Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
 | Bu məqalə Quba rayonu haqqındadır. şəhər üçün Quba səhifəsinə baxın. |
Quba rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. Böyük Qafqaz dağlarının şimal-şərqində yerləşir. Rayon ərazisində 16 tibb müəssisəsi, 194 mədəniyyət ocağı fəaliyyət göstərir.
| Rayon | |
| Quba | |
|---|---|
 | |
|
| |
| Ölkə | |
| Daxildir | Quba-Xaçmaz |
| İnzibati mərkəz | Quba |
| İcra başçısı | İlqar Mahmudov |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 8 avqust 1930 |
| Sahəsi | 2 610 km² |
| Hündürlük | 1.990 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 169 094 nəfər (2023) |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| ISO kodu | AZ-QBA |
| Telefon kodu | +994 23 |
| Poçt indeksi | AZ 4000 |
| Avtomobil nömrəsi | 40 |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Yaşı ilk orta əsrlərə gedib çıxan Qubanın tarixi haqqında qədim alban və ərəb mənbələrində, Avropanın müxtəlif coğrafiyaşünaslarının əsərlərində bu və ya digər şəkildə bəhs olunmuşdur. Belə ki, Peyğəmbərimizin Mədinə şəhəri ətrafında tikdiyi ilk məscidin adı Quba adlanır.
Quba ərazisində Tomris xatunun rəhbərlik etdiyi Massaget çarlığı (sonradan Maskutvə ya Müşkür kimi tanınıb) olmuşdur.Çarlığ bizə bəlli olmayan həyat yoldaşı tərəfindən təxminən Əhəmənilər dövləti zamanında yaradılmışdır.Quba ərazisində yerləşən Massaget çarlığının hökmdarı Tomris Əhəməni hökmdarı II Kirə qalib gəlir belə ki, massagetlər əvvəlcə Midiya dövlətinə tabe idilər. Buna baxmayaraq, Əhəmənilər madayların hakimiyyətini zəbt etdikdən sonra massagetlər onlara tabe olmayaraq özlərinin müstəqil bəyliklərini qurmuşdular.Qubanın qədim türk kəndlərinin Massagetlərin nəslindən olduqu təxmin edilir.Mərkəzləşdirilmiş Qafqaz Albaniyası yaradıldığı zaman isə massagetlər Qafqaz albanlarına tabe olmuşdular.
XI əsrdə Azərbaycan hakimi Anuşirəvanın tikdirdiyi qalanın adı "Bade-Firuzqubat" idi, XII əsrə aid ərəb mənbələrində Quba "Kuba" kimi göstərilirdi, XIII əsrdə ərəb alimi Həməvinin coğrafiya lüğətində Azərbaycan şəhərləri arasında "Kubba" da vardır, XVI əsrin səfəvi qaynaqlarında isə Quba "Qübbə" kimi verilmişdir.Bəzi mənbələrdə Qudyalçayın adı ilə bağlı olub Quda adlanır.[]
Quba şəhərinin ilk təməl daşı XIV əsrdə qoyulmuşdur.
XVIII əsrin ortalarında Quba xanlığı yaradılmış, onun mərkəzi əvvəl Qalayxudat, sonra isə Quba şəhəri olmuşdur. Hüseynəli xanın oğlu Fətəli xanın (1758–1789) dövründə Quba xanlığının mövqeyi artmışdır. 1806-cı ildə Quba xanlığı Rusiyaya birləşdirildi və əyalətə çevrildi. Yenidən təşkil olunmuş Quba qəzası 1840-cı ildə Dərbənd quberniyasına, 1860-cı ildə isə Bakı quberniyasına daxil edildi. 1930-cu ildə Quba Azərbaycanın inzibati rayonlarından birinə çevrildi.
Quba xanlığı
Quba xanlığı – XVIII əsrin ortalarında yaranmış, Azərbaycan xanlıqlarından biri. Quba xanlığı Azərbaycanın şimal-qərbində yerləşirdi. 18-ci əsrin birinci yarısında indiki Quba, Şabran, Qusar, Xaçmaz, Xızı və Siyəzən rayonlarının ərazisin Quba xanlığı şəklində birləşdirilmişdir. Əvvəlcə bu xanlığın mərkəzi Qalayxudat kəndi idi, lakin az sonra Quba xanı Hüseynəli Qubanı öz xanlığının mərkəzinə çevirdi və öz iqamətgahını Qubaya köçürdü. Quba xanlığının hökmdarlarından ən məşhuru olmuş Fətəli xan çalışırdı ki, Azərbaycanın pərakəndə xanlıqlarını özünün rəhbərliyi altında birləşdirsin. O, Dərbənddən Lənkarana qədər bütün şimal-şərqi Azərbaycanı özünə tabe etmişdir. Həmin dövrdə yəhudilər Qubaya, Qudyalçayın sol sahilində məskunlaşmağa dəvət edilmişdir. Əvvələr Yəhudi Slobodası adlanan bu yaşayış məntəqəsi 1926-cı ildən Qırmızı Qəsəbə adlanır.
Dağıstan xanları Quba xanlığı üçün həmişə şimal tərəfdən təhlükə mənbəyi olmuşdur. Rusiya da Qafqaza və Zaqafqaziyaya geosiyasi maraq göstərməyə başlayanda burada öz-üsul idarəsini bərqərar etmək qərarına gələndə Quba xanlığının sərhədlərini qorumaq xeyli çətinləşdi və 19-cu əsrin əvvələrində (1813-cü ildə) Quba xanlığı Rusiya imperiyasının tərkibinə daxil oldu.
Əhalisi
AzStat-ın 1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən rayonda 161.434 nəfər əhali yaşayır. 1 yanvar 2021-ci il tarixinə əhalinin sayi 174 700 nəfərə çatib.
Etnik tərkibi
| Etnik qrup | 27 yanvar-3 fevral, 1999-cu il sa. | 13–22 aprel, 2009-cu yıl sa. | ||
|---|---|---|---|---|
| Sayı | % | Sayı | % | |
| Cəmi | 136 845 | 100.00 | 152 452 | 100.00 |
| Azərbaycanlılar | 120 502 | 88.06 | 98 774 | 79.32 |
| Xınalıqlar | 2 177 | 1.43 | ||
| Qrızlar | 778 | 0.51 | ||
| Tatlar | 1 088 | 0.80 | 13 880 | 9,1 |
| Ləzgilər | 9 312 | 6.80 | 8 952 | 5.87 |
| Yəhudilər | 2 819 | 2.06 | 2 705 | 1.77 |
| Türklər (Türkiyə) | 2 615 | 1.91 | 2 159 | 1.42 |
| Ruslar | 321 | 0.23 | 135 | 0.09 |
| Tatarlar | 85 | 0.06 | 63 | 0.04 |
| Ukraynalılar | 32 | 0.02 | 13 | 0.01 |
| Talışlar | … | … | 10 | 0.01 |
| Gürcülər | 14 | 0.01 | 5 | 0.00 |
| Ermənilər | 7 | 0.01 | … | … |
| Digərləri | 50 | 0.04 | 801 | 0.53 |
İnzibati bölgü
İqtisadiyyat
Quba rayonu Azərbaycanın ən çox inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı rayonlarından biridir. Burada yetişdirilən meyvə və tərəvəz məhsulları paytaxt bazarlarına aparılır, yerli konserv sənayesi müəssisələrində emal edilir, həmçinin başqa ölkələrə ixrac olunur. Quba rayonunda yetişdirilən meyvə və tərəvəz növlərinin çox olmasına baxmayaraq "Quba meyvəsi" dedikdə ilk növbədə alma yada düşür. Zəngin floraya malik olan Quba rayonu həm də dərman bitkilərinin geniş spektri ilə təmsil olunmuşdur. Burada yemşan, ardıc, pişikotu, andız, dəvədabanı, effedra və bir sıra başqa dərman bitkiləri yetişdirilir.
Rayonda konserv məhsulu istehsalı ilə məşğul olan "SAF" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətində 60 çeşiddə meyvə-tərəvəz şirələri, meyvə konsentratları mürəbbələr istehsal olunur. Müəssisədə 146 nəfər işləyir. İllik məhsul istehsalı həcmi 3,5–4 milyon manat təşkil edir. Xammal bazasını əsasən Azərbaycanda yetişdirilən meyvə-tərəvəz məhsullarıdır. İstehsal olunan məhsulların əsas hissəsi daxili bazarın tələbatını ödəməklə yanaşı ABŞ, Kanada, Almaniya, Rusiya, İsrail və Türkiyə bazarlarına da ixrac olunur. Hacıqabul rayonunun Nəvahi kəndində "SAF" MMC-nin nar emalı ilə məşğul olan filialı yaradılmışdır.
Rayon ərazisindəki yolların cəmi uzunluğu 542 km təşkil edir. Rayon ərazisindən 67 km respublika əhəmiyyətli yollar keçir. Respublika əhəmiyyətli yolların 55 km-i II dərəcəli, 12 km-i isə III dərəcəli yollardır. Yerli əhəmiyyətli yolların uzunluğu 475 kilometrdir. Yerli əhəmiyyətli yolların 115,45 km-i asfalt beton, 46,4 km-i qara örtüklü, 234,55 çınqıllı, 78,6 km-i qruntlu yollardır. Yerli əhəmiyyətli yolların 46 km-i III dərəcəli, 225 km-i IV dərəcəli, 247 km-i V dərəcəli, 24 km-i VI dərəcəli yollardır.
Mədəniyyət
Qubada ən məşhur muzeylərdən biri Xınalıq tarix-etnoqrafiya muzeyi – 2001-ci ildə Azərbaycanın Xınalıq kəndində yaradılmış muzeydir. Xınalıqın köklü və nəcib ailələrindən gələn rəhbərliyi altında yerli əhalinin köməyi ilə kəndə qurduqları muzeydə çox maraqlı əsərlər nümayiş etdirilir. Xınalığın qədim dövrlərindən qalmış arxeoloji və etnoqrafik materiallar, o cümlədən kilim və xalçalar, gil və mis qablar, müxtəlif ev və məişət əşyaları, daş kitabələr və daha bir çox əşyalar Xınalığa gələnlərə burada vaxtı ilə mövcud olmuş yüksək bir mədəniyyətdən xəbər verir. 160 kvadratmetrlik iki zaldan ibarət olan bu muzey, sanki "Muzey içərisində muzey"dir.
Muzeydə diqqət çəkən ən önəmli bölmə əlyazma kitabların olduğu hissədir. XV əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər tarixləşən bu kitablar Sovet dövrünün qorxusundan damlarda, qəbirlərdə saxlanılmış və müstəqillik dövründə ortaya çıxarılmış qiymetli əlyazma əsərlərdir. Burada olan kitablardan aydın olur ki, kəndin keçmişi elmlə sıx bağlı olub, vaxtı ilə Xınalığın mühüm bir elmi mərkəz olduğundan xəbər verir. Tarix, dil, məntıq, riyaziyyat, təbabət kimi elmlərə aid olanlar ilə birlikdə Fiqh, kəlam, təfsir, hədis kimi dini elmlərlə əlaqəli yüksək səviyyəli kitabların varlığı bunu sübut edir. Bu qiymətli əsərlərin tədqiq edilərək kataloqunun hazırlanması ve nadir nüsxələrin surətlərinin çıxarılması təcili görülməli işlərdir.
Kənd ağsaqqallarının ata və babalarından eşitdiklərinə görə Osmanlı dövründə bu yerlərə İstanbul, İzmir kimi şəhərlərdən çuvallarla kitab gətirilirmiş.
Azərbaycanın şimal-şərgində yerləşən Quba xalça mərkəzi üç hissəyə-dağlıq, dağətəyi və ovalıq hissələrə bölünür:
- Dağlıq hissəyə – Qonaqkənd, Xaşı, Cimi, Afurca, Yerfi, Buduq, Qırız, Cek, kəndlərində mərkəzləşmiş məntəqələri aid etmək olar;
- Dağətəyi hissədə xalça istehsalı – Əmirxanlı, Əlixanlı, Xəlfələr, , Bilici, Şahnəzərli, Pirəbədil, Zeyvə, , , Çiçi, , , } məktəbləri;
- Ovalıq hissədə isə Şabran aran zonasında Çayqaraqaşlı, Hacıqaraqaşlı, , Qaraqaşlı, Dəvəçi, Mollakamallı və s. kəndlərdə mərkəzləşib. Bu məktəbə həmçinin də Dərbənd ərazisində toxunan xalçalar da daxildir.
Quba xalçalarının bəzəyini həndəsi naxışlardan ibarət ornamentlərin stilizə edilmiş nəbati, bəzən isə heyvan motivləri təşkil edir. Bu məktəbin xalçalarında medalyonlu çeşni üslubu da geniş yayılmışdır. Quba xalçalarının ən parlaq kompozisiyaları "Qədim-Minarə", "Qımıl", "Alpan", "Qollu-çiçi", "Pirəbədil", "Hacıqayıb", "Qırız", "Cek" və s.-dir. Bu zonada toxunan "ÇİÇİ", "SIRT ÇİÇİ", "QIMIL", "CİMİ", "YERFİ" xalçaları dünyanın bir sıra müzeylərinin və şəxsi kolleksiyaların bəzəyidir. Qeyd etmək lazımdır ki,Quba xalçaçılıq məktəbinə məxsus olan dağətəyi və ovalıq xalça istehsalı olan kəndlər Şabran rayonunda yerləşirlər.
Memarlıq abidələri
Memarlıq abidələrindən Ağbil türbələri (XVI əsr), Alpan kəndində Subaba türbəsi (XVI əsr), Birinci Nügədi kəndində məscid və minarə (XVII–XIX əsrlər), Xınalıq kəndində bürc, Qudyalçay üzərindəki Tağlı körpü və s. mühafizə olunur. Avropanın ən uca dağ kəndi sayılan Xınalıq kəndində IX əsrə aid Atəşpərəstlər məbədi, Ağbil kəndində XVI əsrə aid türbələr, Quba şəhərində XIX əsrə aid Səkinəxanım, Hacı Cəfər və Cümə məscidləri, Gümbəzli hamam vardır. Bundan başqa Rustov və Zıxır kəndində "Ələmu" və "Yeddilər baba" adlı qala və tarixi məscid vardır. Yerfi kəndinin arxasında Kələva baba adlı zirvəyə yaxın bir yerdə qədim tikililər vardır. Bu tikililərin müdafiə xarakteri daşıdığını deyirlər. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin saytında XI – XII əsrlərə aid yerli əhəmiyyətli müdafiə qüllələri, inventar N4640 kimi göstərilir.
KİV
Quba rayonunda 2 özəl teleşirkət "Qütb" və "Xəyal" (hal hazırda adı "Qafqaz TV" adlanır), eləcə də müstəqil "Şəfəq", "Birlik" qəzetləri fəaliyyət göstərir. Həmçinin Quba şəhərində rəsmi dövlət qəzeti olan Milli Məclisin orqanı "Azərbaycan" və Türkiyə-Azərbaycan qəzeti olan "Zaman" qəzetinin müxbir postu yerləşir. Quba rayonunda Qudyalçay adlı jurnal da dərc olunur.
İqlimi
İqlimi düzənlik və dağətəyi hissədə yayı quraq keçən mülayim isti, yüksək dağlıqda soyuq və rütubətlidir. Orta temperatur yanvarda −4 °C-dən l°C-dək, iyulda 2 °C-dən 24 °C-dəkdir. İllik yağıntı 300–1500 mm-dir.
Bələdiyyələr
Rayonda 101 bələdiyyə fəaliyyət göstərir.
Qardaşlaşma
2016-cı ilin oktyabrında qırğız nümayəndə heyətinin Quba şəhərinə gəlişi zamanı Qırğızıstanın Çuy vilayətinin Kant şəhərilə qardaşlaşma memorandumu imzalanıb.
Şəkillər
-
![image]()
Şahdağ milli parkı -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Xınalıq yolu -
![image]()
Qarlı Şam ağacları -
![image]()
Bostankeş kəndinin yaxınlığı -
![image]()
Rayon ərazisində yerləşən ormanlar -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
İstinadlar
- "İ.A.Mahmudovun Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". 2023-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-09-06.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-02-16.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-09.
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi 2014-07-02 at the Wayback Machine: Quba rayonu 2020-10-12 at the Wayback Machine (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 26. dekabr 2014
- "2020-ci ildə iqtisadi rayonların əsas sosial-iqtisadi göstəriciləri". 2022-03-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-13.
- Population statistics of Eastern Europe 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census Arxivləşdirilib 2015-06-27 at Archive.today
- Population statistics of Eastern Europe 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census Arxivləşdirilib 2015-06-27 at Archive.today
- . 2017-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-07.
- 1. noyabr 2007. "The Bridges of Azerbaijan". azermarka.az 2010-07-14 at the Wayback Machine (az.)
- Azərbaycanın Quba və Qırğıstanın Kant şəhər rəhbərləri bir sıra sahələr üzrə sazişlər imzalayacaq 2017-07-31 at the Wayback Machine. report.az, 16. dekabr 2016 (az.)
Xarici keçidlər
- Quba haqqında 2010-06-12 at the Wayback Machine
- [1] 2008-02-26 at the Wayback Machine
- Bələdiyyə İnformasiya Sistemi 2007-01-27 at the Wayback Machine
- Azərbaycan
 | Quba rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqale Quba rayonu haqqindadir seher ucun Quba sehifesine baxin Quba rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Boyuk Qafqaz daglarinin simal serqinde yerlesir Rayon erazisinde 16 tibb muessisesi 194 medeniyyet ocagi fealiyyet gosterir RayonQuba41 22 12 sm e 48 30 00 s u Olke AzerbaycanDaxildir Quba XacmazInzibati merkez QubaIcra bascisi Ilqar MahmudovTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 2 610 km Hundurluk 1 990 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 169 094 nefer 2023 Reqemsal identifikatorlarISO kodu AZ QBATelefon kodu 994 23Poct indeksi AZ 4000Avtomobil nomresi 40Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiYasi ilk orta esrlere gedib cixan Qubanin tarixi haqqinda qedim alban ve ereb menbelerinde Avropanin muxtelif cografiyasunaslarinin eserlerinde bu ve ya diger sekilde behs olunmusdur Bele ki Peygemberimizin Medine seheri etrafinda tikdiyi ilk mescidin adi Quba adlanir Quba erazisinde Tomris xatunun rehberlik etdiyi Massaget carligi sonradan Maskutve ya Muskur kimi taninib olmusdur Carlig bize belli olmayan heyat yoldasi terefinden texminen Ehemeniler dovleti zamaninda yaradilmisdir Quba erazisinde yerlesen Massaget carliginin hokmdari Tomris Ehemeni hokmdari II Kire qalib gelir bele ki massagetler evvelce Midiya dovletine tabe idiler Buna baxmayaraq Ehemeniler madaylarin hakimiyyetini zebt etdikden sonra massagetler onlara tabe olmayaraq ozlerinin musteqil beyliklerini qurmusdular Qubanin qedim turk kendlerinin Massagetlerin neslinden olduqu texmin edilir Merkezlesdirilmis Qafqaz Albaniyasi yaradildigi zaman ise massagetler Qafqaz albanlarina tabe olmusdular XI esrde Azerbaycan hakimi Anusirevanin tikdirdiyi qalanin adi Bade Firuzqubat idi XII esre aid ereb menbelerinde Quba Kuba kimi gosterilirdi XIII esrde ereb alimi Hemevinin cografiya lugetinde Azerbaycan seherleri arasinda Kubba da vardir XVI esrin sefevi qaynaqlarinda ise Quba Qubbe kimi verilmisdir Bezi menbelerde Qudyalcayin adi ile bagli olub Quda adlanir menbe gosterin Quba seherinin ilk temel dasi XIV esrde qoyulmusdur XVIII esrin ortalarinda Quba xanligi yaradilmis onun merkezi evvel Qalayxudat sonra ise Quba seheri olmusdur Huseyneli xanin oglu Feteli xanin 1758 1789 dovrunde Quba xanliginin movqeyi artmisdir 1806 ci ilde Quba xanligi Rusiyaya birlesdirildi ve eyalete cevrildi Yeniden teskil olunmus Quba qezasi 1840 ci ilde Derbend quberniyasina 1860 ci ilde ise Baki quberniyasina daxil edildi 1930 cu ilde Quba Azerbaycanin inzibati rayonlarindan birine cevrildi Quba xanligi Quba xanligi XVIII esrin ortalarinda yaranmis Azerbaycan xanliqlarindan biri Quba xanligi Azerbaycanin simal qerbinde yerlesirdi 18 ci esrin birinci yarisinda indiki Quba Sabran Qusar Xacmaz Xizi ve Siyezen rayonlarinin erazisin Quba xanligi seklinde birlesdirilmisdir Evvelce bu xanligin merkezi Qalayxudat kendi idi lakin az sonra Quba xani Huseyneli Qubani oz xanliginin merkezine cevirdi ve oz iqametgahini Qubaya kocurdu Quba xanliginin hokmdarlarindan en meshuru olmus Feteli xan calisirdi ki Azerbaycanin perakende xanliqlarini ozunun rehberliyi altinda birlesdirsin O Derbendden Lenkarana qeder butun simal serqi Azerbaycani ozune tabe etmisdir Hemin dovrde yehudiler Qubaya Qudyalcayin sol sahilinde meskunlasmaga devet edilmisdir Evveler Yehudi Slobodasi adlanan bu yasayis menteqesi 1926 ci ilden Qirmizi Qesebe adlanir Dagistan xanlari Quba xanligi ucun hemise simal terefden tehluke menbeyi olmusdur Rusiya da Qafqaza ve Zaqafqaziyaya geosiyasi maraq gostermeye baslayanda burada oz usul idaresini berqerar etmek qerarina gelende Quba xanliginin serhedlerini qorumaq xeyli cetinlesdi ve 19 cu esrin evvelerinde 1813 cu ilde Quba xanligi Rusiya imperiyasinin terkibine daxil oldu EhalisiEsas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 AzStat in 1 yanvar 2014 cu il tarixine olan resmi melumata esasen rayonda 161 434 nefer ehali yasayir 1 yanvar 2021 ci il tarixine ehalinin sayi 174 700 nefere catib Etnik terkibi Etnik qrup 27 yanvar 3 fevral 1999 cu il sa 13 22 aprel 2009 cu yil sa Sayi Sayi Cemi 136 845 100 00 152 452 100 00Azerbaycanlilar 120 502 88 06 98 774 79 32Xinaliqlar 2 177 1 43Qrizlar 778 0 51Tatlar 1 088 0 80 13 880 9 1Lezgiler 9 312 6 80 8 952 5 87Yehudiler 2 819 2 06 2 705 1 77Turkler Turkiye 2 615 1 91 2 159 1 42Ruslar 321 0 23 135 0 09Tatarlar 85 0 06 63 0 04Ukraynalilar 32 0 02 13 0 01Talislar 10 0 01Gurculer 14 0 01 5 0 00Ermeniler 7 0 01 Digerleri 50 0 04 801 0 53Inzibati bolguIqtisadiyyatQuba rayonu Quba rayonu Azerbaycanin en cox inkisaf etmis kend teserrufati rayonlarindan biridir Burada yetisdirilen meyve ve terevez mehsullari paytaxt bazarlarina aparilir yerli konserv senayesi muessiselerinde emal edilir hemcinin basqa olkelere ixrac olunur Quba rayonunda yetisdirilen meyve ve terevez novlerinin cox olmasina baxmayaraq Quba meyvesi dedikde ilk novbede alma yada dusur Zengin floraya malik olan Quba rayonu hem de derman bitkilerinin genis spektri ile temsil olunmusdur Burada yemsan ardic pisikotu andiz devedabani effedra ve bir sira basqa derman bitkileri yetisdirilir Rayonda konserv mehsulu istehsali ile mesgul olan SAF Mehdud Mesuliyyetli Cemiyyetinde 60 cesidde meyve terevez sireleri meyve konsentratlari murebbeler istehsal olunur Muessisede 146 nefer isleyir Illik mehsul istehsali hecmi 3 5 4 milyon manat teskil edir Xammal bazasini esasen Azerbaycanda yetisdirilen meyve terevez mehsullaridir Istehsal olunan mehsullarin esas hissesi daxili bazarin telebatini odemekle yanasi ABS Kanada Almaniya Rusiya Israil ve Turkiye bazarlarina da ixrac olunur Haciqabul rayonunun Nevahi kendinde SAF MMC nin nar emali ile mesgul olan filiali yaradilmisdir Rayon erazisindeki yollarin cemi uzunlugu 542 km teskil edir Rayon erazisinden 67 km respublika ehemiyyetli yollar kecir Respublika ehemiyyetli yollarin 55 km i II dereceli 12 km i ise III dereceli yollardir Yerli ehemiyyetli yollarin uzunlugu 475 kilometrdir Yerli ehemiyyetli yollarin 115 45 km i asfalt beton 46 4 km i qara ortuklu 234 55 cinqilli 78 6 km i qruntlu yollardir Yerli ehemiyyetli yollarin 46 km i III dereceli 225 km i IV dereceli 247 km i V dereceli 24 km i VI dereceli yollardir MedeniyyetQuba xalcaciliq mektebine mexsus Zeyve Xalcasi Qubada en meshur muzeylerden biri Xinaliq tarix etnoqrafiya muzeyi 2001 ci ilde Azerbaycanin Xinaliq kendinde yaradilmis muzeydir Xinaliqin koklu ve necib ailelerinden gelen rehberliyi altinda yerli ehalinin komeyi ile kende qurduqlari muzeyde cox maraqli eserler numayis etdirilir Xinaligin qedim dovrlerinden qalmis arxeoloji ve etnoqrafik materiallar o cumleden kilim ve xalcalar gil ve mis qablar muxtelif ev ve meiset esyalari das kitabeler ve daha bir cox esyalar Xinaliga gelenlere burada vaxti ile movcud olmus yuksek bir medeniyyetden xeber verir 160 kvadratmetrlik iki zaldan ibaret olan bu muzey sanki Muzey icerisinde muzey dir Muzeyde diqqet ceken en onemli bolme elyazma kitablarin oldugu hissedir XV esrden XX esrin evvellerine qeder tarixlesen bu kitablar Sovet dovrunun qorxusundan damlarda qebirlerde saxlanilmis ve musteqillik dovrunde ortaya cixarilmis qiymetli elyazma eserlerdir Burada olan kitablardan aydin olur ki kendin kecmisi elmle six bagli olub vaxti ile Xinaligin muhum bir elmi merkez oldugundan xeber verir Tarix dil mentiq riyaziyyat tebabet kimi elmlere aid olanlar ile birlikde Fiqh kelam tefsir hedis kimi dini elmlerle elaqeli yuksek seviyyeli kitablarin varligi bunu subut edir Bu qiymetli eserlerin tedqiq edilerek kataloqunun hazirlanmasi ve nadir nusxelerin suretlerinin cixarilmasi tecili gorulmeli islerdir Kend agsaqqallarinin ata ve babalarindan esitdiklerine gore Osmanli dovrunde bu yerlere Istanbul Izmir kimi seherlerden cuvallarla kitab getirilirmis Azerbaycanin simal serginde yerlesen Quba xalca merkezi uc hisseye dagliq dageteyi ve ovaliq hisselere bolunur Dagliq hisseye Qonaqkend Xasi Cimi Afurca Yerfi Buduq Qiriz Cek kendlerinde merkezlesmis menteqeleri aid etmek olar Dageteyi hissede xalca istehsali Emirxanli Elixanli Xelfeler Bilici Sahnezerli Pirebedil Zeyve Cici mektebleri Ovaliq hissede ise Sabran aran zonasinda Cayqaraqasli Haciqaraqasli Qaraqasli Deveci Mollakamalli ve s kendlerde merkezlesib Bu mektebe hemcinin de Derbend erazisinde toxunan xalcalar da daxildir Quba xalcalarinin bezeyini hendesi naxislardan ibaret ornamentlerin stilize edilmis nebati bezen ise heyvan motivleri teskil edir Bu mektebin xalcalarinda medalyonlu cesni uslubu da genis yayilmisdir Quba xalcalarinin en parlaq kompozisiyalari Qedim Minare Qimil Alpan Qollu cici Pirebedil Haciqayib Qiriz Cek ve s dir Bu zonada toxunan CICI SIRT CICI QIMIL CIMI YERFI xalcalari dunyanin bir sira muzeylerinin ve sexsi kolleksiyalarin bezeyidir Qeyd etmek lazimdir ki Quba xalcaciliq mektebine mexsus olan dageteyi ve ovaliq xalca istehsali olan kendler Sabran rayonunda yerlesirler Memarliq abideleriAzerbaycanin poct markasi uzerinde Qudyalcay korpusu Memarliq abidelerinden Agbil turbeleri XVI esr Alpan kendinde Subaba turbesi XVI esr Birinci Nugedi kendinde mescid ve minare XVII XIX esrler Xinaliq kendinde burc Qudyalcay uzerindeki Tagli korpu ve s muhafize olunur Avropanin en uca dag kendi sayilan Xinaliq kendinde IX esre aid Atesperestler mebedi Agbil kendinde XVI esre aid turbeler Quba seherinde XIX esre aid Sekinexanim Haci Cefer ve Cume mescidleri Gumbezli hamam vardir Bundan basqa Rustov ve Zixir kendinde Elemu ve Yeddiler baba adli qala ve tarixi mescid vardir Yerfi kendinin arxasinda Keleva baba adli zirveye yaxin bir yerde qedim tikililer vardir Bu tikililerin mudafie xarakteri dasidigini deyirler Azerbaycan Respublikasinin Medeniyyet ve Turizm Nazirliyinin saytinda XI XII esrlere aid yerli ehemiyyetli mudafie qulleleri inventar N4640 kimi gosterilir KIVQuba rayonunda 2 ozel telesirket Qutb ve Xeyal hal hazirda adi Qafqaz TV adlanir elece de musteqil Sefeq Birlik qezetleri fealiyyet gosterir Hemcinin Quba seherinde resmi dovlet qezeti olan Milli Meclisin orqani Azerbaycan ve Turkiye Azerbaycan qezeti olan Zaman qezetinin muxbir postu yerlesir Quba rayonunda Qudyalcay adli jurnal da derc olunur IqlimiQuba rayonunda mese Iqlimi duzenlik ve dageteyi hissede yayi quraq kecen mulayim isti yuksek dagliqda soyuq ve rutubetlidir Orta temperatur yanvarda 4 C den l C dek iyulda 2 C den 24 C dekdir Illik yaginti 300 1500 mm dir BelediyyelerRayonda 101 belediyye fealiyyet gosterir Qardaslasma2016 ci ilin oktyabrinda qirgiz numayende heyetinin Quba seherine gelisi zamani Qirgizistanin Cuy vilayetinin Kant seherile qardaslasma memorandumu imzalanib SekillerSahdag milli parki Qudyalcay Xinaliq yolu Qarli Sam agaclari Bostankes kendinin yaxinligi Rayon erazisinde yerlesen ormanlar Cek kanyonuIstinadlar I A Mahmudovun Quba Rayon Icra Hakimiyyetinin bascisi teyin edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami 2023 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2023 09 06 Arxivlenmis suret PDF 2016 03 06 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 02 16 Arxivlenmis suret 2018 11 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 09 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2014 07 02 at the Wayback Machine Quba rayonu 2020 10 12 at the Wayback Machine yenilenme 1 yanvar 2014 cu il yoxlanilib 26 dekabr 2014 2020 ci ilde iqtisadi rayonlarin esas sosial iqtisadi gostericileri 2022 03 02 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 13 Population statistics of Eastern Europe 2017 11 16 at the Wayback Machine Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census Arxivlesdirilib 2015 06 27 at Archive today Population statistics of Eastern Europe 2017 11 16 at the Wayback Machine Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census Arxivlesdirilib 2015 06 27 at Archive today 2017 02 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 05 07 1 noyabr 2007 The Bridges of Azerbaijan azermarka az 2010 07 14 at the Wayback Machine az Azerbaycanin Quba ve Qirgistanin Kant seher rehberleri bir sira saheler uzre sazisler imzalayacaq 2017 07 31 at the Wayback Machine report az 16 dekabr 2016 az Xarici kecidlerVikianbarda Quba rayonu ile elaqeli mediafayllar var Quba haqqinda 2010 06 12 at the Wayback Machine 1 2008 02 26 at the Wayback Machine Belediyye Informasiya Sistemi 2007 01 27 at the Wayback Machine Azerbaycan Quba rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin