heritage Centre. 22 September 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "Ordubad historical and architectural reserve". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2021.
- "Prehistoric sites of the Azykh and Taghlar caves". UNESCO World Heritage Centre. 11 June 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 17 September 2023.
- "Khudafarin Bridges and related sites". UNESCO World Heritage Centre. 29 April 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 17 September 2023.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehsil Elm ve Medeniyyet Teskilati UNESCO 1972 ci ilde yaradilmis UNESCO nun Umumdunya Irs Konvensiyasini imzalayan olkeler terefinden ireli surulmus medeni ve ya tebii irs ucun mustesna universal deyere malik Umumdunya irslerini mueyyen edir Medeni irs abidelerden memarliq eserleri monumental heykeller ve yaxud yazili abideler bina qruplarindan ve erazilerden arxeoloji yerler daxil ibaretdir Tebii xususiyyetler fiziki ve bioloji formasiyalardan ibaret geoloji ve fizioqrafik birlesmeler o cumleden nesli kesilmekde olan heyvan ve bitki novlerinin meskunlasdigi yerler ve elm muhafize ve ya tebii gozellik baximindan muhum ehemiyyet kesb eden tebiet erazileri tebii irs kimi mueyyen edilir Azerbaycan Respublikasi konvensiyani 16 dekabr 1993 cu ilde ratifikasiya etmisdir Baki Qobustan Seki Hirkan meseleri XinaliqAzerbaycanda UNESCO nun Umumdunya irsi obyektleri Siyahida Azerbaycanin bes irsi obyekti var Siyahiya ilk elave edilen yer 2000 ci ilde Sirvansahlar sarayi ve Qiz qalasi da daxil olmaqla Iceriseher olmusdur 2000 ci ilde Baki zelzelesinde deymis ziyana gore bu erazi 2003 cu ilden 2009 cu ile qeder tehlukede olanlar siyahisina salinmisdir Qobustan Dovlet Tarix Bedii Qorugu 2007 ci ilde siyahiya alinmisdir 2013 cu ilde bu iki irsi obyekte silahli munaqise zamani Medeni Emlakin Muhafizesi Komitesi terefinden guclendirilmis muhafize statusu verilmisdir Siyahiya en son elave edilen 2023 cu ilde Hirkan meseleri ve Xinaligin medeni menzeresi olmusdur Hirkan meseleri olkenin yegane tebii irsi obyektidir ve Iranla hemserheddir Bundan elave muveqqeti siyahida Azerbaycanin on irsi obyekti yer alir Umumdunya irsi obyektleriUNESCO irsi obyektleri on meyar esasinda siyahiya alir Her bir giris meyarlardan en azi birine cavab vermelidir i den vi ye qeder olan meyarlar medeni vii den x e qeder olan meyarlar ise tebiidir Transmilli irsi obyekt Adi Sekil Yer Tarix UNESCO melumati TesvirSirvansahlar sarayi ve Qiz qalasi ile ehate olunmus Iceriseher Baki 2000 958 iv medeni Iceriseherin seher ansambli tarix boyu erazide movcud olmus zerdusti sasani ereb fars sirvani osmanli ve rus kimi bir nece medeniyyetin tesirini numayis etdirir Mudafie divarlari e e VII VI esrlere aid daha qedim tikililer uzerinde tikilmis Qiz qalasi kimi XII esre aiddir Sirvansahlar sarayi XV esrde tikilmisdir 2003 cu ilde erazi 2000 ci il Baki zelzelesinde deymis ziyan elece de konservasiya siyasetinin olmamasi subheli berpa seyleri ve seher inkisafinin tezyiqleri sebebinden tehlukede olan eraziler siyahisina daxil edilmisdir Idareetme ve qorunma sahesinde tekmillesdirmelerden sonra 2009 cu ilde tehlukede olanlar siyahisindan cixarilmisdir Qobustan Dovlet Tarix Bedii Qorugu Qaradag rayonu ve Abseron rayonu 2007 1076rev iii medeni Qobustan qayalarinin uzerindeki petroqlifler erazide 40 000 il evvel insanlarin yasadigini tesdiqleyir Burada insan fiqurlarini bitkileri heyvanlari hemcinin ov ve baliqciliq sehnelerini eks etdiren 6000 den cox qayaustu tesvir var sonraki dovrde erazinin iqlimi ve bitki ortuyu indikinden daha isti ve rutubetli olmusdur Erazide qayaustu tesvirlerle yanasi yasayis meskenlerinin qaliqlari ve defnler de askar edilmisdir Seki xan sarayi ile Sekinin tarixi merkezi Seki 2019 1549rev ii v medeni Seki seheri Boyuk Qafqaz daglarinin altinda yerlesir ve Qafqazdan kecen ticaret yollari uzerinde muhum seher olub Evvelki seherin sel neticesinde dagidilmasindan sonra tikilmis tarixi merkez XVIII esre aiddir Enenevi evlerin hundur besik damlari var Seher XVIII esrin sonu XIX esrde ipekqurdu saxlanilmasi ve baramalarinin ticareti hesabina zenginlesib Zenginlik Seki xan sarayinda ve tacir evlerinde eks olunub Hirkan meseleri Lenkeran rayonu ve Astara rayonu 2023 1584bis ix x tebii Bu enliyarpaqli meseler Xezer denizinin sahilleri ile quraq daxili eraziler arasindadir Meselerin tekamulu ile hec vaxt kesilmedi bu da heyvan ve bitki novlerinin tekamulune ve spesifikasiyasina imkan verdi Meselerde nesli kesilmekde olan ve endemik agac novleri demiragac goyrusyarpaqli yalanqoz ve velesyarpaq azat yasayir Irandaki meseler musteqil sekilde 2019 cu ilde Azerbaycandaki Hirkan Milli Parkinin iki mese sahesi ise 2023 cu ilde elave edilib Xinaliqlilarin medeni muhiti ve koc yolu Quba rayonu 2020 1696 iii v medeni Xinaliq Boyuk Qafqaz daglarinda 2300 metr 7500 fut yukseklikde yerlesen kenddir Ilk insanlar Tunc dovrunde burada meskunlasmisdir Erazide yasayan insanlar oz dillerinde danisir ve ozunemexsus medeni enenelere malikdir Onlar her il mal qarani qis ve yay otlaqlari arasinda getirmek ucun Koc yolundan istifade edirler Bu yolda coxlu dusergeler mescidler ve meqbereler var Muveqqeti siyahiUmumdunya irs siyahisindaki obyektlere elave olaraq uzv dovletler namizedliyini nezerden kecire bilecekleri muveqqeti obyektlerin siyahisini saxlaya bilerler Umumdunya irs siyahisina namizedlikler yalniz o halda qebul edilir ki erazi evveller muveqqeti siyahiya salinib Azerbaycanin muveqqeti siyahisinda on irsi obyekt var Adi Sekil Yer Tarix UNESCO meyari TesvirAtesgah Baki 1998 i iii medeni Suraxanidaki alov mebedi tarixde zerdustilik dininin esas merkezlerinden biri olmusdur Hazirki tikililer XVII esrde tikilmis ve 1883 cu ile qeder aktiv ibadet yeri olmusdur Kompleksin aciq heyeti ve ortasinda dordbucaqli qurbangahi olan besbucaqli plani var Naxcivan turbeleri Naxcivan MR 1998 i iv medeni Bu nominasiyaya Naxcivandaki bir nece meqbereler o cumleden Qarabaglar turbesi sekilde Momine Xatun turbesi Yusif ibn Kuseyir turbesi ve Gulustan turbesi daxildir Bu turbeler XII esrde yerli zadeganlar ucun tikilmisdir Bezi turbeler memar Ecemi Naxcivani terefinden hazirlanmisdir Turbeler sekkizguseli plana malikdir ve naxisli kerpiclerle bezedilmisdir Bineqedi IV dovr flora ve fauna qebirstanligi Baki 1998 viii ix tebii Bu nominasiya Baki erazisindeki asfalt cuxurlarini ehate edir Pliosen dovrune aid fosillerle zengindir Erazide 40 nov memeli ve 120 nov qus o cumleden 100 den cox heserat novu ve bir nece bitki qaligi da daxil olmaqla 50 mine yaxin sumuk askar edilib Sekilde askar edilmis kergedan skeleti yer alir Lokbatan palciq vulkani Baki 1998 vii viii ix tebii Lokbatan palciq vulkani Baki erazisinde yerlesen palciq vulkanidir Ilk senedlesdirilmis puskurme 1864 cu ilde bas verdi ardinca ise texminen 20 defe puskurme musahide edilmisdir Vulkanin etrafindaki yataqlar Pliosen dovrune aiddir Baki dag merhelesi Baki 1998 viii ix tebii Baki dag merhelesi Baki erazisinde yerlesen hundurluyu 70 metr 230 fut olan stratiqrafik sutundur Geoloji yataqlar ve paleontoloji qaliqlar baximindan diqqetelayiqdir Xezer denizinin sahilinde mudafie qurgulari bir nece obyekt 2001 medeni Azerbaycanin simal serheddi Qafqaz daglari terefinden qorundugu halda Xezer denizinin sahili isgal ucun mumkun yol teqdim edirdi Mudafie xetti Derbendden indiki Rusiya erazisinde Abseron yarimadasina qeder uzanirdi Qafqaz silsilesinin sonu olan Besbarmaq dagi ile sahil arasindaki en dar kecid 11 75 kilometrdir 7 30 mil XII XIII esrlere aid mudafie tikililerinin bezilerine Qiz qalasi hazirda su altinda olan Bayil qalasi Dordkunc Merdekan qalasi sekilde Dairevi Merdekan qalasi Besbarmaq seddi Gilgilcay seddi Ciraqqala Nardaran qalasi ve Ramana qalasi daxildir Susa tarixi seheri Susa rayonu 2001 i iv v vi medeni Susa XVIII esrde Cenubi Qafqazda yaranmis bir nece musteqil xanliqdan biri olan Qarabag xanliginin paytaxti olmusdur Dagin zirvesindeki en yuksek noqtesi 1600 metr 5200 fut yukseklikdedir mudafie movqeyine elave olaraq divarlar ve qullelerle mohkemlendirilmisdir Seher Boyuk ipek yolu uzerinde muhum dayanacaq idi Ordubad tarixi seheri Naxcivan MR 2001 i iv v medeni Ordubad Zengezur daglarinin altinda yerlesir Seher Boyuk ipek yolunun muhum dayanacagi idi Ilk seher Qala XV esrde Ordubadcayin sahilinde salinmisdir XVII XVIII esrlerde ticaret fealiyyeti cayin o biri terefine kecdi Dovrun memarligina mescidler bazar meydanlari hamamlar ve karvan talvarlari daxildir Azix ve Taglar magaralarinin ibtidai dovre aid menteqeleri Xocavend rayonu 2021 i iii medeni Bu iki magara arxeoloji ehemiyyetine gore namized gosterilib Azix magarasinda bir milyon ilden evvel burada meskunlasmis erektusunyaratdigi ibtidai das aletler ve kaminler tapilib Sonraki tebeqelerde homo heidelbergensis ve neandertallara aid qaliqlar hemcinin heyvan qaliqlari ortaya cixarildi Taglar magarasi Mustye medeniyyetine mensub insanlar terefinden zebt edilmisdir sekilde caxmaqdasi aletler Xudaferin korpuleri ve elaqeli obyektler Cebrayil rayonu 2021 ii iv medeni Bu iki korpu Araz cayindan kecir Onbesasirimli korpu sekilde XI XII esrlere aiddir ve cox guman ki evvelki bunovreler uzerinde insa edilmisdir Bir nece defe dagidilib ve yeniden tikilib Onbirasirimli korpu XIII esrde tikilmisdir 1930 cu illerde dagidildigina gore yalniz uc tagi qaldi Tarixen bu iki korpu Boyuk ipek yolu karvanlari terefinden istifade edilib ve muxtelif dovrlerde imperiyalari birlesdirib Hemcinin baxAzerbaycanda UNESCO nun qeyri maddi medeni irs siyahisiIstinadlar The World Heritage Convention UNESCO World Heritage Centre 27 August 2016 tarixinde Istifade tarixi 21 September 2010 Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage UNESCO World Heritage Centre 1 February 2021 tarixinde Istifade tarixi 3 February 2021 Azerbaijan UNESCO World Heritage Centre 26 February 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 World Heritage Committee removes Baku from Danger List welcoming improvements in the ancient city s preservation UNESCO World Heritage Centre 20 October 2020 tarixinde Istifade tarixi 28 March 2021 Five World Heritage sites in Azerbaijan and Belgium granted enhanced protection in the event of armed conflict UNESCO World Heritage Centre 3 March 2021 tarixinde Istifade tarixi 28 March 2021 UNESCO World Heritage Centre The Criteria for Selection UNESCO World Heritage Centre 12 iyun 2016 tarixinde Istifade tarixi 17 avqust 2018 Walled City of Baku with the Shirvanshah s Palace and Maiden Tower UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 28 March 2021 Gobustan Rock Art Cultural Landscape UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 28 March 2021 Historic Centre of Sheki with the Khan s Palace UNESCO World Heritage Centre 8 July 2019 tarixinde Istifade tarixi 28 March 2021 Hyrcanian Forests UNESCO World Heritage Centre 8 October 2020 tarixinde Istifade tarixi 17 September 2023 Khinalig medieval mountainous village UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Cultural Landscape of Khinalig People and Koc Yolu Transhumance Route UNESCO World Heritage Centre 19 September 2023 tarixinde Istifade tarixi 20 September 2023 Tentative Lists UNESCO World Heritage Centre 1 April 2016 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Surakhany Atashgyakh Fire worshippers temple museum at Surakhany UNESCO World Heritage Centre 12 March 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 The mausoleum of Nakhichevan UNESCO World Heritage Centre 1 April 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Binegadi 4th Period Fauna and Flora Deposit UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Lok Batan Mud Cone UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Baku Stage Mountain UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 The Caspian Shore Defensive Constructions UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Susha historical and architectural reserve UNESCO World Heritage Centre 22 September 2017 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Ordubad historical and architectural reserve UNESCO World Heritage Centre 2 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 26 March 2021 Prehistoric sites of the Azykh and Taghlar caves UNESCO World Heritage Centre 11 June 2023 tarixinde Istifade tarixi 17 September 2023 Khudafarin Bridges and related sites UNESCO World Heritage Centre 29 April 2023 tarixinde Istifade tarixi 17 September 2023 Xarici kecidlerVikianbarda Azerbaycanda UNESCO nun Umumdunya irsi obyektlerinin siyahisi ile elaqeli mediafayllar var