Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siyəzən — Azərbaycanın Siyəzən rayonunun inzibati mərkəzi. 1954-cü ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır.
| Şəhər | |
| Siyəzən | |
|---|---|
 | |
| Quraqlıq | |
| Rayon | Siyəzən rayonu |
| Başçı | Novruz Novruzov |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 55 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 41.251 nəfər |
| Sıxlığı | 1km-54 insan |
| Milli tərkibi | azərbaycanlılar |
| Rəsmi dili | Azərbaycan Dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Siyəzən rayon kimi ilk dəfə 11 fevral 1940-cı ildə təşkil olunmuş və 1959-cu ildə ləğv edilərək Dəvəçi rayonunun tərkibinə verilmişdir. 2 aprel 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurasının qərarı ilə Siyəzən rayonu 1959-cu il sərhədləri daxilində yenidən bərpa olunmuşdur. 1950-70-ci illərdə Siyəzəndə neftçıxarmanın sürətli inkişafı rayonun dağ kəndlərinin dağılmasına gətirib çıxarmışdır. Qızıl-Burun dəmir yolu stansiyası bu prosesin hesabına böyüyərək Siyəzən şəhərinin yaranmasına səbəb olmuşdur.
Mədəniyyəti
Gilgilçay səddi – Erkən orta əsrlərdə Azərbaycanda inşa edilmiş ən böyük müdafiə səddidir.
İlkin orta əsrlərdə Azərbaycanı şimaldan bir neçə möhtəşəm sədd qoruyurdu. Onlardan Dərbənd qalası ölkənin şimal sərhəddində idisə, Gilgilçay səddi Şirvanın içərilərində çəkilmişdi. Ərəbdil qaynaqlarında "Sur ət-Tin" ("Gil divar") adlandırılan bu səddin əsasının Sasani hökmdarı Qubad (488-531) zamanında qoyulduğu bildirilir. Gilgilçayın Xəzərə töküldüyü yerdən başlayan səddin divarları Babadağı zirvəsinə doğru 60 km-cən uzanır. Gilgilçay ətrafında V əsrin sonu VI əsrin əvvəllərində tikilmiş bir-birindən 220 m aralı iki divardan ibarət gil sədlər mövcuddur. I Qubad (488-531) onlan Xəzər dənizi ilə Qafqaz dağlarının qollan arasındakı keçiddə, Beşbarmaq dağının başında tikdirmişdi. Həmin istehkamlar Barmaq divan adlanırdı. Gilgilçay səddi, bəzi mənbələrə görə, məşhur Çin səddindən sonra dünyada ikinci nəhəng müdafiə istehkamıdır. Bu sədd faktiki olaraq şimaldan cənuba keçilməsi mümkün olan bütün yolları bağlayır. Səddin üzərində hər 32,5 metrdən bir bürc və ya qüllə ucaldılıb. Səddə ən böyük bürcün hündürlüyü 14,7, eni isə 7,2 metrdir. Divarlar və bürclər əsasən bişmış və çiy kərpicdən hörülüb.
Beşbarmaq dağı - Beşbarmaq dağı və ya Baş Bərmək dağı — karbonat tərkibli breksiyalaşmış əhəngdaşlarından (dolomitlərdən) ibarət qaya parçası "səhra aysberqi"ni xatırladır və Bakı-Siyəzən avtomobil yolunun 95 km-də əzəmətlə ucalır. Beşbarmaq dağı dəniz səviyyəsindən 445 m yüksəklikdədir. Bu qayanın digər adı isə Xıdır Zində piridir. Qaya üzərində çoxlu sayda karst tipli boşluqlara, yuvacıqlara rast gəlmək mümkündür. Dağın əmələ gəlməsində ilkin versiyalardan biri kimi tektonik hərəkətlərin təsirindən karbonat tərkibli süxurların sıxılması və nəticədə belə bir mənzərənin yaranması göstərilir. Qayaya şərq və qərbdən baxarkən o, insan əlində olan barmaqları xatırladır və çox güman ki, elə buna görə də bu qayaya Beşbarmaq adı verilib.
Beşbarmaq səddi - Xəzərsahili keçidini bağlayan üçüncü səddir. cənubda Qafqaz silsiləsindən ayrılmış Beşbarmaq dağının sərt enişli ətəyindən başlayıb dəniz sahili qumsallığınacan uzanırdı. Beləliklə, qərbdən Beşbarmaq dağı şərqdən gil davarla qapanmış uzunsov sədd dar sahil keçidini bütünlüklə kəsmişdi. Azərbaycanın şimal-şərq sərhədlərində ilkin orta əsrlərdə çəkilmiş Beşbarmaq səddi Gilgilçay səddi və Dərbənd səddi ilə birlikdə - dövrün istehkam tikintisinin yüksək inkişaf səviyyəsi ilə yanaşı, siyasi-hərbi durumunu da əks etdirir. Fərziyyəyə görə, onlar III-VII əsrlərdə (əvvəl Beşbarmaq, sonra Gilgilçay, axırda isə Dərbənd müdafiə səddi) çəkilmişdi. İnşa texnikasına görə Beşbarmaq və Gilgilçay səddləri Dərbənd səddinə nisbətən saya və qədimdir.
Çıraqqala - Siyəzən rayonunun ərazisində, Baki şəhərindən 150 km aralı Çaraqqaya adlanan sıldırım qayanın zirvəsində 1232 metr hündürlükdə qərar tutub. Neçə yüz ildir zamanın tufanlarına, dövrün qasırğalarına mətanətlə sinə gərərək ulularımızın şanlı tarixini bu günümüzə qədər yaşatmaqdadır. Alimlərin dediyinə görə, Çıraqqala əsasən istehkam qarovulxana məqsədilə Sasani hökmdarları tərəfindən IV-VI əsrlərdə tikilmişdir. Gilgilçay səddinin baş qarovulxanası olub. Buradan geniş bir ərazini nəzarət altında saxlamaq mümkündür. Düşmənin gəlişini görüb tonqallar vasitəsilə ətrafa xəbər vermək mümkündür. Sonralar elə bu məqsədlə həmin qaya başında möhtəşəm qala tikilmiş və onun indi salamat qalan ən uca bürcündə tonqal qalanarmış.
Bura həm də qala rolunu oynayırmış və təqribən Xəzər dənizindən Baba dağın ətəklərinə qədər uzanan səddin üç böyük qalasından biri imiş. İki qala və səddin böyük bir hissəsi tarixin zərbələrinə davam gətirməyərək uçub dağılmış, "Çıraqqala" isə öz əzəməti, vüqarı ilə hələ də insanları heyran etməkdədir.
Çıraqqala mərkəzi qala da daxil olmaqla 17 bürcdən ibarət düzbucaqlı formasındadır. İndi həmin bürclərin ancaq üçü salamat qalıb. 1952-ci ilə qədər bürclərin bir hissəsi,narınqala və baş bürc salamat idi. Qalaaltı deyilən yerdə naftusiya suyunun kəşfi və burada sanotoriyanın tikilməsi, qalanın isə mühafizə olunmaması onun sürətlə dağılmasına səbəb olmuşdur. Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyevin 23 iyun 2003- cü il tarixli sərəncamı ilə Çıraqqala tarixi abidə kompleksi - qoruq elan edilmiş və onun qorunması və bərpası üçün əlaqədar təşkilatlara tapşırıqlar verilmişdir.
Dünya əhəmiyyətli abidələr:
- Beşbarmaq paralel müdafiə səddi (IV-VII əsrlər) — Bu istehkam Beşbarmaq dağının ətəklərindən Xəzər dənizinə qədər uzanırdı. Səddin bir hissəsi qalıb. Dağın ətəyində daşlardan, düzənlikdə iri çiy kərpicdən sədd bir-birindən 200 m. aralı iki divardan ibarət idi.
- Gil-gilçay müdafiə istehkamlar kompleksi (V əsr) — Abidə Siyəzən rayonunun Yenikənd, Kolanı, Eynibulaq, Daşlı Calğan, Qala-altı kəndlərindən keçərək Çıraq qala ilə birləşir.
Ölkə və yerli əhəmiyyətli abidələr:
- Pir Xəlil türbəsi (XVIII əsr) — Gil-Gilçay qəsəbəsində yerləşir. Hazırkı dövrə qədər salamat qalmışdır.
- Qala qalıqları – Dindar qalası (orta əsrlər) — Sədan kəndindən təxminən 3 km qərbdə dağın zirvəsində yerləşir. Bu qalanın bürclərindən birinin yalnız qalıqları qalmışdır.
- Şeyx Heydər türbəsi (XV əsr) — qədim Şıxlar kəndinin qalıqlarından qərbdə kənd qəbiristanlığının içərisindədir. Türbə uçulub dağılmışdır.
- Karvansaray qalıqları (XV-XVII əsrlər) — Bakı-Dəvəçi şose yolunun 87 km. sağ tərəfində yerləşir.
- Şəhərgah (orta əsrlər) — Siyəzən şəhərinin şimal hissəsində yerləşir.
- Su ovdanı (1906) — Zarat kəndinin yaxınlığında yerləşir.
- Daş mağara — Dib kəndində yerləşir.
- Dəmiryol vağzalı (1898) — Gil-Gilçay stansiyası.
- Dəmiryol vağzalı (1913) — Zarat stansiyası.
- Su kəməri (1906) — Siyəzən şəhərinin yaxınlığında yerləşir.
- Dəmiryol vağzalı (1913) — Qızılburun stansiyası.
- Su anbarı (1913) — Qızılburun stansiyasının yaxınlığında yerləşir.
Xatirə abidələri:
- Cəfər Cabbarlının heykəli.
- Mikayıl Müşfiqin heykəli.
- "1941-1945" abidə kompleksi.
- "20 Yanvar" abidə kompleksi.
- "Neftçi şəhidlər" abidə kompleksi.
Coğrafiyası və iqlimi
Siyəzən rayonu Azərbaycanın şimalında, Böyük Qafqaz dağları ilə Xəzər sahilində olan Samur-Dəvəçi ovalığında yerləşir. Ovalığın cənub-şərqində yarımsəhra landşaftı, dağətəyi hissələrdə isə boz-çəmən, şabalıdı-qəhvəyi, qismən qara torpaqlar yerləşməklə, meşə-çəmən landşaftı xarakterikdir. Ərazisi əsasən neft və təbii qaz, həmçinin əhəng daşı, çınqıl, gil və s. təbii ehtiyatlarla zəngindir. Rayonda yarımsəhra və quru çöl iqlimi hakimdir. Rayon ərazisindən keçən Ata-çay və Gil-gilçay çayları dağlıq ərazilərdən başlanmaqla yağış və qismən qar suları ilə qidalanır. Siyəzən rayonu Azərbaycanın şimal zonasında respublikanın paytaxtı Bakı şəhərindən 100 km məsafədə Xəzər dənizinin sahilində yerləşməklə iki tərəfdən Xızı və Dəvəçi rayonları ilə həmsərhəddir. Siyəzən rayonunun ərazisindən respublika əhəmiyyətli avtomobil və dəmir yolları keçir. Bakı-Quba magistral avtomobil yolunun 40 kilometri, Bakı-Mahaçqala dəmir yolunun isə 47 kilometri rayon ərazisinə düşür. Rayon ərazisində 4 dəmir yolu stansiyası fəaliyyət göstərir. Bunlar Qızıl-Burun, Zarat, Siyəzən, Gil-gilçay dəmir yolu stansiyalarıdır.
Əhalisi
Siyəzən rayonunun 42,6 min nəfər əhalisinin 59,2 %-i Siyəzən şəhərində yaşayır. Rayonda 50-yə qədər ləzgi və rus ailələri azərbaycanlılarla mehriban şəraitdə yaşayır. Rayonda 96 qaçqın və məcburi köçkün ailəsi məskunlaşmışdır. Respublikamızın ərazi bütövlüyü uğrunda erməni qəsbkarlarına qarşı müharibədə 71 nəfər şəhid, 48 nəfər əlil olmuşdur.
Əhalinin ümumi sayı42604
Şəhər əhalisinin sayı, [%]66.0
Kənd əhalisinin sayı, [%]34.0
Əhalinin orta sıxlığı57
Əhalinin cins qrupları üzrə sayı: (kişilər), [%]50.0
Əhalinin cins qrupları üzrə sayı: (qadınlar), [%]50.0
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (uşaqlar), [%]12.0
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (18 yaşa qədər), [%]23.0
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (18-dən 55-60-a), [%]55.0
Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (təqaüdçülər), [%]8.0
Ali təhsilli əhalinin sayı, [%]4.0
Orta təhsilli əhalinin sayı, [%]40.0
Məskunlaşmış qaçqınların sayı215.0
Məskunlaşmış məcburi köçkünlərin sayı131.0
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb. |
| |||||||||||||||
Görkəmli şəxsləri
- — AMEA - nın ədəbiyyat üzrə aparıcı elmi işçisi. Fəlsəfə doktoru, Rusiya-Humanitar universitetinin fəxri professoru, Avrasiya İnzibati Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü.
- Füzuli Hacıyev - Siyəzən Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı (1995-2002), Lerik Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı (2002-2007).
- Fuad Hacızadə - Texnika elmləri doktoru
- Elşən Hacızadə - İqtisad elmləri doktoru, professor
- Bəybala Abbasov - Tibb elmləri doktoru, professor
Ərazisi
Ümumi ərazi, [kv.km] 703.00
Məhsuldar torpaqların ümumi sahəsi, [kv.km] 386.00
Kənd təsərrüfatına yararsız torpaqların sahəsi, [kv.km] 168.00
Heyvandarlıq üçün otlaqların sahəsi, [kv.km] 467.00
Əkilmiş torpaqların ümumi sahəsi, [kv.km] 17.00
Meyvə bağlarının ümumi sahəsi, [kv.km] 1.00
Şoran torpaqların ümumi sahəsi, [kv.km] 45.00
İqtisadiyyatı
Siyəzən rayonunun iqtisadiyyatının əsasını neft və qazçıxarma sənayesi təşkil edir. Rayonun ümumi məhsul buraxılışı 2005-ci ildə 39,3 mln manat olmuşdur. Rayonda pərakəndə əmtəə dövriyyəsi isə 12.7 mln manatdır. Həmçinin rayonda 2005-ci ildə 11,7 mln manat dəyərində sənaye məhsulu istehsal olunmuşdur. Kənd təsərrüfatında isə taxılçılıq, heyvandarlıq və tərəvəzçilik mühüm yer tutur. 2005-ci ildə 21,6 mln manat dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunmuşdur ki, onun da çox hissəsi heyvandarlığın (92,7%) payına düşür. Son illər rayonda quşçuluq daha yaxşı inkişaf etmiş sahələrdən hesab olunur. Hazırda rayon ərazisində ATSC fəaliyyət göstərir.
Siyəzən Şərab zavodu 1970-ci ildə qurulmuş, 1990-cı illərdə isə fəaliyyətini dayandırmışdır.
İstinadlar
- AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SİYƏZƏN RAYON İCRA HAKİMİYYƏTİ
- Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года". Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 9
- .
- SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1970).
- SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1979).
- SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989).
 | Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Siyezen deqiqlesdirme Siyezen Azerbaycanin Siyezen rayonunun inzibati merkezi 1954 cu ilde rayon tabeli seher statusu almisdir SeherSiyezen41 04 42 sm e 49 06 22 s u Quraqliq AzerbaycanRayon Siyezen rayonuBasci Novruz NovruzovTarixi ve cografiyasiSahesi 759 km Merkezin hundurluyu 55 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 41 251 neferSixligi 1km 54 insanMilli terkibi azerbaycanlilarResmi dili Azerbaycan DiliAzerbaycan Respublikasi Siyezen Seheri Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSiyezen rayon kimi ilk defe 11 fevral 1940 ci ilde teskil olunmus ve 1959 cu ilde legv edilerek Deveci rayonunun terkibine verilmisdir 2 aprel 1992 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin Milli Surasinin qerari ile Siyezen rayonu 1959 cu il serhedleri daxilinde yeniden berpa olunmusdur 1950 70 ci illerde Siyezende neftcixarmanin suretli inkisafi rayonun dag kendlerinin dagilmasina getirib cixarmisdir Qizil Burun demir yolu stansiyasi bu prosesin hesabina boyuyerek Siyezen seherinin yaranmasina sebeb olmusdur MedeniyyetiGilgilcay seddi Erken orta esrlerde Azerbaycanda insa edilmis en boyuk mudafie seddidir Ilkin orta esrlerde Azerbaycani simaldan bir nece mohtesem sedd qoruyurdu Onlardan Derbend qalasi olkenin simal serheddinde idise Gilgilcay seddi Sirvanin icerilerinde cekilmisdi Erebdil qaynaqlarinda Sur et Tin Gil divar adlandirilan bu seddin esasinin Sasani hokmdari Qubad 488 531 zamaninda qoyuldugu bildirilir Gilgilcayin Xezere tokulduyu yerden baslayan seddin divarlari Babadagi zirvesine dogru 60 km cen uzanir Gilgilcay etrafinda V esrin sonu VI esrin evvellerinde tikilmis bir birinden 220 m arali iki divardan ibaret gil sedler movcuddur I Qubad 488 531 onlan Xezer denizi ile Qafqaz daglarinin qollan arasindaki kecidde Besbarmaq daginin basinda tikdirmisdi Hemin istehkamlar Barmaq divan adlanirdi Gilgilcay seddi bezi menbelere gore meshur Cin seddinden sonra dunyada ikinci neheng mudafie istehkamidir Bu sedd faktiki olaraq simaldan cenuba kecilmesi mumkun olan butun yollari baglayir Seddin uzerinde her 32 5 metrden bir burc ve ya qulle ucaldilib Sedde en boyuk burcun hundurluyu 14 7 eni ise 7 2 metrdir Divarlar ve burcler esasen bismis ve ciy kerpicden horulub Besbarmaq dagi Besbarmaq dagi ve ya Bas Bermek dagi karbonat terkibli breksiyalasmis ehengdaslarindan dolomitlerden ibaret qaya parcasi sehra aysberqi ni xatirladir ve Baki Siyezen avtomobil yolunun 95 km de ezemetle ucalir Besbarmaq dagi deniz seviyyesinden 445 m yukseklikdedir Bu qayanin diger adi ise Xidir Zinde piridir Qaya uzerinde coxlu sayda karst tipli bosluqlara yuvaciqlara rast gelmek mumkundur Dagin emele gelmesinde ilkin versiyalardan biri kimi tektonik hereketlerin tesirinden karbonat terkibli suxurlarin sixilmasi ve neticede bele bir menzerenin yaranmasi gosterilir Qayaya serq ve qerbden baxarken o insan elinde olan barmaqlari xatirladir ve cox guman ki ele buna gore de bu qayaya Besbarmaq adi verilib Besbarmaq Georq Qoqenfin resm eserinde 1850 Besbarmaq seddi Xezersahili kecidini baglayan ucuncu seddir cenubda Qafqaz silsilesinden ayrilmis Besbarmaq daginin sert enisli eteyinden baslayib deniz sahili qumsalliginacan uzanirdi Belelikle qerbden Besbarmaq dagi serqden gil davarla qapanmis uzunsov sedd dar sahil kecidini butunlukle kesmisdi Azerbaycanin simal serq serhedlerinde ilkin orta esrlerde cekilmis Besbarmaq seddi Gilgilcay seddi ve Derbend seddi ile birlikde dovrun istehkam tikintisinin yuksek inkisaf seviyyesi ile yanasi siyasi herbi durumunu da eks etdirir Ferziyyeye gore onlar III VII esrlerde evvel Besbarmaq sonra Gilgilcay axirda ise Derbend mudafie seddi cekilmisdi Insa texnikasina gore Besbarmaq ve Gilgilcay seddleri Derbend seddine nisbeten saya ve qedimdir Besbarmaq dagi Ciraqqala Siyezen rayonunun erazisinde Baki seherinden 150 km arali Caraqqaya adlanan sildirim qayanin zirvesinde 1232 metr hundurlukde qerar tutub Nece yuz ildir zamanin tufanlarina dovrun qasirgalarina metanetle sine gererek ulularimizin sanli tarixini bu gunumuze qeder yasatmaqdadir Alimlerin dediyine gore Ciraqqala esasen istehkam qarovulxana meqsedile Sasani hokmdarlari terefinden IV VI esrlerde tikilmisdir Gilgilcay seddinin bas qarovulxanasi olub Buradan genis bir erazini nezaret altinda saxlamaq mumkundur Dusmenin gelisini gorub tonqallar vasitesile etrafa xeber vermek mumkundur Sonralar ele bu meqsedle hemin qaya basinda mohtesem qala tikilmis ve onun indi salamat qalan en uca burcunde tonqal qalanarmis Bura hem de qala rolunu oynayirmis ve teqriben Xezer denizinden Baba dagin eteklerine qeder uzanan seddin uc boyuk qalasindan biri imis Iki qala ve seddin boyuk bir hissesi tarixin zerbelerine davam getirmeyerek ucub dagilmis Ciraqqala ise oz ezemeti vuqari ile hele de insanlari heyran etmekdedir Ciraqqala merkezi qala da daxil olmaqla 17 burcden ibaret duzbucaqli formasindadir Indi hemin burclerin ancaq ucu salamat qalib 1952 ci ile qeder burclerin bir hissesi narinqala ve bas burc salamat idi Qalaalti deyilen yerde naftusiya suyunun kesfi ve burada sanotoriyanin tikilmesi qalanin ise muhafize olunmamasi onun suretle dagilmasina sebeb olmusdur Azerbaycan prezidenti Heyder Eliyevin 23 iyun 2003 cu il tarixli serencami ile Ciraqqala tarixi abide kompleksi qoruq elan edilmis ve onun qorunmasi ve berpasi ucun elaqedar teskilatlara tapsiriqlar verilmisdir Dunya ehemiyyetli abideler Besbarmaq paralel mudafie seddi IV VII esrler Bu istehkam Besbarmaq daginin eteklerinden Xezer denizine qeder uzanirdi Seddin bir hissesi qalib Dagin eteyinde daslardan duzenlikde iri ciy kerpicden sedd bir birinden 200 m arali iki divardan ibaret idi Gil gilcay mudafie istehkamlar kompleksi V esr Abide Siyezen rayonunun Yenikend Kolani Eynibulaq Dasli Calgan Qala alti kendlerinden kecerek Ciraq qala ile birlesir Olke ve yerli ehemiyyetli abideler Pir Xelil turbesi XVIII esr Gil Gilcay qesebesinde yerlesir Hazirki dovre qeder salamat qalmisdir Qala qaliqlari Dindar qalasi orta esrler Sedan kendinden texminen 3 km qerbde dagin zirvesinde yerlesir Bu qalanin burclerinden birinin yalniz qaliqlari qalmisdir Seyx Heyder turbesi XV esr qedim Sixlar kendinin qaliqlarindan qerbde kend qebiristanliginin icerisindedir Turbe uculub dagilmisdir Karvansaray qaliqlari XV XVII esrler Baki Deveci sose yolunun 87 km sag terefinde yerlesir Sehergah orta esrler Siyezen seherinin simal hissesinde yerlesir Su ovdani 1906 Zarat kendinin yaxinliginda yerlesir Das magara Dib kendinde yerlesir Demiryol vagzali 1898 Gil Gilcay stansiyasi Demiryol vagzali 1913 Zarat stansiyasi Su kemeri 1906 Siyezen seherinin yaxinliginda yerlesir Demiryol vagzali 1913 Qizilburun stansiyasi Su anbari 1913 Qizilburun stansiyasinin yaxinliginda yerlesir Xatire abideleri Cefer Cabbarlinin heykeli Mikayil Musfiqin heykeli 1941 1945 abide kompleksi 20 Yanvar abide kompleksi Neftci sehidler abide kompleksi Cografiyasi ve iqlimiSiyezen rayonu Azerbaycanin simalinda Boyuk Qafqaz daglari ile Xezer sahilinde olan Samur Deveci ovaliginda yerlesir Ovaligin cenub serqinde yarimsehra landsafti dageteyi hisselerde ise boz cemen sabalidi qehveyi qismen qara torpaqlar yerlesmekle mese cemen landsafti xarakterikdir Erazisi esasen neft ve tebii qaz hemcinin eheng dasi cinqil gil ve s tebii ehtiyatlarla zengindir Rayonda yarimsehra ve quru col iqlimi hakimdir Rayon erazisinden kecen Ata cay ve Gil gilcay caylari dagliq erazilerden baslanmaqla yagis ve qismen qar sulari ile qidalanir Siyezen rayonu Azerbaycanin simal zonasinda respublikanin paytaxti Baki seherinden 100 km mesafede Xezer denizinin sahilinde yerlesmekle iki terefden Xizi ve Deveci rayonlari ile hemserheddir Siyezen rayonunun erazisinden respublika ehemiyyetli avtomobil ve demir yollari kecir Baki Quba magistral avtomobil yolunun 40 kilometri Baki Mahacqala demir yolunun ise 47 kilometri rayon erazisine dusur Rayon erazisinde 4 demir yolu stansiyasi fealiyyet gosterir Bunlar Qizil Burun Zarat Siyezen Gil gilcay demir yolu stansiyalaridir EhalisiSiyezen rayonunun 42 6 min nefer ehalisinin 59 2 i Siyezen seherinde yasayir Rayonda 50 ye qeder lezgi ve rus aileleri azerbaycanlilarla mehriban seraitde yasayir Rayonda 96 qacqin ve mecburi kockun ailesi meskunlasmisdir Respublikamizin erazi butovluyu ugrunda ermeni qesbkarlarina qarsi muharibede 71 nefer sehid 48 nefer elil olmusdur Ehalinin umumi sayi42604 Seher ehalisinin sayi 66 0 Kend ehalisinin sayi 34 0 Ehalinin orta sixligi57 Ehalinin cins qruplari uzre sayi kisiler 50 0 Ehalinin cins qruplari uzre sayi qadinlar 50 0 Ehalinin yas qruplari uzre sayi usaqlar 12 0 Ehalinin yas qruplari uzre sayi 18 yasa qeder 23 0 Ehalinin yas qruplari uzre sayi 18 den 55 60 a 55 0 Ehalinin yas qruplari uzre sayi teqaudculer 8 0 Ali tehsilli ehalinin sayi 4 0 Orta tehsilli ehalinin sayi 40 0 Meskunlasmis qacqinlarin sayi215 0 Meskunlasmis mecburi kockunlerin sayi131 0 Texniki problemlere gore qrafikler muveqqeti olaraq sondurulub Il Sayi1959 8 9001970 13 9491979 15 4991989 18 655Gorkemli sexsleri AMEA nin edebiyyat uzre aparici elmi iscisi Felsefe doktoru Rusiya Humanitar universitetinin fexri professoru Avrasiya Inzibati Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu Fuzuli Haciyev Siyezen Rayon Icra Hakimiyyetinin bascisi 1995 2002 Lerik Rayon Icra Hakimiyyetinin bascisi 2002 2007 Fuad Hacizade Texnika elmleri doktoru Elsen Hacizade Iqtisad elmleri doktoru professor Beybala Abbasov Tibb elmleri doktoru professorErazisiUmumi erazi kv km 703 00 Mehsuldar torpaqlarin umumi sahesi kv km 386 00 Kend teserrufatina yararsiz torpaqlarin sahesi kv km 168 00 Heyvandarliq ucun otlaqlarin sahesi kv km 467 00 Ekilmis torpaqlarin umumi sahesi kv km 17 00 Meyve baglarinin umumi sahesi kv km 1 00 Soran torpaqlarin umumi sahesi kv km 45 00IqtisadiyyatiSiyezen rayonunun iqtisadiyyatinin esasini neft ve qazcixarma senayesi teskil edir Rayonun umumi mehsul buraxilisi 2005 ci ilde 39 3 mln manat olmusdur Rayonda perakende emtee dovriyyesi ise 12 7 mln manatdir Hemcinin rayonda 2005 ci ilde 11 7 mln manat deyerinde senaye mehsulu istehsal olunmusdur Kend teserrufatinda ise taxilciliq heyvandarliq ve terevezcilik muhum yer tutur 2005 ci ilde 21 6 mln manat deyerinde kend teserrufati mehsullari istehsal olunmusdur ki onun da cox hissesi heyvandarligin 92 7 payina dusur Son iller rayonda qusculuq daha yaxsi inkisaf etmis sahelerden hesab olunur Hazirda rayon erazisinde Siyezen Broyler ATSC fealiyyet gosterir Siyezen Serab zavodu 1970 ci ilde qurulmus 1990 ci illerde ise fealiyyetini dayandirmisdir IstinadlarAZERBAYCAN RESPUBLIKASI SIYEZEN RAYON ICRA HAKIMIYYETI Prezidium Verhovnogo Soveta Azerbajdzhanskogo SSR Azerbajdzhanskaya SSR Administrativno territorialnoe delenie na 1 yanvarya 1961 go goda Azerbajdzhanskoe gosudarstvennoe izdatelstvo Baku 1961 str 9 SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1970 SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1979 SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1989 Azerbaycan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin